АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "есын"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
есын
щымыӀэныгъэ:
емысын
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сесын
уесын
есын
десын
фесын
есын(хэ)
щымыӀэныгъэ:
семысын
уемысын
емысын
демысын
фемысын
емысын(хэ)
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
ес!
фес!
щымыӀэныгъэ:
уемыс!
фемыс!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
срес
урес
ирес
дрес
фрес
ирес(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сремыс
уремыс
ирэмыс
дремыс
фремыс
иремыс(хэ)
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сос(ыр)
уос(ыр)
йос(ыр)
дос(ыр)
фос(ыр)
йос(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сесыркъым
уесыркъым
есыркъым
десыркъым
фесыркъым
ес(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сесырт
уесырт
есырт
десырт
фесырт
ес(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сесыртэкъым
уесыртэкъым
есыртэкъым
десыртэкъым
фесыртэкъым
ес(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сесащ
уесащ
есащ
десащ
фесащ
еса(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сесакъым
уесакъым
есакъым
десакъым
фесакъым
еса(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сесат
уесат
есат
десат
фесат
еса(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сесатэкъым
уесатэкъым
есатэкъым
десатэкъым
фесатэкъым
еса(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сесыгъащ
уесыгъащ
есыгъащ
десыгъащ
фесыгъащ
есыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сесыгъакъым
уесыгъакъым
есыгъакъым
десыгъакъым
фесыгъакъым
есыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сесыгъат
уесыгъат
есыгъат
десыгъат
фесыгъат
есыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сесыгъатэкъым
уесыгъатэкъым
есыгъатэкъым
десыгъатэкъым
фесыгъатэкъым
есыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сесщ
уесщ
есщ
десщ
фесщ
ес(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сескъым
уескъым
ескъым
дескъым
фескъым
ес(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сест
уест
ест
дест
фест
ес(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сестэкъым
уестэкъым
естэкъым
дестэкъым
фестэкъым
ес(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сесынщ
уесынщ
есынщ
десынщ
фесынщ
есын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сесынкъым
уесынкъым
есынкъым
десынкъым
фесынкъым
есын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сесыну(хэ)щ
уесынущ
есынущ
десынущ
фесынущ
есыну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сесынукъым
уесынукъым
есынукъым
десынукъым
фесынукъым
есыну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сесрэ
уесрэ
есрэ
десрэ
фесрэ
ес(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сесыркъэ
уесыркъэ
есыркъэ
десыркъэ
фесыркъэ
ес(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сесырт
уесырт
есырт
десырт
фесырт
ес(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сесыртэкъэ
уесыртэкъэ
есыртэкъэ
десыртэкъэ
фесыртэкъэ
ес(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сеса
уеса
еса
деса
феса
еса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сесакъэ
уесакъэ
есакъэ
десакъэ
фесакъэ
еса(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сесат
уесат
есат
десат
фесат
еса(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сесатэкъэ
уесатэкъэ
есатэкъэ
десатэкъэ
фесатэкъэ
еса(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сесыгъа
уесыгъа
есыгъа
десыгъа
фесыгъа
есыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сесыгъакъэ
уесыгъакъэ
есыгъакъэ
десыгъакъэ
фесыгъакъэ
есыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сесыгъат
уесыгъат
есыгъат
десыгъат
фесыгъат
есыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сесыгъатэкъэ
уесыгъатэкъэ
есыгъатэкъэ
десыгъатэкъэ
фесыгъатэкъэ
есыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сес
уес
ес
дес
фес
ес(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сескъэ
уескъэ
ескъэ
дескъэ
фескъэ
ес(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сест
уест
ест
дест
фест
ес(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сестэкъэ
уестэкъэ
естэкъэ
дестэкъэ
фестэкъэ
ес(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сесын
уесын
есын
десын
фесын
есын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сесынкъэ
уесынкъэ
есынкъэ
десынкъэ
фесынкъэ
есын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сесыну
уесыну
есыну
десыну
фесыну
есыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сесынукъэ
уесынукъэ
есынукъэ
десынукъэ
фесынукъэ
есыну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сесмэ
уесмэ
есмэ
десмэ
фесмэ
ес(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
семысмэ
уемысмэ
емысмэ
демысмэ
фемысмэ
емыс(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сесамэ
уесамэ
есамэ
десамэ
фесамэ
еса(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
семысамэ
уемысамэ
емысамэ
демысамэ
фемысамэ
емыса(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сесыгъамэ
уесыгъамэ
есыгъамэ
десыгъамэ
фесыгъамэ
есыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
семысыгъамэ
уемысыгъамэ
емысыгъамэ
демысыгъамэ
фемысыгъамэ
емысыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сесынмэ
уесынмэ
есынмэ
десынмэ
фесынмэ
есын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семысынмэ
уемысынмэ
емысынмэ
демысынмэ
фемысынмэ
емысын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сесынумэ
уесынумэ
есынумэ
десынумэ
фесынумэ
есыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семысынумэ
уемысынумэ
емысынумэ
демысынумэ
фемысынумэ
емысыну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сестэмэ
уестэмэ
естэмэ
дестэмэ
фестэмэ
ес(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
семыстэмэ
уемыстэмэ
емыстэмэ
демыстэмэ
фемыстэмэ
емыс(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сесатэмэ
уесатэмэ
есатэмэ
десатэмэ
фесатэмэ
еса(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
семысатэмэ
уемысатэмэ
емысатэмэ
демысатэмэ
фемысатэмэ
емыса(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сесыгъатэмэ
уесыгъатэмэ
есыгъатэмэ
десыгъатэмэ
фесыгъатэмэ
есыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
семысыгъатэмэ
уемысыгъатэмэ
емысыгъатэмэ
демысыгъатэмэ
фемысыгъатэмэ
емысыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сесынтэмэ
уесынтэмэ
есынтэмэ
десынтэмэ
фесынтэмэ
есын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семысынтэмэ
уемысынтэмэ
емысынтэмэ
демысынтэмэ
фемысынтэмэ
емысын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сесынутэмэ
уесынутэмэ
есынутэмэ
десынутэмэ
фесынутэмэ
есыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семысынутэмэ
уемысынутэмэ
емысынутэмэ
демысынутэмэ
фемысынутэмэ
емысыну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сесынт
уесынт
есынт
десынт
фесынт
есын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сесынтэкъым
уесынтэкъым
есынтэкъым
десынтэкъым
фесынтэкъым
есын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сесынут
уесынут
есынут
десынут
фесынут
есыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сесынутэкъым
уесынутэкъым
есынутэкъым
десынутэкъым
фесынутэкъым
есыну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сесми
уесми
есми
десми
фесми
ес(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
семысми
уемысми
емысми
демысми
фемысми
емыс(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сесами
уесами
есами
десами
фесами
еса(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
семысами
уемысами
емысами
демысами
фемысами
емыса(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сесыгъами
уесыгъами
есыгъами
десыгъами
фесыгъами
есыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
семысыгъами
уемысыгъами
емысыгъами
демысыгъами
фемысыгъами
емысыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сесынми
уесынми
есынми
десынми
фесынми
есын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семысынми
уемысынми
емысынми
демысынми
фемысынми
емысын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сесынуми
уесынуми
есынуми
десынуми
фесынуми
есыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семысынуми
уемысынуми
емысынуми
демысынуми
фемысынуми
емысыну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сестэми
уестэми
естэми
дестэми
фестэми
ес(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
семыстэми
уемыстэми
емыстэми
демыстэми
фемыстэми
емыс(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сесатэми
уесатэми
есатэми
десатэми
фесатэми
еса(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
семысатэми
уемысатэми
емысатэми
демысатэми
фемысатэми
емыса(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сесыгъатэми
уесыгъатэми
есыгъатэми
десыгъатэми
фесыгъатэми
есыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
семысыгъатэми
уемысыгъатэми
емысыгъатэми
демысыгъатэми
фемысыгъа(хэ)тэми
емысыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сесынтэми
уесынтэми
есынтэми
десынтэми
фесынтэми
есын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семысынтэми
уемысынтэми
емысынтэми
демысынтэми
фемысынтэми
емысын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сесынутэми
уесынутэми
есынутэми
десынутэми
фесынутэми
есыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семысынутэми
уемысынутэми
емысынутэми
демысынутэми
фемысынутэми
емысыну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сесаи
уесаи
есаи
десаи
фесаи
есаи
щымыӀэныгъэ:
семысаи
уемысаи
емысаи
демысаи
фемысаи
емысаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сесащэрэт
уесащэрэт
есащэрэт
десащэрэт
фесащэрэт
еса(хэ)щэрэт
щымыӀэныгъэ:
семысащэрэт
уемысащэрэт
емысащэрэт
демысащэрэт
фемысащэрэт
емыса(хэ)щэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сесагъэнщ
уесагъэнщ
есагъэнщ
десагъэнщ
фесагъэнщ
есагъэн(хэ)щ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сесагъэнкъым
уесагъэнкъым
есагъэнкъым
десагъэнкъым
фесагъэнкъым
есагъэн(хэ)къым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сесагъэнт
уесагъэнт
есагъэнт
десагъэнт
фесагъэнт
есагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сесагъэнтэкъым
уесагъэнтэкъым
есагъэнтэкъым
десагъэнтэкъым
фесагъэнтэкъым
есагъэн(хэ)тэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сесагъэн
уесагъэн
есагъэн
десагъэн
фесагъэн
есагъэн(хэ)
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сесагъэнкъэ
уесагъэнкъэ
есагъэнкъэ
десагъэнкъэ
фесагъэнкъэ
есагъэн(хэ)къэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сесагъэнт
уесагъэнт
есагъэнт
десагъэнт
фесагъэнт
есагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сесагъэнтэкъэ
уесагъэнтэкъэ
есагъэнтэкъэ
десагъэнтэкъэ
фесагъэнтэкъэ
есагъэн(хэ)тэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сесагъэнущ
уесагъэнущ
есагъэнущ
десагъэнущ
фесагъэнущ
есагъэну(хэ)щ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сесагъэнукъым
уесагъэнукъым
есагъэнукъым
десагъэнукъым
фесагъэнукъым
есагъэну(хэ)къым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сесагъэнут
уесагъэнут
есагъэнут
десагъэнут
фесагъэнут
есагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сесагъэнутэкъым
уесагъэнутэкъым
есагъэнутэкъым
десагъэнутэкъым
фесагъэнутэкъым
есагъэну(хэ)тэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сесагъэну
уесагъэну
есагъэну
десагъэну
фесагъэну
есагъэну(хэ)
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сесагъэнукъэ
уесагъэнукъэ
есагъэнукъэ
десагъэнукъэ
фесагъэнукъэ
есагъэну(хэ)къэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сесагъэнут
уесагъэнут
есагъэнут
десагъэнут
фесагъэнут
есагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сесагъэнутэкъэ
уесагъэнутэкъэ
есагъэнутэкъэ
десагъэнутэкъэ
фесагъэнутэкъэ
есагъэну(хэ)тэкъэ
Зэлэжь (объектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зэс
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зэмыс
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэса
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэмыса
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэсыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэмысыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэсын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэмысын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэсыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэмысыну
Зылэжь (субъектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сес
уес
ес
дес
фес
ес(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
семыс
уемыс
емыс
демыс
фемыс
емыс(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сеса
уеса
еса
деса
феса
еса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
семыса
уемыса
емыса
демыса
фемыса
емыса(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сесыгъа
уесыгъа
есыгъа
десыгъа
фесыгъа
есыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
семысыгъа
уемысыгъа
емысыгъа
демысыгъа
фемысыгъа
емысыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сесын
уесын
есын
десын
фесын
есын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
семысын
уемысын
емысын
демысын
фемысын
емысын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сесыну
уесыну
есыну
десыну
фесыну
есыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
семысыну
уемысыну
емысыну
демысыну
фемысыну
емысыну(хэ)
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрес
узэрес
зэрес
дызэрес
фызэрес
зэрес(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэремыс
узэремыс
зэремыс
дызэремыс
фызэремыс
зэремыс(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэреса
узэреса
зэреса
дызэреса
фызэреса
зэреса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэремыса
узэремыса
зэремыса
дызэремыса
фызэремыса
зэремыса(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэресыгъа
узэресыгъа
зэресыгъа
дызэресыгъа
фызэресыгъа
зэресыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэремысыгъа
узэремысыгъа
зэремысыгъа
дызэремысыгъа
фызэремысыгъа
зэремысыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэресын
узэресын
зэресын
дызэресын
фызэресын
зэресын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэремысын
узэремысын
зэремысын
дызэремысын
фызэремысын
зэремысын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэресыну
узэресыну
зэресыну
дызэресыну
фызэресыну
зэресыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэремысыну
узэремысыну
зэремысыну
дызэремысыну
фызэремысыну
зэремысыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщес
ущес
щес
дыщес
фыщес
щес(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщемыс
ущемыс
щемыс
дыщемыс
фыщемыс
щемыс(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщеса
ущеса
щеса
дыщеса
фыщеса
щеса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщемыса
ущемыса
щемыса
дыщемыса
фыщемыса
щемыса(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщесыгъа
ущесыгъа
щесыгъа
дыщесыгъа
фыщесыгъа
щесыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщемысыгъа
ущемысыгъа
щемысыгъа
дыщемысыгъа
фыщемысыгъа
щемысыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщесын
ущесын
щесын
дыщесын
фыщесын
щесын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщемысын
ущемысын
щемысын
дыщемысын
фыщемысын
щемысын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщесыну
ущесыну
щесыну
дыщесыну
фыщесыну
щесыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщемысыну
ущемысыну
щемысыну
дыщемысыну
фыщемысыну
щемысыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздес
уздес
здес
дыздес
фыздес
здес(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздемыс
уздемыс
здемыс
дыздемыс
фыздемыс
здемыс(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздеса
уздеса
здеса
дыздеса
фыздеса
здеса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздемыса
уздемыса
здемыса
дыздемыса
фыздемыса
здемыса(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздесыгъа
уздесыгъа
здесыгъа
дыздесыгъа
фыздесыгъа
здесыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздемысыгъа
уздемысыгъа
здемысыгъа
дыздемысыгъа
фыздемысыгъа
здемысыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздесын
уздесын
здесын
дыздесын
фыздесын
здесын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздемысын
уздемысын
здемысын
дыздемысын
фыздемысын
здемысын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздесыну
уздесыну
здесыну
дыздесыну
фыздесыну
здесыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздемысыну
уздемысыну
здемысыну
дыздемысыну
фыздемысыну
здемысыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀес
ущӀес
щӀес
дыщӀес
фыщӀес
щӀес(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀемыс
ущӀемыс
щӀемыс
дыщӀемыс
фыщӀемыс
щӀемыс(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀеса
ущӀеса
щӀеса
дыщӀеса
фыщӀеса
щӀеса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀемыса
ущӀемыса
щӀемыса
дыщӀемыса
фыщӀемыса
щӀемыса(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀесыгъа
ущӀесыгъа
щӀесыгъа
дыщӀесыгъа
фыщӀесыгъа
щӀесыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀемысыгъа
ущӀемысыгъа
щӀемысыгъа
дыщӀемысыгъа
фыщӀемысыгъа
щӀемысыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀесын
ущӀесын
щӀесын
дыщӀесын
фыщӀесын
щӀесын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀемысын
ущӀемысын
щӀемысын
дыщӀемысын
фыщӀемысын
щӀемысын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀесыну
ущӀесыну
щӀесыну
дыщӀесыну
фыщӀесыну
щӀесыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀемысыну
ущӀемысыну
щӀемысыну
дыщӀемысыну
фыщӀемысыну
щӀемысыну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сесу
уесу
есу
десу
фесу
ес(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
семысу
уемысу
емысу
демысу
фемысу
емыс(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сесауэ
уесауэ
есауэ
десауэ
фесауэ
есауэ / есахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
семысауэ
уемысауэ
емысауэ
демысауэ
фемысауэ
емысауэ / емысахэу
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сесурэ
уесурэ
есурэ
десурэ
фесурэ
ес(хэ)урэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
семысурэ
уемысурэ
емысурэ
демысурэ
фемысурэ
емыс(хэ)урэ
Косвеннэ дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Косвеннэ Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сынос
сос
--
сывос
сос(хэ)
уэ
укъызос
--
уос
укъыдос
--
уос(хэ)
ар
къызос
къос
йос
къыдос
къывос
йос(хэ)
дэ
--
дынос
дос
--
дывос
дос(хэ)
фэ
фыкъызос
--
фос
фыкъыдос
--
фос(хэ)
ахэр
къызос
къос
йос
къыдос
къывос
йос(хэ)
Косвеннэ дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Косвеннэ Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыносрэ
сесрэ
--
сывэсрэ
сес(хэ)рэ
уэ
укъызэсрэ
--
уесрэ
укъыдэсрэ
--
уес(хэ)рэ
ар
къызэсрэ
къосрэ
есрэ
къыдэсрэ
къывэсрэ
ес(хэ)рэ
дэ
--
дыносрэ
десрэ
--
дывэсрэ
дес(хэ)рэ
фэ
фыкъызэсрэ
--
фесрэ
фыкъыдэсрэ
--
фес(хэ)рэ]
ахэр
къызэсрэ
къосрэ
есрэ
къыдэсрэ
къывэсрэ
ес(хэ)рэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[с]
[с]р
--
[с]хэр
Эргативнэ:
[с]
[с]м
--
[с]хэм
Послеложнэ:
[с]кӀэ
[с]мкӀэ
[с]хэкӀэ
[с]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[с]у
[с]рауэ
[с]хэу
[с]хэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[с]а
[с]ар
--
[с]ахэр
Эргативнэ:
[с]а
[с]ам
--
[с]ахэм
Послеложнэ:
[с]акӀэ
[с]амкӀэ
[с]ахэкӀэ
[с]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[с]ауэ
[с]арауэ
[с]ахэу
[с]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[с]ын
[с]ыныр
--
[с]ынхэр
Эргативнэ:
[с]ын
[с]ыным
--
[с]ынхэм
Послеложнэ:
[с]ынкӀэ
[с]ынымкӀэ
[с]ынхэкӀэ
[с]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[с]ыну
[с]ынырауэ
[с]ынхэу
[с]ынхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[с]ыну
[с]ынур
--
[с]ынухэр
Эргативнэ:
[с]ыну
[с]ынум
--
[с]ынухэм
Послеложнэ:
[с]ынукӀэ
[с]ынумкӀэ
[с]ынухэкӀэ
[с]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[с]ынууэ
[с]ынурауэ
[с]ынухэу
[с]ынухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Псым хэлъу кӀуэн, псым щӀимылъафэу и гущӀыӀум телъын. ЩАПХЪЭХЭР
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ , Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,
«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984
нап. 70
адыгэбзэ
урысыбзэ/русский
инджылыбзэ/English
Бабыщыр псым йос .
Утка плавает в реке.
The ducks are swimming on the river.
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
Къазхэр псым йос.
щесын (щос) НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
есын: swim; sail
щесын (щос): swim swh
Къазхэр псым йос: the geese are swimming in the water (river) УРЫСЫБЗЭ
есын: плавать
Къазхэр псым йос: гуси плавают в воде (реке)
щесын (щос); плавать где-л. БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.