АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [kʹʷɐn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [кӀу] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "кӏуэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар) | |
---|---|
щыӀэныгъэ: | кӀуэн |
щымыӀэныгъэ: | мыкӀуэн |
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сыкӀуэн | укӀуэн | кӀуэн | дыкӀуэн | фыкӀуэн | кӀуэн(хэ) |
щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэн | умыкӀуэн | мыкӀуэн | дымыкӀуэн | фымыкӀуэн | мыкӀуэн(хэ) |
унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
---|---|---|
щыӀэныгъэ: | кӀуэ! | фыкӀуэ! |
щымыӀэныгъэ: | умыкӀуэ! | фымыкӀуэ! |
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | срекӀуэ | урекӀуэ | ирекӀуэ | дрекӀуэ | фрекӀуэ | ирекӀуэ |
щымыӀэныгъэ: | сремыкӀуэ | уремыкӀуэ | иремыкӀуэ | дремыкӀуэ | фремыкӀуэ | иремыкӀуэ |
ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сокӀуэ(р) | уокӀуэ(р) | макӀуэ(р) | докӀуэ(р) | фокӀуэ(р) | макӀуэ(хэ)(р) |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэркъым | укӀуэркъым | кӀуэркъым | дыкӀуэркъым | фыкӀуэркъым | кӀуэ(хэ)ркъым |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэ(р)т | укӀуэ(р)т | кӀуэ(р)т | дыкӀуэ(р)т | фыкӀуэ(р)т | кӀуэ(хэ)(р)т |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэ(р)тэкъым | укӀуэ(р)тэкъым | кӀуэ(р)тэкъым | дыкӀуэ(р)тэкъым | фыкӀуэ(р)тэкъым | кӀуэ(хэ)(р)тэкъым |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӀуащ | укӀуащ | кӀуащ | дыкӀуащ | фыкӀуащ | кӀуа(хэ)щ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуакъым | укӀуакъым | кӀуакъым | дыкӀуакъым | фыкӀуакъым | кӀуа(хэ)къым |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӀуат | укӀуат | кӀуат | дыкӀуат | фыкӀуат | кӀуа(хэ)т |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуатэкъым | укӀуатэкъым | кӀуатэкъым | дыкӀуатэкъым | фыкӀуатэкъым | кӀуа(хэ)тэкъым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэгъащ | укӀуэгъащ | кӀуэгъащ | дыкӀуэгъащ | фыкӀуэгъащ | кӀуэгъа(хэ)щ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэгъакъым | укӀуэгъакъым | кӀуэгъакъым | дыкӀуэгъакъым | фыкӀуэгъакъым | кӀуэгъа(хэ)къым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэгъат | укӀуэгъат | кӀуэгъат | дыкӀуэгъат | фыкӀуэгъат | кӀуэгъа(хэ)т |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэгъатэкъым | укӀуэгъатэкъым | кӀуэгъатэкъым | дыкӀуэгъатэкъым | фыкӀуэгъатэкъым | кӀуэгъа(хэ)тэкъым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэщ | укӀуэщ | кӀуэщ | дыкӀуэщ | фыкӀуэщ | кӀуэ(хэ)щ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэкъым | укӀуэкъым | кӀуэкъым | дыкӀуэкъым | фыкӀуэкъым | кӀуэ(хэ)къым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэт | укӀуэт | кӀуэт | дыкӀуэт | фыкӀуэт | кӀуэ(хэ)т |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэтэкъым | укӀуэтэкъым | кӀуэтэкъым | дыкӀуэтэкъым | фыкӀуэтэкъым | кӀуэ(хэ)тэкъым |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэнщ | укӀуэнщ | кӀуэнщ | дыкӀуэнщ | фыкӀуэнщ | кӀуэн(хэ)щ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэнкъым | укӀуэнкъым | кӀуэнкъым | дыкӀуэнкъым | фыкӀуэнкъым | кӀуэн(хэ)къым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэнущ | укӀуэнущ | кӀуэнущ | дыкӀуэнущ | фыкӀуэнущ | кӀуэну(хэ)щ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэнукъым | укӀуэнукъым | кӀуэнукъым | дыкӀуэнукъым | фыкӀуэнукъым | кӀуэну(хэ)къым |
ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэрэ | укӀуэрэ | кӀуэрэ | дыкӀуэрэ | фыкӀуэрэ | кӀуэ(хэ)рэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэркъэ | укӀуэркъэ | кӀуэркъэ | дыкӀуэркъэ | фыкӀуэркъэ | кӀуэ(хэ)ркъэ |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэ(р)т | укӀуэ(р)т | кӀуэ(р)т | дыкӀуэ(р)т | фыкӀуэ(р)т | кӀуэ(хэ)(р)т |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэ(р)тэкъэ | укӀуэ(р)тэкъэ | кӀуэ(р)тэкъэ | дыкӀуэ(р)тэкъэ | фыкӀуэ(р)тэкъэ | кӀуэ(хэ)(р)тэкъэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӀуа | укӀуа | кӀуа | дыкӀуа | фыкӀуа | кӀуа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуакъэ | укӀуакъэ | кӀуакъэ | дыкӀуакъэ | фыкӀуакъэ | кӀуа(хэ)къэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӀуат | укӀуат | кӀуат | дыкӀуат | фыкӀуат | кӀуа(хэ)т |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуатэкъэ | укӀуатэкъэ | кӀуатэкъэ | дыкӀуатэкъэ | фыкӀуатэкъэ | кӀуа(хэ)тэкъэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэгъа | укӀуэгъа | кӀуэгъа | дыкӀуэгъа | фыкӀуэгъа | кӀуэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэгъакъэ | укӀуэгъакъэ | кӀуэгъакъэ | дыкӀуэгъакъэ | фыкӀуэгъакъэ | кӀуэгъа(хэ)къэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэгъат | укӀуэгъат | кӀуэгъат | дыкӀуэгъат | фыкӀуэгъат | кӀуэгъа(хэ)т |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэгъатэкъэ | укӀуэгъатэкъэ | кӀуэгъатэкъэ | дыкӀуэгъатэкъэ | фыкӀуэгъатэкъэ | кӀуэгъа(хэ)тэкъэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэ | укӀуэ | кӀуэ | дыкӀуэ | фыкӀуэ | кӀуэ(хэ) |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэкъэ | укӀуэкъэ | кӀуэкъэ | дыкӀуэкъэ | фыкӀуэкъэ | кӀуэ(хэ)къэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэт | укӀуэт | кӀуэт | дыкӀуэт | фыкӀуэт | кӀуэ(хэ)т |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэтэкъэ | укӀуэтэкъэ | кӀуэтэкъэ | дыкӀуэтэкъэ | фыкӀуэтэкъэ | кӀуэ(хэ)тэкъэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэн | укӀуэн | кӀуэн | дыкӀуэн | фыкӀуэн | кӀуэн(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэнкъэ | укӀуэнкъэ | кӀуэнкъэ | дыкӀуэнкъэ | фыкӀуэнкъэ | кӀуэн(хэ)къэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэну | укӀуэну | кӀуэну | дыкӀуэну | фыкӀуэну | кӀуэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэнукъэ | укӀуэнукъэ | кӀуэнукъэ | дыкӀуэнукъэ | фыкӀуэнукъэ | кӀуэну(хэ)къэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэмэ | укӀуэмэ | кӀуэмэ | дыкӀуэмэ | фыкӀуэмэ | кӀуэ(хэ)мэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэмэ | умыкӀуэмэ | мыкӀуэмэ | дымыкӀуэмэ | фымыкӀуэмэ | мыкӀуэ(хэ)мэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӀуамэ | укӀуамэ | кӀуамэ | дыкӀуамэ | фыкӀуамэ | кӀуа(хэ)мэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуамэ | умыкӀуамэ | мыкӀуамэ | дымыкӀуамэ | фымыкӀуамэ | мыкӀуа(хэ)мэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкӀуэгъамэ | укӀуэгъамэ | кӀуэгъамэ | дыкӀуэгъамэ | фыкӀуэгъамэ | кӀуэгъа(хэ)мэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэгъамэ | умыкӀуэгъамэ | мыкӀуэгъамэ | дымыкӀуэгъамэ | фымыкӀуэгъамэ | мыкӀуэгъа(хэ)мэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэнмэ | укӀуэнмэ | кӀуэнмэ | дыкӀуэнмэ | фыкӀуэнмэ | кӀуэн(хэ)мэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэнмэ | умыкӀуэнмэ | мыкӀуэнмэ | дымыкӀуэнмэ | фымыкӀуэнмэ | мыкӀуэн(хэ)мэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэнумэ | укӀуэнумэ | кӀуэнумэ | дыкӀуэнумэ | фыкӀуэнумэ | кӀуэну(хэ)мэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэнумэ | умыкӀуэнумэ | мыкӀуэнумэ | дымыкӀуэнумэ | фымыкӀуэнумэ | мыкӀуэну(хэ)мэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэтэмэ | укӀуэтэмэ | кӀуэтэмэ | дыкӀуэтэмэ | фыкӀуэтэмэ | кӀуэ(хэ)тэмэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэтэмэ | умыкӀуэтэмэ | мыкӀуэтэмэ | дымыкӀуэтэмэ | фымыкӀуэтэмэ | мыкӀуэ(хэ)тэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӀуатэмэ | укӀуатэмэ | кӀуатэмэ | дыкӀуатэмэ | фыкӀуатэмэ | кӀуа(хэ)тэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуатэмэ | умыкӀуатэмэ | мыкӀуатэмэ | дымыкӀуатэмэ | фымыкӀуатэмэ | мыкӀуа(хэ)тэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкӀуэгъатэмэ | укӀуэгъатэмэ | кӀуэгъатэмэ | дыкӀуэгъатэмэ | фыкӀуэгъатэмэ | кӀуэгъа(хэ)тэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэгъатэмэ | умыкӀуэгъатэмэ | мыкӀуэгъатэмэ | дымыкӀуэгъатэмэ | фымыкӀуэгъатэмэ | мыкӀуэгъа(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэнтэмэ | укӀуэнтэмэ | кӀуэнтэмэ | дыкӀуэнтэмэ | фыкӀуэнтэмэ | кӀуэн(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэнтэмэ | умыкӀуэнтэмэ | мыкӀуэнтэмэ | дымыкӀуэнтэмэ | фымыкӀуэнтэмэ | мыкӀуэн(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэнутэмэ | укӀуэнутэмэ | кӀуэнутэмэ | дыкӀуэнутэмэ | фыкӀуэнутэмэ | кӀуэну(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэнутэмэ | умыкӀуэнутэмэ | мыкӀуэнутэмэ | дымыкӀуэнутэмэ | фымыкӀуэнутэмэ | мыкӀуэну(хэ)тэмэ |
сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэнт | укӀуэнт | кӀуэнт | дыкӀуэнт | фыкӀуэнт | кӀуэн(хэ)т |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэнтэкъым | укӀуэнтэкъым | кӀуэнтэкъым | дыкӀуэнтэкъым | фыкӀуэнтэкъым | кӀуэн(хэ)тэкъым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэнут | укӀуэнут | кӀуэнут | дыкӀуэнут | фыкӀуэнут | кӀуэну(хэ)т |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӀуэнутэкъым | укӀуэнутэкъым | кӀуэнутэкъым | дыкӀуэнутэкъым | фыкӀуэнутэкъым | кӀуэну(хэ)тэкъым |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэми | укӀуэми | кӀуэми | дыкӀуэми | фыкӀуэми | кӀуэ(хэ)ми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэми | умыкӀуэми | мыкӀуэми | дымыкӀуэми | фымыкӀуэми | мыкӀуэ(хэ)ми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӀуами | укӀуами | кӀуами | дыкӀуами | фыкӀуами | кӀуа(хэ)ми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуами | умыкӀуами | мыкӀуами | дымыкӀуами | фымыкӀуами | мыкӀуа(хэ)ми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкӀуэгъами | укӀуэгъами | кӀуэгъами | дыкӀуэгъами | фыкӀуэгъами | кӀуэгъа(хэ)ми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэгъами | умыкӀуэгъами | мыкӀуэгъами | дымыкӀуэгъами | фымыкӀуэгъами | мыкӀуэгъа(хэ)ми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэнми | укӀуэнми | кӀуэнми | дыкӀуэнми | фыкӀуэнми | кӀуэн(хэ)ми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэнми | умыкӀуэнми | мыкӀуэнми | дымыкӀуэнми | фымыкӀуэнми | мыкӀуэн(хэ)ми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэнуми | укӀуэнуми | кӀуэнуми | дыкӀуэнуми | фыкӀуэнуми | кӀуэну(хэ)ми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэнуми | умыкӀуэнуми | мыкӀуэнуми | дымыкӀуэнуми | фымыкӀуэнуми | мыкӀуэну(хэ)ми |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэтэми | укӀуэтэми | кӀуэтэми | дыкӀуэтэми | фыкӀуэтэми | кӀуэ(хэ)тэми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэтэми | умыкӀуэтэми | мыкӀуэтэми | дымыкӀуэтэми | фымыкӀуэтэми | мыкӀуэ(хэ)тэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӀуатэми | укӀуатэми | кӀуатэми | дыкӀуатэми | фыкӀуатэми | кӀуа(хэ)тэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуатэми | умыкӀуатэми | мыкӀуатэми | дымыкӀуатэми | фымыкӀуатэми | мыкӀуа(хэ)тэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкӀуэгъатэми | укӀуэгъатэми | кӀуэгъатэми | дыкӀуэгъатэми | фыкӀуэгъатэми | кӀуэгъа(хэ)тэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэгъатэми | умыкӀуэгъатэми | мыкӀуэгъатэми | дымыкӀуэгъатэми | фымыкӀуэгъатэми | мыкӀуэгъа(хэ)тэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэнтэми | укӀуэнтэми | кӀуэнтэми | дыкӀуэнтэми | фыкӀуэнтэми | кӀуэн(хэ)тэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэнтэми | умыкӀуэнтэми | мыкӀуэнтэми | дымыкӀуэнтэми | фымыкӀуэнтэми | мыкӀуэн(хэ)тэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӀуэнутэми | укӀуэнутэми | кӀуэнутэми | дыкӀуэнутэми | фыкӀуэнутэми | кӀуэну(хэ)тэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуэнутэми | умыкӀуэнутэми | мыкӀуэнутэми | дымыкӀуэнутэми | фымыкӀуэнутэми | мыкӀуэну(хэ)тэми |
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сыкӀуаи | укӀуаи | кӀуаи | дыкӀуаи | фыкӀуаи | кӀуаи |
щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуаи | умыкӀуаи | мыкӀуаи | дымыкӀуаи | фымыкӀуаи | мыкӀуаи |
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сыкӀуащэрэт | укӀуащэрэт | кӀуащэрэт | дыкӀуащэрэт | фыкӀуащэрэт | кӀуащэрэт |
щымыӀэныгъэ: | сымыкӀуащэрэт | умыкӀуащэрэт | мыкӀуащэрэт | дымыкӀуащэрэт | фымыкӀуащэрэт | мыкӀуащэрэт |
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэнщ | укӀуагъэнщ | кӀуагъэнщ | дыкӀуагъэнщ | фыкӀуагъэнщ | кӀуагъэнщ |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэнкъым | укӀуагъэнкъым | кӀуагъэнкъым | дыкӀуагъэнкъым | фыкӀуагъэнкъым | кӀуагъэнкъым |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэнт | укӀуагъэнт | кӀуагъэнт | дыкӀуагъэнт | фыкӀуагъэнт | кӀуагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэнтэкъым | укӀуагъэнтэкъым | кӀуагъэнтэкъым | дыкӀуагъэнтэкъым | фыкӀуагъэнтэкъым | кӀуагъэнтэкъым |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэн | укӀуагъэн | кӀуагъэн | дыкӀуагъэн | фыкӀуагъэн | кӀуагъэн |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэнкъэ | укӀуагъэнкъэ | кӀуагъэнкъэ | дыкӀуагъэнкъэ | фыкӀуагъэнкъэ | кӀуагъэнкъэ |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэнт | укӀуагъэнт | кӀуагъэнт | дыкӀуагъэнт | фыкӀуагъэнт | кӀуагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэнтэкъэ | укӀуагъэнтэкъэ | кӀуагъэнтэкъэ | дыкӀуагъэнтэкъэ | фыкӀуагъэнтэкъэ | кӀуагъэнтэкъэ |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэнущ | укӀуагъэнущ | кӀуагъэнущ | дыкӀуагъэнущ | фыкӀуагъэнущ | кӀуагъэнущ |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэнукъым | укӀуагъэнукъым | кӀуагъэнукъым | дыкӀуагъэнукъым | фыкӀуагъэнукъым | кӀуагъэнукъым |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэнут | укӀуагъэнут | кӀуагъэнут | дыкӀуагъэнут | фыкӀуагъэнут | кӀуагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэнутэкъым | укӀуагъэнутэкъым | кӀуагъэнутэкъым | дыкӀуагъэнутэкъым | фыкӀуагъэнутэкъым | кӀуагъэнутэкъым |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэну | укӀуагъэну | кӀуагъэну | дыкӀуагъэну | фыкӀуагъэну | кӀуагъэну |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэнукъэ | укӀуагъэнукъэ | кӀуагъэнукъэ | дыкӀуагъэнукъэ | фыкӀуагъэнукъэ | кӀуагъэнукъэ |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэнут | укӀуагъэнут | кӀуагъэнут | дыкӀуагъэнут | фыкӀуагъэнут | кӀуагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкӀуагъэнутэкъэ | укӀуагъэнутэкъэ | кӀуагъэнутэкъэ | дыкӀуагъэнутэкъэ | фыкӀуагъэнутэкъэ | кӀуагъэнутэкъэ |
Причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
Зылэжь (субъектнэ) причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкӀуэ | укӀуэ | кӀуэ | дыкӀуэ | фыкӀуэ | кӀуэ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сымыкӀуэ | умыкӀуэ | мыкӀуэ | дымыкӀуэ | фымыкӀуэ | мыкӀуэ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкӀуа | укӀуа | кӀуа | дыкӀуа | фыкӀуа | кӀуа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымыкӀуа | умыкӀуа | мыкӀуа | дымыкӀуа | фымыкӀуа | мыкӀуа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкӀуэгъа | укӀуэгъа | кӀуэгъа | дыкӀуэгъа | фыкӀуэгъа | кӀуэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымыкӀуэгъа | умыкӀуэгъа | мыкӀуэгъа | дымыкӀуэгъа | фымыкӀуэгъа | мыкӀуэгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкӀуэн | укӀуэн | кӀуэн | дыкӀуэн | фыкӀуэн | кӀуэн(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сымыкӀуэн | умыкӀуэн | мыкӀуэн | дымыкӀуэн | фымыкӀуэн | мыкӀуэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкӀуэну | укӀуэну | кӀуэну | дыкӀуэну | фыкӀуэну | кӀуэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сымыкӀуэну | умыкӀуэну | мыкӀуэну | дымыкӀуэну | фымыкӀуэну | мыкӀуэну(хэ) |
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыкӀуэ | узэрыкӀуэ | зэрыкӀуэ | дызэрыкӀуэ | фызэрыкӀуэ | зэрыкӀуэ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыкӀуэ | узэрымыкӀуэ | зэрымыкӀуэ | дызэрымыкӀуэ | фызэрымыкӀуэ | мызэрыкӀуэ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыкӀуа | узэрыкӀуа | зэрыкӀуа | дызэрыкӀуа | фызэрыкӀуа | зэрыкӀуа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыкӀуа | узэрымыкӀуа | зэрымыкӀуа | дызэрымыкӀуа | фызэрымыкӀуа | зэрымыкӀуа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыкӀуэгъа | узэрыкӀуэгъа | зэрыкӀуэгъа | дызэрыкӀуэгъа | фызэрыкӀуэгъа | зэрыкӀуэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыкӀуэгъа | узэрымыкӀуэгъа | зэрымыкӀуэгъа | дызэрымыкӀуэгъа | фызэрымыкӀуэгъа | зэрымыкӀуэгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыкӀуэн | узэрыкӀуэн | зэрыкӀуэн | дызэрыкӀуэн | фызэрыкӀуэн | зэрыкӀуэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыкӀуэн | узэрымыкӀуэн | зэрымыкӀуэн | дызэрымыкӀуэн | фызэрымыкӀуэн | зэрымыкӀуэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыкӀуэну | узэрыкӀуэну | зэрыкӀуэну | дызэрыкӀуэну | фызэрыкӀуэну | зэрыкӀуэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыкӀуэну | узэрымыкӀуэну | зэрымыкӀуэну | дызэрымыкӀуэну | фызэрымыкӀуэну | зэрымыкӀуэну(хэ) |
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкӀуэ | ущыкӀуэ | щыкӀуэ | дыщыкӀуэ | фыщыкӀуэ | щыкӀуэ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыкӀуэ | ущымыкӀуэ | щымыкӀуэ | дыщымыкӀуэ | фыщымыкӀуэ | щымыкӀуэ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкӀуа | ущыкӀуа | щыкӀуа | дыщыкӀуа | фыщыкӀуа | щыкӀуа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыкӀуа | ущымыкӀуа | щымыкӀуа | дыщымыкӀуа | фыщымыкӀуа | щымыкӀуа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкӀуэгъа | ущыкӀуэгъа | щыкӀуэгъа | дыщыкӀуэгъа | фыщыкӀуэгъа | щыкӀуэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыкӀуэгъа | ущымыкӀуэгъа | щымыкӀуэгъа | дыщымыкӀуэгъа | фыщымыкӀуэгъа | щымыкӀуэгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкӀуэн | ущыкӀуэн | щыкӀуэн | дыщыкӀуэн | фыщыкӀуэн | щыкӀуэн(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыкӀуэн | ущымыкӀуэн | щымыкӀуэн | дыщымыкӀуэн | фыщымыкӀуэн | щымыкӀуэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкӀуэну | ущыкӀуэну | щыкӀуэну | дыщыкӀуэну | фыщыкӀуэну | щыкӀуэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыкӀуэну | ущымыкӀуэну | щымыкӀуэну | дыщымыкӀуэну | фыщымыкӀуэну | щымыкӀуэну(хэ) |
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыздэкӀуэ | уздэкӀуэ | здэкӀуэ | дыздэкӀуэ | фыздэкӀуэ | здэкӀуэ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыкӀуэ | уздэмыкӀуэ | здэмыкӀуэ | дыздэмыкӀуэ | фыздэмыкӀуэ | здэмыкӀуэ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздэкӀуа | уздэкӀуа | здэкӀуа | дыздэкӀуа | фыздэкӀуа | здэкӀуа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыкӀуа | уздэмыкӀуа | здэмыкӀуа | дыздэмыкӀуа | фыздэмыкӀуа | здэмыкӀуа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздэкӀуэгъа | уздэкӀуэгъа | здэкӀуэгъа | дыздэкӀуэгъа | фыздэкӀуэгъа | здэкӀуэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыкӀуэгъа | уздэмыкӀуэгъа | здэмыкӀуэгъа | дыздэмыкӀуэгъа | фыздэмыкӀуэгъа | здэмыкӀуэгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздэкӀуэн | уздэкӀуэн | здэкӀуэн | дыздэкӀуэн | фыздэкӀуэн | здэкӀуэн(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыкӀуэн | уздэмыкӀуэн | здэмыкӀуэн | дыздэмыкӀуэн | фыздэмыкӀуэн | здэмыкӀуэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздэкӀуэну | уздэкӀуэну | здэкӀуэну | дыздэкӀуэну | фыздэкӀуэну | здэкӀуэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыкӀуэну | уздэмыкӀуэну | здэмыкӀуэну | дыздэмыкӀуэну | фыздэмыкӀуэну | здэмыкӀуэну(хэ) |
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэкӀуэ | ущӀэкӀуэ | щӀэкӀуэ | дыщӀэкӀуэ | фыщӀэкӀуэ | щӀэкӀуэ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыкӀуэ | ущӀэмыкӀуэ | щӀэмыкӀуэ | дыщӀэмыкӀуэ | фыщӀэмыкӀуэ | щӀэмыкӀуэ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэкӀуа | ущӀэкӀуа | щӀэкӀуа | дыщӀэкӀуа | фыщӀэкӀуа | щӀэкӀуа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыкӀуа | ущӀэмыкӀуа | щӀэмыкӀуа | дыщӀэмыкӀуа | фыщӀэмыкӀуа | щӀэмыкӀуа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэкӀуэгъа | ущӀэкӀуэгъа | щӀэкӀуэгъа | дыщӀэкӀуэгъа | фыщӀэкӀуэгъа | щӀэкӀуэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыкӀуэгъа | ущӀэмыкӀуэгъа | щӀэмыкӀуэгъа | дыщӀэмыкӀуэгъа | фыщӀэмыкӀуэгъа | щӀэмыкӀуэгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэкӀуэн | ущӀэкӀуэн | щӀэкӀуэн | дыщӀэкӀуэн | фыщӀэкӀуэн | щӀэкӀуэн(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыкӀуэн | ущӀэмыкӀуэн | щӀэмыкӀуэн | дыщӀэмыкӀуэн | фыщӀэмыкӀуэн | щӀэмыкӀуэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэкӀуэну | ущӀэкӀуэну | щӀэкӀуэну | дыщӀэкӀуэну | фыщӀэкӀуэну | щӀэкӀуэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыкӀуэну | ущӀэмыкӀуэну | щӀэмыкӀуэну | дыщӀэмыкӀуэну | фыщӀэмыкӀуэну | щӀэмыкӀуэну(хэ) |
Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкӀуэу | укӀуэу | кӀуэу | дыкӀуэу | фыкӀуэу | кӀуэ(хэ)у |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сымыкӀуэу | умыкӀуэу | мыкӀуэу | дымыкӀуэу | фымыкӀуэу | мыкӀуэ(хэ)у |
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкӀуауэ | укӀуауэ | кӀуауэ | дыкӀуауэ | фыкӀуауэ | кӀуауэ / кӀуа(хэ)у |
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымыкӀуауэ | умыкӀуауэ | мыкӀуауэ | дымыкӀуауэ | фымыкӀуауэ | мыкӀуауэ(хэ) / мыкӀуа(хэ)у |
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | сыкӀуэурэ | укӀуэурэ | кӀуэурэ | дыкӀуэурэ | фыкӀуэурэ | кӀуэ(хэ)урэ |
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | сымыкӀуэурэ | умыкӀуэурэ | мыкӀуэурэ | дымыкӀуэурэ | фымыкӀуэурэ | мыкӀуэ(хэ)урэ |
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [кӀу]э | [кӀу]эр | -- | [кӀу]эхэр |
Эргативнэ: | [кӀу]э | [кӀу]эм | -- | [кӀу]эхэм |
Послеложнэ: | [кӀу]экӀэ | [кӀу]эмкӀэ | [кӀу]эхэкӀэ | [кӀу]эхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [кӀу]эуэ | [кӀу]эрауэ | [кӀу]эхэу | [кӀу]эхэрауэ |
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [кӀу]а | [кӀу]ар | -- | [кӀу]ахэр |
Эргативнэ: | [кӀу]а | [кӀу]ам | -- | [кӀу]ахэм |
Послеложнэ: | [кӀу]акӀэ | [кӀу]амкӀэ | [кӀу]ахэкӀэ | [кӀу]ахэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [кӀу]ауэ | [кӀу]арауэ | [кӀу]ахэу | [кӀу]ахэрауэ |
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [кӀу]эн | [кӀу]эныр | -- | [кӀу]энхэр |
Эргативнэ: | [кӀу]эн | [кӀу]эным | -- | [кӀу]энхэм |
Послеложнэ: | [кӀу]энкӀэ | [кӀу]энымкӀэ | [кӀу]энхэкӀэ | [кӀу]энхэмкӀэ |
'Обстоятельственнэ: | [кӀу]эну | [кӀу]энырауэ | [кӀу]энхэу | [кӀу]энхэрауэ |
-энж-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [кӀу]эну | [кӀу]энур | -- | [кӀу]энухэр |
Эргативнэ: | [кӀу]эну | [кӀу]энум | -- | [кӀу]энухэм |
Послеложнэ: | [кӀу]энукӀэ | [кӀу]энумкӀэ | [кӀу]энухэкӀэ | [кӀу]энухэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [кӀу]энууэ | [кӀу]энурауэ | [кӀу]энухэу | [кӀу]энухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Лъэсу е зыгуэркӀэ зыщӀыпӀэ нэсын.
- ЕкӀуэкӀын, лэжьэн (сыхьэтыр).
- ЗыщӀыпӀэ нэсу гъуэгу иӀэн.
ЩАПХЪЭХЭР
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 98 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
Мэзым докӀуэри къэкӀыгъэхэм дакӀэлъоплъ. | Мы ходим в лес и наблюдаем за растениями. | We go to the forest and observe plants. |
нап. 98 | ||
Фэ зыплъыхьакӀуэ фыкӀуэрэ? | Вы ходите на экскурсии? | Do you go on excursions? |
Дэ зыплъыхьакӀуэ докӀуэ. | Мы ходим на экскурсии. | We go on excursions. |
нап. 101 | ||
Зыхуеину псори и тхылъылъэм делъхьэри еджапӀэм макӀуэ. | Он кладет все необходимое в ранец и идет в школу. | He puts everything he will need in his bookbag and goes to school. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Лъэсу кӀуэн.
- АвтобускӀэ къалэм кӀуэн.
- Сыхьэтыр макӀуэр.
- Ди къуажэм асфальт гъуэгу макӀуэ.
- кӏуэфын (мэкӏуэф)
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- кӏуэн: 1. go (walk, drive ride) 2. work, operate (about a machine or mechanism) 3. run, lie, pass, lead (about a road)
- Лъэсу кӀуэн: walk on foot
- АвтобускӀэ къалэм кӀуэн: go to the city by bus
- Сыхьэтыр макӀуэр: the watch is running
- Ди къуажэм асфальт гъуэгу макӀуэ: An asphalt road leads to our village
- кӏуэфын (мэкӏуэф): be able to go (walk, drive, ride)
УРЫСЫБЗЭ
- кӏуэн: 1. идти, ехать куда-л. 2. идти, ходить (о механизме) 3. пролегать (о дороге)
- Лъэсу кӀуэн: идти пешком
- АвтобускӀэ къалэм кӀуэн: ехать в город автобусом
- Сыхьэтыр макӀуэр: часы идут
- Ди къуажэм асфальт гъуэгу макӀуэ: асфальтовая дорога ведет в нашу деревню.
- кӏуэфын (мэкӏуэф): мочь ходить, ездить
псалъафэ зэпыщӀахэр
Гъэр кӀуащ
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: a year (has) passed Урысыбзэ: прошел год Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Жыхьэрмэм кӀуэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: go to hell Урысыбзэ: попасть в ад Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ЗекӀуэ кӀуэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: go on a (military) campaign, a raid Урысыбзэ: отправиться в поход, в набег Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
[И] къарур кӀуэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: lose one’s strength Урысыбзэ: потерять силы Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Махуэр кӀуэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: to pass, go by (about a day) Урысыбзэ: пройти – о дне Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
[И] псэр хьэршым кӀуэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: 1. die, pass away 2. scared to death Урысыбзэ: 1. умереть, испустить дух 2. до смерти перепугаться Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Улахуэр кӀуэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: lose one’s pay Урысыбзэ: пропала зарплата Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
[И] фэр кӀуэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: fade, wither Урысыбзэ: поблекнуть, увянуть Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ХьэщӀапӀэ кӀуэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: visit, go and see sb. Урысыбзэ: пойти в гости Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.