Wt/kbd/къуэжеихьын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [qʹʷɐᶎe:jǝˈħǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• къуэ- + [жей] + -ы + -хь + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "къуэжеихьын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	къуэжеихьын
щымыӀэныгъэ:	къуэмыжеихьын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьын	укъуэжеихьын	къуэжеихьын	дыкъуэжеихьын	фыкъуэжеихьын	къуэжеихьын(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьын	укъуэмыжеихьын	къуэмыжеихьын	дыкъуэмыжеихьын	фыкъуэмыжеихьын	къуэмыжеихьын(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	къуэжеихь!	фыкъуэжеихь!
щымыӀэныгъэ:	укъуэмыжеихь!	фыкъуэмыжеихь!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъурежеихь	укъурежеихь	къурежеихь	дыкъурежеихь	фыкъурежеихь	къурежеихь
щымыӀэныгъэ:	сыкъуремыжеихь	укъуремыжеихь	къуремыжеихь	дыкъуремыжеихь	фыкъуремыжеихь	къуремыжеихь

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуожеихь(ыр)	укъуожеихь(ыр)	къуожеихь(ыр)	дыкъуожеихь(ыр)	фыкъуожеихь(ыр)	къуожеихь(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьыркъым	укъуэжеихьыркъым	къуэжеихьыркъым	дыкъуэжеихьыркъым	фыкъуэжеихьыркъым	къуэжеихьы(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихь(ыр)т	укъуэжеихь(ыр)т	къуэжеихь(ыр)т	дыкъуэжеихь(ыр)т	фыкъуэжеихь(ыр)т	къуэжеихь(ыр)т / къуэжеихьхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихь(ыр)тэкъым	укъуэжеихь(ыр)тэкъым	къуэжеихь(ыр)тэкъым	дыкъуэжеихь(ыр)тэкъым	фыкъуэжеихь(ыр)тэкъым	къуэжеихь(ыр)тэкъым / къуэжеихьхэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьащ	укъуэжеихьащ	къуэжеихьащ	дыкъуэжеихьащ	фыкъуэжеихьащ	къуэжеихьа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьакъым	укъуэжеихьакъым	къуэжеихьакъым	дыкъуэжеихьакъым	фыкъуэжеихьакъым	къуэжеихьа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьат	укъуэжеихьат	къуэжеихьат	дыкъуэжеихьат	фыкъуэжеихьат	къуэжеихьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьатэкъым	укъуэжеихьатэкъым	къуэжеихьатэкъым	дыкъуэжеихьатэкъым	фыкъуэжеихьатэкъым	къуэжеихьа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьыгъащ	укъуэжеихьыгъащ	къуэжеихьыгъащ	дыкъуэжеихьыгъащ	фыкъуэжеихьыгъащ	къуэжеихьыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьыгъакъым	укъуэжеихьыгъакъым	къуэжеихьыгъакъым	дыкъуэжеихьыгъакъым	фыкъуэжеихьыгъакъым	къуэжеихьыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьыгъат	укъуэжеихьыгъат	къуэжеихьыгъат	дыкъуэжеихьыгъат	фыкъуэжеихьыгъат	къуэжеихьыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьыгъатэкъым	укъуэжеихьыгъатэкъым	къуэжеихьыгъатэкъым	дыкъуэжеихьыгъатэкъым	фыкъуэжеихьыгъатэкъым	къуэжеихьыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкъуа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьщ	укъуэжеихьщ	къуэжеихьщ	дыкъуэжеихьщ	фыкъуэжеихьщ	къуэжеихь(хэ)щ
блэкӀа гъэкъуа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихькъым	укъуэжеихькъым	къуэжеихькъым	дыкъуэжеихькъым	фыкъуэжеихькъым	къуэжеихь(хэ)къым
блэкӀа гъэкъуа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьт	укъуэжеихьт	къуэжеихьт	дыкъуэжеихьт	фыкъуэжеихьт	къуэжеихь(хэ)т
блэкӀа гъэкъуа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьтэкъым	укъуэжеихьтэкъым	къуэжеихьтэкъым	дыкъуэжеихьтэкъым	фыкъуэжеихьтэкъым	къуэжеихь(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынщ	укъуэжеихьынщ	къуэжеихьынщ	дыкъуэжеихьынщ	фыкъуэжеихьынщ	къуэжеихьын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынкъым	укъуэжеихьынкъым	къуэжеихьынкъым	дыкъуэжеихьынкъым	фыкъуэжеихьынкъым	къуэжеихьын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынущ	укъуэжеихьынущ	къуэжеихьынущ	дыкъуэжеихьынущ	фыкъуэжеихьынущ	къуэжеихьыну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынукъым	укъуэжеихьынукъым	къуэжеихьынукъым	дыкъуэжеихьынукъым	фыкъуэжеихьынукъым	къуэжеихьыну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьрэ	укъуэжеихьрэ	къуэжеихьрэ	дыкъуэжеихьрэ	фыкъуэжеихьрэ	къуэжеихь(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьыркъэ	укъуэжеихьыркъэ	къуэжеихьыркъэ	дыкъуэжеихьыркъэ	фыкъуэжеихьыркъэ	къуэжеихьыркъэ / къуэжеихьхэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихь(ыр)т	укъуэжеихь(ыр)т	къуэжеихь(ыр)т	дыкъуэжеихь(ыр)т	фыкъуэжеихь(ыр)т	къуэжеихь(ыр)т / къуэжеихьхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихь(ыр)тэкъэ	укъуэжеихь(ыр)тэкъэ	къуэжеихь(ыр)тэкъэ	дыкъуэжеихь(ыр)тэкъэ	фыкъуэжеихь(ыр)тэкъэ	къуэжеихь(ыр)тэкъэ / къуэжеихьхэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьа	укъуэжеихьа	къуэжеихьа	дыкъуэжеихьа	фыкъуэжеихьа	къуэжеихьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьакъэ	укъуэжеихьакъэ	къуэжеихьакъэ	дыкъуэжеихьакъэ	фыкъуэжеихьакъэ	къуэжеихьа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьат	укъуэжеихьат	къуэжеихьат	дыкъуэжеихьат	фыкъуэжеихьат	къуэжеихьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьатэкъэ	укъуэжеихьатэкъэ	къуэжеихьатэкъэ	дыкъуэжеихьатэкъэ	фыкъуэжеихьатэкъэ	къуэжеихьа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьыгъа	укъуэжеихьыгъа	къуэжеихьыгъа	дыкъуэжеихьыгъа	фыкъуэжеихьыгъа	къуэжеихьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьыгъакъэ	укъуэжеихьыгъакъэ	къуэжеихьыгъакъэ	дыкъуэжеихьыгъакъэ	фыкъуэжеихьыгъакъэ	къуэжеихьыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьыгъат	укъуэжеихьыгъат	къуэжеихьыгъат	дыкъуэжеихьыгъат	фыкъуэжеихьыгъат	къуэжеихьыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьыгъатэкъэ	укъуэжеихьыгъатэкъэ	къуэжеихьыгъатэкъэ	дыкъуэжеихьыгъатэкъэ	фыкъуэжеихьыгъатэкъэ	къуэжеихьыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкъуа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихь	укъуэжеихь	къуэжеихь	дыкъуэжеихь	фыкъуэжеихь	къуэжеихь(хэ)
блэкӀа гъэкъуа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихькъэ	укъуэжеихькъэ	къуэжеихькъэ	дыкъуэжеихькъэ	фыкъуэжеихькъэ	къуэжеихь(хэ)къэ
блэкӀа гъэкъуа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьт	укъуэжеихьт	къуэжеихьт	дыкъуэжеихьт	фыкъуэжеихьт	къуэжеихь(хэ)т
блэкӀа гъэкъуа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьтэкъэ	укъуэжеихьтэкъэ	къуэжеихьтэкъэ	дыкъуэжеихьтэкъэ	фыкъуэжеихьтэкъэ	къуэжеихь(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьын	укъуэжеихьын	къуэжеихьын	дыкъуэжеихьын	фыкъуэжеихьын	къуэжеихьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынкъэ	укъуэжеихьынкъэ	къуэжеихьынкъэ	дыкъуэжеихьынкъэ	фыкъуэжеихьынкъэ	къуэжеихьын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьыну	укъуэжеихьыну	къуэжеихьыну	дыкъуэжеихьыну	фыкъуэжеихьыну	къуэжеихьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынукъэ	укъуэжеихьынукъэ	къуэжеихьынукъэ	дыкъуэжеихьынукъэ	фыкъуэжеихьынукъэ	къуэжеихьыну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьмэ	укъуэжеихьмэ	къуэжеихьмэ	дыкъуэжеихьмэ	фыкъуэжеихьмэ	къуэжеихь(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьмэ	укъуэмыжеихьмэ	къуэмыжеихьмэ	дыкъуэмыжеихьмэ	фыкъуэмыжеихьмэ	къуэмыжеихь(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьамэ	укъуэжеихьамэ	къуэжеихьамэ	дыкъуэжеихьамэ	фыкъуэжеихьамэ	къуэжеихьа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьамэ	укъуэмыжеихьамэ	къуэмыжеихьамэ	дыкъуэмыжеихьамэ	фыкъуэмыжеихьамэ	къуэмыжеихьа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьыгъамэ	укъуэжеихьыгъамэ	къуэжеихьыгъамэ	дыкъуэжеихьыгъамэ	фыкъуэжеихьыгъамэ	къуэжеихьыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьыгъамэ	укъуэмыжеихьыгъамэ	къуэмыжеихьыгъамэ	дыкъуэмыжеихьыгъамэ	фыкъуэмыжеихьыгъамэ	къуэмыжеихьыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынмэ	укъуэжеихьынмэ	къуэжеихьынмэ	дыкъуэжеихьынмэ	фыкъуэжеихьынмэ	къуэжеихьын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьынмэ	укъуэмыжеихьынмэ	къуэмыжеихьынмэ	дыкъуэмыжеихьынмэ	фыкъуэмыжеихьынмэ	къуэмыжеихьын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынумэ	укъуэжеихьынумэ	къуэжеихьынумэ	дыкъуэжеихьынумэ	фыкъуэжеихьынумэ	къуэжеихьыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьынумэ	укъуэмыжеихьынумэ	къуэмыжеихьынумэ	дыкъуэмыжеихьынумэ	фыкъуэмыжеихьынумэ	къуэмыжеихьыну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьтэмэ	укъуэжеихьтэмэ	къуэжеихьтэмэ	дыкъуэжеихьтэмэ	фыкъуэжеихьтэмэ	къуэжеихь(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьтэмэ	укъуэмыжеихьтэмэ	къуэмыжеихьтэмэ	дыкъуэмыжеихьтэмэ	фыкъуэмыжеихьтэмэ	къуэмыжеихь(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьатэмэ	укъуэжеихьатэмэ	къуэжеихьатэмэ	дыкъуэжеихьатэмэ	фыкъуэжеихьатэмэ	къуэжеихьа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьатэмэ	укъуэмыжеихьатэмэ	къуэмыжеихьатэмэ	дыкъуэмыжеихьатэмэ	фыкъуэмыжеихьатэмэ	къуэмыжеихьа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьыгъатэмэ	укъуэжеихьыгъатэмэ	къуэжеихьыгъатэмэ	дыкъуэжеихьыгъатэмэ	фыкъуэжеихьыгъатэмэ	къуэжеихьыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьыгъатэмэ	укъуэмыжеихьыгъатэмэ	къуэмыжеихьыгъатэмэ	дыкъуэмыжеихьыгъатэмэ	фыкъуэмыжеихьыгъатэмэ	къуэмыжеихьыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынтэмэ	укъуэжеихьынтэмэ	къуэжеихьынтэмэ	дыкъуэжеихьынтэмэ	фыкъуэжеихьынтэмэ	къуэжеихьын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьынтэмэ	укъуэмыжеихьынтэмэ	къуэмыжеихьынтэмэ	дыкъуэмыжеихьынтэмэ	фыкъуэмыжеихьынтэмэ	къуэмыжеихьын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынутэмэ	укъуэжеихьынутэмэ	къуэжеихьынутэмэ	дыкъуэжеихьынутэмэ	фыкъуэжеихьынутэмэ	къуэжеихьыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьынутэмэ	укъуэмыжеихьынутэмэ	къуэмыжеихьынутэмэ	дыкъуэмыжеихьынутэмэ	фыкъуэмыжеихьынутэмэ	къуэмыжеихьыну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынт	укъуэжеихьынт	къуэжеихьынт	дыкъуэжеихьынт	фыкъуэжеихьынт	къуэжеихьын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынтэкъым	укъуэжеихьынтэкъым	къуэжеихьынтэкъым	дыкъуэжеихьынтэкъым	фыкъуэжеихьынтэкъым	къуэжеихьын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынут	укъуэжеихьынут	къуэжеихьынут	дыкъуэжеихьынут	фыкъуэжеихьынут	къуэжеихьыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынутэкъым	укъуэжеихьынутэкъым	къуэжеихьынутэкъым	дыкъуэжеихьынутэкъым	фыкъуэжеихьынутэкъым	къуэжеихьыну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьми	укъуэжеихьми	къуэжеихьми	дыкъуэжеихьми	фыкъуэжеихьми	къуэжеихь(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьми	укъуэмыжеихьми	къуэмыжеихьми	дыкъуэмыжеихьми	фыкъуэмыжеихьми	къуэмыжеихь(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьами	укъуэжеихьами	къуэжеихьами	дыкъуэжеихьами	фыкъуэжеихьами	къуэжеихьа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьами	укъуэмыжеихьами	къуэмыжеихьами	дыкъуэмыжеихьами	фыкъуэмыжеихьами	къуэмыжеихьа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьыгъами	укъуэжеихьыгъами	къуэжеихьыгъами	дыкъуэжеихьыгъами	фыкъуэжеихьыгъами	къуэжеихьыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьыгъами	укъуэмыжеихьыгъами	къуэмыжеихьыгъами	дыкъуэмыжеихьыгъами	фыкъуэмыжеихьыгъами	къуэмыжеихьыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынми	укъуэжеихьынми	къуэжеихьынми	дыкъуэжеихьынми	фыкъуэжеихьынми	къуэжеихьын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьынми	укъуэмыжеихьынми	къуэмыжеихьынми	дыкъуэмыжеихьынми	фыкъуэмыжеихьынми	къуэмыжеихьын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынуми	укъуэжеихьынуми	къуэжеихьынуми	дыкъуэжеихьынуми	фыкъуэжеихьынуми	къуэжеихьыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьынуми	укъуэмыжеихьынуми	къуэмыжеихьынуми	дыкъуэмыжеихьынуми	фыкъуэмыжеихьынуми	къуэмыжеихьыну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьтэми	укъуэжеихьтэми	къуэжеихьтэми	дыкъуэжеихьтэми	фыкъуэжеихьтэми	къуэжеихь(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьтэми	укъуэмыжеихьтэми	къуэмыжеихьтэми	дыкъуэмыжеихьтэми	фыкъуэмыжеихьтэми	къуэмыжеихь(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьатэми	укъуэжеихьатэми	къуэжеихьатэми	дыкъуэжеихьатэми	фыкъуэжеихьатэми	къуэжеихьа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьатэми	укъуэмыжеихьатэми	къуэмыжеихьатэми	дыкъуэмыжеихьатэми	фыкъуэмыжеихьатэми	къуэмыжеихьа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьыгъатэми	укъуэжеихьыгъатэми	къуэжеихьыгъатэми	дыкъуэжеихьыгъатэми	фыкъуэжеихьыгъатэми	къуэжеихьыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьыгъатэми	укъуэмыжеихьыгъатэми	къуэмыжеихьыгъатэми	дыкъуэмыжеихьыгъатэми	фыкъуэмыжеихьыгъатэми	къуэмыжеихьыгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынтэми	укъуэжеихьынтэми	къуэжеихьынтэми	дыкъуэжеихьынтэми	фыкъуэжеихьынтэми	къуэжеихьын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьынтэми	укъуэмыжеихьынтэми	къуэмыжеихьынтэми	дыкъуэмыжеихьынтэми	фыкъуэмыжеихьынтэми	къуэмыжеихьын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьынутэми	укъуэжеихьынутэми	къуэжеихьынутэми	дыкъуэжеихьынутэми	фыкъуэжеихьынутэми	къуэжеихьыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьынутэми	укъуэмыжеихьынутэми	къуэмыжеихьынутэми	дыкъуэмыжеихьынутэми	фыкъуэмыжеихьынутэми	къуэмыжеихьыну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьаи	укъуэжеихьаи	къуэжеихьаи	дыкъуэжеихьаи	фыкъуэжеихьаи	къуэжеихьаи
щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьакъыми	укъуэжеихьакъыми	къуэжеихьакъыми	дыкъуэжеихьакъыми	фыкъуэжеихьакъыми	къуэжеихьакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьащэрэт	укъуэжеихьащэрэт	къуэжеихьащэрэт	дыкъуэжеихьащэрэт	фыкъуэжеихьащэрэт	къуэжеихьащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыкъуэмыжеихьащэрэт	укъуэмыжеихьащэрэт	къуэмыжеихьащэрэт	дыкъуэмыжеихьащэрэт	фыкъуэмыжеихьащэрэт	къуэмыжеихьащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэнщ	укъуэжеихьагъэнщ	къуэжеихьагъэнщ	дыкъуэжеихьагъэнщ	фыкъуэжеихьагъэнщ	къуэжеихьагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэнкъым	укъуэжеихьагъэнкъым	къуэжеихьагъэнкъым	дыкъуэжеихьагъэнкъым	фыкъуэжеихьагъэнкъым	къуэжеихьагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэнт	укъуэжеихьагъэнт	къуэжеихьагъэнт	дыкъуэжеихьагъэнт	фыкъуэжеихьагъэнт	къуэжеихьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэнтэкъым	укъуэжеихьагъэнтэкъым	къуэжеихьагъэнтэкъым	дыкъуэжеихьагъэнтэкъым	фыкъуэжеихьагъэнтэкъым	къуэжеихьагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэн	укъуэжеихьагъэн	къуэжеихьагъэн	дыкъуэжеихьагъэн	фыкъуэжеихьагъэн	къуэжеихьагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэнкъэ	укъуэжеихьагъэнкъэ	къуэжеихьагъэнкъэ	дыкъуэжеихьагъэнкъэ	фыкъуэжеихьагъэнкъэ	къуэжеихьагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэнт	укъуэжеихьагъэнт	къуэжеихьагъэнт	дыкъуэжеихьагъэнт	фыкъуэжеихьагъэнт	къуэжеихьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэнтэкъэ	укъуэжеихьагъэнтэкъэ	къуэжеихьагъэнтэкъэ	дыкъуэжеихьагъэнтэкъэ	фыкъуэжеихьагъэнтэкъэ	къуэжеихьагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэнжеихь	укъуэжеихьагъэнжеихь	къуэжеихьагъэнжеихь	дыкъуэжеихьагъэнжеихь	фыкъуэжеихьагъэнжеихь	къуэжеихьагъэнжеихь
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэнукъым	укъуэжеихьагъэнукъым	къуэжеихьагъэнукъым	дыкъуэжеихьагъэнукъым	фыкъуэжеихьагъэнукъым	къуэжеихьагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэнут	укъуэжеихьагъэнут	къуэжеихьагъэнут	дыкъуэжеихьагъэнут	фыкъуэжеихьагъэнут	къуэжеихьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэнутэкъым	укъуэжеихьагъэнутэкъым	къуэжеихьагъэнутэкъым	дыкъуэжеихьагъэнутэкъым	фыкъуэжеихьагъэнутэкъым	къуэжеихьагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэну	укъуэжеихьагъэну	къуэжеихьагъэну	дыкъуэжеихьагъэну	фыкъуэжеихьагъэну	къуэжеихьагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэнукъэ	укъуэжеихьагъэнукъэ	къуэжеихьагъэнукъэ	дыкъуэжеихьагъэнукъэ	фыкъуэжеихьагъэнукъэ	къуэжеихьагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэнут	укъуэжеихьагъэнут	къуэжеихьагъэнут	дыкъуэжеихьагъэнут	фыкъуэжеихьагъэнут	къуэжеихьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъуэжеихьагъэнутэкъэ	укъуэжеихьагъэнутэкъэ	къуэжеихьагъэнутэкъэ	дыкъуэжеихьагъэнутэкъэ	фыкъуэжеихьагъэнутэкъэ	къуэжеихьагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъуэжеихь	укъуэжеихь	къуэжеихь	дыкъуэжеихь	фыкъуэжеихь	къуэжеихь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъуэмыжеихь	укъуэмыжеихь	къуэмыжеихь	дыкъуэмыжеихь	фыкъуэмыжеихь	къуэмыжеихь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъуэжеихьа	укъуэжеихьа	къуэжеихьа	дыкъуэжеихьа	фыкъуэжеихьа	къуэжеихьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъуэмыжеихьа	укъуэмыжеихьа	къуэмыжеихьа	дыкъуэмыжеихьа	фыкъуэмыжеихьа	къуэмыжеихьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъуэжеихьыгъа	укъуэжеихьыгъа	къуэжеихьыгъа	дыкъуэжеихьыгъа	фыкъуэжеихьыгъа	къуэжеихьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъуэмыжеихьыгъа	укъуэмыжеихьыгъа	къуэмыжеихьыгъа	дыкъуэмыжеихьыгъа	фыкъуэмыжеихьыгъа	къуэмыжеихьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъуэжеихьын	укъуэжеихьын	къуэжеихьын	дыкъуэжеихьын	фыкъуэжеихьын	къуэжеихьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъуэмыжеихьын	укъуэмыжеихьын	къуэмыжеихьын	дыкъуэмыжеихьын	фыкъуэмыжеихьын	къуэмыжеихьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъуэжеихьыну	укъуэжеихьыну	къуэжеихьыну	дыкъуэжеихьыну	фыкъуэжеихьыну	къуэжеихьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъуэмыжеихьыну	укъуэмыжеихьыну	къуэмыжеихьыну	дыкъуэмыжеихьыну	фыкъуэмыжеихьыну	къуэмыжеихьыну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкъуэжеихь	узэрыкъуэжеихь	зэрыкъуэжеихь	дызэрыкъуэжеихь	фызэрыкъуэжеихь	зэрыкъуэжеихь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыкъуэмыжеихь	узэрыкъуэмыжеихь	зэрыкъуэмыжеихь	дызэрыкъуэмыжеихь	фызэрыкъуэмыжеихь	зэрыкъуэмыжеихь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкъуэжеихьа	узэрыкъуэжеихьа	зэрыкъуэжеихьа	дызэрыкъуэжеихьа	фызэрыкъуэжеихьа	зэрыкъуэжеихьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыкъуэмыжеихьа	узэрыкъуэмыжеихьа	зэрыкъуэмыжеихьа	дызэрыкъуэмыжеихьа	фызэрыкъуэмыжеихьа	зэрыкъуэмыжеихьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкъуэжеихьыгъа	узэрыкъуэжеихьыгъа	зэрыкъуэжеихьыгъа	дызэрыкъуэжеихьыгъа	фызэрыкъуэжеихьыгъа	зэрыкъуэжеихьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыкъуэмыжеихьыгъа	узэрыкъуэмыжеихьыгъа	зэрыкъуэмыжеихьыгъа	дызэрыкъуэмыжеихьыгъа	фызэрыкъуэмыжеихьыгъа	зэрыкъуэмыжеихьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкъуэжеихьын	узэрыкъуэжеихьын	зэрыкъуэжеихьын	дызэрыкъуэжеихьын	фызэрыкъуэжеихьын	зэрыкъуэжеихьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыкъуэмыжеихьын	узэрыкъуэмыжеихьын	зэрыкъуэмыжеихьын	дызэрыкъуэмыжеихьын	фызэрыкъуэмыжеихьын	зэрыкъуэмыжеихьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкъуэжеихьыну	узэрыкъуэжеихьыну	зэрыкъуэжеихьыну	дызэрыкъуэжеихьыну	фызэрыкъуэжеихьыну	зэрыкъуэжеихьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыкъуэмыжеихьыну	узэрыкъуэмыжеихьыну	зэрыкъуэмыжеихьыну	дызэрыкъуэмыжеихьыну	фызэрыкъуэмыжеихьыну	зэрыкъуэмыжеихьыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкъуэжеихь	ущыкъуэжеихь	щыкъуэжеихь	дыщыкъуэжеихь	фыщыкъуэжеихь	щыкъуэжеихь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыкъуэмыжеихь	ущыкъуэмыжеихь	щыкъуэмыжеихь	дыщыкъуэмыжеихь	фыщыкъуэмыжеихь	щыкъуэмыжеихь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкъуэжеихьа	ущыкъуэжеихьа	щыкъуэжеихьа	дыщыкъуэжеихьа	фыщыкъуэжеихьа	щыкъуэжеихьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыкъуэмыжеихьа	ущикъуэмыжеихьа	щыкъуэмыжеихьа	дыщыкъуэмыжеихьа	фыщыкъуэмыжеихьа	щыкъуэмыжеихьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкъуэжеихьыгъа	ущыкъуэжеихьыгъа	щыкъуэжеихьыгъа	дыщыкъуэжеихьыгъа	фыщыкъуэжеихьыгъа	щыкъуэжеихьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыкъуэмыжеихьыгъа	ущыкъуэмыжеихьыгъа	щыкъуэмыжеихьыгъа	дыщыкъуэмыжеихьыгъа	фыщыкъуэмыжеихьыгъа	щыкъуэмыжеихьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкъуэжеихьын	ущыкъуэжеихьын	щыкъуэжеихьын	дыщыкъуэжеихьын	фыщыкъуэжеихьын	щыкъуэжеихьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыкъуэмыжеихьын	ущыкъуэжеихьын	щыкъуэмыжеихьын	дыщыкъуэмыжеихьын	фыщыкъуэмыжеихьын	щыкъуэмыжеихьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкъуэжеихьыну	ущыкъуэжеихьыну	щыкъуэжеихьыну	дыщыкъуэжеихьыну	фыщыкъуэжеихьыну	щыкъуэжеихьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыкъуэмыжеихьыну	ущыкъуэмыжеихьыну	щыкъуэмыжеихьыну	дыщыкъуэмыжеихьыну	фыщыкъуэмыжеихьыну	щыкъуэмыжеихьыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздыкъуэжеихь	уздыкъуэжеихь	здыкъуэжеихь	дыздыкъуэжеихь	фыздыкъуэжеихь	здыкъуэжеихь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыкъуэмыжеихь	уздыкъуэмыжеихь	здыкъуэмыжеихь	дыздыкъуэмыжеихь	фыздыкъуэмыжеихь	здыкъуэмыжеихь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыкъуэжеихьа	уздыкъуэжеихьа	здыкъуэжеихьа	дыздыкъуэжеихьа	фыздыкъуэжеихьа	здыкъуэжеихьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыкъуэмыжеихьа	уздыкъуэмыжеихьа	здыкъуэмыжеихьа	дыздыкъуэмыжеихьа	фыздыкъуэмыжеихьа	здыкъуэмыжеихьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыкъуэжеихьыгъа	уздыкъуэжеихьыгъа	здыкъуэжеихьыгъа	дыздыкъуэжеихьыгъа	фыздыкъуэжеихьыгъа	здыкъуэжеихьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыкъуэмыжеихьыгъа	уздыкъуэмыжеихьыгъа	здыкъуэмыжеихьыгъа	дыздыкъуэмыжеихьыгъа	фыздыкъуэмыжеихьыгъа	здыкъуэмыжеихьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыкъуэжеихьын	уздыкъуэжеихьын	здыкъуэжеихьын	дыздыкъуэжеихьын	фыздыкъуэжеихьын	здыкъуэжеихьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыкъуэмыжеихьын	уздыкъуэмыжеихьын	здыкъуэмыжеихьын	дыздыкъуэмыжеихьын	фыздыкъуэмыжеихьын	здыкъуэмыжеихьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыкъуэжеихьыну	уздыкъуэжеихьыну	здыкъуэжеихьыну	дыздыкъуэжеихьыну	фыздыкъуэжеихьыну	здыкъуэжеихьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыкъуэмыжеихьыну	уздыкъуэмыжеихьыну	здыкъуэмыжеихьыну	дыздыкъуэмыжеихьыну	фыздыкъуэмыжеихьыну	здыкъуэмыжеихьыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыкъуэжеихь	ущӀыкъуэжеихь	щӀыкъуэжеихь	дыщӀыкъуэжеихь	фыщӀыкъуэжеихь	щӀыкъуэжеихь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыкъуэмыжеихь	ущӀыкъуэмыжеихь	щӀыкъуэмыжеихь	дыщӀыкъуэмыжеихь	фыщӀыкъуэмыжеихь	щӀыкъуэмыжеихь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыкъуэжеихьа	ущӀыкъуэжеихьӀэжеихьа	щӀыкъуэжеихьа	дыщӀыкъуэжеихьа	фыщӀыкъуэжеихьа	щӀыкъуэжеихьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыкъуэмыжеихьа	ущӀыкъуэмыжеихьа	щӀыкъуэмыжеихьа	дыщӀыкъуэмыжеихьа	фыщӀыкъуэмыжеихьа	щӀыкъуэмыжеихьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыкъуэжеихьыгъа	ущӀыкъуэжеихьыгъа	щӀыкъуэжеихьыгъа	дыщӀыкъуэжеихьыгъа	фыщӀыкъуэжеихьыгъа	щӀыкъуэжеихьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыкъуэмыжеихьыгъа	ущӀыкъуэмыжеихьыгъа	щӀыкъуэмыжеихьыгъа	дыщӀыкъуэмыжеихьыгъа	фыщӀыкъуэмыжеихьыгъа	щӀыкъуэмыжеихьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыкъуэжеихьын	ущӀыкъуэжеихьын	щӀыкъуэжеихьын	дыщӀыкъуэжеихьын	фыщӀыкъуэжеихьын	щӀыкъуэжеихьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыкъуэмыжеихьын	ущӀыкъуэмыжеихьын	щӀыкъуэмыжеихьын	дыщӀыкъуэмыжеихьын	фыщӀыкъуэмыжеихьын	щӀыкъуэмыжеихьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыкъуэжеихьыну	ущӀыкъуэжеихьыну	щӀыкъуэжеихьыну	дыщӀыкъуэжеихьыну	фыщӀыкъуэжеихьыну	щӀыкъуэжеихьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыкъуэмыжеихьыну	ущӀыкъуэмыжеихьыну	щӀыкъуэмыжеихьыну	дыщӀыкъуэмыжеихьыну	фыщӀыкъуэмыжеихьыну	щӀыкъуэмыжеихьыну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъуэжеихьу	укъуэжеихьу	къуэжеихьу	дыкъуэжеихьу	фыкъуэжеихьу	къуэжеихь(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъуэмыжеихьу	укъуэмыжеихьу	къуэмыжеихьу	дыкъуэмыжеихьу	фыкъуэмыжеихьу	къуэмыжеихь(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъуэжеихьауэ	укъуэжеихьауэ	къуэжеихьауэ	дыкъуэжеихьауэ	фыкъуэжеихьауэ	къуэжеихьауэ / къуэжеихьахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъуэмыжеихьауэ	укъуэмыжеихьауэ	къуэмыжеихьауэ	дыкъуэмыжеихьауэ	фыкъуэмыжеихьауэ	къуэмыжеихьауэ / къуэмыжеихьахэу
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыкъуэжеихьурэ	укъуэжеихьурэ	къуэжеихьурэ	дыкъуэжеихьурэ	фыкъуэжеихьурэ	къуэжеихь(хэ)урэ
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыкъуэмыжеихьурэ	укъуэмыжеихьурэ	къуэмыжеихьурэ	дыкъуэмыжеихьурэ	фыкъуэмыжеихьурэ	къуэмыжеихь(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыпкъуожеихь	сыкъуожеихь	--	сыфкъуожеихь	сакъуожеихь
уэ	ускъуожеихь	--	укъуожеихь	уткъуожеихь	--	уакъуожеихь
ар	скъуожеихь	пкъуожеихь	къуожеихь	ткъуожеихь	фкъуожеихь	якъуожеихь
дэ	--	дыпкъуожеихь	дыкъуожеихь	--	дыфкъуожеихь	дакъуожеихь
фэ	фыскъуожеихь	--	фыкъуожеихь	фыткъуожеихь	--	факъуожеихь
ахэр	скъуожеихь(хэ)	пкъуожеихь(хэ)	къуожеихь(хэ)	ткъуожеихь(хэ)	фкъуожеихь(хэ)	якъуожеихь(хэ)

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[жеихь]	[жеихь]ыр	--	[жеихь]хэр
Эргативнэ:	[жеихь]	[жеихь]ым	--	[жеихь]хэм
Послеложнэ:	[жеихь]кӀэ	[жеихь]ымкӀэ	[жеихь]хэкӀэ	[жеихь]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[жеихь]у	[жеихь]ырауэ	[жеихь]хэу	[жеихь]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[жеихь]а	[жеихь]ар	--	[жеихь]ахэр
Эргативнэ:	[жеихь]а	[жеихь]ам	--	[жеихь]ахэм
Послеложнэ:	[жеихь]акӀэ	[жеихь]амкӀэ	[жеихь]ахэкӀэ	[жеихь]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[жеихь]ауэ	[жеихь]арауэ	[жеихь]ахэу	[жеихь]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[жеихь]ын	[жеихь]ыныр	--	[жеихь]ынхэр
Эргативнэ:	[жеихь]ын	[жеихь]ыным	--	[жеихь]ынхэм
Послеложнэ:	[жеихь]ынкӀэ	[жеихь]ынымкӀэ	[жеихь]ынхэкӀэ	[жеихь]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[жеихь]ыну	[жеихь]ынырауэ	[жеихь]ынхэу	[жеихь]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[жеихь]ыну	[жеихь]ынур	--	[жеихь]ынухэр
Эргативнэ:	[жеихь]ыну	[жеихь]ынум	--	[жеихь]ынухэм
Послеложнэ:	[жеихь]ынукӀэ	[жеихь]ынумкӀэ	[жеихь]ынухэкӀэ	[жеихь]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[жеихь]ынууэ	[жеихь]ынурауэ	[жеихь]ынухэу	[жеихь]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Зыгуэрым и къуагъым, плӀанэпэм къуэлъу жеин.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• ЩӀалэр Ӏэтэ къуагъым къуэжеихьащ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• къуэжеихьын: fall to sleep swh after or behind sth
• ЩӀалэр Ӏэтэ къуагъым къуэжеихьащ: the boy fell to sleep behind the haystack.

УРЫСЫБЗЭ

• къуэжеихьын: заснуть где-л., за чем-л.
• ЩӀалэр Ӏэтэ къуагъым къуэжеихьащ: мальчик заснул за стогом.

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.