АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕEdit
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭEdit
- IPA [zɐtʹʂɐɕʹɐ'tʹʂǝn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭEdit
- зэ- кӀэ- + щӀэ + [кӀ] + -ы + -н
СПРЯЖЕНЭEdit
Глагол лъэмыӏэс "зэкӏэщӏэкӏын"-м и спряженэ
МЫХЬЭНЭ
- Икъухьа хъун, зэбгрыкӀын.
- ПӀащӀэ хъуурэ тӀэкӀу-тӀэкӀуурэ кӀуэдыжын, зэкӀэщӀихун (пшагъуэ, Ӏугъуэ сыт хуэдэхэр).
- И инагъым хэхъуэн, лъэныкъуэ псомкӀи нэхъ ин, нэхъ быхъу хъун.
ЩАПХЪЭХЭРEdit
- ЩӀолэ цӀыкӀухэр зэкӀэщӀэкӀащ лъэныкъуэ зырызкӀэ. Анэдэлъхубзэ, учебник
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Ӏэхъушэр зэкӀэщӀэкӀащ.
- Шэджагъуэ щыхъум, пшэр нэхъ зэкӀэщӀэкӀри дыгъэр мащӀэу къепсащ.
- Вакъэр зэкӀэщӀэкӀащ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- зэкӏэщӏэкӏын: 1. walk, ride or drive (in different directions) 2. disperse (about fog, smoke, etc.) 3. stretch, expand (e.g. about shoes)
- Ӏэхъушэр зэкӀэщӀэкӀащ: the herd dispersed in different directions
- Шэджагъуэ щыхъум, пшэр нэхъ зэкӀэщӀэкӀри дыгъэр мащӀэу къепсащ: at noon, the clouds dispersed a little more, and the sun began to shine faintly
- Вакъэр зэкӀэщӀэкӀащ: the shoes stretched
УРЫСЫБЗЭEdit
- зэкӏэщӏэкӏын: 1. разойтись, разъехаться (в разные стороны) 2. рассеяться (о тумане, дыме и т.п.) 3. расшириться, растянуться (напр. об обуви)
- Ӏэхъушэр зэкӀэщӀэкӀащ: стадо разошлось в разные стороны
- Шэджагъуэ щыхъум, пшэр нэхъ зэкӀэщӀэкӀри дыгъэр мащӀэу къепсащ: в полдень, облака более рассеялись, и солнце начало слабо сиять
- Вакъэр зэкӀэщӀэкӀащ: обувь растянулась
БИБЛИОГРАФИЕEdit
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.