Wt/kbd/тхын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

• 

  тхын

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [txǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• [тх] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "тхын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	тхын
щымыӀэныгъэ:	мытхын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	стхын	птхын	итхын	ттхын	фтхын	ятхын
щымыӀэныгъэ:	сымытхын	умытхын	имытхын	дымытхын	фымытхын	ямытхын

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	тхы!	фтхы!
щымыӀэныгъэ:	умытх!	фымытх!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	сретх	уретх	иретх	дретх	фретх	иретх
щымыӀэныгъэ:	сремытх	уремытх	иремытх	дремытх	фремытх	иремытх

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сотх(ыр)	уотх(ыр) / ботх(ыр)	етх(ыр)	дотх(ыр)	фотх(ыр)	ятх(ыр)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	стхыркъым	птхыркъым	итхыркъым	ттхыркъым	фтхыркъым	ятхыркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	стхы(р)т	птхы(р)т	итхы(р)т	ттхы(р)т	фтхы(р)т	ятхы(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	стхы(р)тэкъым	птхы(р)тэкъым	итхы(р)тэкъым	ттхы(р)тэкъым	фтхы(р)тэкъым	ятхы(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	стхащ	птхащ	итхащ	ттхащ	фтхащ	ятхащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	стхакъым	птхакъым	итхакъым	ттхакъым	фтхакъым	ятхакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	стхат	птхат	итхат	ттхат	фтхат	ятхат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	стхатэкъым	птхатэкъым	итхатэкъым	ттхатэкъым	фтхатэкъым	ятхатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	стхыгъащ	птхыгъащ	итхыгъащ	ттхыгъащ	фтхыгъащ	ятхыгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	стхыгъакъым	птхыгъакъым	итхыгъакъым	ттхыгъакъым	фтхыгъакъым	ятхыгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	стхыгъат	птхыгъат	итхыгъат	ттхыгъат	фтхыгъат	ятхыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	стхыгъатэкъым	птхыгъатэкъым	итхыгъатэкъым	ттхыгъатэкъым	фтхыгъатэкъым	ятхыгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	стхыщ	птхыщ	итхщ	ттхыщ	фтхыщ	ятхщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	стхыкъым	птхыкъым	итхкъым	ттхыкъым	фтхыкъым	ятхкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	стхыт	птхыт	итхт	ттхыт	фтхыт	ятхт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	стхытэкъым	птхытэкъым	итхтэкъым	ттхытэкъым	фтхытэкъым	ятхтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	стхынщ	птхынщ	итхынщ	ттхынщ	фтхынщ	ятхынщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	стхынкъым	птхынкъым	итхынкъым	ттхынкъым	фтхынкъым	ятхынкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	стхынущ	птхынущ	итхынущ	ттхынущ	фтхынущ	ятхынущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	стхынукъым	птхынукъым	итхынукъым	ттхынукъым	фтхынукъым	ятхынукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	стхырэ	птхырэ	итхрэ	ттхырэ	фтхырэ	ятхрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	стхыркъэ	птхыркъэ	итхыркъэ	ттхыркъэ	фтхыркъэ	ятхыркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	стхы(р)т	птхы(р)т	итхы(р)т	ттхы(р)т	фтхы(р)т	ятхы(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	стхы(р)тэкъэ	птхы(р)тэкъэ	итх(ыр)тэкъэ	ттхы(р)тэкъэ	фтхы(р)тэкъэ	ятх(ыр)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	стха	птха	итха	ттха	фтха	ятха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	стхакъэ	птхакъэ	итхакъэ	ттхакъэ	фтхакъэ	ятхакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	стхат	птхат	итхат	ттхат	фтхат	ятхат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	стхатэкъэ	птхатэкъэ	итхатэкъэ	ттхатэкъэ	фтхатэкъэ	ятхатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	стхыгъа	птхыгъа	итхыгъа	ттхыгъа	фтхыгъа	ятхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	стхыгъакъэ	птхыгъакъэ	итхыгъакъэ	ттхыгъакъэ	фтхыгъакъэ	ятхыгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	стхыгъат	птхыгъат	итхыгъат	ттхыгъат	фтхыгъат	ятхыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	стхыгъатэкъэ	птхыгъатэкъэ	итхыгъатэкъэ	ттхыгъатэкъэ	фтхыгъатэкъэ	ятхыгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	стхы	птхы	итх	ттхы	фтхы	ятх
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	стхыкъэ	птхыкъэ	итхкъэ	ттхыкъэ	фтхыкъэ	ятхкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	стхыт	птхыт	итхт	ттхыт	фтхыт	ятхт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	стхытэкъэ	птхытэкъэ	итхтэкъэ	ттхытэкъэ	фтхытэкъэ	ятхтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	стхын	птхын	итхын	ттхын	фтхын	ятхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	стхынкъэ	птхынкъэ	итхынкъэ	ттхынкъэ	фтхынкъэ	ятхынкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	стхыну	птхыну	итхыну	ттхыну	фтхыну	ятхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	стхынукъэ	птхынукъэ	итхынукъэ	ттхынукъэ	фтхынукъэ	ятхынукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	стхымэ	птхымэ	итхмэ	ттхымэ	фтхымэ	ятхмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымытхмэ	умытхмэ	имытхмэ	дымытхмэ	фымытхмэ	ямытхмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	стхамэ	птхамэ	итхамэ	ттхамэ	фтхамэ	ятхамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымытхамэ	умытхамэ	имытхамэ	дымытхамэ	фымытхамэ	ямытхамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	стхыгъамэ	птхыгъамэ	итхыгъамэ	ттхыгъамэ	фтхыгъамэ	ятхыгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымытхыгъамэ	умытхыгъамэ	имытхыгъамэ	дымытхыгъамэ	фымытхыгъамэ	ямытхыгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	стхынмэ	птхынмэ	итхынмэ	ттхынмэ	фтхынмэ	ятхынмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымытхынмэ	умытхынмэ	имытхынмэ	дымытхынмэ	фымытхынмэ	ямытхынмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	стхынумэ	птхынумэ	итхынумэ	ттхынумэ	фтхынумэ	ятхынумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымытхынумэ	умытхынумэ	имытхынумэ	дымытхынумэ	фымытхынумэ	ямытхынумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	стхытэмэ	птхытэмэ	итхтэмэ	ттхытэмэ	фтхытэмэ	ятхтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымытхтэмэ	умытхтэмэ	имытхтэмэ	дымытхтэмэ	фымытхтэмэ	ямытхтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	стхатэмэ	птхатэмэ	итхатэмэ	ттхатэмэ	фтхатэмэ	ятхатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымытхатэмэ	умытхатэмэ	имытхатэмэ	дымытхатэмэ	фымытхатэмэ	ямытхатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	стхыгъатэмэ	птхыгъатэмэ	итхыгъатэмэ	ттхыгъатэмэ	фтхыгъатэмэ	ятхыгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымытхыгъатэмэ	умытхыгъатэмэ	имытхыгъатэмэ	дымытхыгъатэмэ	фымытхыгъатэмэ	ямытхыгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	стхынтэмэ	птхынтэмэ	итхынтэмэ	ттхынтэмэ	фтхынтэмэ	ятхынтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымытхынтэмэ	умытхынтэмэ	имытхынтэмэ	дымытхынтэмэ	фымытхынтэмэ	ямытхынтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	стхынутэмэ	птхынутэмэ	итхынутэмэ	ттхынутэмэ	фтхынутэмэ	ятхынутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымытхынутэмэ	умытхынутэмэ	имытхынутэмэ	дымытхынутэмэ	фымытхынутэмэ	ямытхынутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	стхынт	птхынт	итхынт	ттхынт	фтхынт	ятхынт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	стхынтэкъым	птхынтэкъым	итхынтэкъым	ттхынтэкъым	фтхынтэкъым	ятхынтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	стхынут	птхынут	итхынут	ттхынут	фтхынут	ятхынут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	стхынутэкъым	птхынутэкъым	итхынутэкъым	ттхынутэкъым	фтхынутэкъым	ятхынутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	стхыми	птхыми	итхми	ттхыми	фтхыми	ятхми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымытхми	умытхми	имытхми	дымытхми	фымытхми	ямытхми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	стхами	птхами	итхами	ттхами	фтхами	ятхами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымытхами	умытхами	имытхами	дымытхами	фымытхами	ямытхами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	стхыгъами	птхыгъами	итхыгъами	ттхыгъами	фтхыгъами	ятхыгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымытхыгъами	умытхыгъами	имытхыгъами	дымытхыгъами	фымытхыгъами	ямытхыгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	стхынми	птхынми	итхынми	ттхынми	фтхынми	ятхынми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымытхынми	умытхынми	имытхынми	дымытхынми	фымытхынми	ямытхынми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	стхынуми	птхынуми	итхынуми	ттхынуми	фтхынуми	ятхынуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымытхынуми	умытхынуми	имытхынуми	дымытхынуми	фымытхынуми	ямытхынуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	стхытэми	птхытэми	итхтэми	ттхытэми	фтхытэми	ятхтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымытхтэми	умытхтэми	имытхтэми	дымытхтэми	фымытхтэми	ямытхтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	стхатэми	птхатэми	итхатэми	ттхатэми	фтхатэми	ятхатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымытхатэми	умытхатэми	имытхатэми	дымытхатэми	фымытхатэми	ямытхатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	стхыгъатэми	птхыгъатэми	итхыгъатэми	ттхыгъатэми	фтхыгъатэми	ятхыгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымытхыгъатэми	умытхыгъатэми	имытхыгъатэми	дымытхыгъатэми	фымытхыгъатэми	ямытхыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	стхынтэми	птхынтэми	итхынтэми	ттхынтэми	фтхынтэми	ятхынтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымытхынтэми	умытхынтэми	имытхынтэми	дымытхынтэми	фымытхынтэми	ямытхынтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	стхынутэми	птхынутэми	итхынутэми	ттхынутэми	фтхэнутэми	ятхэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымытхынутэми	умытхынутэми	имытхынутэми	дымытхынутэми	фымытхынутэми	ямытхынутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	стхаи	птхаи	итхаи	ттхаи	фтхаи	ятхаи
щымыӀэныгъэ:	сымытхаи	умытхаи	имытхаи	дымытхаи	фымытхаи	ямытхаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	стхащэрэт	птхащэрэт	итхащэрэт	ттхащэрэт	фтхащэрэт	ятхащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сымытхащэрэт	умытхащэрэт	имытхащэрэт	дымытхащэрэт	фымытхащэрэт	ямытхащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	стхагъэнщ	птхагъэнщ	итхагъэнщ	ттхагъэнщ	фтхагъэнщ	ятхагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	стхагъэнкъым	птхагъэнкъым	итхагъэнкъым	ттхагъэнкъым	фтхагъэнкъым	ятхагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	стхагъэнт	птхагъэнт	итхагъэнт	ттхагъэнт	фтхагъэнт	ятхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	стхагъэнтэкъым	птхагъэнтэкъым	итхагъэнтэкъым	ттхагъэнтэкъым	фтхагъэнтэкъым	ятхагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	стхагъэн	птхагъэн	итхагъэн	ттхагъэн	фтхагъэн	ятхагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	стхагъэнкъэ	птхагъэнкъэ	итхагъэнкъэ	ттхагъэнкъэ	фтхагъэнкъэ	ятхагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	стхагъэнт	птхагъэнт	итхагъэнт	ттхагъэнт	фтхагъэнт	ятхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	стхагъэнтэкъэ	птхагъэнтэкъэ	итхагъэнтэкъэ	ттхагъэнтэкъэ	фтхагъэнтэкъэ	ятхагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	стхагъэнущ	птхагъэнущ	итхагъэнущ	ттхагъэнущ	фтхагъэнущ	ятхагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	стхагъэнукъым	птхагъэнукъым	итхагъэнукъым	ттхагъэнукъым	фтхагъэнукъым	ятхагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	стхагъэнут	птхагъэнут	итхагъэнут	ттхагъэнут	фтхагъэнут	ятхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	стхагъэнутэкъым	птхагъэнутэкъым	итхагъэнутэкъым	ттхагъэнутэкъым	фтхагъэнутэкъым	ятхагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	стхагъэну	птхагъэну	итхагъэну	ттхагъэну	фтхагъэну	ятхагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	стхагъэнукъэ	птхагъэнукъэ	итхагъэнукъэ	ттхагъэнукъэ	фтхагъэнукъэ	ятхагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	стхагъэнут	птхагъэнут	итхагъэнут	ттхагъэнут	фтхагъэнут	ятхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	стхагъэнутэкъэ	птхагъэнутэкъэ	итхагъэнутэкъэ	ттхагъэнутэкъэ	фтхагъэнутэкъэ	ятхагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зытх
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зымытх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зытха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымытха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зытхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымытхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зытхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымытхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зытхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымытхыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	стхы	птхы	итх	ттхы	фтхы	ятх
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымытх	умытх	имытх	дымытх	фымытх	ямытх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	стха	птха	итха	ттха	фтха	ятха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымытха	умытха	имытха	дымытха	фымытха	ямытха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	стхыгъа	птхыгъа	итхыгъа	ттхыгъа	фтхыгъа	ятхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымытхыгъа	умытхыгъа	имытхыгъа	дымытхыгъа	фымытхыгъа	ямытхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	стхын	птхын	итхын	ттхын	фтхын	ятхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымытхын	умытхын	имытхын	дымытхын	фымытхын	ямытхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	стхыну	птхыну	итхыну	ттхыну	фтхыну	ятхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымытхыну	умытхыну	имытхыну	дымытхыну	фымытхыну	ямытхыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	тхы
ит зэман - щымыӀэныгъэ	мытх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	тха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мытха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	тхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мытхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	тхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мытхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	тхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мытхыну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрыстх	зэрыптх	зэритх	зэрыттх	зэрыфтх	зэратх
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмытх	зэрумытх	зэримытх	зэрыдмытх	зэрывмытх	зэрамытх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыстха	зэрыптха	зэритха	зэрыттха	зэрыфтха	зэратха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмытха	зэрумытха	зэримытха	зэрыдмытха	зэрывмытха	зэрамытха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыстхыгъа	зэрыптхыгъа	зэритхыгъа	зэрыттхыгъа	зэрыфтхыгъа	зэратхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмытхыгъа	зэрумытхыгъа	зэримытхыгъа	зэрыдмытхыгъа	зэрывмытхыгъа	зэрамытхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыстхын	зэрыптхын	зэритхын	зэрыттхын	зэрыфтхын	зэратхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмытхын	зэрумытхын	зэримытхын	зэрыдмытхын	зэрывмытхын	зэрамытхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыстхыну	зэрыптхыну	зэритхыну	зэрыттхыну	зэрыфтхыну	зэратхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмытхыну	зэрумытхыну	зэримытхыну	зэрыдмытхыну	зэрывмытхыну	зэрамытхыну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щыстх	щыптх	щитх	щыттх	щыфтх	щатх
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щызмытх	щумытх	щимытх	щыдмытх	щывмытх	щамытх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыстха	щыптха	щитха	щыттха	щыфтха	щатха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмытха	щумытха	щимытха	щыдмытха	щывмытха	щамытха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыстхыгъа	щыптхыгъа	щитхыгъа	щыттхыгъа	щыфтхыгъа	щатхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмытхыгъа	щумытхыгъа	щимытхыгъа	щыдмытхыгъа	щывмытхыгъа	щамытхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыстхын	щыптхын	щитхын	щыттхын	щыфтхын	щатхын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмытхын	щумытхын	щимытхын	щыдмытхын	щывмытхын	щамытхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыстхыну	щыптхыну	щитхыну	щыттхыну	щыфтхыну	щатхыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмытхыну	щумытхыну	щимытхыну	щыдмытхыну	щывмытхыну	щамытхыну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здэстх	здэптх	здитх	здэттх	здэфтх	здатх
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмытх	здумытх	здимытх	здэдмытх	здэвмытх	здамытх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэстха	здэптха	здитха	здэттха	здэфтха	здатха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмытха	здумытха	здимытха	здэдмытха	здэвмытха	здамытха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэстхыгъа	здэптхыгъа	здитхыгъа	здэттхыгъа	здэфтхыгъа	здатхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмытхыгъа	здумытхыгъа	здимытхыгъа	здэдмытхыгъа	здэвмытхыгъа	здамытхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэстхын	здэптхын	здитхын	здэттхын	здэфтхын	здатхын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмытхын	здумытхын	здимытхын	здэдмытхын	здэвмытхын	здамытхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэстхыну	здэптхыну	здитхыну	здэттхыну	здэфтхыну	здатхыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмытхыну	здумытхыну	здимытхыну	здэдмытхыну	здэвмытхыну	здамытхыну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀэстх	щӀэптх	щӀитх	щӀэттх	щӀэфтх	щӀатх
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмытх	щӀумытх	щӀимытх	щӀэдмытх	щӀэвмытх	щӀамытх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэстха	щӀэптха	щӀитха	щӀэттха	щӀэфтха	щӀатха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмытха	щӀумытха	щӀимытха	щӀэдмытха	щӀэвмытха	щӀамытха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэстхыгъа	щӀэптхыгъа	щӀитхыгъа	щӀэттхыгъа	щӀэфтхыгъа	щӀатхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмытхыгъа	щӀумытхыгъа	щӀимытхыгъа	щӀэдмытхыгъа	щӀэвмытхыгъа	щӀамытхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэстхын	щӀэптхын	щӀитхын	щӀэттхын	щӀэфтхын	щӀатхын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмытхын	щӀумытхын	щӀимытхын	щӀэдмытхын	щӀэвмытхын	щӀамытхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэстхыну	щӀэптхыну	щӀитхыну	щӀэттхыну	щӀэфтхыну	щӀатхэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмытхыну	щӀумытхыну	щӀимытхыну	щӀэдмытхыну	щӀэвмытхыну	щӀамытхыну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	стхыуэ	птхыуэ	итхыу	ттхыуэ	фтхыуэ	ятхыу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымытхыу	умытхыу	имытхыу	дымытхыу	фымытхыу	ямытхыу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	стхауэ	птхауэ	итхауэ	ттхауэ	фтхауэ	ятхауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымытхауэ	умытхауэ	имытхауэ	дымытхауэ	фымытхауэ	ямытхауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	стхыурэ	птхыурэ	итхыурэ	ттхыурэ	фтхыурэ	ятхыурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сымытхыурэ	умытхыурэ	имытхыурэ	дымытхыурэ	фымытхыурэ	ямытхыурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Подлежащэ
сэ	--	узотх	сотх	--	фызотх	сотх(хэ)
уэ	сыботх	--	уотх / ботх	дыботх	--	уотх(хэ) / ботх(хэ)
абы	сетх	уетх	етх	детх	фетх	етх(хэ)
дэ	--	удотх	дотх	--	фыдотх	дотх(хэ)
фэ	сывотх	--	фотх	дывотх	--	фотх(хэ)
абыхэм	сатх	уатх	ятх	датх	фатх	ятх(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Подлежащэ
сэ	--	ус[тхрэ]	с[тхырэ]	--	фыс[тхрэ]	с[тхы(хэ)рэ]
уэ	сып[тхрэ]	--	п[тхырэ]	дып[тхрэ]	--	п[тхы(хэ)рэ]
абы	си[тхрэ]	уи[тхрэ]	и[тхрэ]	ди[тхрэ]	фи[тхрэ]	и[тх(хэ)рэ]
дэ	--	ут[тхрэ]	т[тхырэ]	--	фыт[тхрэ]	т[тхы(хэ)рэ]
фэ	сыф[тхрэ]	--	ф[тхырэ]	дыф[тхрэ]	--	ф[тхы(хэ)рэ]
абыхэм	са[тхрэ]	уа[тхрэ]	я[тхрэ]	да[тхрэ]	фа[тхрэ]	я[тх(хэ)рэ]

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тх]ы	[тх]ыр	--	[тх]ыхэр
Эргативнэ:	[тх]ы	[тх]ым	--	[тх]ыхэм
Послеложнэ:	[тх]ыкӀэ	[тх]ымкӀэ	[тх]ыхэкӀэ	[тх]ыхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[тх]ыу	[тх]ырауэ	[тх]ыхэу	[тх]ыхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тх]а	[тх]ар	--	[тх]ахэр
Эргативнэ:	[тх]а	[тх]ам	--	[тх]ахэм
Послеложнэ:	[тх]акӀэ	[тх]амкӀэ	[тх]ахэкӀэ	[тх]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[тх]ауэ	[тх]арауэ	[тх]ахэу	[тх]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тх]ын	[тх]ыныр	--	[тх]ынхэр
Эргативнэ:	[тх]ын	[тх]ыным	--	[тх]ынхэм
Послеложнэ:	[тх]ынкӀэ	[тх]ынымкӀэ	[тх]ынхэкӀэ	[тх]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[тх]ыну	[тх]ынырауэ	[тх]ынхэу	[тх]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тх]ыну	[тх]ынур	--	[тх]ынухэр
Эргативнэ:	[тх]ыну	[тх]ынум	--	[тх]ынухэм
Послеложнэ:	[тх]ынукӀэ	[тх]ынумкӀэ	[тх]ынухэкӀэ	[тх]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[тх]ынууэ	[тх]ынурауэ	[тх]ынухэу	[тх]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. ХьэрфкӀэ макъ, псалъэ гуэрхэр [тхылъымпӀэм] къыщыгъэлъэгъуэн.
2. Зэхэлъхьэн, елэжьын (п. п. усэ, рассказ, роман, научнэ лэжьыгъэ гуэр н.).

ЩАПХЪЭХЭР

Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр

Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,	«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984	нап. 118
адыгэбзэ	урысыбзэ/русский	инджылыбзэ/English
Сыт хуэдэ хьэрф абыхэм ятхыр?	Какую букву они пишут.	Which letter are they writing?

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Къабзэу етх.
• Дахэу тхын.
• Усэ тхын.
• Тхылъ тхын.
• Сочиненэ тхын.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• тхын: 1. write sth 2. compose, put together, draw up sth
• Къабзэу етх: write a clean draft of sth
• Дахэу тхын: write beautifully, have nice handwriting
• Усэ тхын: write a poem
• Тхылъ тхын: write a book
• Сочиненэ тхын: write a composition

УРЫСЫБЗЭ

• тхын: 1. написать что-л. 2. сочинить, составить что-л.
• Къабзэу етх: написать начисто
• Дахэу тхын: написать писать красиво
• Усэ тхын: наприсать стихотворение
• Тхылъ тхын: написать книгу
• Сочиненэ тхын: написать сочинение

псалъафэ зэпыщӀахэр

Нэчыхь тхын

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: to perform the marriage ceremony; register one’s marriage
     Урысыбзэ: совершить обряд бракосочетания, зарегистрировать брак.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.