АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛӀЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
Глагол лъэмыӏэс "ехьын"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
ехьын
щымыӀэныгъэ:
емыхьын
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сехьын
уехьын
ехьын
дехьын
фехьын
ехьын(хэ)
щымыӀэныгъэ:
семыхьын
уемыхьын
емыхьын
демыхьын
фемыхьын
емыхьын(хэ)
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
ехь!
фехь!
щымыӀэныгъэ:
уемыхь!
фемыхь!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
срехь
урехь
ирехь
дрехь
фрехь
ирехь(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сремыхь
уремыхь
ирэмыхь
дремыхь
фремыхь
иремыхь(хэ)
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сохь(ыр)
уохь(ыр)
йохь(ыр)
дохь(ыр)
фохь(ыр)
йохь(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сехьыркъым
уехьыркъым
ехьыркъым
дехьыркъым
фехьыркъым
ехь(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сехьырт
уехьырт
ехьырт
дехьырт
фехьырт
ехь(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сехьыртэкъым
уехьыртэкъым
ехьыртэкъым
дехьыртэкъым
фехьыртэкъым
ехь(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сехьащ
уехьащ
ехьащ
дехьащ
фехьащ
ехьа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сехьакъым
уехьакъым
ехьакъым
дехьакъым
фехьакъым
ехьа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сехьат
уехьат
ехьат
дехьат
фехьат
ехьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сехьатэкъым
уехьатэкъым
ехьатэкъым
дехьатэкъым
фехьатэкъым
ехьа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сехьыгъащ
уехьыгъащ
ехьыгъащ
дехьыгъащ
фехьыгъащ
ехьыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сехьыгъакъым
уехьыгъакъым
ехьыгъакъым
дехьыгъакъым
фехьыгъакъым
ехьыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сехьыгъат
уехьыгъат
ехьыгъат
дехьыгъат
фехьыгъат
ехьыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сехьыгъатэкъым
уехьыгъатэкъым
ехьыгъатэкъым
дехьыгъатэкъым
фехьыгъатэкъым
ехьыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сехьщ
уехьщ
ехьщ
дехьщ
фехьщ
ехь(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сехькъым
уехькъым
ехькъым
дехькъым
фехькъым
ехь(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сехьт
уехьт
ехьт
дехьт
фехьт
ехь(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сехьтэкъым
уехьтэкъым
ехьтэкъым
дехьтэкъым
фехьтэкъым
ехь(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сехьынщ
уехьынщ
ехьынщ
дехьынщ
фехьынщ
ехьын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сехьынкъым
уехьынкъым
ехьынкъым
дехьынкъым
фехьынкъым
ехьын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сехьыну(хэ)щ
уехьынущ
ехьынущ
дехьынущ
фехьынущ
ехьыну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сехьынукъым
уехьынукъым
ехьынукъым
дехьынукъым
фехьынукъым
ехьыну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сехьрэ
уехьрэ
ехьрэ
дехьрэ
фехьрэ
ехь(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сехьыркъэ
уехьыркъэ
ехьыркъэ
дехьыркъэ
фехьыркъэ
ехь(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сехьырт
уехьырт
ехьырт
дехьырт
фехьырт
ехь(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сехьыртэкъэ
уехьыртэкъэ
ехьыртэкъэ
дехьыртэкъэ
фехьыртэкъэ
ехь(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сехьа
уехьа
ехьа
дехьа
фехьа
ехьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сехьакъэ
уехьакъэ
ехьакъэ
дехьакъэ
фехьакъэ
ехьа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сехьат
уехьат
ехьат
дехьат
фехьат
ехьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сехьатэкъэ
уехьатэкъэ
ехьатэкъэ
дехьатэкъэ
фехьатэкъэ
ехьа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сехьыгъа
уехьыгъа
ехьыгъа
дехьыгъа
фехьыгъа
ехьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сехьыгъакъэ
уехьыгъакъэ
ехьыгъакъэ
дехьыгъакъэ
фехьыгъакъэ
ехьыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сехьыгъат
уехьыгъат
ехьыгъат
дехьыгъат
фехьыгъат
ехьыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сехьыгъатэкъэ
уехьыгъатэкъэ
ехьыгъатэкъэ
дехьыгъатэкъэ
фехьыгъатэкъэ
ехьыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сехь
уехь
ехь
дехь
фехь
ехь(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сехькъэ
уехькъэ
ехькъэ
дехькъэ
фехькъэ
ехь(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сехьт
уехьт
ехьт
дехьт
фехьт
ехь(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сехьтэкъэ
уехьтэкъэ
ехьтэкъэ
дехьтэкъэ
фехьтэкъэ
ехь(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сехьын
уехьын
ехьын
дехьын
фехьын
ехьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сехьынкъэ
уехьынкъэ
ехьынкъэ
дехьынкъэ
фехьынкъэ
ехьын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сехьыну
уехьыну
ехьыну
дехьыну
фехьыну
ехьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сехьынукъэ
уехьынукъэ
ехьынукъэ
дехьынукъэ
фехьынукъэ
ехьыну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сехьмэ
уехьмэ
ехьмэ
дехьмэ
фехьмэ
ехь(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
семыхьмэ
уемыхьмэ
емыхьмэ
демыхьмэ
фемыхьмэ
емыхь(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сехьамэ
уехьамэ
ехьамэ
дехьамэ
фехьамэ
ехьа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
семыхьамэ
уемыхьамэ
емыхьамэ
демыхьамэ
фемыхьамэ
емыхьа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сехьыгъамэ
уехьыгъамэ
ехьыгъамэ
дехьыгъамэ
фехьыгъамэ
ехьыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
семыхьыгъамэ
уемыхьыгъамэ
емыхьыгъамэ
демыхьыгъамэ
фемыхьыгъамэ
емыхьыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сехьынмэ
уехьынмэ
ехьынмэ
дехьынмэ
фехьынмэ
ехьын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыхьынмэ
уемыхьынмэ
емыхьынмэ
демыхьынмэ
фемыхьынмэ
емыхьын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сехьынумэ
уехьынумэ
ехьынумэ
дехьынумэ
фехьынумэ
ехьыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыхьынумэ
уемыхьынумэ
емыхьынумэ
демыхьынумэ
фемыхьынумэ
емыхьыну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сехьтэмэ
уехьтэмэ
ехьтэмэ
дехьтэмэ
фехьтэмэ
ехь(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
семыхьтэмэ
уемыхьтэмэ
емыхьтэмэ
демыхьтэмэ
фемыхьтэмэ
емыхь(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сехьатэмэ
уехьатэмэ
ехьатэмэ
дехьатэмэ
фехьатэмэ
ехьа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
семыхьатэмэ
уемыхьатэмэ
емыхьатэмэ
демыхьатэмэ
фемыхьатэмэ
емыхьа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сехьыгъатэмэ
уехьыгъатэмэ
ехьыгъатэмэ
дехьыгъатэмэ
фехьыгъатэмэ
ехьыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
семыхьыгъатэмэ
уемыхьыгъатэмэ
емыхьыгъатэмэ
демыхьыгъатэмэ
фемыхьыгъатэмэ
емыхьыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сехьынтэмэ
уехьынтэмэ
ехьынтэмэ
дехьынтэмэ
фехьынтэмэ
ехьын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыхьынтэмэ
уемыхьынтэмэ
емыхьынтэмэ
демыхьынтэмэ
фемыхьынтэмэ
емыхьын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сехьынутэмэ
уехьынутэмэ
ехьынутэмэ
дехьынутэмэ
фехьынутэмэ
ехьыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыхьынутэмэ
уемыхьынутэмэ
емыхьынутэмэ
демыхьынутэмэ
фемыхьынутэмэ
емыхьыну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сехьынт
уехьынт
ехьынт
дехьынт
фехьынт
ехьын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сехьынтэкъым
уехьынтэкъым
ехьынтэкъым
дехьынтэкъым
фехьынтэкъым
ехьын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сехьынут
уехьынут
ехьынут
дехьынут
фехьынут
ехьыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сехьынутэкъым
уехьынутэкъым
ехьынутэкъым
дехьынутэкъым
фехьынутэкъым
ехьыну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сехьми
уехьми
ехьми
дехьми
фехьми
ехь(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
семыхьми
уемыхьми
емыхьми
демыхьми
фемыхьми
емыхь(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сехьами
уехьами
ехьами
дехьами
фехьами
ехьа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
семыхьами
уемыхьами
емыхьами
демыхьами
фемыхьами
емыхьа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сехьыгъами
уехьыгъами
ехьыгъами
дехьыгъами
фехьыгъами
ехьыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
семыхьыгъами
уемыхьыгъами
емыхьыгъами
демыхьыгъами
фемыхьыгъами
емыхьыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сехьынми
уехьынми
ехьынми
дехьынми
фехьынми
ехьын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыхьынми
уемыхьынми
емыхьынми
демыхьынми
фемыхьынми
емыхьын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сехьынуми
уехьынуми
ехьынуми
дехьынуми
фехьынуми
ехьыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыхьынуми
уемыхьынуми
емыхьынуми
демыхьынуми
фемыхьынуми
емыхьыну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сехьтэми
уехьтэми
ехьтэми
дехьтэми
фехьтэми
ехь(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
семыхьтэми
уемыхьтэми
емыхьтэми
демыхьтэми
фемыхьтэми
емыхь(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сехьатэми
уехьатэми
ехьатэми
дехьатэми
фехьатэми
ехьа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
семыхьатэми
уемыхьатэми
емыхьатэми
демыхьатэми
фемыхьатэми
емыхьа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сехьыгъатэми
уехьыгъатэми
ехьыгъатэми
дехьыгъатэми
фехьыгъатэми
ехьыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
семыхьыгъатэми
уемыхьыгъатэми
емыхьыгъатэми
демыхьыгъатэми
фемыхьыгъа(хэ)тэми
емыхьыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сехьынтэми
уехьынтэми
ехьынтэми
дехьынтэми
фехьынтэми
ехьын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыхьынтэми
уемыхьынтэми
емыхьынтэми
демыхьынтэми
фемыхьынтэми
емыхьын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сехьынутэми
уехьынутэми
ехьынутэми
дехьынутэми
фехьынутэми
ехьыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыхьынутэми
уемыхьынутэми
емыхьынутэми
демыхьынутэми
фемыхьынутэми
емыхьыну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сехьаи
уехьаи
ехьаи
дехьаи
фехьаи
ехьаи
щымыӀэныгъэ:
семыхьаи
уемыхьаи
емыхьаи
демыхьаи
фемыхьаи
емыхьаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сехьащэрэт
уехьащэрэт
ехьащэрэт
дехьащэрэт
фехьащэрэт
ехьа(хэ)щэрэт
щымыӀэныгъэ:
семыхьащэрэт
уемыхьащэрэт
емыхьащэрэт
демыхьащэрэт
фемыхьащэрэт
емыхьа(хэ)щэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сехьагъэнщ
уехьагъэнщ
ехьагъэнщ
дехьагъэнщ
фехьагъэнщ
ехьагъэн(хэ)щ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сехьагъэнкъым
уехьагъэнкъым
ехьагъэнкъым
дехьагъэнкъым
фехьагъэнкъым
ехьагъэн(хэ)къым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сехьагъэнт
уехьагъэнт
ехьагъэнт
дехьагъэнт
фехьагъэнт
ехьагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сехьагъэнтэкъым
уехьагъэнтэкъым
ехьагъэнтэкъым
дехьагъэнтэкъым
фехьагъэнтэкъым
ехьагъэн(хэ)тэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сехьагъэн
уехьагъэн
ехьагъэн
дехьагъэн
фехьагъэн
ехьагъэн(хэ)
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сехьагъэнкъэ
уехьагъэнкъэ
ехьагъэнкъэ
дехьагъэнкъэ
фехьагъэнкъэ
ехьагъэн(хэ)къэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сехьагъэнт
уехьагъэнт
ехьагъэнт
дехьагъэнт
фехьагъэнт
ехьагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сехьагъэнтэкъэ
уехьагъэнтэкъэ
ехьагъэнтэкъэ
дехьагъэнтэкъэ
фехьагъэнтэкъэ
ехьагъэн(хэ)тэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сехьагъэнущ
уехьагъэнущ
ехьагъэнущ
дехьагъэнущ
фехьагъэнущ
ехьагъэну(хэ)щ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сехьагъэнукъым
уехьагъэнукъым
ехьагъэнукъым
дехьагъэнукъым
фехьагъэнукъым
ехьагъэну(хэ)къым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сехьагъэнут
уехьагъэнут
ехьагъэнут
дехьагъэнут
фехьагъэнут
ехьагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сехьагъэнутэкъым
уехьагъэнутэкъым
ехьагъэнутэкъым
дехьагъэнутэкъым
фехьагъэнутэкъым
ехьагъэну(хэ)тэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сехьагъэну
уехьагъэну
ехьагъэну
дехьагъэну
фехьагъэну
ехьагъэну(хэ)
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сехьагъэнукъэ
уехьагъэнукъэ
ехьагъэнукъэ
дехьагъэнукъэ
фехьагъэнукъэ
ехьагъэну(хэ)къэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сехьагъэнут
уехьагъэнут
ехьагъэнут
дехьагъэнут
фехьагъэнут
ехьагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сехьагъэнутэкъэ
уехьагъэнутэкъэ
ехьагъэнутэкъэ
дехьагъэнутэкъэ
фехьагъэнутэкъэ
ехьагъэну(хэ)тэкъэ
Зэлэжь (объектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зэхь
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зэмыхь
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэхьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэмыхьа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэхьыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэмыхьыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэхьын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэмыхьын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэхьыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэмыхьыну
Зылэжь (субъектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сехь
уехь
ехь
дехь
фехь
ехь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
семыхь
уемыхь
емыхь
демыхь
фемыхь
емыхь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сехьа
уехьа
ехьа
дехьа
фехьа
ехьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
семыхьа
уемыхьа
емыхьа
демыхьа
фемыхьа
емыхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сехьыгъа
уехьыгъа
ехьыгъа
дехьыгъа
фехьыгъа
ехьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
семыхьыгъа
уемыхьыгъа
емыхьыгъа
демыхьыгъа
фемыхьыгъа
емыхьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сехьын
уехьын
ехьын
дехьын
фехьын
ехьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
семыхьын
уемыхьын
емыхьын
демыхьын
фемыхьын
емыхьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сехьыну
уехьыну
ехьыну
дехьыну
фехьыну
ехьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
семыхьыну
уемыхьыну
емыхьыну
демыхьыну
фемыхьыну
емыхьыну(хэ)
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрехь
узэрехь
зэрехь
дызэрехь
фызэрехь
зэрехь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэремыхь
узэремыхь
зэремыхь
дызэремыхь
фызэремыхь
зэремыхь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрехьа
узэрехьа
зэрехьа
дызэрехьа
фызэрехьа
зэрехьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэремыхьа
узэремыхьа
зэремыхьа
дызэремыхьа
фызэремыхьа
зэремыхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрехьыгъа
узэрехьыгъа
зэрехьыгъа
дызэрехьыгъа
фызэрехьыгъа
зэрехьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэремыхьыгъа
узэремыхьыгъа
зэремыхьыгъа
дызэремыхьыгъа
фызэремыхьыгъа
зэремыхьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрехьын
узэрехьын
зэрехьын
дызэрехьын
фызэрехьын
зэрехьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэремыхьын
узэремыхьын
зэремыхьын
дызэремыхьын
фызэремыхьын
зэремыхьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрехьыну
узэрехьыну
зэрехьыну
дызэрехьыну
фызэрехьыну
зэрехьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэремыхьыну
узэремыхьыну
зэремыхьыну
дызэремыхьыну
фызэремыхьыну
зэремыхьыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщехь
ущехь
щехь
дыщехь
фыщехь
щехь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщемыхь
ущемыхь
щемыхь
дыщемыхь
фыщемыхь
щемыхь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщехьа
ущехьа
щехьа
дыщехьа
фыщехьа
щехьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщемыхьа
ущемыхьа
щемыхьа
дыщемыхьа
фыщемыхьа
щемыхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщехьыгъа
ущехьыгъа
щехьыгъа
дыщехьыгъа
фыщехьыгъа
щехьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщемыхьыгъа
ущемыхьыгъа
щемыхьыгъа
дыщемыхьыгъа
фыщемыхьыгъа
щемыхьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщехьын
ущехьын
щехьын
дыщехьын
фыщехьын
щехьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщемыхьын
ущемыхьын
щемыхьын
дыщемыхьын
фыщемыхьын
щемыхьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщехьыну
ущехьыну
щехьыну
дыщехьыну
фыщехьыну
щехьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщемыхьыну
ущемыхьыну
щемыхьыну
дыщемыхьыну
фыщемыхьыну
щемыхьыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздехь
уздехь
здехь
дыздехь
фыздехь
здехь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздемыхь
уздемыхь
здемыхь
дыздемыхь
фыздемыхь
здемыхь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздехьа
уздехьа
здехьа
дыздехьа
фыздехьа
здехьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздемыхьа
уздемыхьа
здемыхьа
дыздемыхьа
фыздемыхьа
здемыхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздехьыгъа
уздехьыгъа
здехьыгъа
дыздехьыгъа
фыздехьыгъа
здехьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздемыхьыгъа
уздемыхьыгъа
здемыхьыгъа
дыздемыхьыгъа
фыздемыхьыгъа
здемыхьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздехьын
уздехьын
здехьын
дыздехьын
фыздехьын
здехьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздемыхьын
уздемыхьын
здемыхьын
дыздемыхьын
фыздемыхьын
здемыхьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздехьыну
уздехьыну
здехьыну
дыздехьыну
фыздехьыну
здехьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздемыхьыну
уздемыхьыну
здемыхьыну
дыздемыхьыну
фыздемыхьыну
здемыхьыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀехь
ущӀехь
щӀехь
дыщӀехь
фыщӀехь
щӀехь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀемыхь
ущӀемыхь
щӀемыхь
дыщӀемыхь
фыщӀемыхь
щӀемыхь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀехьа
ущӀехьа
щӀехьа
дыщӀехьа
фыщӀехьа
щӀехьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀемыхьа
ущӀемыхьа
щӀемыхьа
дыщӀемыхьа
фыщӀемыхьа
щӀемыхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀехьыгъа
ущӀехьыгъа
щӀехьыгъа
дыщӀехьыгъа
фыщӀехьыгъа
щӀехьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀемыхьыгъа
ущӀемыхьыгъа
щӀемыхьыгъа
дыщӀемыхьыгъа
фыщӀемыхьыгъа
щӀемыхьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀехьын
ущӀехьын
щӀехьын
дыщӀехьын
фыщӀехьын
щӀехьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀемыхьын
ущӀемыхьын
щӀемыхьын
дыщӀемыхьын
фыщӀемыхьын
щӀемыхьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀехьыну
ущӀехьыну
щӀехьыну
дыщӀехьыну
фыщӀехьыну
щӀехьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀемыхьыну
ущӀемыхьыну
щӀемыхьыну
дыщӀемыхьыну
фыщӀемыхьыну
щӀемыхьыну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сехьу
уехьу
ехьу
дехьу
фехьу
ехь(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
семыхьу
уемыхьу
емыхьу
демыхьу
фемыхьу
емыхь(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сехьауэ
уехьауэ
ехьауэ
дехьауэ
фехьауэ
ехьауэ / ехьахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
семыхьауэ
уемыхьауэ
емыхьауэ
демыхьауэ
фемыхьауэ
емыхьауэ / емыхьахэу
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сехьурэ
уехьурэ
ехьурэ
дехьурэ
фехьурэ
ехь(хэ)урэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
семыхьурэ
уемыхьурэ
емыхьурэ
демыхьурэ
фемыхьурэ
емыхь(хэ)урэ
Косвеннэ дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Косвеннэ Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сынохь
сохь
--
сывохь
сохь(хэ)
уэ
укъызохь
--
уохь
укъыдохь
--
уохь(хэ)
ар
къызохь
къохь
йохь
къыдохь
къывохь
йохь(хэ)
дэ
--
дынохь
дохь
--
дывохь
дохь(хэ)
фэ
фыкъызохь
--
фохь
фыкъыдохь
--
фохь(хэ)
ахэр
къызохь
къохь
йохь
къыдохь
къывохь
йохь(хэ)
Косвеннэ дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Косвеннэ Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сынохьрэ
сехьрэ
--
сывэхьрэ
сехь(хэ)рэ
уэ
укъызэхьрэ
--
уехьрэ
укъыдэхьрэ
--
уехь(хэ)рэ
ар
къызэхьрэ
къохьрэ
ехьрэ
къыдэхьрэ
къывэхьрэ
ехь(хэ)рэ
дэ
--
дынохьрэ
дехьрэ
--
дывэхьрэ
дехь(хэ)рэ
фэ
фыкъызэхьрэ
--
фехьрэ
фыкъыдэхьрэ
--
фехь(хэ)рэ]
ахэр
къызэхьрэ
къохьрэ
ехьрэ
къыдэхьрэ
къывэхьрэ
ехь(хэ)рэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]
[хь]р
--
[хь]хэр
Эргативнэ:
[хь]
[хь]м
--
[хь]хэм
Послеложнэ:
[хь]кӀэ
[хь]мкӀэ
[хь]хэкӀэ
[хь]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хь]у
[хь]рауэ
[хь]хэу
[хь]хэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]а
[хь]ар
--
[хь]ахэр
Эргативнэ:
[хь]а
[хь]ам
--
[хь]ахэм
Послеложнэ:
[хь]акӀэ
[хь]амкӀэ
[хь]ахэкӀэ
[хь]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хь]ауэ
[хь]арауэ
[хь]ахэу
[хь]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]ын
[хь]ыныр
--
[хь]ынхэр
Эргативнэ:
[хь]ын
[хь]ыным
--
[хь]ынхэм
Послеложнэ:
[хь]ынкӀэ
[хь]ынымкӀэ
[хь]ынхэкӀэ
[хь]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[хь]ыну
[хь]ынырауэ
[хь]ынхэу
[хь]ынхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]ыну
[хь]ынур
--
[хь]ынухэр
Эргативнэ:
[хь]ыну
[хь]ынум
--
[хь]ынухэм
Послеложнэ:
[хь]ынукӀэ
[хь]ынумкӀэ
[хь]ынухэкӀэ
[хь]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хь]ынууэ
[хь]ынурауэ
[хь]ынухэу
[хь]ынухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Еплъ "псалъафэ зэпыщӀахэр". ЩАПХЪЭХЭР
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ , Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,
«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984
нап. 96
адыгэбзэ
урысыбзэ/русский
инджылыбзэ/English
Япэм мывэ фӀамыщӀыр гугъу ехьу ӀэкӀэ къыщӀахырт.
Раньше каменный уголь с большим трудом руками добывали.
Before coal was extracted by hand with great difficulty.
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
ехьын: See "псалъафэ зэпыщӀахэр" УРЫСЫБЗЭ
ехьын: См. "псалъафэ зэпыщӀахэр"
псалъафэ зэпыщӀахэр
гугъу ехьын
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: have, experience, endure difficulties or hardships
Урысыбзэ: переносить трудности, лишения
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.