АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕEdit
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭEdit
- IPA [qʹʷǝrʂ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭEdit
- [къурш]
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | къурш | къуршыр | -- | къуршхэр |
Эргативнэ: | къурш | къуршым | -- | къуршхэм |
Послеложнэ: | къуршкӀэ | къуршымкӀэ | къуршхэкӀэ | къуршхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | къуршу | къуршырауэ | къуршхэу | къуршхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Мывэу зэхэлъ бгы лъагэхэр.
ЩАПХЪЭХЭРEdit
- Дыгъэ къухьэм и бзийхэр плъыжьу тридзэрт къуажэм пэжыжьэ къурш уэсылъэм. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 78 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
Псыр къуршым къыщожьэ. | Река начитается в горах. | The river begins in the mountains. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Кавказ къурш.
- къуршышхуэ
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- къурш: mountain, mountain range
- Кавказ къурш: the Caucasus Mountains
- къуршышхуэ: a big ridge
УРЫСЫБЗЭEdit
- къурш: гора, скала, горная цепь
- Кавказ къурш: Кавказская гряда
- къуршышхуэ: большая гряда, большой хребет
псалъафэ зэпыщӀахэр
Къуршым джэдыкӀэкӀэ еуэнEdit
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: undertake sth beyond one’s abilities Урысыбзэ: приняться за что-л. непосильное. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
къурш ажэEdit
Мыхьэнэ: Къуршым шыпсэу ажэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: a mountain ram Урысыбзэ: горный козел, тур Къурш ажэ къэлъагъун. Псалъэ зэпхахэр: Къурш ажэ къэлъагъун. Къурш ажэ къэукӀын. Щапхъэхэр:
къурш бжэнEdit
Мыхьэнэ: Бгылъэ щӀыпӀэхэм шыпсэу бжэн. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: a mountain goat (female) Урысыбзэ: горная коза Къурш бжэныр бгыщхьэм тетт. Псалъэ зэпхахэр: Къурш бжэныр бгыщхьэм тетт. Щапхъэхэр:
къурш сыджEdit
Мыхьэнэ: Къуршыщхьэ, къурш щыгу. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: ridge, a mountaintop, peak or summit Урысыбзэ: гребень, вершина горы Къурш сыдж лъагэ. Псалъэ зэпхахэр: Къурш сыдж лъагэ. Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕEdit
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.