Wt/kbd/кӏэлъылъэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [tʹʂɐɬǝ'ɬɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• кӏэлъылъэн

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "кӏэлъы- + [лъ] + -э + -н"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	кӏэлъылъэн
щымыӀэныгъэ:	кӏэлъымылъэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэн	укӏэлъылъэн	кӏэлъылъэн	дыкӏэлъылъэн	фыкӏэлъылъэн	кӏэлъылъэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэн	укӏэлъымылъэн	кӏэлъымылъэн	дыкӏэлъымылъэн	фыкӏэлъымылъэн	кӏэлъымылъэн(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	кӏэлъылъэ!	фыкӏэлъылъэ!
щымыӀэныгъэ:	укӏэлъымылъэ!	фыкӏэлъымылъэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкӏэлърелъэ	укӏэлърелъэ	кӏэлърелъэ	дыкӏэлърелъэ	фыкӏэлърелъэ	кӏэлърелъэ
щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъремылъэ	укӏэлъремылъэ	кӏэлъремылъэ	дыкӏэлъремылъэ	фыкӏэлъремылъэ	кӏэлъремылъэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъолъэ(р)	укӏэлъолъэ(р)	кӏэлъолъэ(р)	дыкӏэлъолъэ(р)	фыкӏэлъолъэ(р)	кӏэлъолъэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэркъым	укӏэлъылъэркъым	кӏэлъылъэркъым	дыкӏэлъылъэркъым	фыкӏэлъылъэркъым	кӏэлъылъэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэ(р)т	укӏэлъылъэ(р)т	кӏэлъылъэ(р)т	дыкӏэлъылъэ(р)т	фыкӏэлъылъэ(р)т	кӏэлъылъэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэ(р)тэкъым	укӏэлъылъэ(р)тэкъым	кӏэлъылъэ(р)тэкъым	дыкӏэлъылъэ(р)тэкъым	фыкӏэлъылъэ(р)тэкъым	кӏэлъылъэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъащ	укӏэлъылъащ	кӏэлъылъащ	дыкӏэлъылъащ	фыкӏэлъылъащ	кӏэлъылъа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъакъым	укӏэлъылъакъым	кӏэлъылъакъым	дыкӏэлъылъакъым	фыкӏэлъылъакъым	кӏэлъылъа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъат	укӏэлъылъат	кӏэлъылъат	дыкӏэлъылъат	фыкӏэлъылъат	кӏэлъылъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъатэкъым	укӏэлъылъатэкъым	кӏэлъылъатэкъым	дыкӏэлъылъатэкъым	фыкӏэлъылъатэкъым	кӏэлъылъа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэгъащ	укӏэлъылъэгъащ	кӏэлъылъэгъащ	дыкӏэлъылъэгъащ	фыкӏэлъылъэгъащ	кӏэлъылъэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэгъакъым	укӏэлъылъэгъакъым	кӏэлъылъэгъакъым	дыкӏэлъылъэгъакъым	фыкӏэлъылъэгъакъым	кӏэлъылъэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэгъат	укӏэлъылъэгъат	кӏэлъылъэгъат	дыкӏэлъылъэгъат	фыкӏэлъылъэгъат	кӏэлъылъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэгъатэкъым	укӏэлъылъэгъатэкъым	кӏэлъылъэгъатэкъым	дыкӏэлъылъэгъатэкъым	фыкӏэлъылъэгъатэкъым	кӏэлъылъэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэщ	укӏэлъылъэщ	кӏэлъылъэщ	дыкӏэлъылъэщ	фыкӏэлъылъэщ	кӏэлъылъэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэкъым	укӏэлъылъэкъым	кӏэлъылъэкъым	дыкӏэлъылъэкъым	фыкӏэлъылъэкъым	кӏэлъылъэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэт	укӏэлъылъэт	кӏэлъылъэт	дыкӏэлъылъэт	фыкӏэлъылъэт	кӏэлъылъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэтэкъым	укӏэлъылъэтэкъым	кӏэлъылъэтэкъым	дыкӏэлъылъэтэкъым	фыкӏэлъылъэтэкъым	кӏэлъылъэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнщ	укӏэлъылъэнщ	кӏэлъылъэнщ	дыкӏэлъылъэнщ	фыкӏэлъылъэнщ	кӏэлъылъэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнкъым	укӏэлъылъэнкъым	кӏэлъылъэнкъым	дыкӏэлъылъэнкъым	фыкӏэлъылъэнкъым	кӏэлъылъэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнущ	укӏэлъылъэнущ	кӏэлъылъэнущ	дыкӏэлъылъэнущ	фыкӏэлъылъэнущ	кӏэлъылъэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнукъым	укӏэлъылъэнукъым	кӏэлъылъэнукъым	дыкӏэлъылъэнукъым	фыкӏэлъылъэнукъым	кӏэлъылъэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэрэ	укӏэлъылъэрэ	кӏэлъылъэрэ	дыкӏэлъылъэрэ	фыкӏэлъылъэрэ	кӏэлъылъэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэркъэ	укӏэлъылъэркъэ	кӏэлъылъэркъэ	дыкӏэлъылъэркъэ	фыкӏэлъылъэркъэ	кӏэлъылъэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэ(р)т	укӏэлъылъэ(р)т	кӏэлъылъэ(р)т	дыкӏэлъылъэ(р)т	фыкӏэлъылъэ(р)т	кӏэлъылъэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэ(р)тэкъэ	укӏэлъылъэ(р)тэкъэ	кӏэлъылъэ(р)тэкъэ	дыкӏэлъылъэ(р)тэкъэ	фыкӏэлъылъэ(р)тэкъэ	кӏэлъылъэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъа	укӏэлъылъа	кӏэлъылъа	дыкӏэлъылъа	фыкӏэлъылъа	кӏэлъылъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъакъэ	укӏэлъылъакъэ	кӏэлъылъакъэ	дыкӏэлъылъакъэ	фыкӏэлъылъакъэ	кӏэлъылъа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъат	укӏэлъылъат	кӏэлъылъат	дыкӏэлъылъат	фыкӏэлъылъат	кӏэлъылъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъатэкъэ	укӏэлъылъатэкъэ	кӏэлъылъатэкъэ	дыкӏэлъылъатэкъэ	фыкӏэлъылъатэкъэ	кӏэлъылъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэгъа	укӏэлъылъэгъа	кӏэлъылъэгъа	дыкӏэлъылъэгъа	фыкӏэлъылъэгъа	кӏэлъылъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэгъакъэ	укӏэлъылъэгъакъэ	кӏэлъылъэгъакъэ	дыкӏэлъылъэгъакъэ	фыкӏэлъылъэгъакъэ	кӏэлъылъэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэгъат	укӏэлъылъэгъат	кӏэлъылъэгъат	дыкӏэлъылъэгъат	фыкӏэлъылъэгъат	кӏэлъылъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэгъатэкъэ	укӏэлъылъэгъатэкъэ	кӏэлъылъэгъатэкъэ	дыкӏэлъылъэгъатэкъэ	фыкӏэлъылъэгъатэкъэ	кӏэлъылъэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэ	укӏэлъылъэ	кӏэлъылъэ	дыкӏэлъылъэ	фыкӏэлъылъэ	кӏэлъылъэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэкъэ	укӏэлъылъэкъэ	кӏэлъылъэкъэ	дыкӏэлъылъэкъэ	фыкӏэлъылъэкъэ	кӏэлъылъэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэт	укӏэлъылъэт	кӏэлъылъэт	дыкӏэлъылъэт	фыкӏэлъылъэт	кӏэлъылъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэтэкъэ	укӏэлъылъэтэкъэ	кӏэлъылъэтэкъэ	дыкӏэлъылъэтэкъэ	фыкӏэлъылъэтэкъэ	кӏэлъылъэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэн	укӏэлъылъэн	кӏэлъылъэн	дыкӏэлъылъэн	фыкӏэлъылъэн	кӏэлъылъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнкъэ	укӏэлъылъэнкъэ	кӏэлъылъэнкъэ	дыкӏэлъылъэнкъэ	фыкӏэлъылъэнкъэ	кӏэлъылъэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэну	укӏэлъылъэну	кӏэлъылъэну	дыкӏэлъылъэну	фыкӏэлъылъэну	кӏэлъылъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнукъэ	укӏэлъылъэнукъэ	кӏэлъылъэнукъэ	дыкӏэлъылъэнукъэ	фыкӏэлъылъэнукъэ	кӏэлъылъэну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэмэ	укӏэлъылъэмэ	кӏэлъылъэмэ	дыкӏэлъылъэмэ	фыкӏэлъылъэмэ	кӏэлъылъэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэмэ	укӏэлъымылъэмэ	кӏэлъымылъэмэ	дыкӏэлъымылъэмэ	фыкӏэлъымылъэмэ	кӏэлъымылъэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъамэ	укӏэлъылъамэ	кӏэлъылъамэ	дыкӏэлъылъамэ	фыкӏэлъылъамэ	кӏэлъылъа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъамэ	укӏэлъымылъамэ	кӏэлъымылъамэ	дыкӏэлъымылъамэ	фыкӏэлъымылъамэ	кӏэлъмылъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэгъамэ	укӏэлъылъэгъамэ	кӏэлъылъэгъамэ	дыкӏэлъылъэгъамэ	фыкӏэлъылъэгъамэ	кӏэлъылъэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэгъамэ	укӏэлъымылъэгъамэ	кӏэлъымылъэгъамэ	дыкӏэлъымылъэгъамэ	фыкӏэлъымылъэгъамэ	кӏэлъымылъэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнмэ	укӏэлъылъэнмэ	кӏэлъылъэнмэ	дыкӏэлъылъэнмэ	фыкӏэлъылъэнмэ	кӏэлъылъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэнмэ	укӏэлъымылъэнмэ	кӏэлъымылъэнмэ	дыкӏэлъымылъэнмэ	фыкӏэлъымылъэнмэ	кӏэлъымылъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнумэ	укӏэлъылъэнумэ	кӏэлъылъэнумэ	дыкӏэлъылъэнумэ	фыкӏэлъылъэнумэ	кӏэлъылъэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэнумэ	укӏэлъымылъэнумэ	кӏэлъымылъэнумэ	дыкӏэлъымылъэнумэ	фыкӏэлъымылъэнумэ	кӏэлъымылъэну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэтэмэ	укӏэлъылъэтэмэ	кӏэлъылъэтэмэ	дыкӏэлъылъэтэмэ	фыкӏэлъылъэтэмэ	кӏэлъылъэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэтэмэ	укӏэлъымылъэтэмэ	кӏэлъымылъэтэмэ	дыкӏэлъымылъэтэмэ	фыкӏэлъымылъэтэмэ	кӏэлъымылъэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъатэмэ	укӏэлъылъатэмэ	кӏэлъылъатэмэ	дыкӏэлъылъатэмэ	фыкӏэлъылъатэмэ	кӏэлъылъа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъатэмэ	укӏэлъымылъатэмэ	кӏэлъымылъатэмэ	дыкӏэлъымылъатэмэ	фыкӏэлъымылъатэмэ	кӏэлъымылъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэгъатэмэ	укӏэлъылъэгъатэмэ	кӏэлъылъэгъатэмэ	дыкӏэлъылъэгъатэмэ	фыкӏэлъылъэгъатэмэ	кӏэлъылъэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэгъатэмэ	укӏэлъымылъэгъатэмэ	кӏэлъымылъэгъатэмэ	дыкӏэлъымылъэгъатэмэ	фыкӏэлъымылъэгъатэмэ	кӏэлъымылъэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнтэмэ	укӏэлъылъэнтэмэ	кӏэлъылъэнтэмэ	дыкӏэлъылъэнтэмэ	фыкӏэлъылъэнтэмэ	кӏэлъылъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэнтэмэ	укӏэлъымылъэнтэмэ	кӏэлъымылъэнтэмэ	дыкӏэлъымылъэнтэмэ	фыкӏэлъымылъэнтэмэ	кӏэлъымылъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнутэмэ	укӏэлъылъэнутэмэ	кӏэлъылъэнутэмэ	дыкӏэлъылъэнутэмэ	фыкӏэлъылъэнутэмэ	кӏэлъылъэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэнутэмэ	укӏэлъымылъэнутэмэ	кӏэлъымылъэнутэмэ	дыкӏэлъымылъэнутэмэ	фыкӏэлъымылъэнутэмэ	кӏэлъымылъэну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнт	укӏэлъылъэнт	кӏэлъылъэнт	дыкӏэлъылъэнт	фыкӏэлъылъэнт	кӏэлъылъэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнтэкъым	укӏэлъылъэнтэкъым	кӏэлъылъэнтэкъым	дыкӏэлъылъэнтэкъым	фыкӏэлъылъэнтэкъым	кӏэлъылъэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнут	укӏэлъылъэнут	кӏэлъылъэнут	дыкӏэлъылъэнут	фыкӏэлъылъэнут	кӏэлъылъэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнутэкъым	укӏэлъылъэнутэкъым	кӏэлъылъэнутэкъым	дыкӏэлъылъэнутэкъым	фыкӏэлъылъэнутэкъым	кӏэлъылъэну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэми	укӏэлъылъэми	кӏэлъылъэми	дыкӏэлъылъэми	фыкӏэлъылъэми	кӏэлъылъэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэми	укӏэлъымылъэми	кӏэлъымылъэми	дыкӏэлъымылъэми	фыкӏэлъымылъэми	кӏэлъымылъэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъами	укӏэлъылъами	кӏэлъылъами	дыкӏэлъылъами	фыкӏэлъылъами	кӏэлъылъа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъами	укӏэлъымылъами	кӏэлъымылъами	дыкӏэлъымылъами	фыкӏэлъымылъами	кӏэлъымылъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэгъами	укӏэлъылъэгъами	кӏэлъылъэгъами	дыкӏэлъылъэгъами	фыкӏэлъылъэгъами	кӏэлъылъэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэгъами	укӏэлъымылъэгъами	кӏэлъымылъэгъами	дыкӏэлъымылъэгъами	фыкӏэлъымылъэгъами	кӏэлъымылъэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнми	укӏэлъылъэнми	кӏэлъылъэнми	дыкӏэлъылъэнми	фыкӏэлъылъэнми	кӏэлъылъэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэнми	укӏэлъымылъэнми	кӏэлъымылъэнми	дыкӏэлъымылъэнми	фыкӏэлъымылъэнми	кӏэлъымылъэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнуми	укӏэлъылъэнуми	кӏэлъылъэнуми	дыкӏэлъылъэнуми	фыкӏэлъылъэнуми	кӏэлъылъэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэнуми	укӏэлъымылъэнуми	кӏэлъымылъэнуми	дыкӏэлъымылъэнуми	фыкӏэлъымылъэнуми	кӏэлъымылъэну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэтэми	укӏэлъылъэтэми	кӏэлъылъэтэми	дыкӏэлъылъэтэми	фыкӏэлъылъэтэми	кӏэлъылъэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэтэми	укӏэлъымылъэтэми	кӏэлъымылъэтэми	дыкӏэлъымылъэтэми	фыкӏэлъымылъэтэми	кӏэлъымылъэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъатэми	укӏэлъылъатэми	кӏэлъылъатэми	дыкӏэлъылъатэми	фыкӏэлъылъатэми	кӏэлъылъа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъатэми	укӏэлъымылъатэми	кӏэлъымылъатэми	дыкӏэлъымылъатэми	фыкӏэлъымылъатэми	кӏэлъымылъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэгъатэми	укӏэлъылъэгъатэми	кӏэлъылъэгъатэми	дыкӏэлъылъэгъатэми	фыкӏэлъылъэгъатэми	кӏэлъылъэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэгъатэми	укӏэлъымылъэгъатэми	кӏэлъымылъэгъатэми	дыкӏэлъымылъэгъатэми	фыкӏэлъымылъэгъатэми	кӏэлъымылъэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнтэми	укӏэлъылъэнтэми	кӏэлъылъэнтэми	дыкӏэлъылъэнтэми	фыкӏэлъылъэнтэми	кӏэлъылъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэнтэми	укӏэлъымылъэнтэми	кӏэлъымылъэнтэми	дыкӏэлъымылъэнтэми	фыкӏэлъымылъэнтэми	кӏэлъымылъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъэнутэми	укӏэлъылъэнутэми	кӏэлъылъэнутэми	дыкӏэлъылъэнутэми	фыкӏэлъылъэнутэми	кӏэлъылъэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъэнутэми	укӏэлъымылъэнутэми	кӏэлъымылъэнутэми	дыкӏэлъымылъэнутэми	фыкӏэлъымылъэнутэми	кӏэлъымылъэну(хэ)тэми

гъэщӀэгълъэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъаи	укӏэлъылъаи	кӏэлъылъаи	дыкӏэлъылъаи	фыкӏэлъылъаи	кӏэлъылъаи
щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъакъыми	укӏэлъылъакъыми	кӏэлъылъакъыми	дыкӏэлъылъакъыми	фыкӏэлъылъакъыми	кӏэлъылъакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъащэрэт	укӏэлъылъащэрэт	кӏэлъылъащэрэт	дыкӏэлъылъащэрэт	фыкӏэлъылъащэрэт	кӏэлъылъащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъымылъащэрэт	укӏэлъымылъащэрэт	кӏэлъымылъащэрэт	дыкӏэлъымылъащэрэт	фыкӏэлъымылъащэрэт	кӏэлъымылъащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэнщ	укӏэлъылъагъэнщ	кӏэлъылъагъэнщ	дыкӏэлъылъагъэнщ	фыкӏэлъылъагъэнщ	кӏэлъылъагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэнкъым	укӏэлъылъагъэнкъым	кӏэлъылъагъэнкъым	дыкӏэлъылъагъэнкъым	фыкӏэлъылъагъэнкъым	кӏэлъылъагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэнт	укӏэлъылъагъэнт	кӏэлъылъагъэнт	дыкӏэлъылъагъэнт	фыкӏэлъылъагъэнт	кӏэлъылъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэнтэкъым	укӏэлъылъагъэнтэкъым	кӏэлъылъагъэнтэкъым	дыкӏэлъылъагъэнтэкъым	фыкӏэлъылъагъэнтэкъым	кӏэлъылъагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэн	укӏэлъылъагъэн	кӏэлъылъагъэн	дыкӏэлъылъагъэн	фыкӏэлъылъагъэн	кӏэлъылъагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэнкъэ	укӏэлъылъагъэнкъэ	кӏэлъылъагъэнкъэ	дыкӏэлъылъагъэнкъэ	фыкӏэлъылъагъэнкъэ	кӏэлъылъагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэнт	укӏэлъылъагъэнт	кӏэлъылъагъэнт	дыкӏэлъылъагъэнт	фыкӏэлъылъагъэнт	кӏэлъылъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэнтэкъэ	укӏэлъылъагъэнтэкъэ	кӏэлъылъагъэнтэкъэ	дыкӏэлъылъагъэнтэкъэ	фыкӏэлъылъагъэнтэкъэ	кӏэлъылъагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэнущ	укӏэлъылъагъэнущ	кӏэлъылъагъэнущ	дыкӏэлъылъагъэнущ	фыкӏэлъылъагъэнущ	кӏэлъылъагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэнукъым	укӏэлъылъагъэнукъым	кӏэлъылъагъэнукъым	дыкӏэлъылъагъэнукъым	фыкӏэлъылъагъэнукъым	кӏэлъылъагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэнут	укӏэлъылъагъэнут	кӏэлъылъагъэнут	дыкӏэлъылъагъэнут	фыкӏэлъылъагъэнут	кӏэлъылъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэнутэкъым	укӏэлъылъагъэнутэкъым	кӏэлъылъагъэнутэкъым	дыкӏэлъылъагъэнутэкъым	фыкӏэлъылъагъэнутэкъым	кӏэлъылъагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэну	укӏэлъылъагъэну	кӏэлъылъагъэну	дыкӏэлъылъагъэну	фыкӏэлъылъагъэну	кӏэлъылъагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэнукъэ	укӏэлъылъагъэнукъэ	кӏэлъылъагъэнукъэ	дыкӏэлъылъагъэнукъэ	фыкӏэлъылъагъэнукъэ	кӏэлъылъагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэнут	укӏэлъылъагъэнут	кӏэлъылъагъэнут	дыкӏэлъылъагъэнут	фыкӏэлъылъагъэнут	кӏэлъылъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэлъылъагъэнутэкъэ	укӏэлъылъагъэнутэкъэ	кӏэлъылъагъэнутэкъэ	дыкӏэлъылъагъэнутэкъэ	фыкӏэлъылъагъэнутэкъэ	кӏэлъылъагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкӏэлъылъэ	укӏэлъылъэ	кӏэлъылъэ	дыкӏэлъылъэ	фыкӏэлъылъэ	кӏэлъылъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкӏэлъымылъэ	укӏэлъымылъэ	кӏэлъымылъэ	дыкӏэлъымылъэ	фыкӏэлъымылъэ	кӏэлъымылъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкӏэлъылъа	укӏэлъылъа	кӏэлъылъа	дыкӏэлъылъа	фыкӏэлъылъа	кӏэлъылъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкӏэлъымылъа	укӏэлъымылъа	кӏэлъымылъа	дыкӏэлъымылъа	фыкӏэлъымылъа	кӏэлъымылъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкӏэлъылъэгъа	укӏэлъылъэгъа	кӏэлъылъэгъа	дыкӏэлъылъэгъа	фыкӏэлъылъэгъа	кӏэлъылъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкӏэлъымылъэгъа	укӏэлъымылъэгъа	кӏэлъымылъэгъа	дыкӏэлъымылъэгъа	фыкӏэлъымылъэгъа	кӏэлъымылъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкӏэлъылъэн	укӏэлъылъэн	кӏэлъылъэн	дыкӏэлъылъэн	фыкӏэлъылъэн	кӏэлъылъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкӏэлъымылъэн	укӏэлъымылъэн	кӏэлъымылъэн	дыкӏэлъымылъэн	фыкӏэлъымылъэн	кӏэлъымылъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкӏэлъылъэну	укӏэлъылъэну	кӏэлъылъэну	дыкӏэлъылъэну	фыкӏэлъылъэну	кӏэлъылъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкӏэлъымылъэну	укӏэлъымылъэну	кӏэлъымылъэну	дыкӏэлъымылъэну	фыкӏэлъымылъэну	кӏэлъымылъэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкӏэлъылъэ	узэрыкӏэлъылъэ	зэрыкӏэлъылъэ	дызэрыкӏэлъылъэ	фызэрыкӏэлъылъэ	зэрыкӏэлъылъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыкӏэлъымылъэ	узэрыкӏэлъымылъэ	зэрыкӏэлъымылъэ	дызэрыкӏэлъымылъэ	фызэрыкӏэлъымылъэ	зэрыкӏэлъымылъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкӏэлъылъа	узэрыкӏэлъылъа	зэрыкӏэлъылъа	дызэрыкӏэлъылъа	фызэрыкӏэлъылъа	зэрыкӏэлъылъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыкӏэлъымылъа	узэрыкӏэлъымылъа	зэрыкӏэлъымылъа	дызэрыкӏэлъымылъа	фызэрыкӏэлъымылъа	зэрыкӏэлъымылъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкӏэлъылъэгъа	узэрыкӏэлъылъэгъа	зэрыкӏэлъылъэгъа	дызэрыкӏэлъылъэгъа	фызэрыкӏэлъылъэгъа	зэрыкӏэлъылъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыкӏэлъымылъэгъа	узэрыкӏэлъымылъэгъа	зэрыкӏэлъымылъэгъа	дызэрыкӏэлъымылъэгъа	фызэрыкӏэлъымылъэгъа	зэрыкӏэлъымылъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкӏэлъылъэн	узэрыкӏэлъылъэн	зэрыкӏэлъылъэн	дызэрыкӏэлъылъэн	фызэрыкӏэлъылъэн	зэрыкӏэлъылъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыкӏэлъымылъэн	узэрыкӏэлъымылъэн	зэрыкӏэлъымылъэн	дызэрыкӏэлъымылъэн	фызэрыкӏэлъымылъэн	зэрыкӏэлъымылъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкӏэлъылъэну	узэрыкӏэлъылъэну	зэрыкӏэлъылъэну	дызэрыкӏэлъылъэну	фызэрыкӏэлъылъэну	зэрыкӏэлъылъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыкӏэлъымылъэну	узэрыкӏэлъымылъэну	зэрыкӏэлъымылъэну	дызэрыкӏэлъымылъэну	фызэрыкӏэлъымылъэну	зэрыкӏэлъымылъэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкӏэлъылъэ	ущыкӏэлъылъэ	щыкӏэлъылъэ	дыщыкӏэлъылъэ	фыщыкӏэлъылъэ	щыкӏэлъылъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыкӏэлъымылъэ	ущыкӏэлъымылъэ	щыкӏэлъымылъэ	дыщыкӏэлъымылъэ	фыщыкӏэлъымылъэ	щыкӏэлъымылъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкӏэлъылъа	ущыкӏэлъылъа	щыкӏэлъылъа	дыщыкӏэлъылъа	фыщыкӏэлъылъа	щыкӏэлъылъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыкӏэлъымылъа	ущыкӏэлъымылъа	щыкӏэлъымылъа	дыщыкӏэлъымылъа	фыщыкӏэлъымылъа	щыкӏэлъымылъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкӏэлъылъэгъа	ущыкӏэлъылъэгъа	щыкӏэлъылъэгъа	дыщыкӏэлъылъэгъа	фыщыкӏэлъылъэгъа	щыкӏэлъылъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыкӏэлъымылъэгъа	ущыкӏэлъымылъэгъа	щыкӏэлъымылъэгъа	дыщыкӏэлъымылъэгъа	фыщыкӏэлъымылъэгъа	щыкӏэлъымылъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкӏэлъылъэн	ущыкӏэлъылъэн	щыкӏэлъылъэн	дыщыкӏэлъылъэн	фыщыкӏэлъылъэн	щыкӏэлъылъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыкӏэлъымылъэн	ущыкӏэлъымылъэн	щыкӏэлъымылъэн	дыщыкӏэлъымылъэн	фыщыкӏэлъымылъэн	щыкӏэлъымылъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкӏэлъылъэну	ущыкӏэлъылъэну	щыкӏэлъылъэну	дыщыкӏэлъылъэну	фыщыкӏэлъылъэну	щыкӏэлъылъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыкӏэлъымылъэну	ущыкӏэлъымылъэну	щыкӏэлъымылъэну	дыщыкӏэлъымылъэну	фыщыкӏэлъымылъэну	щыкӏэлъымылъэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздыкӏэлъылъэ	уздыкӏэлъылъэ	здыкӏэлъылъэ	дыздыкӏэлъылъэ	фыздыкӏэлъылъэ	здыкӏэлъылъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыкӏэлъымылъэ	уздыкӏэлъымылъэ	здыкӏэлъымылъэ	дыздыкӏэлъымылъэ	фыздыкӏэлъымылъэ	здыкӏэлъымылъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыкӏэлъылъа	уздыкӏэлъылъа	здыкӏэлъылъа	дыздыкӏэлъылъа	фыздыкӏэлъылъа	здыкӏэлъылъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыкӏэлъымылъа	уздыкӏэлъымылъа	здыкӏэлъымылъа	дыздыкӏэлъымылъа	фыздыкӏэлъымылъа	здыкӏэлъымылъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыкӏэлъылъэгъа	уздыкӏэлъылъэгъа	здыкӏэлъылъэгъа	дыздыкӏэлъылъэгъа	фыздыкӏэлъылъэгъа	здыкӏэлъылъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыкӏэлъымылъэгъа	уздыкӏэлъымылъэгъа	здыкӏэлъымылъэгъа	дыздыкӏэлъымылъэгъа	фыздыкӏэлъымылъэгъа	здыкӏэлъымылъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыкӏэлъылъэн	уздыкӏэлъылъэн	здыкӏэлъылъэн	дыздыкӏэлъылъэн	фыздыкӏэлъылъэн	здыкӏэлъылъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыкӏэлъымылъэн	уздыкӏэлъымылъэн	здыкӏэлъымылъэн	дыздыкӏэлъымылъэн	фыздыкӏэлъымылъэн	здыкӏэлъымылъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыкӏэлъылъэну	уздыкӏэлъылъэну	здыкӏэлъылъэну	дыздыкӏэлъылъэну	фыздыкӏэлъылъэну	здыкӏэлъылъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыкӏэлъымылъэну	уздыкӏэлъымылъэну	здыкӏэлъымылъэну	дыздыкӏэлъымылъэну	фыздыкӏэлъымылъэну	здыкӏэлъымылъэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэлъылъэ	ущӀыкӏэлъылъэ	щӀыкӏэлъылъэ	дыщӀыкӏэлъылъэ	фыщӀыкӏэлъылъэ	щӀыкӏэлъылъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэлъымылъэ	ущӀыкӏэлъымылъэ	щӀыкӏэлъымылъэ	дыщӀыкӏэлъымылъэ	фыщӀыкӏэлъымылъэ	щӀыкӏэлъымылъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэлъылъа	ущӀыкӏэлъылъа	щӀыкӏэлъылъа	дыщӀыкӏэлъылъа	фыщӀыкӏэлъылъа	щӀыкӏэлъылъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэлъымылъа	ущӀыкӏэлъымылъа	щӀыкӏэлъымылъа	дыщӀыкӏэлъымылъа	фыщӀыкӏэлъымылъа	щӀыкӏэлъымылъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэлъылъэгъа	ущӀыкӏэлъылъэгъа	щӀыкӏэлъылъэгъа	дыщӀыкӏэлъылъэгъа	фыщӀыкӏэлъылъэгъа	щӀыкӏэлъылъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэлъымылъэгъа	ущӀыкӏэлъымылъэгъа	щӀыкӏэлъымылъэгъа	дыщӀыкӏэлъымылъэгъа	фыщӀыкӏэлъымылъэгъа	щӀыкӏэлъымылъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэлъылъэн	ущӀыкӏэлъылъэн	щӀыкӏэлъылъэн	дыщӀыкӏэлъылъэн	фыщӀыкӏэлъылъэн	щӀыкӏэлъылъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэлъымылъэн	ущӀыкӏэлъымылъэн	щӀыкӏэлъымылъэн	дыщӀыкӏэлъымылъэн	фыщӀыкӏэлъымылъэн	щӀыкӏэлъымылъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэлъылъэну	ущӀыкӏэлъылъэну	щӀыкӏэлъылъэну	дыщӀыкӏэлъылъэну	фыщӀыкӏэлъылъэну	щӀыкӏэлъылъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэлъымылъэну	ущӀыкӏэлъымылъэну	щӀыкӏэлъымылъэну	дыщӀыкӏэлъымылъэну	фыщӀыкӏэлъымылъэну	щӀыкӏэлъымылъэну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкӏэлъылъэу	укӏэлъылъэу	кӏэлъылъэу	дыкӏэлъылъэу	фыкӏэлъылъэу	кӏэлъылъэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкӏэлъымылъэу	укӏэлъымылъэу	кӏэлъымылъэу	дыкӏэлъымылъэу	фыкӏэлъымылъэу	кӏэлъымылъэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкӏэлъылъауэ	укӏэлъылъауэ	кӏэлъылъауэ	дыкӏэлъылъауэ	фыкӏэлъылъауэ	кӏэлъылъауэ / кӏэлъылъа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкӏэлъымылъауэ	укӏэлъымылъауэ	кӏэлъымылъауэ	дыкӏэлъымылъауэ	фыкӏэлъымылъауэ	кӏэлъымылъауэ(хэ) / кӏэлъымылъа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыкӏэлъылъэурэ	укӏэлъылъэурэ	кӏэлъылъэурэ	дыкӏэлъылъэурэ	фыкӏэлъылъэурэ	кӏэлъылъэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыкӏэлъымылъэурэ	укӏэлъымылъэурэ	кӏэлъымылъэурэ	дыкӏэлъымылъэурэ	фыкӏэлъымылъэурэ	кӏэлъымылъэ(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыпкӏэлъолъэ	сыкӏэлъолъэ	--	сыфкӏэлъолъэ	сакӏэлъолъэ(хэ)
уэ	ускӏэлъолъэ	--	укӏэлъолъэ	уткӏэлъолъэ	--	уакӏэлъолъэ(хэ)
ар	скӏэлъолъэ	пкӏэлъолъэ	кӏэлъолъэ	ткӏэлъолъэ	фкӏэлъолъэ	якӏэлъолъэ(хэ)
дэ	--	дыпкӏэлъолъэ	дыкӏэлъолъэ	--	дыфкӏэлъолъэ	дакӏэлъолъэ(хэ)
фэ	фыскӏэлъолъэ	--	фыкӏэлъолъэ	фыткӏэлъолъэ	--	факӏэлъолъэ(хэ)
ахэр	скӏэлъолъэ	пкӏэлъолъэ	кӏэлъолъэ	ткӏэлъолъэ	фкӏэлъолъэ	якӏэлъолъэ(хэ)

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыпкӏэлъылъэрэ	сыкӏэлъылъэрэ	--	сыфкӏэлъылъэрэ	сакӏэлъылъэ(хэ)рэ
уэ	ускӏэлъылъэрэ	--	укӏэлъылъэрэ	уткӏэлъылъэрэ	--	уакӏэлъылъэ(хэ)рэ
ар	скӏэлъылъэрэ	пкӏэлъылъэрэ	кӏэлъылъэрэ	ткӏэлъылъэрэ	фкӏэлъылъэрэ	якӏэлъылъэ(хэ)рэ
дэ	--	дыпкӏэлъылъэрэ	дыкӏэлъылъэрэ	--	дыфкӏэлъылъэрэ	дакӏэлъылъэ(хэ)рэ
фэ	фыскӏэлъылъэрэ	--	фыкӏэлъылъэрэ	фытдкӏэлъылъэрэ	--	факӏэлъылъэ(хэ)рэ
ахэр	скӏэлъылъэрэ	пкӏэлъылъэрэ	кӏэлъылъэрэ	ткӏэлъылъэрэ	фкӏэлъылъэрэ	якӏэлъылъэ(хэ)рэ

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъ]э	[лъ]эр	--	[лъ]эхэр
Эргативнэ:	[лъ]э	[лъ]эм	--	[лъ]эхэм
Послеложнэ:	[лъ]экӀэ	[лъ]эмкӀэ	[лъ]эхэкӀэ	[лъ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[лъ]эуэ	[лъ]эрауэ	[лъ]эхэу	[лъ]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъ]а	[лъ]ар	--	[лъ]ахэр
Эргативнэ:	[лъ]а	[лъ]ам	--	[лъ]ахэм
Послеложнэ:	[лъ]акӀэ	[лъ]амкӀэ	[лъ]ахэкӀэ	[лъ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[лъ]ауэ	[лъ]арауэ	[лъ]ахэу	[лъ]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъ]эн	[лъ]эныр	--	[лъ]энхэр
Эргативнэ:	[лъ]эн	[лъ]эным	--	[лъ]энхэм
Послеложнэ:	[лъ]энкӀэ	[лъ]энымкӀэ	[лъ]энхэкӀэ	[лъ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[лъ]эну	[лъ]энырауэ	[лъ]энхэу	[лъ]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъ]эну	[лъ]энур	--	[лъ]энухэр
Эргативнэ:	[лъ]эну	[лъ]энум	--	[лъ]энухэм
Послеложнэ:	[лъ]энукӀэ	[лъ]энумкӀэ	[лъ]энухэкӀэ	[лъ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[лъ]энууэ	[лъ]энурауэ	[лъ]энухэу	[лъ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Зыгуэрым и ужь иту е зыгуэрым кӀэлъыкӀуэу лъэн.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Спортсменхэр зыр зым кӀэлъолъэ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• кӏэлъылъэн: jump, spring or leap after, behind or following sb or sth
• Спортсменхэр зыр зым кӀэлъолъэ: the sportsmen are jumping one after another.

УРЫСЫБЗЭ

• кӏэлъылъэн: прыгнуть вслед за кем-чем-л.
• Спортсменхэр зыр зым кӀэлъолъэ: спотсмены прыгают один за другим.

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.