АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ПЛЪЫФЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕEdit
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭEdit
- IPA [nɐɕʹ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭEdit
- [нэщӀ]
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | нэщӀ | нэщӀыр | -- | нэщӀхэр |
Эргативнэ: | нэщӀ | нэщӀым | -- | нэщӀхэм |
Послеложнэ: | нэщӀкӀэ | нэщӀымкӀэ | нэщӀхэкӀэ | нэщӀхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | нэщӀу | нэщӀырауэ | нэщӀхэу | нэщӀхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зыри зэрымылъ, зэрымыс, зэрымыт, зыдэмыс, зыщымыпсэу, зытемылъӀа.
- Шхын зимыӀэ, зи ныбэм имылъӀа.
ЩАПХЪЭХЭРEdit
- Фызми Ӏэнэ нэщӀыр Ӏуихыжащ. Хъуэжэ и таурыхъищэ
- Адэ-анэ зимыӀэжу унэ нэщӀым щӀэс хъыджэбз ибэ цӀыкӀу тхьэмыщкӀэм а махуэм и фэм гъынкӀэ дэкӀар къэӀуэтэжыгъуейщ. ДыщэкӀ Мухьэмэд
- Мэл гуартэм яхэлъэда дыгъужь нэщӀым хуэдэу ар [Безрыкъуэпщыр] и лӀыхъужьыдзэр и гъусэу биидзэм яхэлъэдащ. Нэгумэ Шорэ
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Матэ нэщӀ.
- Фалъэ нэщӀ.
- Губгъуэ нэщӀ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- нэщӏ: 1. empty (not full, not filled) 2. hungry, with an empty stomach
- Матэ нэщӀ: An empty basket
- Фалъэ нэщӀ: An empty bowl
- Губгъуэ нэщӀ: An empty field
УРЫСЫБЗЭEdit
- нэщӏ: 1. пустой (незаполненный) 2. голодный, с пустым желудком
- Матэ нэщӀ: пустая корзина
- Фалъэ нэщӀ: пустая чашка или миска
- Губгъуэ нэщӀ: пустое поле
БИБЛИОГРАФИЕEdit
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕEdit
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭEdit
- IPA [nɐɕʹ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭEdit
- [нэщӀ]
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | нэщӀ | нэщӀыр | -- | нэщӀхэр |
Эргативнэ: | нэщӀ | нэщӀым | -- | нэщӀхэм |
Послеложнэ: | нэщӀкӀэ | нэщӀымкӀэ | нэщӀхэкӀэ | нэщӀхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | нэщӀу | нэщӀырауэ | нэщӀхэу | нэщӀхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Муслъымэн диным тету, нэхущым щегъэжьауэ ахъшэм хъуху ерыскъы пӀумыхуэу мазэ епхьэкӀыныр.
ЩАПХЪЭХЭРEdit
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- НэщӀыр къэсащ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- нэщӏ: Great Fast
- НэщӀыр къэсащ: the Great Fast has come
УРЫСЫБЗЭEdit
- нэщӏ: ураза
- НэщӀыр къэсащ: наступила ураза
псалъафэ зэпыщӀахэр
НэщӀ икӀыжынEdit
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: stop fasting after the Great Fast has ended (literally: come out of the Great Fast) Урысыбзэ: прекратить пост по истечении уразы (букв. выйти из уразы). ЛӀыжьыр нэщӀ икӀыжащ. Псалъэ зэпхахэр: ЛӀыжьыр нэщӀ икӀыжащ. Щапхъэхэр:
НэщӀ исынEdit
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: observe the Great Fast Урысыбзэ: держать, соблюдать уразу. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
НэщӀ ихьэнEdit
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: Start observation of the Great Fast, begin to fast (enter the Fast) Урысыбзэ: приступить к соблюдению уразы, начать поститься (букв. вступить в уразу). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
НэщӀ мазэEdit
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: Ramadan (the month-long Moslem Great Fast) Урысыбзэ: рамазан (месяц мусульманского поста). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
НэщӀ ӀыгъынEdit
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: observe the Great Fast Урысыбзэ: держать, соблюдать уразу. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Сосрыкъуэрэ Лурэ къыхуадэнутэкъым ТӀашэ нэщӀ иӀыгъыу, ар и фӀэщ хъуащ щӀалэм. КӀыщокъуэ Алим
БИБЛИОГРАФИЕEdit
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.