АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
и- + [жей] + ы + -хь + -ы + -н СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "ижеихьын"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
ижеихьын
щымыӀэныгъэ:
имыжеихьын
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сижеихьын
уижеихьын
ижеихьын
дижеихьын
фижеихьын
ижеихьын(хэ)
щымыӀэныгъэ:
симыжеихьын
уимыжеихьын
имыжеихьын
димыжеихьын
фимыжеихьын
имыжеихьын(хэ)
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
ижеихь!
фижеихь!
щымыӀэныгъэ:
уимыжеихь!
фимыжеихь!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
срежеихь
урежеихь
ирежеихь
дрежеихь
фрежеихь
ирежеихь(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сремыжеихь
уремыжеихь
иремыжеихь
дремыжеихь
фремыжеихь
иремыжеихь(хэ)
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сожеихь(ыр)
уожеихь(ыр)
йожеихь(ыр)
дожеихь(ыр)
фожеихь(ыр)
йожеихь(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сижеихьыркъым
уижеихьыркъым
ижеихьыркъым
дижеихьыркъым
фижеихьыркъым
ижеихь(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сижеихьырт
уижеихьырт
ижеихьырт
дижеихьырт
фижеихьырт
ижеихь(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сижеихьыртэкъым
уижеихьыртэкъым
ижеихьыртэкъым
дижеихьыртэкъым
фижеихьыртэкъым
ижеихь(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сижеихьащ
уижеихьащ
ижеихьащ
дижеихьащ
фижеихьащ
ижеихьа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сижеихьакъым
уижеихьакъым
ижеихьакъым
дижеихьакъым
фижеихьакъым
ижеихьа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сижеихьат
уижеихьат
ижеихьат
дижеихьат
фижеихьат
ижеихьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сижеихьатэкъым
уижеихьатэкъым
ижеихьатэкъым
дижеихьатэкъым
фижеихьатэкъым
ижеихьа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьыгъащ
уижеихьыгъащ
ижеихьыгъащ
дижеихьыгъащ
фижеихьыгъащ
ижеихьыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сижеихьыгъакъым
уижеихьыгъакъым
ижеихьыгъакъым
дижеихьыгъакъым
фижеихьыгъакъым
ижеихьыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьыгъат
уижеихьыгъат
ижеихьыгъат
дижеихьыгъат
фижеихьыгъат
ижеихьыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сижеихьыгъатэкъым
уижеихьыгъатэкъым
ижеихьыгъатэкъым
дижеихьыгъатэкъым
фижеихьыгъатэкъым
ижеихьыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сижеихьщ
уижеихьщ
ижеихьщ
дижеихьщ
фижеихьщ
ижеихь(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сижеихькъым
уижеихькъым
ижеихькъым
дижеихькъым
фижеихькъым
ижеихь(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сижеихьт
уижеихьт
ижеихьт
дижеихьт
фижеихьт
ижеихь(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сижеихьтэкъым
уижеихьтэкъым
ижеихьтэкъым
дижеихьтэкъым
фижеихьтэкъым
ижеихь(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьынщ
уижеихьынщ
ижеихьынщ
дижеихьынщ
фижеихьынщ
ижеихьын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сижеихьынкъым
уижеихьынкъым
ижеихьынкъым
дижеихьынкъым
фижеихьынкъым
ижеихьын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьыну(хэ)щ
уижеихьынущ
ижеихьынущ
дижеихьынущ
фижеихьынущ
ижеихьыну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сижеихьынукъым
уижеихьынукъым
ижеихьынукъым
дижеихьынукъым
фижеихьынукъым
ижеихьыну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьрэ
уижеихьрэ
ижеихьрэ
дижеихьрэ
фижеихьрэ
ижеихь(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сижеихьыркъэ
уижеихьыркъэ
ижеихьыркъэ
дижеихьыркъэ
фижеихьыркъэ
ижеихь(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сижеихьырт
уижеихьырт
ижеихьырт
дижеихьырт
фижеихьырт
ижеихь(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сижеихьыртэкъэ
уижеихьыртэкъэ
ижеихьыртэкъэ
дижеихьыртэкъэ
фижеихьыртэкъэ
ижеихь(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сижеихьа
уижеихьа
ижеихьа
дижеихьа
фижеихьа
ижеихьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сижеихьакъэ
уижеихьакъэ
ижеихьакъэ
дижеихьакъэ
фижеихьакъэ
ижеихьа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сижеихьат
уижеихьат
ижеихьат
дижеихьат
фижеихьат
ижеихьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сижеихьатэкъэ
уижеихьатэкъэ
ижеихьатэкъэ
дижеихьатэкъэ
фижеихьатэкъэ
ижеихьа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьыгъа
уижеихьыгъа
ижеихьыгъа
дижеихьыгъа
фижеихьыгъа
ижеихьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сижеихьыгъакъэ
уижеихьыгъакъэ
ижеихьыгъакъэ
дижеихьыгъакъэ
фижеихьыгъакъэ
ижеихьыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьыгъат
уижеихьыгъат
ижеихьыгъат
дижеихьыгъат
фижеихьыгъат
ижеихьыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сижеихьыгъатэкъэ
уижеихьыгъатэкъэ
ижеихьыгъатэкъэ
дижеихьыгъатэкъэ
фижеихьыгъатэкъэ
ижеихьыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сижеихь
уижеихь
ижеихь
дижеихь
фижеихь
ижеихь(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сижеихькъэ
уижеихькъэ
ижеихькъэ
дижеихькъэ
фижеихькъэ
ижеихь(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сижеихьт
уижеихьт
ижеихьт
дижеихьт
фижеихьт
ижеихь(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сижеихьтэкъэ
уижеихьтэкъэ
ижеихьтэкъэ
дижеихьтэкъэ
фижеихьтэкъэ
ижеихь(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьын
уижеихьын
ижеихьын
дижеихьын
фижеихьын
ижеихьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сижеихьынкъэ
уижеихьынкъэ
ижеихьынкъэ
дижеихьынкъэ
фижеихьынкъэ
ижеихьын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьыну
уижеихьыну
ижеихьыну
дижеихьыну
фижеихьыну
ижеихьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сижеихьынукъэ
уижеихьынукъэ
ижеихьынукъэ
дижеихьынукъэ
фижеихьынукъэ
ижеихьыну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьмэ
уижеихьмэ
ижеихьмэ
дижеихьмэ
фижеихьмэ
ижеихь(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьмэ
уимыжеихьмэ
имыжеихьмэ
димыжеихьмэ
фимыжеихьмэ
имыжеихь(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сижеихьамэ
уижеихьамэ
ижеихьамэ
дижеихьамэ
фижеихьамэ
ижеихьа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьамэ
уимыжеихьамэ
имыжеихьамэ
димыжеихьамэ
фимыжеихьамэ
имыжеихьа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сижеихьыгъамэ
уижеихьыгъамэ
ижеихьыгъамэ
дижеихьыгъамэ
фижеихьыгъамэ
ижеихьыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьыгъамэ
уимыжеихьыгъамэ
имыжеихьыгъамэ
димыжеихьыгъамэ
фимыжеихьыгъамэ
имыжеихьыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьынмэ
уижеихьынмэ
ижеихьынмэ
дижеихьынмэ
фижеихьынмэ
ижеихьын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьынмэ
уимыжеихьынмэ
имыжеихьынмэ
димыжеихьынмэ
фимыжеихьынмэ
имыжеихьын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьынумэ
уижеихьынумэ
ижеихьынумэ
дижеихьынумэ
фижеихьынумэ
ижеихьыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьынумэ
уимыжеихьынумэ
имыжеихьынумэ
димыжеихьынумэ
фимыжеихьынумэ
имыжеихьыну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьтэмэ
уижеихьтэмэ
ижеихьтэмэ
дижеихьтэмэ
фижеихьтэмэ
ижеихь(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьтэмэ
уимыжеихьтэмэ
имыжеихьтэмэ
димыжеихьтэмэ
фимыжеихьтэмэ
имыжеихь(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сижеихьатэмэ
уижеихьатэмэ
ижеихьатэмэ
дижеихьатэмэ
фижеихьатэмэ
ижеихьа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьатэмэ
уимыжеихьатэмэ
имыжеихьатэмэ
димыжеихьатэмэ
фимыжеихьатэмэ
имыжеихьа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сижеихьыгъатэмэ
уижеихьыгъатэмэ
ижеихьыгъатэмэ
дижеихьыгъатэмэ
фижеихьыгъатэмэ
ижеихьыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьыгъатэмэ
уимыжеихьыгъатэмэ
имыжеихьыгъатэмэ
димыжеихьыгъатэмэ
фимыжеихьыгъатэмэ
имыжеихьыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьынтэмэ
уижеихьынтэмэ
ижеихьынтэмэ
дижеихьынтэмэ
фижеихьынтэмэ
ижеихьын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьынтэмэ
уимыжеихьынтэмэ
имыжеихьынтэмэ
димыжеихьынтэмэ
фимыжеихьынтэмэ
имыжеихьын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьынутэмэ
уижеихьынутэмэ
ижеихьынутэмэ
дижеихьынутэмэ
фижеихьынутэмэ
ижеихьыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьынутэмэ
уимыжеихьынутэмэ
имыжеихьынутэмэ
димыжеихьынутэмэ
фимыжеихьынутэмэ
имыжеихьыну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьынт
уижеихьынт
ижеихьынт
дижеихьынт
фижеихьынт
ижеихьын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сижеихьынтэкъым
уижеихьынтэкъым
ижеихьынтэкъым
дижеихьынтэкъым
фижеихьынтэкъым
ижеихьын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьынут
уижеихьынут
ижеихьынут
дижеихьынут
фижеихьынут
ижеихьыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сижеихьынутэкъым
уижеихьынутэкъым
ижеихьынутэкъым
дижеихьынутэкъым
фижеихьынутэкъым
ижеихьыну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьми
уижеихьми
ижеихьми
дижеихьми
фижеихьми
ижеихь(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьми
уимыжеихьми
имыжеихьми
димыжеихьми
фимыжеихьми
имыжеихь(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сижеихьами
уижеихьами
ижеихьами
дижеихьами
фижеихьами
ижеихьа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьами
уимыжеихьами
имыжеихьами
димыжеихьами
фимыжеихьами
имыжеихьа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сижеихьыгъами
уижеихьыгъами
ижеихьыгъами
дижеихьыгъами
фижеихьыгъами
ижеихьыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьыгъами
уимыжеихьыгъами
имыжеихьыгъами
димыжеихьыгъами
фимыжеихьыгъами
имыжеихьыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьынми
уижеихьынми
ижеихьынми
дижеихьынми
фижеихьынми
ижеихьын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьынми
уимыжеихьынми
имыжеихьынми
димыжеихьынми
фимыжеихьынми
имыжеихьын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьынуми
уижеихьынуми
ижеихьынуми
дижеихьынуми
фижеихьынуми
ижеихьыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьынуми
уимыжеихьынуми
имыжеихьынуми
димыжеихьынуми
фимыжеихьынуми
имыжеихьыну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьтэми
уижеихьтэми
ижеихьтэми
дижеихьтэми
фижеихьтэми
ижеихь(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьтэми
уимыжеихьтэми
имыжеихьтэми
димыжеихьтэми
фимыжеихьтэми
имыжеихь(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сижеихьатэми
уижеихьатэми
ижеихьатэми
дижеихьатэми
фижеихьатэми
ижеихьа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьатэми
уимыжеихьатэми
имыжеихьатэми
димыжеихьатэми
фимыжеихьатэми
имыжеихьа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сижеихьыгъатэми
уижеихьыгъатэми
ижеихьыгъатэми
дижеихьыгъатэми
фижеихьыгъатэми
ижеихьыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьыгъатэми
уимыжеихьыгъатэми
имыжеихьыгъатэми
димыжеихьыгъатэми
фимыжеихьыгъа(хэ)тэми
имыжеихьыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьынтэми
уижеихьынтэми
ижеихьынтэми
дижеихьынтэми
фижеихьынтэми
ижеихьын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьынтэми
уимыжеихьынтэми
имыжеихьынтэми
димыжеихьынтэми
фимыжеихьынтэми
имыжеихьын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сижеихьынутэми
уижеихьынутэми
ижеихьынутэми
дижеихьынутэми
фижеихьынутэми
ижеихьыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыжеихьынутэми
уимыжеихьынутэми
имыжеихьынутэми
димыжеихьынутэми
фимыжеихьынутэми
имыжеихьыну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сижеихьаи
уижеихьаи
ижеихьаи
дижеихьаи
фижеихьаи
ижеихьаи
щымыӀэныгъэ:
сижеихьакъыми
уижеихьакъыми
ижеихьакъыми
дижеихьакъыми
фижеихьакъыми
ижеихьакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сижеихьащэрэт
уижеихьащэрэт
ижеихьащэрэт
дижеихьащэрэт
фижеихьащэрэт
ижеихьа(хэ)щэрэт
щымыӀэныгъэ:
симыжеихьащэрэт
уимыжеихьащэрэт
имыжеихьащэрэт
димыжеихьащэрэт
фимыжеихьащэрэт
имыжеихьа(хэ)щэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сижеихьагъэнщ
уижеихьагъэнщ
ижеихьагъэнщ
дижеихьагъэнщ
фижеихьагъэнщ
ижеихьагъэн(хэ)щ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сижеихьагъэнкъым
уижеихьагъэнкъым
ижеихьагъэнкъым
дижеихьагъэнкъым
фижеихьагъэнкъым
ижеихьагъэн(хэ)къым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сижеихьагъэнт
уижеихьагъэнт
ижеихьагъэнт
дижеихьагъэнт
фижеихьагъэнт
ижеихьагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сижеихьагъэнтэкъым
уижеихьагъэнтэкъым
ижеихьагъэнтэкъым
дижеихьагъэнтэкъым
фижеихьагъэнтэкъым
ижеихьагъэн(хэ)тэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сижеихьагъэн
уижеихьагъэн
ижеихьагъэн
дижеихьагъэн
фижеихьагъэн
ижеихьагъэн(хэ)
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сижеихьагъэнкъэ
уижеихьагъэнкъэ
ижеихьагъэнкъэ
дижеихьагъэнкъэ
фижеихьагъэнкъэ
ижеихьагъэн(хэ)къэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сижеихьагъэнт
уижеихьагъэнт
ижеихьагъэнт
дижеихьагъэнт
фижеихьагъэнт
ижеихьагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сижеихьагъэнтэкъэ
уижеихьагъэнтэкъэ
ижеихьагъэнтэкъэ
дижеихьагъэнтэкъэ
фижеихьагъэнтэкъэ
ижеихьагъэн(хэ)тэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сижеихьагъэнущ
уижеихьагъэнущ
ижеихьагъэнущ
дижеихьагъэнущ
фижеихьагъэнущ
ижеихьагъэну(хэ)щ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сижеихьагъэнукъым
уижеихьагъэнукъым
ижеихьагъэнукъым
дижеихьагъэнукъым
фижеихьагъэнукъым
ижеихьагъэну(хэ)къым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сижеихьагъэнут
уижеихьагъэнут
ижеихьагъэнут
дижеихьагъэнут
фижеихьагъэнут
ижеихьагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сижеихьагъэнутэкъым
уижеихьагъэнутэкъым
ижеихьагъэнутэкъым
дижеихьагъэнутэкъым
фижеихьагъэнутэкъым
ижеихьагъэну(хэ)тэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сижеихьагъэну
уижеихьагъэну
ижеихьагъэну
дижеихьагъэну
фижеихьагъэну
ижеихьагъэну(хэ)
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сижеихьагъэнукъэ
уижеихьагъэнукъэ
ижеихьагъэнукъэ
дижеихьагъэнукъэ
фижеихьагъэнукъэ
ижеихьагъэну(хэ)къэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сижеихьагъэнут
уижеихьагъэнут
ижеихьагъэнут
дижеихьагъэнут
фижеихьагъэнут
ижеихьагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сижеихьагъэнутэкъэ
уижеихьагъэнутэкъэ
ижеихьагъэнутэкъэ
дижеихьагъэнутэкъэ
фижеихьагъэнутэкъэ
ижеихьагъэну(хэ)тэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сижеихь
уижеихь
ижеихь
дижеихь
фижеихь
ижеихь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
симыжеихь
уимыжеихь
имыжеихь
димыжеихь
фимыжеихь
имыжеихь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сижеихьа
уижеихьа
ижеихьа
дижеихьа
фижеихьа
ижеихьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
симыжеихьа
уимыжеихьа
имыжеихьа
димыжеихьа
фимыжеихьа
имыжеихьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сижеихьыгъа
уижеихьыгъа
ижеихьыгъа
дижеихьыгъа
фижеихьыгъа
ижеихьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
симыжеихьыгъа
уимыжеихьыгъа
имыжеихьыгъа
димыжеихьыгъа
фимыжеихьыгъа
имыжеихьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сижеихьын
уижеихьын
ижеихьын
дижеихьын
фижеихьын
ижеихьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
симыжеихьын
уимыжеихьын
имыжеихьын
димыжеихьын
фимыжеихьын
имыжеихьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сижеихьыну
уижеихьыну
ижеихьыну
дижеихьыну
фижеихьыну
ижеихьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
симыжеихьыну
уимыжеихьыну
имыжеихьыну
димыжеихьыну
фимыжеихьыну
имыжеихьыну(хэ)
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрижеихь
узэрижеихь
зэрижеихь
дызэрижеихь
фызэрижеихь
зэрижеихь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэримыжеихь
узэримыжеихь
зэримыжеихь
дызэримыжеихь
фызэримыжеихь
зэримыжеихь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрижеихьа
узэрижеихьа
зэрижеихьа
дызэрижеихьа
фызэрижеихьа
зэрижеихьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэримыжеихьа
узэримыжеихьа
зэримыжеихьа
дызэримыжеихьа
фызэримыжеихьа
зэримыжеихьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрижеихьыгъа
узэрижеихьыгъа
зэрижеихьыгъа
дызэрижеихьыгъа
фызэрижеихьыгъа
зэрижеихьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэримыжеихьыгъа
узэримыжеихьыгъа
зэримыжеихьыгъа
дызэримыжеихьыгъа
фызэримыжеихьыгъа
зэримыжеихьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрижеихьын
узэрижеихьын
зэрижеихьын
дызэрижеихьын
фызэрижеихьын
зэрижеихьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэримыжеихьын
узэримыжеихьын
зэримыжеихьын
дызэримыжеихьын
фызэримыжеихьын
зэримыжеихьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрижеихьыну
узэрижеихьыну
зэрижеихьыну
дызэрижеихьыну
фызэрижеихьыну
зэрижеихьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэримыжеихьыну
узэримыжеихьыну
зэримыжеихьыну
дызэримыжеихьыну
фызэримыжеихьыну
зэримыжеихьыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщижеихь
ущижеихь
щижеихь
дыщижеихь
фыщижеихь
щижеихь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщимыжеихь
ущимыжеихь
щимыжеихь
дыщимыжеихь
фыщимыжеихь
щимыжеихь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщижеихьа
ущижеихьа
щижеихьа
дыщижеихьа
фыщижеихьа
щижеихьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщимыжеихьа
ущимыжеихьа
щимыжеихьа
дыщимыжеихьа
фыщимыжеихьа
щимыжеихьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщижеихьыгъа
ущижеихьыгъа
щижеихьыгъа
дыщижеихьыгъа
фыщижеихьыгъа
щижеихьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщимыжеихьыгъа
ущимыжеихьыгъа
щимыжеихьыгъа
дыщимыжеихьыгъа
фыщимыжеихьыгъа
щимыжеихьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщижеихьын
ущижеихьын
щижеихьын
дыщижеихьын
фыщижеихьын
щижеихьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщимыжеихьын
ущимыжеихьын
щимыжеихьын
дыщимыжеихьын
фыщимыжеихьын
щимыжеихьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщижеихьыну
ущижеихьыну
щижеихьыну
дыщижеихьыну
фыщижеихьыну
щижеихьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщимыжеихьыну
ущимыжеихьыну
щимыжеихьыну
дыщимыжеихьыну
фыщимыжеихьыну
щимыжеихьыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздижеихь
уздижеихь
здижеихь
дыздижеихь
фыздижеихь
здижеихь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздимыжеихь
уздимыжеихь
здимыжеихь
дыздимыжеихь
фыздимыжеихь
здимыжеихь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздижеихьа
уздижеихьа
здижеихьа
дыздижеихьа
фыздижеихьа
здижеихьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздимыжеихьа
уздимыжеихьа
здимыжеихьа
дыздимыжеихьа
фыздимыжеихьа
здимыжеихьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздижеихьыгъа
уздижеихьыгъа
здижеихьыгъа
дыздижеихьыгъа
фыздижеихьыгъа
здижеихьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздимыжеихьыгъа
уздимыжеихьыгъа
здимыжеихьыгъа
дыздимыжеихьыгъа
фыздимыжеихьыгъа
здимыжеихьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздижеихьын
уздижеихьын
здижеихьын
дыздижеихьын
фыздижеихьын
здижеихьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздимыжеихьын
уздимыжеихьын
здимыжеихьын
дыздимыжеихьын
фыздимыжеихьын
здимыжеихьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздижеихьыну
уздижеихьыну
здижеихьыну
дыздижеихьыну
фыздижеихьыну
здижеихьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздимыжеихьыну
уздимыжеихьыну
здимыжеихьыну
дыздимыжеихьыну
фыздимыжеихьыну
здимыжеихьыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀижеихь
ущӀижеихь
щӀижеихь
дыщӀижеихь
фыщӀижеихь
щӀижеихь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀимыжеихь
ущӀимыжеихь
щӀимыжеихь
дыщӀимыжеихь
фыщӀимыжеихь
щӀимыжеихь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀижеихьа
ущӀижеихьа
щӀижеихьа
дыщӀижеихьа
фыщӀижеихьа
щӀижеихьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀимыжеихьа
ущӀимыжеихьа
щӀимыжеихьа
дыщӀимыжеихьа
фыщӀимыжеихьа
щӀимыжеихьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀижеихьыгъа
ущӀижеихьыгъа
щӀижеихьыгъа
дыщӀижеихьыгъа
фыщӀижеихьыгъа
щӀижеихьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀимыжеихьыгъа
ущӀимыжеихьыгъа
щӀимыжеихьыгъа
дыщӀимыжеихьыгъа
фыщӀимыжеихьыгъа
щӀимыжеихьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀижеихьын
ущӀижеихьын
щӀижеихьын
дыщӀижеихьын
фыщӀижеихьын
щӀижеихьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀимыжеихьын
ущӀимыжеихьын
щӀимыжеихьын
дыщӀимыжеихьын
фыщӀимыжеихьын
щӀимыжеихьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀижеихьыну
ущӀижеихьыну
щӀижеихьыну
дыщӀижеихьыну
фыщӀижеихьыну
щӀижеихьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀимыжеихьыну
ущӀимыжеихьыну
щӀимыжеихьыну
дыщӀимыжеихьыну
фыщӀимыжеихьыну
щӀимыжеихьыну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сижеихьу
уижеихьу
ижеихьу
дижеихьу
фижеихьу
ижеихь(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
симыжеихьу
уимыжеихьу
имыжеихьу
димыжеихьу
фимыжеихьу
имыжеихь(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сижеихьауэ
уижеихьауэ
ижеихьауэ
дижеихьауэ
фижеихьауэ
ижеихьауэ / ижеихьахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
симыжеихьауэ
уимыжеихьауэ
имыжеихьауэ
димыжеихьауэ
фимыжеихьауэ
имыжеихьауэ / имыжеихьахэу
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сижеихьурэ
уижеихьурэ
ижеихьурэ
дижеихьурэ
фижеихьурэ
ижеихь(хэ)урэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
симыжеихьурэ
уимыжеихьурэ
имыжеихьурэ
димыжеихьурэ
фимыжеихьурэ
имыжеихь(хэ)урэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[жеихь]
[жеихь]ыр
--
[жеихь]хэр
Эргативнэ:
[жеихь]
[жеихь]ым
--
[жеихь]хэм
Послеложнэ:
[жеихь]кӀэ
[жеихь]ымкӀэ
[жеихь]хэкӀэ
[жеихь]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[жеихь]у
[жеихь]ырауэ
[жеихь]хэу
[жеихь]хэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[жеихь]а
[жеихь]ар
--
[жеихь]ахэр
Эргативнэ:
[жеихь]а
[жеихь]ам
--
[жеихь]ахэм
Послеложнэ:
[жеихь]акӀэ
[жеихь]амкӀэ
[жеихь]ахэкӀэ
[жеихь]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[жеихь]ауэ
[жеихь]арауэ
[жеихь]ахэу
[жеихь]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[жеихь]ын
[жеихь]ыныр
--
[жеихь]ынхэр
Эргативнэ:
[жеихь]ын
[жеихь]ыным
--
[жеихь]ынхэм
Послеложнэ:
[жеихь]ынкӀэ
[жеихь]ынымкӀэ
[жеихь]ынхэкӀэ
[жеихь]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[жеихь]ыну
[жеихь]ынырауэ
[жеихь]ынхэу
[жеихь]ынхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[жеихь]ыну
[жеихь]ынур
--
[жеихь]ынухэр
Эргативнэ:
[жеихь]ыну
[жеихь]ынум
--
[жеихь]ынухэм
Послеложнэ:
[жеихь]ынукӀэ
[жеихь]ынумкӀэ
[жеихь]ынухэкӀэ
[жеихь]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[жеихь]ынууэ
[жеихь]ынурауэ
[жеихь]ынухэу
[жеихь]ынухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Зыгуэрым е зыщӀыпӀэ деж щыжеин. ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
Сабийр анэм и куэщӀым ижеихьащ. НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
ижеихьын: fall to sleep swh, inside sth
Сабийр анэм и куэщӀым ижеихьащ: the baby went to sleep in its mother's lap. УРЫСЫБЗЭ
ижеихьын: заснуть где-л., внутри чего-л.
Сабийр анэм и куэщӀым ижеихьащ: ребёнок заснул на коленях матери. БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.