АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕEdit
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭEdit
- IPA [jǝri:ˈpʹɕʹɐn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭEdit
- ир- + и- + [пщӏ] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭEdit
Глагол лъэмыӏэс "ирипщӏэн"-м и спряженэ
| Инфинитив (масдар) | |
|---|---|
| щыӀэныгъэ: | ирипщӏэн |
| щымыӀэныгъэ: | иримыпщӏэн |
| Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | срипщӏэн | урипщӏэн | ирипщӏэн | дрипщӏэн | фрипщӏэн | ирипщӏэн(хэ) |
| щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэн | уримыпщӏэн | иримыпщӏэн | дримыпщӏэн | фримыпщӏэн | иримыпщӏэн(хэ) |
| унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | ирипщӏэ! | фрипщӏэ! |
| щымыӀэныгъэ: | уримыпщӏэ! | фримыпщӏэ! |
| Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | срырепщӏэ | урырепщӏэ | ирырепщӏэ | дрырепщӏэ | фрырепщӏэ | ирырепщӏэ |
| щымыӀэныгъэ: | срыремыпщӏэ | урыремыпщӏэ | ирыремыпщӏэ | дрыремыпщӏэ | фрыремыпщӏэ | ирыремыпщӏэ |
| ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сропщӏэ(р) | уропщӏэ(р) | иропщӏэ(р) | дропщӏэ(р) | фропщӏэ(р) | иропщӏэ(хэ)(р) |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэркъым | урипщӏэркъым | ирипщӏэркъым | дрипщӏэркъым | фрипщӏэркъым | ирипщӏэ(хэ)ркъым |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | срипщӏэ(р)т | урипщӏэ(р)т | ирипщӏэ(р)т | дрипщӏэ(р)т | фрипщӏэ(р)т | ирипщӏэ(хэ)(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэ(р)тэкъым | урипщӏэ(р)тэкъым | ирипщӏэ(р)тэкъым | дрипщӏэ(р)тэкъым | фрипщӏэ(р)тэкъым | ирипщӏэ(хэ)(р)тэкъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | срипщӏащ | урипщӏащ | ирипщӏащ | дрипщӏащ | фрипщӏащ | ирипщӏа(хэ)щ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | срипщӏакъым | урипщӏакъым | ирипщӏакъым | дрипщӏакъым | фрипщӏакъым | ирипщӏа(хэ)къым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | срипщӏат | урипщӏат | ирипщӏат | дрипщӏат | фрипщӏат | ирипщӏа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | срипщӏатэкъым | урипщӏатэкъым | ирипщӏатэкъым | дрипщӏатэкъым | фрипщӏатэкъым | ирипщӏа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэгъащ | урипщӏэгъащ | ирипщӏэгъащ | дрипщӏэгъащ | фрипщӏэгъащ | ирипщӏэгъа(хэ)щ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэгъакъым | урипщӏэгъакъым | ирипщӏэгъакъым | дрипщӏэгъакъым | фрипщӏэгъакъым | ирипщӏэгъа(хэ)къым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэгъат | урипщӏэгъат | ирипщӏэгъат | дрипщӏэгъат | фрипщӏэгъат | ирипщӏэгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэгъатэкъым | урипщӏэгъатэкъым | ирипщӏэгъатэкъым | дрипщӏэгъатэкъым | фрипщӏэгъатэкъым | ирипщӏэгъа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | срипщӏэщ | урипщӏэщ | ирипщӏэщ | дрипщӏэщ | фрипщӏэщ | ирипщӏэ(хэ)щ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэкъым | урипщӏэкъым | ирипщӏэкъым | дрипщӏэкъым | фрипщӏэкъым | ирипщӏэ(хэ)къым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | срипщӏэт | урипщӏэт | ирипщӏэт | дрипщӏэт | фрипщӏэт | ирипщӏэ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэтэкъым | урипщӏэтэкъым | ирипщӏэтэкъым | дрипщӏэтэкъым | фрипщӏэтэкъым | ирипщӏэ(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэнщ | урипщӏэнщ | ирипщӏэнщ | дрипщӏэнщ | фрипщӏэнщ | ирипщӏэн(хэ)щ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэнкъым | урипщӏэнкъым | ирипщӏэнкъым | дрипщӏэнкъым | фрипщӏэнкъым | ирипщӏэн(хэ)къым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэнущ | урипщӏэнущ | ирипщӏэнущ | дрипщӏэнущ | фрипщӏэнущ | ирипщӏэну(хэ)щ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэнукъым | урипщӏэнукъым | ирипщӏэнукъым | дрипщӏэнукъым | фрипщӏэнукъым | ирипщӏэну(хэ)къым |
| ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэрэ | урипщӏэрэ | ирипщӏэрэ | дрипщӏэрэ | фрипщӏэрэ | ирипщӏэ(хэ)рэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэркъэ | урипщӏэркъэ | ирипщӏэркъэ | дрипщӏэркъэ | фрипщӏэркъэ | ирипщӏэ(хэ)ркъэ |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | срипщӏэ(р)т | урипщӏэ(р)т | ирипщӏэ(р)т | дрипщӏэ(р)т | фрипщӏэ(р)т | ирипщӏэ(хэ)(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэ(р)тэкъэ | урипщӏэ(р)тэкъэ | ирипщӏэ(р)тэкъэ | дрипщӏэ(р)тэкъэ | фрипщӏэ(р)тэкъэ | ирипщӏэ(хэ)(р)тэкъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | срипщӏа | урипщӏа | ирипщӏа | дрипщӏа | фрипщӏа | ирипщӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | срипщӏакъэ | урипщӏакъэ | ирипщӏакъэ | дрипщӏакъэ | фрипщӏакъэ | ирипщӏа(хэ)къэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | срипщӏат | урипщӏат | ирипщӏат | дрипщӏат | фрипщӏат | ирипщӏа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | срипщӏатэкъэ | урипщӏатэкъэ | ирипщӏатэкъэ | дрипщӏатэкъэ | фрипщӏатэкъэ | ирипщӏа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэгъа | урипщӏэгъа | ирипщӏэгъа | дрипщӏэгъа | фрипщӏэгъа | ирипщӏэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэгъакъэ | урипщӏэгъакъэ | ирипщӏэгъакъэ | дрипщӏэгъакъэ | фрипщӏэгъакъэ | ирипщӏэгъа(хэ)къэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэгъат | урипщӏэгъат | ирипщӏэгъат | дрипщӏэгъат | фрипщӏэгъат | ирипщӏэгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэгъатэкъэ | урипщӏэгъатэкъэ | ирипщӏэгъатэкъэ | дрипщӏэгъатэкъэ | фрипщӏэгъатэкъэ | ирипщӏэгъа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | срипщӏэ | урипщӏэ | ирипщӏэ | дрипщӏэ | фрипщӏэ | ирипщӏэ(хэ) |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэкъэ | урипщӏэкъэ | ирипщӏэкъэ | дрипщӏэкъэ | фрипщӏэкъэ | ирипщӏэ(хэ)къэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | срипщӏэт | урипщӏэт | ирипщӏэт | дрипщӏэт | фрипщӏэт | ирипщӏэ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэтэкъэ | урипщӏэтэкъэ | ирипщӏэтэкъэ | дрипщӏэтэкъэ | фрипщӏэтэкъэ | ирипщӏэ(хэ)тэкъэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэн | урипщӏэн | ирипщӏэн | дрипщӏэн | фрипщӏэн | ирипщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэнкъэ | урипщӏэнкъэ | ирипщӏэнкъэ | дрипщӏэнкъэ | фрипщӏэнкъэ | ирипщӏэн(хэ)къэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэну | урипщӏэну | ирипщӏэну | дрипщӏэну | фрипщӏэну | ирипщӏэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэнукъэ | урипщӏэнукъэ | ирипщӏэнукъэ | дрипщӏэнукъэ | фрипщӏэнукъэ | ирипщӏэну(хэ)къэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэмэ | урипщӏэмэ | ирипщӏэмэ | дрипщӏэмэ | фрипщӏэмэ | ирипщӏэ(хэ)мэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэмэ | уримыпщӏэмэ | иримыпщӏэмэ | дримыпщӏэмэ | фримыпщӏэмэ | иримыпщӏэ(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | срипщӏамэ | урипщӏамэ | ирипщӏамэ | дрипщӏамэ | фрипщӏамэ | ирипщӏа(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏамэ | уримыпщӏамэ | иримыпщӏамэ | дримыпщӏамэ | фримыпщӏамэ | мыпщӏа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | срипщӏэгъамэ | урипщӏэгъамэ | ирипщӏэгъамэ | дрипщӏэгъамэ | фрипщӏэгъамэ | ирипщӏэгъа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэгъамэ | уримыпщӏэгъамэ | иримыпщӏэгъамэ | дримыпщӏэгъамэ | фримыпщӏэгъамэ | иримыпщӏэгъа(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэнмэ | урипщӏэнмэ | ирипщӏэнмэ | дрипщӏэнмэ | фрипщӏэнмэ | ирипщӏэн(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэнмэ | уримыпщӏэнмэ | иримыпщӏэнмэ | дримыпщӏэнмэ | фримыпщӏэнмэ | иримыпщӏэн(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэнумэ | урипщӏэнумэ | ирипщӏэнумэ | дрипщӏэнумэ | фрипщӏэнумэ | ирипщӏэну(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэнумэ | уримыпщӏэнумэ | иримыпщӏэнумэ | дримыпщӏэнумэ | фримыпщӏэнумэ | иримыпщӏэну(хэ)мэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэтэмэ | урипщӏэтэмэ | ирипщӏэтэмэ | дрипщӏэтэмэ | фрипщӏэтэмэ | ирипщӏэ(хэ)тэмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэтэмэ | уримыпщӏэтэмэ | иримыпщӏэтэмэ | дримыпщӏэтэмэ | фримыпщӏэтэмэ | иримыпщӏэ(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | срипщӏатэмэ | урипщӏатэмэ | ирипщӏатэмэ | дрипщӏатэмэ | фрипщӏатэмэ | ирипщӏа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏатэмэ | уримыпщӏатэмэ | иримыпщӏатэмэ | дримыпщӏатэмэ | фримыпщӏатэмэ | иримыпщӏа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | срипщӏэгъатэмэ | урипщӏэгъатэмэ | ирипщӏэгъатэмэ | дрипщӏэгъатэмэ | фрипщӏэгъатэмэ | ирипщӏэгъа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэгъатэмэ | уримыпщӏэгъатэмэ | иримыпщӏэгъатэмэ | дримыпщӏэгъатэмэ | фримыпщӏэгъатэмэ | иримыпщӏэгъа(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэнтэмэ | урипщӏэнтэмэ | ирипщӏэнтэмэ | дрипщӏэнтэмэ | фрипщӏэнтэмэ | ирипщӏэн(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэнтэмэ | уримыпщӏэнтэмэ | иримыпщӏэнтэмэ | дримыпщӏэнтэмэ | фримыпщӏэнтэмэ | иримыпщӏэн(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэнутэмэ | урипщӏэнутэмэ | ирипщӏэнутэмэ | дрипщӏэнутэмэ | фрипщӏэнутэмэ | ирипщӏэну(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэнутэмэ | уримыпщӏэнутэмэ | иримыпщӏэнутэмэ | дримыпщӏэнутэмэ | фримыпщӏэнутэмэ | иримыпщӏэну(хэ)тэмэ |
| сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэнт | урипщӏэнт | ирипщӏэнт | дрипщӏэнт | фрипщӏэнт | ирипщӏэн(хэ)т |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэнтэкъым | урипщӏэнтэкъым | ирипщӏэнтэкъым | дрипщӏэнтэкъым | фрипщӏэнтэкъым | ирипщӏэн(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэнут | урипщӏэнут | ирипщӏэнут | дрипщӏэнут | фрипщӏэнут | ирипщӏэну(хэ)т |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | срипщӏэнутэкъым | урипщӏэнутэкъым | ирипщӏэнутэкъым | дрипщӏэнутэкъым | фрипщӏэнутэкъым | ирипщӏэну(хэ)тэкъым |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэми | урипщӏэми | ирипщӏэми | дрипщӏэми | фрипщӏэми | ирипщӏэ(хэ)ми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэми | уримыпщӏэми | иримыпщӏэми | дримыпщӏэми | фримыпщӏэми | иримыпщӏэ(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | срипщӏами | урипщӏами | ирипщӏами | дрипщӏами | фрипщӏами | ирипщӏа(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏами | уримыпщӏами | иримыпщӏами | дримыпщӏами | фримыпщӏами | иримыпщӏа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | срипщӏэгъами | урипщӏэгъами | ирипщӏэгъами | дрипщӏэгъами | фрипщӏэгъами | ирипщӏэгъа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэгъами | уримыпщӏэгъами | иримыпщӏэгъами | дримыпщӏэгъами | фримыпщӏэгъами | иримыпщӏэгъа(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэнми | урипщӏэнми | ирипщӏэнми | дрипщӏэнми | фрипщӏэнми | ирипщӏэн(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэнми | уримыпщӏэнми | иримыпщӏэнми | дримыпщӏэнми | фримыпщӏэнми | иримыпщӏэн(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэнуми | урипщӏэнуми | ирипщӏэнуми | дрипщӏэнуми | фрипщӏэнуми | ирипщӏэну(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэнуми | уримыпщӏэнуми | иримыпщӏэнуми | дримыпщӏэнуми | фримыпщӏэнуми | иримыпщӏэну(хэ)ми |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэтэми | урипщӏэтэми | ирипщӏэтэми | дрипщӏэтэми | фрипщӏэтэми | ирипщӏэ(хэ)тэми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэтэми | уримыпщӏэтэми | иримыпщӏэтэми | дримыпщӏэтэми | фримыпщӏэтэми | иримыпщӏэ(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | срипщӏатэми | урипщӏатэми | ирипщӏатэми | дрипщӏатэми | фрипщӏатэми | ирипщӏа(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏатэми | уримыпщӏатэми | иримыпщӏатэми | дримыпщӏатэми | фримыпщӏатэми | иримыпщӏа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | срипщӏэгъатэми | урипщӏэгъатэми | ирипщӏэгъатэми | дрипщӏэгъатэми | фрипщӏэгъатэми | ирипщӏэгъа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэгъатэми | уримыпщӏэгъатэми | иримыпщӏэгъатэми | дримыпщӏэгъатэми | фримыпщӏэгъатэми | иримыпщӏэгъа(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэнтэми | урипщӏэнтэми | ирипщӏэнтэми | дрипщӏэнтэми | фрипщӏэнтэми | ирипщӏэн(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэнтэми | уримыпщӏэнтэми | иримыпщӏэнтэми | дримыпщӏэнтэми | фримыпщӏэнтэми | иримыпщӏэн(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | срипщӏэнутэми | урипщӏэнутэми | ирипщӏэнутэми | дрипщӏэнутэми | фрипщӏэнутэми | ирипщӏэну(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏэнутэми | уримыпщӏэнутэми | иримыпщӏэнутэми | дримыпщӏэнутэми | фримыпщӏэнутэми | иримыпщӏэну(хэ)тэми |
| гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | срипщӏаи | урипщӏаи | ирипщӏаи | дрипщӏаи | фрипщӏаи | ирипщӏаи |
| щымыӀэныгъэ: | срипщӏакъыми | урипщӏакъыми | ирипщӏакъыми | дрипщӏакъыми | фрипщӏакъыми | ирипщӏакъыми |
| фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | срипщӏащэрэт | урипщӏащэрэт | ирипщӏащэрэт | дрипщӏащэрэт | фрипщӏащэрэт | ирипщӏащэрэт |
| щымыӀэныгъэ: | сримыпщӏащэрэт | уримыпщӏащэрэт | иримыпщӏащэрэт | дримыпщӏащэрэт | фримыпщӏащэрэт | иримыпщӏащэрэт |
| шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | срипщӏагъэнщ | урипщӏагъэнщ | ирипщӏагъэнщ | дрипщӏагъэнщ | фрипщӏагъэнщ | ирипщӏагъэнщ |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | срипщӏагъэнкъым | урипщӏагъэнкъым | ирипщӏагъэнкъым | дрипщӏагъэнкъым | фрипщӏагъэнкъым | ирипщӏагъэнкъым |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | срипщӏагъэнт | урипщӏагъэнт | ирипщӏагъэнт | дрипщӏагъэнт | фрипщӏагъэнт | ирипщӏагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | срипщӏагъэнтэкъым | урипщӏагъэнтэкъым | ирипщӏагъэнтэкъым | дрипщӏагъэнтэкъым | фрипщӏагъэнтэкъым | ирипщӏагъэнтэкъым |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | срипщӏагъэн | урипщӏагъэн | ирипщӏагъэн | дрипщӏагъэн | фрипщӏагъэн | ирипщӏагъэн |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | срипщӏагъэнкъэ | урипщӏагъэнкъэ | ирипщӏагъэнкъэ | дрипщӏагъэнкъэ | фрипщӏагъэнкъэ | ирипщӏагъэнкъэ |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | срипщӏагъэнт | урипщӏагъэнт | ирипщӏагъэнт | дрипщӏагъэнт | фрипщӏагъэнт | ирипщӏагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | срипщӏагъэнтэкъэ | урипщӏагъэнтэкъэ | ирипщӏагъэнтэкъэ | дрипщӏагъэнтэкъэ | фрипщӏагъэнтэкъэ | ирипщӏагъэнтэкъэ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | срипщӏагъэнущ | урипщӏагъэнущ | ирипщӏагъэнущ | дрипщӏагъэнущ | фрипщӏагъэнущ | ирипщӏагъэнущ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | срипщӏагъэнукъым | урипщӏагъэнукъым | ирипщӏагъэнукъым | дрипщӏагъэнукъым | фрипщӏагъэнукъым | ирипщӏагъэнукъым |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | срипщӏагъэнут | урипщӏагъэнут | ирипщӏагъэнут | дрипщӏагъэнут | фрипщӏагъэнут | ирипщӏагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | срипщӏагъэнутэкъым | урипщӏагъэнутэкъым | ирипщӏагъэнутэкъым | дрипщӏагъэнутэкъым | фрипщӏагъэнутэкъым | ирипщӏагъэнутэкъым |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | срипщӏагъэну | урипщӏагъэну | ирипщӏагъэну | дрипщӏагъэну | фрипщӏагъэну | ирипщӏагъэну |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | срипщӏагъэнукъэ | урипщӏагъэнукъэ | ирипщӏагъэнукъэ | дрипщӏагъэнукъэ | фрипщӏагъэнукъэ | ирипщӏагъэнукъэ |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | срипщӏагъэнут | урипщӏагъэнут | ирипщӏагъэнут | дрипщӏагъэнут | фрипщӏагъэнут | ирипщӏагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | срипщӏагъэнутэкъэ | урипщӏагъэнутэкъэ | ирипщӏагъэнутэкъэ | дрипщӏагъэнутэкъэ | фрипщӏагъэнутэкъэ | ирипщӏагъэнутэкъэ |
| Причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Зылэжь (субъектнэ) причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | срипщӏэ | урипщӏэ | ирипщӏэ | дрипщӏэ | фрипщӏэ | ирипщӏэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сримыпщӏэ | уримыпщӏэ | иримыпщӏэ | дримыпщӏэ | фримыпщӏэ | иримыпщӏэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | срипщӏа | урипщӏа | ирипщӏа | дрипщӏа | фрипщӏа | ирипщӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сримыпщӏа | уримыпщӏа | иримыпщӏа | дримыпщӏа | фримыпщӏа | иримыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | срипщӏэгъа | урипщӏэгъа | ирипщӏэгъа | дрипщӏэгъа | фрипщӏэгъа | ирипщӏэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сримыпщӏэгъа | уримыпщӏэгъа | иримыпщӏэгъа | дримыпщӏэгъа | фримыпщӏэгъа | иримыпщӏэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | срипщӏэн | урипщӏэн | ирипщӏэн | дрипщӏэн | фрипщӏэн | ирипщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сримыпщӏэн | уримыпщӏэн | иримыпщӏэн | дримыпщӏэн | фримыпщӏэн | иримыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | срипщӏэну | урипщӏэну | ирипщӏэну | дрипщӏэну | фрипщӏэну | ирипщӏэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сримыпщӏэну | уримыпщӏэну | иримыпщӏэну | дримыпщӏэну | фримыпщӏэну | иримыпщӏэну(хэ) |
| Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сызэрырипщӏэ | узэрырипщӏэ | зэрырипщӏэ | дызэрырипщӏэ | фызэрырипщӏэ | зэрырипщӏэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыримыпщӏэ | узэрыримыпщӏэ | зэрыримыпщӏэ | дызэрыримыпщӏэ | фызэрыримыпщӏэ | мызэрырипщӏэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрырипщӏа | узэрырипщӏа | зэрырипщӏа | дызэрырипщӏа | фызэрырипщӏа | зэрырипщӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыримыпщӏа | узэрыримыпщӏа | зэрыримыпщӏа | дызэрыримыпщӏа | фызэрыримыпщӏа | зэрыримыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрырипщӏэгъа | узэрырипщӏэгъа | зэрырипщӏэгъа | дызэрырипщӏэгъа | фызэрырипщӏэгъа | зэрырипщӏэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыримыпщӏэгъа | узэрыримыпщӏэгъа | зэрыримыпщӏэгъа | дызэрыримыпщӏэгъа | фызэрыримыпщӏэгъа | зэрыримыпщӏэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрырипщӏэн | узэрырипщӏэн | зэрырипщӏэн | дызэрырипщӏэн | фызэрырипщӏэн | зэрырипщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыримыпщӏэн | узэрыримыпщӏэн | зэрыримыпщӏэн | дызэрыримыпщӏэн | фызэрыримыпщӏэн | зэрыримыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрырипщӏэну | узэрырипщӏэну | зэрырипщӏэну | дызэрырипщӏэну | фызэрырипщӏэну | зэрырипщӏэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыримыпщӏэну | узэрыримыпщӏэну | зэрыримыпщӏэну | дызэрыримыпщӏэну | фызэрыримыпщӏэну | зэрыримыпщӏэну(хэ) |
| Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщрипщӏэ | ущрипщӏэ | щрипщӏэ | дыщрипщӏэ | фыщрипщӏэ | щрипщӏэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщримыпщӏэ | ущримыпщӏэ | щримыпщӏэ | дыщримыпщӏэ | фыщримыпщӏэ | щримыпщӏэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщрипщӏа | ущрипщӏа | щрипщӏа | дыщрипщӏа | фыщрипщӏа | щрипщӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщримыпщӏа | ущримыпщӏа | щримыпщӏа | дыщримыпщӏа | фыщримыпщӏа | щримыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщрипщӏэгъа | ущрипщӏэгъа | щрипщӏэгъа | дыщрипщӏэгъа | фыщрипщӏэгъа | щрипщӏэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщримыпщӏэгъа | ущримыпщӏэгъа | щримыпщӏэгъа | дыщримыпщӏэгъа | фыщримыпщӏэгъа | щримыпщӏэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщрипщӏэн | ущрипщӏэн | щрипщӏэн | дыщрипщӏэн | фыщрипщӏэн | щрипщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщримыпщӏэн | ущримыпщӏэн | щримыпщӏэн | дыщримыпщӏэн | фыщримыпщӏэн | щримыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщрипщӏэну | ущрипщӏэну | щрипщӏэну | дыщрипщӏэну | фыщрипщӏэну | щрипщӏэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщримыпщӏэну | ущримыпщӏэну | щримыпщӏэну | дыщримыпщӏэну | фыщримыпщӏэну | щримыпщӏэну(хэ) |
| ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыздрипщӏэ | уздрипщӏэ | здрипщӏэ | дыздрипщӏэ | фыздрипщӏэ | здрипщӏэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыздримыпщӏэ | уздримыпщӏэ | здримыпщӏэ | дыздримыпщӏэ | фыздримыпщӏэ | здримыпщӏэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздрипщӏа | уздрипщӏа | здрипщӏа | дыздрипщӏа | фыздрипщӏа | здрипщӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздримыпщӏа | уздримыпщӏа | здримыпщӏа | дыздримыпщӏа | фыздримыпщӏа | здримыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздрипщӏэгъа | уздрипщӏэгъа | здрипщӏэгъа | дыздрипщӏэгъа | фыздрипщӏэгъа | здрипщӏэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздримыпщӏэгъа | уздримыпщӏэгъа | здримыпщӏэгъа | дыздримыпщӏэгъа | фыздримыпщӏэгъа | здримыпщӏэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздрипщӏэн | уздрипщӏэн | здрипщӏэн | дыздрипщӏэн | фыздрипщӏэн | здрипщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздримыпщӏэн | уздримыпщӏэн | здримыпщӏэн | дыздримыпщӏэн | фыздримыпщӏэн | здримыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздрипщӏэну | уздрипщӏэну | здрипщӏэну | дыздрипщӏэну | фыздрипщӏэну | здрипщӏэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздримыпщӏэну | уздримыпщӏэну | здримыпщӏэну | дыздримыпщӏэну | фыздримыпщӏэну | здримыпщӏэну(хэ) |
| Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀрипщӏэ | ущӀрипщӏэ | щӀрипщӏэ | дыщӀрипщӏэ | фыщӀрипщӏэ | щӀрипщӏэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀримыпщӏэ | ущӀримыпщӏэ | щӀримыпщӏэ | дыщӀримыпщӏэ | фыщӀримыпщӏэ | щӀримыпщӏэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀрипщӏа | ущӀрипщӏа | щӀрипщӏа | дыщӀрипщӏа | фыщӀрипщӏа | щӀрипщӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀримыпщӏа | ущӀримыпщӏа | щӀримыпщӏа | дыщӀримыпщӏа | фыщӀримыпщӏа | щӀримыпщӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀрипщӏэгъа | ущӀрипщӏэгъа | щӀрипщӏэгъа | дыщӀрипщӏэгъа | фыщӀрипщӏэгъа | щӀрипщӏэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀримыпщӏэгъа | ущӀримыпщӏэгъа | щӀримыпщӏэгъа | дыщӀримыпщӏэгъа | фыщӀримыпщӏэгъа | щӀримыпщӏэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀрипщӏэн | ущӀрипщӏэн | щӀрипщӏэн | дыщӀрипщӏэн | фыщӀрипщӏэн | щӀрипщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀримыпщӏэн | ущӀримыпщӏэн | щӀримыпщӏэн | дыщӀримыпщӏэн | фыщӀримыпщӏэн | щӀримыпщӏэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀрипщӏэну | ущӀрипщӏэну | щӀрипщӏэну | дыщӀрипщӏэну | фыщӀрипщӏэну | щӀрипщӏэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀримыпщӏэну | ущӀримыпщӏэну | щӀримыпщӏэну | дыщӀримыпщӏэну | фыщӀримыпщӏэну | щӀримыпщӏэну(хэ) |
| Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | срипщӏэу | урипщӏэу | ирипщӏэу | дрипщӏэу | фрипщӏэу | ирипщӏэ(хэ)у |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сримыпщӏэу | уримыпщӏэу | иримыпщӏэу | дримыпщӏэу | фримыпщӏэу | иримыпщӏэ(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | срипщӏауэ | урипщӏауэ | ирипщӏауэ | дрипщӏауэ | фрипщӏауэ | ирипщӏауэ / ирипщӏа(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сримыпщӏауэ | уримыпщӏауэ | иримыпщӏауэ | дримыпщӏауэ | фримыпщӏауэ | иримыпщӏауэ(хэ) / иримыпщӏа(хэ)у |
| жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | срипщӏэурэ | урипщӏэурэ | ирипщӏэурэ | дрипщӏэурэ | фрипщӏэурэ | ирипщӏэ(хэ)урэ |
| жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | сримыпщӏэурэ | уримыпщӏэурэ | иримыпщӏэурэ | дримыпщӏэурэ | фримыпщӏэурэ | иримыпщӏэ(хэ)урэ |
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
|||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | сыбропщӏэ | сропщӏэ | -- | сывропщӏэ | саропщӏэ |
| уэ | усропщӏэ | -- | уропщӏэ | удропщӏэ | -- | уаропщӏэ |
| ар | сропщӏэ | бропщӏэ | иропщӏэ | дропщӏэ | фропщӏэ | яропщӏэ |
| дэ | -- | дыбропщӏэ | дропщӏэ | -- | дывропщӏэ | даропщӏэ |
| фэ | фысропщӏэ | -- | фропщӏэ | фыдропщӏэ | -- | фаропщӏэ |
| ахэр | сропщӏэ(хэ) | бропщӏэ(хэ) | иропщӏэ(хэ) | дропщӏэ(хэ) | фропщӏэ(хэ) | яропщӏэ(хэ) |
| -э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пщӏ]э | [пщӏ]эр | -- | [пщӏ]эхэр |
| Эргативнэ: | [пщӏ]э | [пщӏ]эм | -- | [пщӏ]эхэм |
| Послеложнэ: | [пщӏ]экӀэ | [пщӏ]эмкӀэ | [пщӏ]эхэкӀэ | [пщӏ]эхэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [пщӏ]эуэ | [пщӏ]эрауэ | [пщӏ]эхэу | [пщӏ]эхэрауэ |
| -а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пщӏ]а | [пщӏ]ар | -- | [пщӏ]ахэр |
| Эргативнэ: | [пщӏ]а | [пщӏ]ам | -- | [пщӏ]ахэм |
| Послеложнэ: | [пщӏ]акӀэ | [пщӏ]амкӀэ | [пщӏ]ахэкӀэ | [пщӏ]ахэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [пщӏ]ауэ | [пщӏ]арауэ | [пщӏ]ахэу | [пщӏ]ахэрауэ |
| -эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пщӏ]эн | [пщӏ]эныр | -- | [пщӏ]энхэр |
| Эргативнэ: | [пщӏ]эн | [пщӏ]эным | -- | [пщӏ]энхэм |
| Послеложнэ: | [пщӏ]энкӀэ | [пщӏ]энымкӀэ | [пщӏ]энхэкӀэ | [пщӏ]энхэмкӀэ |
| 'Обстоятельственнэ: | [пщӏ]эну | [пщӏ]энырауэ | [пщӏ]энхэу | [пщӏ]энхэрауэ |
| -эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пщӏ]эну | [пщӏ]энур | -- | [пщӏ]энухэр |
| Эргативнэ: | [пщӏ]эну | [пщӏ]энум | -- | [пщӏ]энухэм |
| Послеложнэ: | [пщӏ]энукӀэ | [пщӏ]энумкӀэ | [пщӏ]энухэкӀэ | [пщӏ]энухэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [пщӏ]энууэ | [пщӏ]энурауэ | [пщӏ]энухэу | [пщӏ]энухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зыгуэрым удз кърыриудын, кърыриупщӀыкӀые.
ЩАПХЪЭХЭРEdit
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- ФӀанэм ирипщӀэн.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- ирипщӏэн: weed using some tool (for example, a hoe)
- ФӀанэм ирипщӀэн: weed with a hoe
УРЫСЫБЗЭEdit
- ирипщӏэн: полоть чем-л. (напр. тяпкой)
- ФӀанэм ирипщӀэн: полоть тяпкой
БИБЛИОГРАФИЕEdit
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.