АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕEdit
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭEdit
- IPA [tʹʂɐrǝ'pʹɕʹɐn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭEdit
- кӏэрыпщӏэн
СПРЯЖЕНЭEdit
Глагол лъэмыӏэс "кӏэрыпщӏэн"-м и спряженэ
| Инфинитив (масдар) | |
|---|---|
| щыӀэныгъэ: | кӏэрыпщӏэн |
| щымыӀэныгъэ: | кӏэрымыпщӏэн |
| Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэн | укӏэрыпщӏэн | кӏэрыпщӏэн | дыкӏэрыпщӏэн | фыкӏэрыпщӏэн | кӏэрыпщӏэн(хэ) |
| щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэн | укӏэрымыпщӏэн | кӏэрымыпщӏэн | дыкӏэрымыпщӏэн | фыкӏэрымыпщӏэн | кӏэрымыпщӏэн(хэ) |
| унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | кӏэрыпщӏэ! | фыкӏэрыпщӏэ! |
| щымыӀэныгъэ: | укӏэрымыпщӏэ! | фыкӏэрымыпщӏэ! |
| Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыкӏэрырепщӏэ | укӏэрырепщӏэ | кӏэрырепщӏэ | дыкӏэрырепщӏэ | фыкӏэрырепщӏэ | кӏэрырепщӏэ |
| щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыремыпщӏэ | укӏэрыремыпщӏэ | кӏэрыремыпщӏэ | дыкӏэрыремыпщӏэ | фыкӏэрыремыпщӏэ | кӏэрыремыпщӏэ |
| ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэропщӏэ(р) | укӏэропщӏэ(р) | кӏэропщӏэ(р) | дыкӏэропщӏэ(р) | фыкӏэропщӏэ(р) | кӏэропщӏэ(хэ)(р) |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэркъым | укӏэрыпщӏэркъым | кӏэрыпщӏэркъым | дыкӏэрыпщӏэркъым | фыкӏэрыпщӏэркъым | кӏэрыпщӏэ(хэ)ркъым |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэ(р)т | укӏэрыпщӏэ(р)т | кӏэрыпщӏэ(р)т | дыкӏэрыпщӏэ(р)т | фыкӏэрыпщӏэ(р)т | кӏэрыпщӏэ(хэ)(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэ(р)тэкъым | укӏэрыпщӏэ(р)тэкъым | кӏэрыпщӏэ(р)тэкъым | дыкӏэрыпщӏэ(р)тэкъым | фыкӏэрыпщӏэ(р)тэкъым | кӏэрыпщӏэ(хэ)(р)тэкъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏащ | укӏэрыпщӏащ | кӏэрыпщӏащ | дыкӏэрыпщӏащ | фыкӏэрыпщӏащ | кӏэрыпщӏа(хэ)щ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏакъым | укӏэрыпщӏакъым | кӏэрыпщӏакъым | дыкӏэрыпщӏакъым | фыкӏэрыпщӏакъым | кӏэрыпщӏа(хэ)къым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏат | укӏэрыпщӏат | кӏэрыпщӏат | дыкӏэрыпщӏат | фыкӏэрыпщӏат | кӏэрыпщӏа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏатэкъым | укӏэрыпщӏатэкъым | кӏэрыпщӏатэкъым | дыкӏэрыпщӏатэкъым | фыкӏэрыпщӏатэкъым | кӏэрыпщӏа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэгъащ | укӏэрыпщӏэгъащ | кӏэрыпщӏэгъащ | дыкӏэрыпщӏэгъащ | фыкӏэрыпщӏэгъащ | кӏэрыпщӏэгъа(хэ)щ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэгъакъым | укӏэрыпщӏэгъакъым | кӏэрыпщӏэгъакъым | дыкӏэрыпщӏэгъакъым | фыкӏэрыпщӏэгъакъым | кӏэрыпщӏэгъа(хэ)къым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэгъат | укӏэрыпщӏэгъат | кӏэрыпщӏэгъат | дыкӏэрыпщӏэгъат | фыкӏэрыпщӏэгъат | кӏэрыпщӏэгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэгъатэкъым | укӏэрыпщӏэгъатэкъым | кӏэрыпщӏэгъатэкъым | дыкӏэрыпщӏэгъатэкъым | фыкӏэрыпщӏэгъатэкъым | кӏэрыпщӏэгъа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэщ | укӏэрыпщӏэщ | кӏэрыпщӏэщ | дыкӏэрыпщӏэщ | фыкӏэрыпщӏэщ | кӏэрыпщӏэ(хэ)щ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэкъым | укӏэрыпщӏэкъым | кӏэрыпщӏэкъым | дыкӏэрыпщӏэкъым | фыкӏэрыпщӏэкъым | кӏэрыпщӏэ(хэ)къым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэт | укӏэрыпщӏэт | кӏэрыпщӏэт | дыкӏэрыпщӏэт | фыкӏэрыпщӏэт | кӏэрыпщӏэ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэтэкъым | укӏэрыпщӏэтэкъым | кӏэрыпщӏэтэкъым | дыкӏэрыпщӏэтэкъым | фыкӏэрыпщӏэтэкъым | кӏэрыпщӏэ(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнщ | укӏэрыпщӏэнщ | кӏэрыпщӏэнщ | дыкӏэрыпщӏэнщ | фыкӏэрыпщӏэнщ | кӏэрыпщӏэн(хэ)щ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнкъым | укӏэрыпщӏэнкъым | кӏэрыпщӏэнкъым | дыкӏэрыпщӏэнкъым | фыкӏэрыпщӏэнкъым | кӏэрыпщӏэн(хэ)къым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнущ | укӏэрыпщӏэнущ | кӏэрыпщӏэнущ | дыкӏэрыпщӏэнущ | фыкӏэрыпщӏэнущ | кӏэрыпщӏэну(хэ)щ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнукъым | укӏэрыпщӏэнукъым | кӏэрыпщӏэнукъым | дыкӏэрыпщӏэнукъым | фыкӏэрыпщӏэнукъым | кӏэрыпщӏэну(хэ)къым |
| ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэрэ | укӏэрыпщӏэрэ | кӏэрыпщӏэрэ | дыкӏэрыпщӏэрэ | фыкӏэрыпщӏэрэ | кӏэрыпщӏэ(хэ)рэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэркъэ | укӏэрыпщӏэркъэ | кӏэрыпщӏэркъэ | дыкӏэрыпщӏэркъэ | фыкӏэрыпщӏэркъэ | кӏэрыпщӏэ(хэ)ркъэ |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэ(р)т | укӏэрыпщӏэ(р)т | кӏэрыпщӏэ(р)т | дыкӏэрыпщӏэ(р)т | фыкӏэрыпщӏэ(р)т | кӏэрыпщӏэ(хэ)(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэ(р)тэкъэ | укӏэрыпщӏэ(р)тэкъэ | кӏэрыпщӏэ(р)тэкъэ | дыкӏэрыпщӏэ(р)тэкъэ | фыкӏэрыпщӏэ(р)тэкъэ | кӏэрыпщӏэ(хэ)(р)тэкъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏа | укӏэрыпщӏа | кӏэрыпщӏа | дыкӏэрыпщӏа | фыкӏэрыпщӏа | кӏэрыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏакъэ | укӏэрыпщӏакъэ | кӏэрыпщӏакъэ | дыкӏэрыпщӏакъэ | фыкӏэрыпщӏакъэ | кӏэрыпщӏа(хэ)къэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏат | укӏэрыпщӏат | кӏэрыпщӏат | дыкӏэрыпщӏат | фыкӏэрыпщӏат | кӏэрыпщӏа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏатэкъэ | укӏэрыпщӏатэкъэ | кӏэрыпщӏатэкъэ | дыкӏэрыпщӏатэкъэ | фыкӏэрыпщӏатэкъэ | кӏэрыпщӏа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэгъа | укӏэрыпщӏэгъа | кӏэрыпщӏэгъа | дыкӏэрыпщӏэгъа | фыкӏэрыпщӏэгъа | кӏэрыпщӏэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэгъакъэ | укӏэрыпщӏэгъакъэ | кӏэрыпщӏэгъакъэ | дыкӏэрыпщӏэгъакъэ | фыкӏэрыпщӏэгъакъэ | кӏэрыпщӏэгъа(хэ)къэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэгъат | укӏэрыпщӏэгъат | кӏэрыпщӏэгъат | дыкӏэрыпщӏэгъат | фыкӏэрыпщӏэгъат | кӏэрыпщӏэгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэгъатэкъэ | укӏэрыпщӏэгъатэкъэ | кӏэрыпщӏэгъатэкъэ | дыкӏэрыпщӏэгъатэкъэ | фыкӏэрыпщӏэгъатэкъэ | кӏэрыпщӏэгъа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэ | укӏэрыпщӏэ | кӏэрыпщӏэ | дыкӏэрыпщӏэ | фыкӏэрыпщӏэ | кӏэрыпщӏэ(хэ) |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэкъэ | укӏэрыпщӏэкъэ | кӏэрыпщӏэкъэ | дыкӏэрыпщӏэкъэ | фыкӏэрыпщӏэкъэ | кӏэрыпщӏэ(хэ)къэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэт | укӏэрыпщӏэт | кӏэрыпщӏэт | дыкӏэрыпщӏэт | фыкӏэрыпщӏэт | кӏэрыпщӏэ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэтэкъэ | укӏэрыпщӏэтэкъэ | кӏэрыпщӏэтэкъэ | дыкӏэрыпщӏэтэкъэ | фыкӏэрыпщӏэтэкъэ | кӏэрыпщӏэ(хэ)тэкъэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэн | укӏэрыпщӏэн | кӏэрыпщӏэн | дыкӏэрыпщӏэн | фыкӏэрыпщӏэн | кӏэрыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнкъэ | укӏэрыпщӏэнкъэ | кӏэрыпщӏэнкъэ | дыкӏэрыпщӏэнкъэ | фыкӏэрыпщӏэнкъэ | кӏэрыпщӏэн(хэ)къэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэну | укӏэрыпщӏэну | кӏэрыпщӏэну | дыкӏэрыпщӏэну | фыкӏэрыпщӏэну | кӏэрыпщӏэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнукъэ | укӏэрыпщӏэнукъэ | кӏэрыпщӏэнукъэ | дыкӏэрыпщӏэнукъэ | фыкӏэрыпщӏэнукъэ | кӏэрыпщӏэну(хэ)къэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэмэ | укӏэрыпщӏэмэ | кӏэрыпщӏэмэ | дыкӏэрыпщӏэмэ | фыкӏэрыпщӏэмэ | кӏэрыпщӏэ(хэ)мэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэмэ | укӏэрымыпщӏэмэ | кӏэрымыпщӏэмэ | дыкӏэрымыпщӏэмэ | фыкӏэрымыпщӏэмэ | кӏэрымыпщӏэ(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏамэ | укӏэрыпщӏамэ | кӏэрыпщӏамэ | дыкӏэрыпщӏамэ | фыкӏэрыпщӏамэ | кӏэрыпщӏа(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏамэ | укӏэрымыпщӏамэ | кӏэрымыпщӏамэ | дыкӏэрымыпщӏамэ | фыкӏэрымыпщӏамэ | кӏэрмыпщӏа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэгъамэ | укӏэрыпщӏэгъамэ | кӏэрыпщӏэгъамэ | дыкӏэрыпщӏэгъамэ | фыкӏэрыпщӏэгъамэ | кӏэрыпщӏэгъа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэгъамэ | укӏэрымыпщӏэгъамэ | кӏэрымыпщӏэгъамэ | дыкӏэрымыпщӏэгъамэ | фыкӏэрымыпщӏэгъамэ | кӏэрымыпщӏэгъа(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнмэ | укӏэрыпщӏэнмэ | кӏэрыпщӏэнмэ | дыкӏэрыпщӏэнмэ | фыкӏэрыпщӏэнмэ | кӏэрыпщӏэн(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэнмэ | укӏэрымыпщӏэнмэ | кӏэрымыпщӏэнмэ | дыкӏэрымыпщӏэнмэ | фыкӏэрымыпщӏэнмэ | кӏэрымыпщӏэн(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнумэ | укӏэрыпщӏэнумэ | кӏэрыпщӏэнумэ | дыкӏэрыпщӏэнумэ | фыкӏэрыпщӏэнумэ | кӏэрыпщӏэну(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэнумэ | укӏэрымыпщӏэнумэ | кӏэрымыпщӏэнумэ | дыкӏэрымыпщӏэнумэ | фыкӏэрымыпщӏэнумэ | кӏэрымыпщӏэну(хэ)мэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэтэмэ | укӏэрыпщӏэтэмэ | кӏэрыпщӏэтэмэ | дыкӏэрыпщӏэтэмэ | фыкӏэрыпщӏэтэмэ | кӏэрыпщӏэ(хэ)тэмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэтэмэ | укӏэрымыпщӏэтэмэ | кӏэрымыпщӏэтэмэ | дыкӏэрымыпщӏэтэмэ | фыкӏэрымыпщӏэтэмэ | кӏэрымыпщӏэ(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏатэмэ | укӏэрыпщӏатэмэ | кӏэрыпщӏатэмэ | дыкӏэрыпщӏатэмэ | фыкӏэрыпщӏатэмэ | кӏэрыпщӏа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏатэмэ | укӏэрымыпщӏатэмэ | кӏэрымыпщӏатэмэ | дыкӏэрымыпщӏатэмэ | фыкӏэрымыпщӏатэмэ | кӏэрымыпщӏа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэгъатэмэ | укӏэрыпщӏэгъатэмэ | кӏэрыпщӏэгъатэмэ | дыкӏэрыпщӏэгъатэмэ | фыкӏэрыпщӏэгъатэмэ | кӏэрыпщӏэгъа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэгъатэмэ | укӏэрымыпщӏэгъатэмэ | кӏэрымыпщӏэгъатэмэ | дыкӏэрымыпщӏэгъатэмэ | фыкӏэрымыпщӏэгъатэмэ | кӏэрымыпщӏэгъа(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнтэмэ | укӏэрыпщӏэнтэмэ | кӏэрыпщӏэнтэмэ | дыкӏэрыпщӏэнтэмэ | фыкӏэрыпщӏэнтэмэ | кӏэрыпщӏэн(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэнтэмэ | укӏэрымыпщӏэнтэмэ | кӏэрымыпщӏэнтэмэ | дыкӏэрымыпщӏэнтэмэ | фыкӏэрымыпщӏэнтэмэ | кӏэрымыпщӏэн(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнутэмэ | укӏэрыпщӏэнутэмэ | кӏэрыпщӏэнутэмэ | дыкӏэрыпщӏэнутэмэ | фыкӏэрыпщӏэнутэмэ | кӏэрыпщӏэну(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэнутэмэ | укӏэрымыпщӏэнутэмэ | кӏэрымыпщӏэнутэмэ | дыкӏэрымыпщӏэнутэмэ | фыкӏэрымыпщӏэнутэмэ | кӏэрымыпщӏэну(хэ)тэмэ |
| сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнт | укӏэрыпщӏэнт | кӏэрыпщӏэнт | дыкӏэрыпщӏэнт | фыкӏэрыпщӏэнт | кӏэрыпщӏэн(хэ)т |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнтэкъым | укӏэрыпщӏэнтэкъым | кӏэрыпщӏэнтэкъым | дыкӏэрыпщӏэнтэкъым | фыкӏэрыпщӏэнтэкъым | кӏэрыпщӏэн(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнут | укӏэрыпщӏэнут | кӏэрыпщӏэнут | дыкӏэрыпщӏэнут | фыкӏэрыпщӏэнут | кӏэрыпщӏэну(хэ)т |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнутэкъым | укӏэрыпщӏэнутэкъым | кӏэрыпщӏэнутэкъым | дыкӏэрыпщӏэнутэкъым | фыкӏэрыпщӏэнутэкъым | кӏэрыпщӏэну(хэ)тэкъым |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэми | укӏэрыпщӏэми | кӏэрыпщӏэми | дыкӏэрыпщӏэми | фыкӏэрыпщӏэми | кӏэрыпщӏэ(хэ)ми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэми | укӏэрымыпщӏэми | кӏэрымыпщӏэми | дыкӏэрымыпщӏэми | фыкӏэрымыпщӏэми | кӏэрымыпщӏэ(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏами | укӏэрыпщӏами | кӏэрыпщӏами | дыкӏэрыпщӏами | фыкӏэрыпщӏами | кӏэрыпщӏа(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏами | укӏэрымыпщӏами | кӏэрымыпщӏами | дыкӏэрымыпщӏами | фыкӏэрымыпщӏами | кӏэрымыпщӏа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэгъами | укӏэрыпщӏэгъами | кӏэрыпщӏэгъами | дыкӏэрыпщӏэгъами | фыкӏэрыпщӏэгъами | кӏэрыпщӏэгъа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэгъами | укӏэрымыпщӏэгъами | кӏэрымыпщӏэгъами | дыкӏэрымыпщӏэгъами | фыкӏэрымыпщӏэгъами | кӏэрымыпщӏэгъа(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнми | укӏэрыпщӏэнми | кӏэрыпщӏэнми | дыкӏэрыпщӏэнми | фыкӏэрыпщӏэнми | кӏэрыпщӏэн(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэнми | укӏэрымыпщӏэнми | кӏэрымыпщӏэнми | дыкӏэрымыпщӏэнми | фыкӏэрымыпщӏэнми | кӏэрымыпщӏэн(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнуми | укӏэрыпщӏэнуми | кӏэрыпщӏэнуми | дыкӏэрыпщӏэнуми | фыкӏэрыпщӏэнуми | кӏэрыпщӏэну(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэнуми | укӏэрымыпщӏэнуми | кӏэрымыпщӏэнуми | дыкӏэрымыпщӏэнуми | фыкӏэрымыпщӏэнуми | кӏэрымыпщӏэну(хэ)ми |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэтэми | укӏэрыпщӏэтэми | кӏэрыпщӏэтэми | дыкӏэрыпщӏэтэми | фыкӏэрыпщӏэтэми | кӏэрыпщӏэ(хэ)тэми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэтэми | укӏэрымыпщӏэтэми | кӏэрымыпщӏэтэми | дыкӏэрымыпщӏэтэми | фыкӏэрымыпщӏэтэми | кӏэрымыпщӏэ(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏатэми | укӏэрыпщӏатэми | кӏэрыпщӏатэми | дыкӏэрыпщӏатэми | фыкӏэрыпщӏатэми | кӏэрыпщӏа(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏатэми | укӏэрымыпщӏатэми | кӏэрымыпщӏатэми | дыкӏэрымыпщӏатэми | фыкӏэрымыпщӏатэми | кӏэрымыпщӏа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэгъатэми | укӏэрыпщӏэгъатэми | кӏэрыпщӏэгъатэми | дыкӏэрыпщӏэгъатэми | фыкӏэрыпщӏэгъатэми | кӏэрыпщӏэгъа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэгъатэми | укӏэрымыпщӏэгъатэми | кӏэрымыпщӏэгъатэми | дыкӏэрымыпщӏэгъатэми | фыкӏэрымыпщӏэгъатэми | кӏэрымыпщӏэгъа(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнтэми | укӏэрыпщӏэнтэми | кӏэрыпщӏэнтэми | дыкӏэрыпщӏэнтэми | фыкӏэрыпщӏэнтэми | кӏэрыпщӏэн(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэнтэми | укӏэрымыпщӏэнтэми | кӏэрымыпщӏэнтэми | дыкӏэрымыпщӏэнтэми | фыкӏэрымыпщӏэнтэми | кӏэрымыпщӏэн(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏэнутэми | укӏэрыпщӏэнутэми | кӏэрыпщӏэнутэми | дыкӏэрыпщӏэнутэми | фыкӏэрыпщӏэнутэми | кӏэрыпщӏэну(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏэнутэми | укӏэрымыпщӏэнутэми | кӏэрымыпщӏэнутэми | дыкӏэрымыпщӏэнутэми | фыкӏэрымыпщӏэнутэми | кӏэрымыпщӏэну(хэ)тэми |
| гъэщӀэгъпщӏэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏаи | укӏэрыпщӏаи | кӏэрыпщӏаи | дыкӏэрыпщӏаи | фыкӏэрыпщӏаи | кӏэрыпщӏаи |
| щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏакъыми | укӏэрыпщӏакъыми | кӏэрыпщӏакъыми | дыкӏэрыпщӏакъыми | фыкӏэрыпщӏакъыми | кӏэрыпщӏакъыми |
| фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏащэрэт | укӏэрыпщӏащэрэт | кӏэрыпщӏащэрэт | дыкӏэрыпщӏащэрэт | фыкӏэрыпщӏащэрэт | кӏэрыпщӏащэрэт |
| щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыпщӏащэрэт | укӏэрымыпщӏащэрэт | кӏэрымыпщӏащэрэт | дыкӏэрымыпщӏащэрэт | фыкӏэрымыпщӏащэрэт | кӏэрымыпщӏащэрэт |
| шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэнщ | укӏэрыпщӏагъэнщ | кӏэрыпщӏагъэнщ | дыкӏэрыпщӏагъэнщ | фыкӏэрыпщӏагъэнщ | кӏэрыпщӏагъэнщ |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэнкъым | укӏэрыпщӏагъэнкъым | кӏэрыпщӏагъэнкъым | дыкӏэрыпщӏагъэнкъым | фыкӏэрыпщӏагъэнкъым | кӏэрыпщӏагъэнкъым |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэнт | укӏэрыпщӏагъэнт | кӏэрыпщӏагъэнт | дыкӏэрыпщӏагъэнт | фыкӏэрыпщӏагъэнт | кӏэрыпщӏагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэнтэкъым | укӏэрыпщӏагъэнтэкъым | кӏэрыпщӏагъэнтэкъым | дыкӏэрыпщӏагъэнтэкъым | фыкӏэрыпщӏагъэнтэкъым | кӏэрыпщӏагъэнтэкъым |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэн | укӏэрыпщӏагъэн | кӏэрыпщӏагъэн | дыкӏэрыпщӏагъэн | фыкӏэрыпщӏагъэн | кӏэрыпщӏагъэн |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэнкъэ | укӏэрыпщӏагъэнкъэ | кӏэрыпщӏагъэнкъэ | дыкӏэрыпщӏагъэнкъэ | фыкӏэрыпщӏагъэнкъэ | кӏэрыпщӏагъэнкъэ |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэнт | укӏэрыпщӏагъэнт | кӏэрыпщӏагъэнт | дыкӏэрыпщӏагъэнт | фыкӏэрыпщӏагъэнт | кӏэрыпщӏагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэнтэкъэ | укӏэрыпщӏагъэнтэкъэ | кӏэрыпщӏагъэнтэкъэ | дыкӏэрыпщӏагъэнтэкъэ | фыкӏэрыпщӏагъэнтэкъэ | кӏэрыпщӏагъэнтэкъэ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэнущ | укӏэрыпщӏагъэнущ | кӏэрыпщӏагъэнущ | дыкӏэрыпщӏагъэнущ | фыкӏэрыпщӏагъэнущ | кӏэрыпщӏагъэнущ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэнукъым | укӏэрыпщӏагъэнукъым | кӏэрыпщӏагъэнукъым | дыкӏэрыпщӏагъэнукъым | фыкӏэрыпщӏагъэнукъым | кӏэрыпщӏагъэнукъым |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэнут | укӏэрыпщӏагъэнут | кӏэрыпщӏагъэнут | дыкӏэрыпщӏагъэнут | фыкӏэрыпщӏагъэнут | кӏэрыпщӏагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэнутэкъым | укӏэрыпщӏагъэнутэкъым | кӏэрыпщӏагъэнутэкъым | дыкӏэрыпщӏагъэнутэкъым | фыкӏэрыпщӏагъэнутэкъым | кӏэрыпщӏагъэнутэкъым |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэну | укӏэрыпщӏагъэну | кӏэрыпщӏагъэну | дыкӏэрыпщӏагъэну | фыкӏэрыпщӏагъэну | кӏэрыпщӏагъэну |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэнукъэ | укӏэрыпщӏагъэнукъэ | кӏэрыпщӏагъэнукъэ | дыкӏэрыпщӏагъэнукъэ | фыкӏэрыпщӏагъэнукъэ | кӏэрыпщӏагъэнукъэ |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэнут | укӏэрыпщӏагъэнут | кӏэрыпщӏагъэнут | дыкӏэрыпщӏагъэнут | фыкӏэрыпщӏагъэнут | кӏэрыпщӏагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыпщӏагъэнутэкъэ | укӏэрыпщӏагъэнутэкъэ | кӏэрыпщӏагъэнутэкъэ | дыкӏэрыпщӏагъэнутэкъэ | фыкӏэрыпщӏагъэнутэкъэ | кӏэрыпщӏагъэнутэкъэ |
| Причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Зылэжь (субъектнэ) причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыпщӏэ | укӏэрыпщӏэ | кӏэрыпщӏэ | дыкӏэрыпщӏэ | фыкӏэрыпщӏэ | кӏэрыпщӏэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыпщӏэ | укӏэрымыпщӏэ | кӏэрымыпщӏэ | дыкӏэрымыпщӏэ | фыкӏэрымыпщӏэ | кӏэрымыпщӏэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыпщӏа | укӏэрыпщӏа | кӏэрыпщӏа | дыкӏэрыпщӏа | фыкӏэрыпщӏа | кӏэрыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыпщӏа | укӏэрымыпщӏа | кӏэрымыпщӏа | дыкӏэрымыпщӏа | фыкӏэрымыпщӏа | кӏэрымыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыпщӏэгъа | укӏэрыпщӏэгъа | кӏэрыпщӏэгъа | дыкӏэрыпщӏэгъа | фыкӏэрыпщӏэгъа | кӏэрыпщӏэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыпщӏэгъа | укӏэрымыпщӏэгъа | кӏэрымыпщӏэгъа | дыкӏэрымыпщӏэгъа | фыкӏэрымыпщӏэгъа | кӏэрымыпщӏэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыпщӏэн | укӏэрыпщӏэн | кӏэрыпщӏэн | дыкӏэрыпщӏэн | фыкӏэрыпщӏэн | кӏэрыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыпщӏэн | укӏэрымыпщӏэн | кӏэрымыпщӏэн | дыкӏэрымыпщӏэн | фыкӏэрымыпщӏэн | кӏэрымыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыпщӏэну | укӏэрыпщӏэну | кӏэрыпщӏэну | дыкӏэрыпщӏэну | фыкӏэрыпщӏэну | кӏэрыпщӏэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыпщӏэну | укӏэрымыпщӏэну | кӏэрымыпщӏэну | дыкӏэрымыпщӏэну | фыкӏэрымыпщӏэну | кӏэрымыпщӏэну(хэ) |
| Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрыпщӏэ | узэрыкӏэрыпщӏэ | зэрыкӏэрыпщӏэ | дызэрыкӏэрыпщӏэ | фызэрыкӏэрыпщӏэ | зэрыкӏэрыпщӏэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрымыпщӏэ | узэрыкӏэрымыпщӏэ | зэрыкӏэрымыпщӏэ | дызэрыкӏэрымыпщӏэ | фызэрыкӏэрымыпщӏэ | зэрыкӏэрымыпщӏэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрыпщӏа | узэрыкӏэрыпщӏа | зэрыкӏэрыпщӏа | дызэрыкӏэрыпщӏа | фызэрыкӏэрыпщӏа | зэрыкӏэрыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрымыпщӏа | узэрыкӏэрымыпщӏа | зэрыкӏэрымыпщӏа | дызэрыкӏэрымыпщӏа | фызэрыкӏэрымыпщӏа | зэрыкӏэрымыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрыпщӏэгъа | узэрыкӏэрыпщӏэгъа | зэрыкӏэрыпщӏэгъа | дызэрыкӏэрыпщӏэгъа | фызэрыкӏэрыпщӏэгъа | зэрыкӏэрыпщӏэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрымыпщӏэгъа | узэрыкӏэрымыпщӏэгъа | зэрыкӏэрымыпщӏэгъа | дызэрыкӏэрымыпщӏэгъа | фызэрыкӏэрымыпщӏэгъа | зэрыкӏэрымыпщӏэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрыпщӏэн | узэрыкӏэрыпщӏэн | зэрыкӏэрыпщӏэн | дызэрыкӏэрыпщӏэн | фызэрыкӏэрыпщӏэн | зэрыкӏэрыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрымыпщӏэн | узэрыкӏэрымыпщӏэн | зэрыкӏэрымыпщӏэн | дызэрыкӏэрымыпщӏэн | фызэрыкӏэрымыпщӏэн | зэрыкӏэрымыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрыпщӏэну | узэрыкӏэрыпщӏэну | зэрыкӏэрыпщӏэну | дызэрыкӏэрыпщӏэну | фызэрыкӏэрыпщӏэну | зэрыкӏэрыпщӏэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрымыпщӏэну | узэрыкӏэрымыпщӏэну | зэрыкӏэрымыпщӏэну | дызэрыкӏэрымыпщӏэну | фызэрыкӏэрымыпщӏэну | зэрыкӏэрымыпщӏэну(хэ) |
| Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкӏэрыпщӏэ | ущыкӏэрыпщӏэ | щыкӏэрыпщӏэ | дыщыкӏэрыпщӏэ | фыщыкӏэрыпщӏэ | щыкӏэрыпщӏэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкӏэрымыпщӏэ | ущыкӏэрымыпщӏэ | щыкӏэрымыпщӏэ | дыщыкӏэрымыпщӏэ | фыщыкӏэрымыпщӏэ | щыкӏэрымыпщӏэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкӏэрыпщӏа | ущыкӏэрыпщӏа | щыкӏэрыпщӏа | дыщыкӏэрыпщӏа | фыщыкӏэрыпщӏа | щыкӏэрыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкӏэрымыпщӏа | ущыкӏэрымыпщӏа | щыкӏэрымыпщӏа | дыщыкӏэрымыпщӏа | фыщыкӏэрымыпщӏа | щыкӏэрымыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкӏэрыпщӏэгъа | ущыкӏэрыпщӏэгъа | щыкӏэрыпщӏэгъа | дыщыкӏэрыпщӏэгъа | фыщыкӏэрыпщӏэгъа | щыкӏэрыпщӏэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкӏэрымыпщӏэгъа | ущыкӏэрымыпщӏэгъа | щыкӏэрымыпщӏэгъа | дыщыкӏэрымыпщӏэгъа | фыщыкӏэрымыпщӏэгъа | щыкӏэрымыпщӏэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкӏэрыпщӏэн | ущыкӏэрыпщӏэн | щыкӏэрыпщӏэн | дыщыкӏэрыпщӏэн | фыщыкӏэрыпщӏэн | щыкӏэрыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкӏэрымыпщӏэн | ущыкӏэрымыпщӏэн | щыкӏэрымыпщӏэн | дыщыкӏэрымыпщӏэн | фыщыкӏэрымыпщӏэн | щыкӏэрымыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкӏэрыпщӏэну | ущыкӏэрыпщӏэну | щыкӏэрыпщӏэну | дыщыкӏэрыпщӏэну | фыщыкӏэрыпщӏэну | щыкӏэрыпщӏэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкӏэрымыпщӏэну | ущыкӏэрымыпщӏэну | щыкӏэрымыпщӏэну | дыщыкӏэрымыпщӏэну | фыщыкӏэрымыпщӏэну | щыкӏэрымыпщӏэну(хэ) |
| ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыздыкӏэрыпщӏэ | уздыкӏэрыпщӏэ | здыкӏэрыпщӏэ | дыздыкӏэрыпщӏэ | фыздыкӏэрыпщӏэ | здыкӏэрыпщӏэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыкӏэрымыпщӏэ | уздыкӏэрымыпщӏэ | здыкӏэрымыпщӏэ | дыздыкӏэрымыпщӏэ | фыздыкӏэрымыпщӏэ | здыкӏэрымыпщӏэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздыкӏэрыпщӏа | уздыкӏэрыпщӏа | здыкӏэрыпщӏа | дыздыкӏэрыпщӏа | фыздыкӏэрыпщӏа | здыкӏэрыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыкӏэрымыпщӏа | уздыкӏэрымыпщӏа | здыкӏэрымыпщӏа | дыздыкӏэрымыпщӏа | фыздыкӏэрымыпщӏа | здыкӏэрымыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздыкӏэрыпщӏэгъа | уздыкӏэрыпщӏэгъа | здыкӏэрыпщӏэгъа | дыздыкӏэрыпщӏэгъа | фыздыкӏэрыпщӏэгъа | здыкӏэрыпщӏэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыкӏэрымыпщӏэгъа | уздыкӏэрымыпщӏэгъа | здыкӏэрымыпщӏэгъа | дыздыкӏэрымыпщӏэгъа | фыздыкӏэрымыпщӏэгъа | здыкӏэрымыпщӏэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздыкӏэрыпщӏэн | уздыкӏэрыпщӏэн | здыкӏэрыпщӏэн | дыздыкӏэрыпщӏэн | фыздыкӏэрыпщӏэн | здыкӏэрыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыкӏэрымыпщӏэн | уздыкӏэрымыпщӏэн | здыкӏэрымыпщӏэн | дыздыкӏэрымыпщӏэн | фыздыкӏэрымыпщӏэн | здыкӏэрымыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздыкӏэрыпщӏэну | уздыкӏэрыпщӏэну | здыкӏэрыпщӏэну | дыздыкӏэрыпщӏэну | фыздыкӏэрыпщӏэну | здыкӏэрыпщӏэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыкӏэрымыпщӏэну | уздыкӏэрымыпщӏэну | здыкӏэрымыпщӏэну | дыздыкӏэрымыпщӏэну | фыздыкӏэрымыпщӏэну | здыкӏэрымыпщӏэну(хэ) |
| Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрыпщӏэ | ущӀыкӏэрыпщӏэ | щӀыкӏэрыпщӏэ | дыщӀыкӏэрыпщӏэ | фыщӀыкӏэрыпщӏэ | щӀыкӏэрыпщӏэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрымыпщӏэ | ущӀыкӏэрымыпщӏэ | щӀыкӏэрымыпщӏэ | дыщӀыкӏэрымыпщӏэ | фыщӀыкӏэрымыпщӏэ | щӀыкӏэрымыпщӏэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрыпщӏа | ущӀыкӏэрыпщӏа | щӀыкӏэрыпщӏа | дыщӀыкӏэрыпщӏа | фыщӀыкӏэрыпщӏа | щӀыкӏэрыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрымыпщӏа | ущӀыкӏэрымыпщӏа | щӀыкӏэрымыпщӏа | дыщӀыкӏэрымыпщӏа | фыщӀыкӏэрымыпщӏа | щӀыкӏэрымыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрыпщӏэгъа | ущӀыкӏэрыпщӏэгъа | щӀыкӏэрыпщӏэгъа | дыщӀыкӏэрыпщӏэгъа | фыщӀыкӏэрыпщӏэгъа | щӀыкӏэрыпщӏэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрымыпщӏэгъа | ущӀыкӏэрымыпщӏэгъа | щӀыкӏэрымыпщӏэгъа | дыщӀыкӏэрымыпщӏэгъа | фыщӀыкӏэрымыпщӏэгъа | щӀыкӏэрымыпщӏэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрыпщӏэн | ущӀыкӏэрыпщӏэн | щӀыкӏэрыпщӏэн | дыщӀыкӏэрыпщӏэн | фыщӀыкӏэрыпщӏэн | щӀыкӏэрыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрымыпщӏэн | ущӀыкӏэрымыпщӏэн | щӀыкӏэрымыпщӏэн | дыщӀыкӏэрымыпщӏэн | фыщӀыкӏэрымыпщӏэн | щӀыкӏэрымыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрыпщӏэну | ущӀыкӏэрыпщӏэну | щӀыкӏэрыпщӏэну | дыщӀыкӏэрыпщӏэну | фыщӀыкӏэрыпщӏэну | щӀыкӏэрыпщӏэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрымыпщӏэну | ущӀыкӏэрымыпщӏэну | щӀыкӏэрымыпщӏэну | дыщӀыкӏэрымыпщӏэну | фыщӀыкӏэрымыпщӏэну | щӀыкӏэрымыпщӏэну(хэ) |
| Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыпщӏэу | укӏэрыпщӏэу | кӏэрыпщӏэу | дыкӏэрыпщӏэу | фыкӏэрыпщӏэу | кӏэрыпщӏэ(хэ)у |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыпщӏэу | укӏэрымыпщӏэу | кӏэрымыпщӏэу | дыкӏэрымыпщӏэу | фыкӏэрымыпщӏэу | кӏэрымыпщӏэ(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыпщӏауэ | укӏэрыпщӏауэ | кӏэрыпщӏауэ | дыкӏэрыпщӏауэ | фыкӏэрыпщӏауэ | кӏэрыпщӏауэ / кӏэрыпщӏа(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыпщӏауэ | укӏэрымыпщӏауэ | кӏэрымыпщӏауэ | дыкӏэрымыпщӏауэ | фыкӏэрымыпщӏауэ | кӏэрымыпщӏауэ(хэ) / кӏэрымыпщӏа(хэ)у |
| жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыпщӏэурэ | укӏэрыпщӏэурэ | кӏэрыпщӏэурэ | дыкӏэрыпщӏэурэ | фыкӏэрыпщӏэурэ | кӏэрыпщӏэ(хэ)урэ |
| жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыпщӏэурэ | укӏэрымыпщӏэурэ | кӏэрымыпщӏэурэ | дыкӏэрымыпщӏэурэ | фыкӏэрымыпщӏэурэ | кӏэрымыпщӏэ(хэ)урэ |
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
|||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | сыпкӏэропщӏэ | сыкӏэропщӏэ | -- | сыфкӏэропщӏэ | сакӏэропщӏэ(хэ) |
| уэ | ускӏэропщӏэ | -- | укӏэропщӏэ | уткӏэропщӏэ | -- | уакӏэропщӏэ(хэ) |
| ар | скӏэропщӏэ | пкӏэропщӏэ | кӏэропщӏэ | ткӏэропщӏэ | фкӏэропщӏэ | якӏэропщӏэ(хэ) |
| дэ | -- | дыпкӏэропщӏэ | дыкӏэропщӏэ | -- | дыфкӏэропщӏэ | дакӏэропщӏэ(хэ) |
| фэ | фыскӏэропщӏэ | -- | фыкӏэропщӏэ | фыткӏэропщӏэ | -- | факӏэропщӏэ(хэ) |
| ахэр | скӏэропщӏэ | пкӏэропщӏэ | кӏэропщӏэ | ткӏэропщӏэ | фкӏэропщӏэ | якӏэропщӏэ(хэ) |
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
|||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | сыпкӏэрыпщӏэрэ | сыкӏэрыпщӏэрэ | -- | сыфкӏэрыпщӏэрэ | сакӏэрыпщӏэ(хэ)рэ |
| уэ | ускӏэрыпщӏэрэ | -- | укӏэрыпщӏэрэ | уткӏэрыпщӏэрэ | -- | уакӏэрыпщӏэ(хэ)рэ |
| ар | скӏэрыпщӏэрэ | пкӏэрыпщӏэрэ | кӏэрыпщӏэрэ | ткӏэрыпщӏэрэ | фкӏэрыпщӏэрэ | якӏэрыпщӏэ(хэ)рэ |
| дэ | -- | дыпкӏэрыпщӏэрэ | дыкӏэрыпщӏэрэ | -- | дыфкӏэрыпщӏэрэ | дакӏэрыпщӏэ(хэ)рэ |
| фэ | фыскӏэрыпщӏэрэ | -- | фыкӏэрыпщӏэрэ | фытдкӏэрыпщӏэрэ | -- | факӏэрыпщӏэ(хэ)рэ |
| ахэр | скӏэрыпщӏэрэ | пкӏэрыпщӏэрэ | кӏэрыпщӏэрэ | ткӏэрыпщӏэрэ | фкӏэрыпщӏэрэ | якӏэрыпщӏэ(хэ)рэ |
| -э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пщӏ]э | [пщӏ]эр | -- | [пщӏ]эхэр |
| Эргативнэ: | [пщӏ]э | [пщӏ]эм | -- | [пщӏ]эхэм |
| Послеложнэ: | [пщӏ]экӀэ | [пщӏ]эмкӀэ | [пщӏ]эхэкӀэ | [пщӏ]эхэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [пщӏ]эуэ | [пщӏ]эрауэ | [пщӏ]эхэу | [пщӏ]эхэрауэ |
| -а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пщӏ]а | [пщӏ]ар | -- | [пщӏ]ахэр |
| Эргативнэ: | [пщӏ]а | [пщӏ]ам | -- | [пщӏ]ахэм |
| Послеложнэ: | [пщӏ]акӀэ | [пщӏ]амкӀэ | [пщӏ]ахэкӀэ | [пщӏ]ахэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [пщӏ]ауэ | [пщӏ]арауэ | [пщӏ]ахэу | [пщӏ]ахэрауэ |
| -эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пщӏ]эн | [пщӏ]эныр | -- | [пщӏ]энхэр |
| Эргативнэ: | [пщӏ]эн | [пщӏ]эным | -- | [пщӏ]энхэм |
| Послеложнэ: | [пщӏ]энкӀэ | [пщӏ]энымкӀэ | [пщӏ]энхэкӀэ | [пщӏ]энхэмкӀэ |
| 'Обстоятельственнэ: | [пщӏ]эну | [пщӏ]энырауэ | [пщӏ]энхэу | [пщӏ]энхэрауэ |
| -эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пщӏ]эну | [пщӏ]энур | -- | [пщӏ]энухэр |
| Эргативнэ: | [пщӏ]эну | [пщӏ]энум | -- | [пщӏ]энухэм |
| Послеложнэ: | [пщӏ]энукӀэ | [пщӏ]энумкӀэ | [пщӏ]энухэкӀэ | [пщӏ]энухэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [пщӏ]энууэ | [пщӏ]энурауэ | [пщӏ]энухэу | [пщӏ]энухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- КӀэриубыдэн, кӀэрышха хъун.
ЩАПХЪЭХЭРEdit
- Къаз псы кӀэрыпщӀэрэ? Псалъэжьхэр
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- кӏэрыпщӏэн: become stuck, glued or attached to sth
УРЫСЫБЗЭEdit
- кӏэрыпщӏэн: прилипнуть, приклеиться, пристать к чему-л.
псалъафэ зэпыщӀахэр
Гур кӀэрыпщӀэнEdit
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: become fond of sb or sth, become attached to sb or sth.
Урысыбзэ: привязаться к кому-чему-л.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕEdit
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.