АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
къы- + -и + [хь] + -ы + -н СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэӏэс "къихьын"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
къихьын
щымыӀэныгъэ:
къимыхьын
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
къисхьын
къипхьын
кърихьын
къитхьын
къифхьын
кърахьын
щымыӀэныгъэ:
къизмыхьын
къыумыхьын
къримыхьын
къидмыхьын
къивмыхьын
кърамыхьын
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
къихь!
къифхь!
щымыӀэныгъэ:
къыумыхь!
къивмыхь!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
сыкърехь
укърехь
кърехь
дыкърехь
фыкърехь
кърехь
щымыӀэныгъэ:
сыкъремыхь
укъремыхь
къремыхь
дыкъремыхь
фыкъремыхь
къремыхь
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
къызохь(ыр)
къыбохь(ыр)
кърехь(ыр)
къыдохь(ыр)
къывохь(ыр)
кърахь(ыр)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
къисхьыркъым
къипхьыркъым
кърихьыркъым
къитхьыркъым
къифхьыркъым
кърахьыркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
къисхьырт
къипхьырт
кърихьырт
къитхьырт
къифхьырт
кърахьырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
къисхьыртэкъым
къипхьыртэкъым
кърихьыртэкъым
къитхьыртэкъым
къифхьыртэкъым
кърахьыртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
къисхьащ
къипхьащ
кърихьащ
къитхьащ
къифхьащ
кърахьащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
къисхьакъым
къипхьакъым
кърихьакъым
къитхьакъым
къифхьакъым
кърахьакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
къисхьат
къипхьат
кърихьат
къитхьат
къифхьат
кърахьат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
къисхьатэкъым
къипхьатэкъым
кърихьатэкъым
къитхьатэкъым
къифхьатэкъым
кърахьатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьыгъащ
къипхьыгъащ
кърихьыгъащ
къитхьыгъащ
къифхьыгъащ
кърахьыгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
къисхьыгъакъым
къипхьыгъакъым
кърихьыгъакъым
къитхьыгъакъым
къифхьыгъакъым
кърахьыгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьыгъат
къипхьыгъат
кърихьыгъат
къитхьыгъат
къифхьыгъат
кърахьыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
къисхьыгъатэкъым
къипхьыгъатэкъым
кърихьыгъатэкъым
къитхьыгъатэкъым
къифхьыгъатэкъым
кърахьыгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
къисхьщ
къипхьщ
кърихьщ
къитхьщ
къифхьщ
кърахьщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
къисхькъым
къипхькъым
кърихькъым
къитхькъым
къифхькъым
кърахькъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
къисхьт
къипхьт
кърихьт
къитхьт
къифхьт
кърахьт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
къисхьтэкъым
къипхьтэкъым
кърихьтэкъым
къитхьтэкъым
къифхьтэкъым
кърахьтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьынщ
къипхьынщ
кърихьынщ
къитхьынщ
къифхьынщ
кърахьынщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къисхьынкъым
къипхьынкъым
кърихьынкъым
къитхьынкъым
къифхьынкъым
кърахьынкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьынущ
къипхьынущ
кърихьынущ
къитхьынущ
къифхьынущ
кърахьынущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къисхьынукъым
къипхьынукъым
кърихьынукъым
къитхьынукъым
къифхьынукъым
кърахьынукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьрэ
къипхьрэ
кърихьрэ
къитхьрэ
къифхьрэ
кърахьрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
къисхьыркъэ
къипхьыркъэ
кърихьыркъэ
къитхьыркъэ
къифхьыркъэ
кърахьыркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
къисхьырт
къипхьырт
кърихьырт
къитхьырт
къифхьырт
кърахьырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
къисхьыртэкъэ
къипхьыртэкъэ
кърихьыртэкъэ
къитхьыртэкъэ
къифхьыртэкъэ
кърахьыртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
къисхьа
къипхьа
кърихьа
къитхьа
къифхьа
кърахьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
къисхьакъэ
къипхьакъэ
кърихьакъэ
къитхьакъэ
къифхьакъэ
кърахьакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
къисхьат
къипхьат
кърихьат
къитхьат
къифхьат
кърахьат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
къисхьатэкъэ
къипхьатэкъэ
кърихьатэкъэ
къитхьатэкъэ
къифхьатэкъэ
кърахьатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьыгъа
къипхьыгъа
кърихьыгъа
къитхьыгъа
къифхьыгъа
кърахьыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:
къисхьыгъакъэ
къипхьыгъакъэ
кърихьыгъакъэ
къитхьыгъакъэ
къифхьыгъакъэ
кърахьыгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьыгъат
къипхьыгъат
кърихьыгъат
къитхьыгъат
къифхьыгъат
кърахьыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
къисхьыгъатэкъэ
къипхьыгъатэкъэ
кърихьыгъатэкъэ
къитхьыгъатэкъэ
къифхьыгъатэкъэ
кърахьыгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
къисхь
къипхь
кърихь
къитхь
къифхь
кърахь
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
къисхькъэ
къипхькъэ
кърихькъэ
къитхькъэ
къифхькъэ
кърахькъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
къисхьт
къипхьт
кърихьт
къитхьт
къифхьт
кърахьт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
къисхьтэкъэ
къипхьтэкъэ
кърихьтэкъэ
къитхьтэкъэ
къифхьтэкъэ
кърахьтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьын
къипхьын
кърихьын
къитхьын
къифхьын
кърахьын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къисхьынкъэ
къипхьынкъэ
кърихьынкъэ
къитхьынкъэ
къифхьынкъэ
кърахьынкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьыну
къипхьыну
кърихьыну
къитхьыну
къифхьыну
кърахьыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къисхьынукъэ
къипхьынукъэ
кърихьынукъэ
къитхьынукъэ
къифхьынукъэ
кърахьынукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьмэ
къипхьмэ
кърихьмэ
къитхьмэ
къифхьмэ
кърахьмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьмэ
къыумыхьмэ
къримыхьмэ
къидмыхьмэ
къивмыхьмэ
кърамыхьмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
къисхьамэ
къипхьамэ
кърихьамэ
къитхьамэ
къифхьамэ
кърахьамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьамэ
къыумыхьамэ
къримыхьамэ
къидмыхьамэ
къивмыхьамэ
кърамыхьамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
къисхьыгъамэ
къипхьыгъамэ
кърихьыгъамэ
къитхьыгъамэ
къифхьыгъамэ
кърахьыгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьыгъамэ
къыумыхьыгъамэ
къримыхьыгъамэ
къидмыхьыгъамэ
къивмыхьыгъамэ
кърамыхьыгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьынмэ
къипхьынмэ
кърихьынмэ
къитхьынмэ
къифхьынмэ
кърахьынмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьынмэ
къыумыхьынмэ
къримыхьынмэ
къидмыхьынмэ
къивмыхьынмэ
кърамыхьынмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьынумэ
къипхьынумэ
кърихьынумэ
къитхьынумэ
къифхьынумэ
кърахьынумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьынумэ
къыумыхьынумэ
къримыхьынумэ
къидмыхьынумэ
къивмыхьынумэ
кърамыхьынумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьтэмэ
къипхьтэмэ
кърихьтэмэ
къитхьтэмэ
къифхьтэмэ
кърахьтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьтэмэ
къыумыхьтэмэ
къримыхьтэмэ
къидмыхьтэмэ
къивмыхьтэмэ
кърамыхьтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
къисхьатэмэ
къипхьатэмэ
кърихьатэмэ
къитхьатэмэ
къифхьатэмэ
кърахьатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьатэмэ
къыумыхьатэмэ
къримыхьатэмэ
къидмыхьатэмэ
къивмыхьатэмэ
кърамыхьатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
къисхьыгъатэмэ
къипхьыгъатэмэ
кърихьыгъатэмэ
къитхьыгъатэмэ
къифхьыгъатэмэ
кърахьыгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьыгъатэмэ
къыумыхьыгъатэмэ
къримыхьыгъатэмэ
къидмыхьыгъатэмэ
къивмыхьыгъатэмэ
кърамыхьыгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьынтэмэ
къипхьынтэмэ
кърихьынтэмэ
къитхьынтэмэ
къифхьынтэмэ
кърахьынтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьынтэмэ
къыумыхьынтэмэ
къримыхьынтэмэ
къидмыхьынтэмэ
къивмыхьынтэмэ
кърамыхьынтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьынутэмэ
къипхьынутэмэ
кърихьынутэмэ
къитхьынутэмэ
къифхьынутэмэ
кърахьынутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьынутэмэ
къыумыхьынутэмэ
къримыхьынутэмэ
къидмыхьынутэмэ
къивмыхьынутэмэ
кърамыхьынутэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьынт
къипхьынт
кърихьынт
къитхьынт
къифхьынт
кърахьынт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къисхьынтэкъым
къипхьынтэкъым
кърихьынтэкъым
къитхьынтэкъым
къифхьынтэкъым
кърахьынтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьынут
къипхьынут
кърихьынут
къитхьынут
къифхьынут
кърахьынут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къисхьынутэкъым
къипхьынутэкъым
кърихьынутэкъым
къитхьынутэкъым
къифхьынутэкъым
кърахьынутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьми
къипхьми
кърихьми
къитхьми
къифхьми
кърахьми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьми
къыумыхьми
къримыхьми
къидмыхьми
къивмыхьми
кърамыхьми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
къисхьами
къипхьами
кърихьами
къитхьами
къифхьами
кърахьами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьами
къыумыхьами
къримыхьами
къидмыхьами
къивмыхьами
кърамыхьами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
къисхьыгъами
къипхьыгъами
кърихьыгъами
къитхьыгъами
къифхьыгъами
кърахьыгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьыгъами
къыумыхьыгъами
къримыхьыгъами
къидмыхьыгъами
къивмыхьыгъами
кърамыхьыгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьынми
къипхьынми
кърихьынми
къитхьынми
къифхьынми
кърахьынми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьынми
къыумыхьынми
къримыхьынми
къидмыхьынми
къивмыхьынми
кърамыхьынми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьынуми
къипхьынуми
кърихьынуми
къитхьынуми
къифхьынуми
кърахьынуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьынуми
къыумыхьынуми
къримыхьынуми
къидмыхьынуми
къивмыхьынуми
кърамыхьынуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьтэми
къипхьтэми
кърихьтэми
къитхьтэми
къифхьтэми
кърахьтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьтэми
къыумыхьтэми
къримыхьтэми
къидмыхьтэми
къивмыхьтэми
кърамыхьтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
къисхьатэми
къипхьатэми
кърихьатэми
къитхьатэми
къифхьатэми
кърахьатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьатэми
къыумыхьатэми
къримыхьатэми
къидмыхьатэми
къивмыхьатэми
кърамыхьатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
къисхьыгъатэми
къипхьыгъатэми
кърихьыгъатэми
къитхьыгъатэми
къифхьыгъатэми
кърахьыгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьыгъатэми
къыумыхьыгъатэми
къримыхьыгъатэми
къидмыхьыгъатэми
къивмыхьыгъатэми
кърамыхьыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьынтэми
къипхьынтэми
кърихьынтэми
къитхьынтэми
къифхьынтэми
кърахьынтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьынтэми
къыумыхьынтэми
къримыхьынтэми
къидмыхьынтэми
къивмыхьынтэми
кърамыхьынтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къисхьынутэми
къипхьынутэми
кърихьынутэми
къитхьынутэми
къифхьэнутэми
кърахьэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къизмыхьынутэми
къыумыхьынутэми
къримыхьынутэми
къидмыхьынутэми
къивмыхьынутэми
кърамыхьынутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
къисхьаи
къипхьаи
кърихьаи
къитхьаи
къифхьаи
кърахьаи
щымыӀэныгъэ:
къисхьакъыми
къипхьакъыми
кърихьакъыми
къитхьакъыми
къифхьакъыми
кърахьакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
къисхьащэрэт
къипхьащэрэт
кърихьащэрэт
къитхьащэрэт
къифхьащэрэт
кърахьащэрэт
щымыӀэныгъэ:
къизмыхьащэрэт
къыумыхьащэрэт
къримыхьащэрэт
къидмыхьащэрэт
къивмыхьащэрэт
кърамыхьащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
къисхьагъэнщ
къипхьагъэнщ
кърихьагъэнщ
къитхьагъэнщ
къифхьагъэнщ
кърахьагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
къисхьагъэнкъым
къипхьагъэнкъым
кърихьагъэнкъым
къитхьагъэнкъым
къифхьагъэнкъым
кърахьагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
къисхьагъэнт
къипхьагъэнт
кърихьагъэнт
къитхьагъэнт
къифхьагъэнт
кърахьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
къисхьагъэнтэкъым
къипхьагъэнтэкъым
кърихьагъэнтэкъым
къитхьагъэнтэкъым
къифхьагъэнтэкъым
кърахьагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
къисхьагъэн
къипхьагъэн
кърихьагъэн
къитхьагъэн
къифхьагъэн
кърахьагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
къисхьагъэнкъэ
къипхьагъэнкъэ
кърихьагъэнкъэ
къитхьагъэнкъэ
къифхьагъэнкъэ
кърахьагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
къисхьагъэнт
къипхьагъэнт
кърихьагъэнт
къитхьагъэнт
къифхьагъэнт
кърахьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
къисхьагъэнтэкъэ
къипхьагъэнтэкъэ
кърихьагъэнтэкъэ
къитхьагъэнтэкъэ
къифхьагъэнтэкъэ
кърахьагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
къисхьагъэнущ
къипхьагъэнущ
кърихьагъэнущ
къитхьагъэнущ
къифхьагъэнущ
кърахьагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
къисхьагъэнукъым
къипхьагъэнукъым
кърихьагъэнукъым
къитхьагъэнукъым
къифхьагъэнукъым
кърахьагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
къисхьагъэнут
къипхьагъэнут
кърихьагъэнут
къитхьагъэнут
къифхьагъэнут
кърахьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
къисхьагъэнутэкъым
къипхьагъэнутэкъым
кърихьагъэнутэкъым
къитхьагъэнутэкъым
къифхьагъэнутэкъым
кърахьагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
къисхьагъэну
къипхьагъэну
кърихьагъэну
къитхьагъэну
къифхьагъэну
кърахьагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
къисхьагъэнукъэ
къипхьагъэнукъэ
кърихьагъэнукъэ
къитхьагъэнукъэ
къифхьагъэнукъэ
кърахьагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
къисхьагъэнут
къипхьагъэнут
кърихьагъэнут
къитхьагъэнут
къифхьагъэнут
кърахьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
къисхьагъэнутэкъэ
къипхьагъэнутэкъэ
кърихьагъэнутэкъэ
къитхьагъэнутэкъэ
къифхьагъэнутэкъэ
кърахьагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
къизыхь
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къизымыхь
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къизыхьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къизымыхьа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къизыхьыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къизымыхьыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къизыхьын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къизымыхьын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къизыхьыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къизымыхьыну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
къисхь
къипхь
кърихь
къитхь
къифхь
кърахь
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къизмыхь
къыумыхь
къримыхь
къидмыхь
къивмыхь
кърамыхь
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къисхьа
къипхьа
кърихьа
къитхьа
къифхьа
кърахьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къизмыхьа
къыумыхьа
къримыхьа
къидмыхьа
къивмыхьа
кърамыхьа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къисхьыгъа
къипхьыгъа
кърихьыгъа
къитхьыгъа
къифхьыгъа
кърахьыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къизмыхьыгъа
къыумыхьыгъа
къримыхьыгъа
къидмыхьыгъа
къивмыхьыгъа
кърамыхьыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къисхьын
къипхьын
кърихьын
къитхьын
къифхьын
кърахьын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къизмыхьын
къыумыхьын
къримыхьын
къидмыхьын
къивмыхьын
кърамыхьын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къисхьыну
къипхьыну
кърихьыну
къитхьыну
къифхьыну
кърахьыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къизмыхьыну
къыумыхьыну
къримыхьыну
къидмыхьыну
къивмыхьыну
кърамыхьыну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ
къихь
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къимыхь
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къихьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къимыхьа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къихьыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къимыхьыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къихьын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къимыхьын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къихьыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къимыхьыну
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
къызэрисхь
къызэрипхь
къызэрырихь
къызэритхь
къызэрифхь
къызэрырахь
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къызэризмыхь
къызэрумыхь
къызэрыримыхь
къызэридмыхь
къызэривмыхь
къызэрырамыхь
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къызэрисхьа
къызэрипхьа
къызэрырихьа
къызэритхьа
къызэрифхьа
къызэрырахьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къызэризмыхьа
къызэрумыхьа
къызэрыримыхьа
къызэридмыхьа
къызэривмыхьа
къызэрырамыхьа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къызэрисхьыгъа
къызэрипхьыгъа
къызэрырихьыгъа
къызэритхьыгъа
къызэрифхьыгъа
къызэрырахьыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къызэризмыхьыгъа
къызэрумыхьыгъа
къызэрыримыхьыгъа
къызэридмыхьыгъа
къызэривмыхьыгъа
къызэрырамыхьыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къызэрисхьын
къызэрипхьын
къызэрырихьын
къызэритхьын
къызэрифхьын
къызэрырахьын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къызэризмыхьын
къызэрумыхьын
къызэрыримыхьын
къызэридмыхьын
къызэривмыхьын
къызэрырамыхьын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къызэрисхьыну
къызэрипхьыну
къызэрырихьыну
къызэритхьыну
къызэрифхьыну
къызэрырахьыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къызэризмыхьыну
къызэрумыхьыну
къызэрыримыхьыну
къызэридмыхьыну
къызэривмыхьыну
къызэрырамыхьыну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
къыщисхь
къыщипхь
къыщрихь
къыщитхь
къыщифхь
къыщрахь
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къыщизмыхь
къыщумыхь
къыщримыхь
къыщидмыхь
къыщивмыхь
къыщрамыхь
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къыщисхьа
къыщипхьа
къыщрихьа
къыщитхьа
къыщифхьа
къыщрахьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къыщизмыхьа
къыщумыхьа
къыщримыхьа
къыщидмыхьа
къыщивмыхьа
къыщрамыхьа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къыщисхьыгъа
къыщипхьыгъа
къыщрихьыгъа
къыщитхьыгъа
къыщифхьыгъа
къыщрахьыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къыщизмыхьыгъа
къыщумыхьыгъа
къыщримыхьыгъа
къыщидмыхьыгъа
къыщивмыхьыгъа
къыщрамыхьыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
къыщисхьын
къыщипхьын
къыщрихьын
къыщитхьын
къыщифхьын
къыщрахьын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
къыщизмыхьын
къыщумыхьын
къыщримыхьын
къыщидмыхьын
къыщивмыхьын
къыщрамыхьын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
къыщисхьыну
къыщипхьыну
къыщрихьыну
къыщитхьыну
къыщифхьыну
къыщрахьыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
къыщизмыхьыну
къыщумыхьыну
къыщримыхьыну
къыщидмыхьыну
къыщивмыхьыну
къыщрамыхьыну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
къыздисхь
къыздипхь
къыздрихь
къыздитхь
къыздифхь
къыздрахь
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къыздизмыхь
къыздумыхь
къыздримыхь
къыздидмыхь
къыздивмыхь
къыздрамыхь
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къыздисхьа
къыздипхьа
къыздрихьа
къыздитхьа
къыздифхьа
къыздрахьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къыздизмыхьа
къыздумыхьа
къыздримыхьа
къыздидмыхьа
къыздивмыхьа
къыздрамыхьа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къыздисхьыгъа
къыздипхьыгъа
къыздрихьыгъа
къыздитхьыгъа
къыздифхьыгъа
къыздрахьыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къыздизмыхьыгъа
къыздумыхьыгъа
къыздримыхьыгъа
къыздидмыхьыгъа
къыздивмыхьыгъа
къыздрамыхьыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
къыздисхьын
къыздипхьын
къыздрихьын
къыздитхьын
къыздифхьын
къыздрахьын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
къыздизмыхьын
къыздумыхьын
къыздримыхьын
къыздидмыхьын
къыздивмыхьын
къыздрамыхьын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
къыздисхьыну
къыздипхьыну
къыздрихьыну
къыздитхьыну
къыздифхьыну
къыздрахьыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
къыздизмыхьыну
къыздумыхьыну
къыздримыхьыну
къыздидмыхьыну
къыздивмыхьыну
къыздрамыхьыну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
къыщӀисхь
къыщӀипхь
къыщӀрихь
къыщӀитхь
къыщӀифхь
къыщӀрахь
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къыщӀизмыхь
къыщӀумыхь
къыщӀримыхь
къыщӀидмыхь
къыщӀивмыхь
къыщӀрамыхь
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къыщӀисхьа
къыщӀипхьа
къыщӀрихьа
къыщӀитхьа
къыщӀифхьа
къыщӀрахьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къыщӀизмыхьа
къыщӀумыхьа
къыщӀримыхьа
къыщӀидмыхьа
къыщӀивмыхьа
къыщӀрамыхьа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къыщӀисхьыгъа
къыщӀипхьыгъа
къыщӀрихьыгъа
къыщӀитхьыгъа
къыщӀифхьыгъа
къыщӀрахьыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къыщӀизмыхьыгъа
къыщӀумыхьыгъа
къыщӀримыхьыгъа
къыщӀидмыхьыгъа
къыщӀивмыхьыгъа
къыщӀрамыхьыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
къыщӀисхьын
къыщӀипхьын
къыщӀрихьын
къыщӀитхьын
къыщӀифхьын
къыщӀрахьын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
къыщӀизмыхьын
къыщӀумыхьын
къыщӀримыхьын
къыщӀидмыхьын
къыщӀивмыхьын
къыщӀрамыхьын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
къыщӀисхьыну
къыщӀипхьыну
къыщӀрихьыну
къыщӀитхьыну
къыщӀифхьыну
къыщӀрахьэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
къыщӀизмыхьыну
къыщӀумыхьыну
къыщӀримыхьыну
къыщӀидмыхьыну
къыщӀивмыхьыну
къыщӀрамыхьыну
Деепричастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
къисхьу
къипхьу
кърихьу
къитхьу
къифхьу
кърахьу
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къизмыхьу
къыумыхьу
къримыхьу
къидмыхьу
къивмыхьу
кърамыхьу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къисхьауэ
къипхьауэ
кърихьауэ
къитхьауэ
къифхьауэ
кърахьауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къизмыхьауэ
къыумыхьауэ
къримыхьауэ
къидмыхьауэ
къивмыхьауэ
кърамыхьауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
къисхьурэ
къипхьурэ
кърихьурэ
къитхьурэ
къифхьурэ
кърахьурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
къизмыхьурэ
къыумыхьурэ
къримыхьурэ
къидмыхьурэ
къивмыхьурэ
кърамыхьурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
пкъызохь
къызохь
--
фкъызохь
якъызохь(хэ)
уэ
скъыбохь
--
къыбохь
ткъыбохь
--
якъыбохь(хэ)
абы
скърехь
пкърехь
кърехь
ткърехь
фкърехь
якърехь(хэ)
дэ
--
пкъыдохь
къыдохь
--
фкъыдохь
якъыдохь(хэ)
фэ
скъывохь
--
къывохь
ткъывохь
--
якъывохь(хэ)
абыхэм
скърахь
пкърахь
кърахь
ткърахь
фкърахь
якърахь(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
пкъис[хьрэ]
къис[хьрэ]
--
фкъис[хьрэ]
якъис[хь(хэ)рэ]
уэ
скъип[хьрэ]
--
къип[хьрэ]
ткъип[хьрэ]
--
якъип[хь(хэ)рэ]
абы
скъри[хьрэ]
пкъри[хьрэ]
къри[хьрэ]
ткъри[хьрэ]
фкъри[хьрэ]
якъри[хь(хэ)рэ]
дэ
--
пкъит[хьрэ]
къит[хьрэ]
--
фкъит[хьрэ]
якъит[хь(хэ)рэ]
фэ
скъиф[хьрэ]
--
къиф[хьрэ]
ткъиф[хьрэ]
--
якъиф[хь(хэ)рэ]
абыхэм
скъра[хьрэ]
пкъра[хьрэ]
къра[хьрэ]
ткъра[хьрэ]
фкъра[хьрэ]
якъра[хь(хэ)рэ]
-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]
[хь]ыр
--
[хь]хэр
Эргативнэ:
[хь]
[хь]ым
--
[хь]хэм
Послеложнэ:
[хь]кӀэ
[хь]ымкӀэ
[хь]хэкӀэ
[хь]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хь]у
[хь]ырауэ
[хь]хэу
[хь]хэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]а
[хь]ар
--
[хь]ахэр
Эргативнэ:
[хь]а
[хь]ам
--
[хь]ахэм
Послеложнэ:
[хь]акӀэ
[хь]амкӀэ
[хь]ахэкӀэ
[хь]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хь]ауэ
[хь]арауэ
[хь]ахэу
[хь]ахэрауэ
-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]ын
[хь]ыныр
--
[хь]ынхэр
Эргативнэ:
[хь]ын
[хь]ыным
--
[хь]ынхэм
Послеложнэ:
[хь]ынкӀэ
[хь]ынымкӀэ
[хь]ынхэкӀэ
[хь]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[хь]ыну
[хь]ынырауэ
[хь]ынхэу
[хь]ынхэрауэ
-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]ыну
[хь]ынур
--
[хь]ынухэр
Эргативнэ:
[хь]ыну
[хь]ынум
--
[хь]ынухэм
Послеложнэ:
[хь]ынукӀэ
[хь]ынумкӀэ
[хь]ынухэкӀэ
[хь]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хь]ынууэ
[хь]ынурауэ
[хь]ынухэу
[хь]ынухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Ӏугъуэ, мэ с. ху. жьыбгъэм, хьэуам хэту зыщӀыпӀэ къэсын. ЩАПХЪЭХЭР
Жьым Ӏугъуэмэ къехь, хьэхэри мэбанэ. Анэдэлъхубзэ, учебник ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
къихьын: spread, propagate, circulate (about smells, sounds) УРЫСЫБЗЭ
къихьын: нестись, распространяться (о запахах, звуках)
псалъафэ зэпыщӀахэр
[И] нэ къимыхьын
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: not be liked
Урысыбзэ: не понравиться кому-л.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.