АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕEdit
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭEdit
- IPA [je:pχʷɐ'tʹʂǝn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭEdit
- е- + [пхъу] + -э + -кӏ + -ы + -н
СПРЯЖЕНЭEdit
Глагол лъэмыӏэс "епхъуэкӏын"-м и спряженэ
| Инфинитив (масдар) | |
|---|---|
| щыӀэныгъэ: | епхъуэкӏын |
| щымыӀэныгъэ: | емыпхъуэкӏын |
| Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏын | уепхъуэкӏын | епхъуэкӏын | депхъуэкӏын | фепхъуэкӏын | епхъуэкӏын(хэ) |
| щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏын | уемыпхъуэкӏын | емыпхъуэкӏын | демыпхъуэкӏын | фемыпхъуэкӏын | емыпхъуэкӏын(хэ) |
| Унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | епхъуэкӏ! | фепхъуэкӏ! |
| щымыӀэныгъэ: | уемыпхъуэкӏ! | фемыпхъуэкӏ! |
| Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | срепхъуэкӏ | урепхъуэкӏ | ирепхъуэкӏ | дрепхъуэкӏ | фрепхъуэкӏ | ирепхъуэкӏ(хэ) |
| щымыӀэныгъэ: | сремыпхъуэкӏ | уремыпхъуэкӏ | ирэмыпхъуэкӏ | дремыпхъуэкӏ | фремыпхъуэкӏ | иремыпхъуэкӏ(хэ) |
| ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сопхъуэкӏ(ыр) | уопхъуэкӏ(ыр) | йопхъуэкӏ(ыр) | допхъуэкӏ(ыр) | фопхъуэкӏ(ыр) | йопхъуэкӏ(хэ)(р) |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыркъым | уепхъуэкӏыркъым | епхъуэкӏыркъым | депхъуэкӏыркъым | фепхъуэкӏыркъым | епхъуэкӏ(хэ)ркъым |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏырт | уепхъуэкӏырт | епхъуэкӏырт | депхъуэкӏырт | фепхъуэкӏырт | епхъуэкӏ(хэ)рт |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыртэкъым | уепхъуэкӏыртэкъым | епхъуэкӏыртэкъым | депхъуэкӏыртэкъым | фепхъуэкӏыртэкъым | епхъуэкӏ(хэ)ртэкъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏащ | уепхъуэкӏащ | епхъуэкӏащ | депхъуэкӏащ | фепхъуэкӏащ | епхъуэкӏа(хэ)щ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏакъым | уепхъуэкӏакъым | епхъуэкӏакъым | депхъуэкӏакъым | фепхъуэкӏакъым | епхъуэкӏа(хэ)къым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏат | уепхъуэкӏат | епхъуэкӏат | депхъуэкӏат | фепхъуэкӏат | епхъуэкӏа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏатэкъым | уепхъуэкӏатэкъым | епхъуэкӏатэкъым | депхъуэкӏатэкъым | фепхъуэкӏатэкъым | епхъуэкӏа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыгъащ | уепхъуэкӏыгъащ | епхъуэкӏыгъащ | депхъуэкӏыгъащ | фепхъуэкӏыгъащ | епхъуэкӏыгъа(хэ)щ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыгъакъым | уепхъуэкӏыгъакъым | епхъуэкӏыгъакъым | депхъуэкӏыгъакъым | фепхъуэкӏыгъакъым | епхъуэкӏыгъа(хэ)къым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыгъат | уепхъуэкӏыгъат | епхъуэкӏыгъат | депхъуэкӏыгъат | фепхъуэкӏыгъат | епхъуэкӏыгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыгъатэкъым | уепхъуэкӏыгъатэкъым | епхъуэкӏыгъатэкъым | депхъуэкӏыгъатэкъым | фепхъуэкӏыгъатэкъым | епхъуэкӏыгъа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏщ | уепхъуэкӏщ | епхъуэкӏщ | депхъуэкӏщ | фепхъуэкӏщ | епхъуэкӏ(хэ)щ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏкъым | уепхъуэкӏкъым | епхъуэкӏкъым | депхъуэкӏкъым | фепхъуэкӏкъым | епхъуэкӏ(хэ)къым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏт | уепхъуэкӏт | епхъуэкӏт | депхъуэкӏт | фепхъуэкӏт | епхъуэкӏ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏтэкъым | уепхъуэкӏтэкъым | епхъуэкӏтэкъым | депхъуэкӏтэкъым | фепхъуэкӏтэкъым | епхъуэкӏ(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынщ | уепхъуэкӏынщ | епхъуэкӏынщ | депхъуэкӏынщ | фепхъуэкӏынщ | епхъуэкӏын(хэ)щ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынкъым | уепхъуэкӏынкъым | епхъуэкӏынкъым | депхъуэкӏынкъым | фепхъуэкӏынкъым | епхъуэкӏын(хэ)къым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыну(хэ)щ | уепхъуэкӏынущ | епхъуэкӏынущ | депхъуэкӏынущ | фепхъуэкӏынущ | епхъуэкӏыну(хэ)щ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынукъым | уепхъуэкӏынукъым | епхъуэкӏынукъым | депхъуэкӏынукъым | фепхъуэкӏынукъым | епхъуэкӏыну(хэ)къым |
| ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏрэ | уепхъуэкӏрэ | епхъуэкӏрэ | депхъуэкӏрэ | фепхъуэкӏрэ | епхъуэкӏ(хэ)рэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыркъэ | уепхъуэкӏыркъэ | епхъуэкӏыркъэ | депхъуэкӏыркъэ | фепхъуэкӏыркъэ | епхъуэкӏ(хэ)ркъэ |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏырт | уепхъуэкӏырт | епхъуэкӏырт | депхъуэкӏырт | фепхъуэкӏырт | епхъуэкӏ(хэ)(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыртэкъэ | уепхъуэкӏыртэкъэ | епхъуэкӏыртэкъэ | депхъуэкӏыртэкъэ | фепхъуэкӏыртэкъэ | епхъуэкӏ(хэ)ртэкъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏа | уепхъуэкӏа | епхъуэкӏа | депхъуэкӏа | фепхъуэкӏа | епхъуэкӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏакъэ | уепхъуэкӏакъэ | епхъуэкӏакъэ | депхъуэкӏакъэ | фепхъуэкӏакъэ | епхъуэкӏа(хэ)къэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏат | уепхъуэкӏат | епхъуэкӏат | депхъуэкӏат | фепхъуэкӏат | епхъуэкӏа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏатэкъэ | уепхъуэкӏатэкъэ | епхъуэкӏатэкъэ | депхъуэкӏатэкъэ | фепхъуэкӏатэкъэ | епхъуэкӏа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыгъа | уепхъуэкӏыгъа | епхъуэкӏыгъа | депхъуэкӏыгъа | фепхъуэкӏыгъа | епхъуэкӏыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыгъакъэ | уепхъуэкӏыгъакъэ | епхъуэкӏыгъакъэ | депхъуэкӏыгъакъэ | фепхъуэкӏыгъакъэ | епхъуэкӏыгъа(хэ)къэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыгъат | уепхъуэкӏыгъат | епхъуэкӏыгъат | депхъуэкӏыгъат | фепхъуэкӏыгъат | епхъуэкӏыгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыгъатэкъэ | уепхъуэкӏыгъатэкъэ | епхъуэкӏыгъатэкъэ | депхъуэкӏыгъатэкъэ | фепхъуэкӏыгъатэкъэ | епхъуэкӏыгъа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏ | уепхъуэкӏ | епхъуэкӏ | депхъуэкӏ | фепхъуэкӏ | епхъуэкӏ(хэ) |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏкъэ | уепхъуэкӏкъэ | епхъуэкӏкъэ | депхъуэкӏкъэ | фепхъуэкӏкъэ | епхъуэкӏ(хэ)къэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏт | уепхъуэкӏт | епхъуэкӏт | депхъуэкӏт | фепхъуэкӏт | епхъуэкӏ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏтэкъэ | уепхъуэкӏтэкъэ | епхъуэкӏтэкъэ | депхъуэкӏтэкъэ | фепхъуэкӏтэкъэ | епхъуэкӏ(хэ)тэкъэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏын | уепхъуэкӏын | епхъуэкӏын | депхъуэкӏын | фепхъуэкӏын | епхъуэкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынкъэ | уепхъуэкӏынкъэ | епхъуэкӏынкъэ | депхъуэкӏынкъэ | фепхъуэкӏынкъэ | епхъуэкӏын(хэ)къэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыну | уепхъуэкӏыну | епхъуэкӏыну | депхъуэкӏыну | фепхъуэкӏыну | епхъуэкӏыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынукъэ | уепхъуэкӏынукъэ | епхъуэкӏынукъэ | депхъуэкӏынукъэ | фепхъуэкӏынукъэ | епхъуэкӏыну(хэ)къэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏмэ | уепхъуэкӏмэ | епхъуэкӏмэ | депхъуэкӏмэ | фепхъуэкӏмэ | епхъуэкӏ(хэ)мэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏмэ | уемыпхъуэкӏмэ | емыпхъуэкӏмэ | демыпхъуэкӏмэ | фемыпхъуэкӏмэ | емыпхъуэкӏ(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏамэ | уепхъуэкӏамэ | епхъуэкӏамэ | депхъуэкӏамэ | фепхъуэкӏамэ | епхъуэкӏа(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏамэ | уемыпхъуэкӏамэ | емыпхъуэкӏамэ | демыпхъуэкӏамэ | фемыпхъуэкӏамэ | емыпхъуэкӏа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыгъамэ | уепхъуэкӏыгъамэ | епхъуэкӏыгъамэ | депхъуэкӏыгъамэ | фепхъуэкӏыгъамэ | епхъуэкӏыгъа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏыгъамэ | уемыпхъуэкӏыгъамэ | емыпхъуэкӏыгъамэ | демыпхъуэкӏыгъамэ | фемыпхъуэкӏыгъамэ | емыпхъуэкӏыгъа(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынмэ | уепхъуэкӏынмэ | епхъуэкӏынмэ | депхъуэкӏынмэ | фепхъуэкӏынмэ | епхъуэкӏын(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏынмэ | уемыпхъуэкӏынмэ | емыпхъуэкӏынмэ | демыпхъуэкӏынмэ | фемыпхъуэкӏынмэ | емыпхъуэкӏын(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынумэ | уепхъуэкӏынумэ | епхъуэкӏынумэ | депхъуэкӏынумэ | фепхъуэкӏынумэ | епхъуэкӏыну(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏынумэ | уемыпхъуэкӏынумэ | емыпхъуэкӏынумэ | демыпхъуэкӏынумэ | фемыпхъуэкӏынумэ | емыпхъуэкӏыну(хэ)мэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏтэмэ | уепхъуэкӏтэмэ | епхъуэкӏтэмэ | депхъуэкӏтэмэ | фепхъуэкӏтэмэ | епхъуэкӏ(хэ)тэмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏтэмэ | уемыпхъуэкӏтэмэ | емыпхъуэкӏтэмэ | демыпхъуэкӏтэмэ | фемыпхъуэкӏтэмэ | емыпхъуэкӏ(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏатэмэ | уепхъуэкӏатэмэ | епхъуэкӏатэмэ | депхъуэкӏатэмэ | фепхъуэкӏатэмэ | епхъуэкӏа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏатэмэ | уемыпхъуэкӏатэмэ | емыпхъуэкӏатэмэ | демыпхъуэкӏатэмэ | фемыпхъуэкӏатэмэ | емыпхъуэкӏа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыгъатэмэ | уепхъуэкӏыгъатэмэ | епхъуэкӏыгъатэмэ | депхъуэкӏыгъатэмэ | фепхъуэкӏыгъатэмэ | епхъуэкӏыгъа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏыгъатэмэ | уемыпхъуэкӏыгъатэмэ | емыпхъуэкӏыгъатэмэ | демыпхъуэкӏыгъатэмэ | фемыпхъуэкӏыгъатэмэ | емыпхъуэкӏыгъа(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынтэмэ | уепхъуэкӏынтэмэ | епхъуэкӏынтэмэ | депхъуэкӏынтэмэ | фепхъуэкӏынтэмэ | епхъуэкӏын(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏынтэмэ | уемыпхъуэкӏынтэмэ | емыпхъуэкӏынтэмэ | демыпхъуэкӏынтэмэ | фемыпхъуэкӏынтэмэ | емыпхъуэкӏын(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынутэмэ | уепхъуэкӏынутэмэ | епхъуэкӏынутэмэ | депхъуэкӏынутэмэ | фепхъуэкӏынутэмэ | епхъуэкӏыну(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏынутэмэ | уемыпхъуэкӏынутэмэ | емыпхъуэкӏынутэмэ | демыпхъуэкӏынутэмэ | фемыпхъуэкӏынутэмэ | емыпхъуэкӏыну(хэ)тэмэ |
| сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынт | уепхъуэкӏынт | епхъуэкӏынт | депхъуэкӏынт | фепхъуэкӏынт | епхъуэкӏын(хэ)т |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынтэкъым | уепхъуэкӏынтэкъым | епхъуэкӏынтэкъым | депхъуэкӏынтэкъым | фепхъуэкӏынтэкъым | епхъуэкӏын(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынут | уепхъуэкӏынут | епхъуэкӏынут | депхъуэкӏынут | фепхъуэкӏынут | епхъуэкӏыну(хэ)т |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынутэкъым | уепхъуэкӏынутэкъым | епхъуэкӏынутэкъым | депхъуэкӏынутэкъым | фепхъуэкӏынутэкъым | епхъуэкӏыну(хэ)тэкъым |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏми | уепхъуэкӏми | епхъуэкӏми | депхъуэкӏми | фепхъуэкӏми | епхъуэкӏ(хэ)ми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏми | уемыпхъуэкӏми | емыпхъуэкӏми | демыпхъуэкӏми | фемыпхъуэкӏми | емыпхъуэкӏ(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏами | уепхъуэкӏами | епхъуэкӏами | депхъуэкӏами | фепхъуэкӏами | епхъуэкӏа(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏами | уемыпхъуэкӏами | емыпхъуэкӏами | демыпхъуэкӏами | фемыпхъуэкӏами | емыпхъуэкӏа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыгъами | уепхъуэкӏыгъами | епхъуэкӏыгъами | депхъуэкӏыгъами | фепхъуэкӏыгъами | епхъуэкӏыгъа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏыгъами | уемыпхъуэкӏыгъами | емыпхъуэкӏыгъами | демыпхъуэкӏыгъами | фемыпхъуэкӏыгъами | емыпхъуэкӏыгъа(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынми | уепхъуэкӏынми | епхъуэкӏынми | депхъуэкӏынми | фепхъуэкӏынми | епхъуэкӏын(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏынми | уемыпхъуэкӏынми | емыпхъуэкӏынми | демыпхъуэкӏынми | фемыпхъуэкӏынми | емыпхъуэкӏын(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынуми | уепхъуэкӏынуми | епхъуэкӏынуми | депхъуэкӏынуми | фепхъуэкӏынуми | епхъуэкӏыну(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏынуми | уемыпхъуэкӏынуми | емыпхъуэкӏынуми | демыпхъуэкӏынуми | фемыпхъуэкӏынуми | емыпхъуэкӏыну(хэ)ми |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏтэми | уепхъуэкӏтэми | епхъуэкӏтэми | депхъуэкӏтэми | фепхъуэкӏтэми | епхъуэкӏ(хэ)тэми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏтэми | уемыпхъуэкӏтэми | емыпхъуэкӏтэми | демыпхъуэкӏтэми | фемыпхъуэкӏтэми | емыпхъуэкӏ(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏатэми | уепхъуэкӏатэми | епхъуэкӏатэми | депхъуэкӏатэми | фепхъуэкӏатэми | епхъуэкӏа(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏатэми | уемыпхъуэкӏатэми | емыпхъуэкӏатэми | демыпхъуэкӏатэми | фемыпхъуэкӏатэми | емыпхъуэкӏа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏыгъатэми | уепхъуэкӏыгъатэми | епхъуэкӏыгъатэми | депхъуэкӏыгъатэми | фепхъуэкӏыгъатэми | епхъуэкӏыгъа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏыгъатэми | уемыпхъуэкӏыгъатэми | емыпхъуэкӏыгъатэми | демыпхъуэкӏыгъатэми | фемыпхъуэкӏыгъа(хэ)тэми | емыпхъуэкӏыгъатэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынтэми | уепхъуэкӏынтэми | епхъуэкӏынтэми | депхъуэкӏынтэми | фепхъуэкӏынтэми | епхъуэкӏын(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏынтэми | уемыпхъуэкӏынтэми | емыпхъуэкӏынтэми | демыпхъуэкӏынтэми | фемыпхъуэкӏынтэми | емыпхъуэкӏын(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏынутэми | уепхъуэкӏынутэми | епхъуэкӏынутэми | депхъуэкӏынутэми | фепхъуэкӏынутэми | епхъуэкӏыну(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏынутэми | уемыпхъуэкӏынутэми | емыпхъуэкӏынутэми | демыпхъуэкӏынутэми | фемыпхъуэкӏынутэми | емыпхъуэкӏыну(хэ)тэми |
| гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏаи | уепхъуэкӏаи | епхъуэкӏаи | депхъуэкӏаи | фепхъуэкӏаи | епхъуэкӏаи |
| щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏаи | уемыпхъуэкӏаи | емыпхъуэкӏаи | демыпхъуэкӏаи | фемыпхъуэкӏаи | емыпхъуэкӏаи |
| фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏащэрэт | уепхъуэкӏащэрэт | епхъуэкӏащэрэт | депхъуэкӏащэрэт | фепхъуэкӏащэрэт | епхъуэкӏа(хэ)щэрэт |
| щымыӀэныгъэ: | семыпхъуэкӏащэрэт | уемыпхъуэкӏащэрэт | емыпхъуэкӏащэрэт | демыпхъуэкӏащэрэт | фемыпхъуэкӏащэрэт | емыпхъуэкӏа(хэ)щэрэт |
| шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэнщ | уепхъуэкӏагъэнщ | епхъуэкӏагъэнщ | депхъуэкӏагъэнщ | фепхъуэкӏагъэнщ | епхъуэкӏагъэн(хэ)щ |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэнкъым | уепхъуэкӏагъэнкъым | епхъуэкӏагъэнкъым | депхъуэкӏагъэнкъым | фепхъуэкӏагъэнкъым | епхъуэкӏагъэн(хэ)къым |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэнт | уепхъуэкӏагъэнт | епхъуэкӏагъэнт | депхъуэкӏагъэнт | фепхъуэкӏагъэнт | епхъуэкӏагъэн(хэ)т |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэнтэкъым | уепхъуэкӏагъэнтэкъым | епхъуэкӏагъэнтэкъым | депхъуэкӏагъэнтэкъым | фепхъуэкӏагъэнтэкъым | епхъуэкӏагъэн(хэ)тэкъым |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэн | уепхъуэкӏагъэн | епхъуэкӏагъэн | депхъуэкӏагъэн | фепхъуэкӏагъэн | епхъуэкӏагъэн(хэ) |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэнкъэ | уепхъуэкӏагъэнкъэ | епхъуэкӏагъэнкъэ | депхъуэкӏагъэнкъэ | фепхъуэкӏагъэнкъэ | епхъуэкӏагъэн(хэ)къэ |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэнт | уепхъуэкӏагъэнт | епхъуэкӏагъэнт | депхъуэкӏагъэнт | фепхъуэкӏагъэнт | епхъуэкӏагъэн(хэ)т |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэнтэкъэ | уепхъуэкӏагъэнтэкъэ | епхъуэкӏагъэнтэкъэ | депхъуэкӏагъэнтэкъэ | фепхъуэкӏагъэнтэкъэ | епхъуэкӏагъэн(хэ)тэкъэ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэнущ | уепхъуэкӏагъэнущ | епхъуэкӏагъэнущ | депхъуэкӏагъэнущ | фепхъуэкӏагъэнущ | епхъуэкӏагъэну(хэ)щ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэнукъым | уепхъуэкӏагъэнукъым | епхъуэкӏагъэнукъым | депхъуэкӏагъэнукъым | фепхъуэкӏагъэнукъым | епхъуэкӏагъэну(хэ)къым |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэнут | уепхъуэкӏагъэнут | епхъуэкӏагъэнут | депхъуэкӏагъэнут | фепхъуэкӏагъэнут | епхъуэкӏагъэну(хэ)т |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэнутэкъым | уепхъуэкӏагъэнутэкъым | епхъуэкӏагъэнутэкъым | депхъуэкӏагъэнутэкъым | фепхъуэкӏагъэнутэкъым | епхъуэкӏагъэну(хэ)тэкъым |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэну | уепхъуэкӏагъэну | епхъуэкӏагъэну | депхъуэкӏагъэну | фепхъуэкӏагъэну | епхъуэкӏагъэну(хэ) |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэнукъэ | уепхъуэкӏагъэнукъэ | епхъуэкӏагъэнукъэ | депхъуэкӏагъэнукъэ | фепхъуэкӏагъэнукъэ | епхъуэкӏагъэну(хэ)къэ |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэнут | уепхъуэкӏагъэнут | епхъуэкӏагъэнут | депхъуэкӏагъэнут | фепхъуэкӏагъэнут | епхъуэкӏагъэну(хэ)т |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сепхъуэкӏагъэнутэкъэ | уепхъуэкӏагъэнутэкъэ | епхъуэкӏагъэнутэкъэ | депхъуэкӏагъэнутэкъэ | фепхъуэкӏагъэнутэкъэ | епхъуэкӏагъэну(хэ)тэкъэ |
| Зэлэжь (объектнэ) причастие | |
|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | зэпхъуэкӏ |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | зэмыпхъуэкӏ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | зэпхъуэкӏа |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | зэмыпхъуэкӏа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | зэпхъуэкӏыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | зэмыпхъуэкӏыгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | зэпхъуэкӏын |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | зэмыпхъуэкӏын |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | зэпхъуэкӏыну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | зэмыпхъуэкӏыну |
| Зылэжь (субъектнэ) причастие (щхьэм иту) | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сепхъуэкӏ | уепхъуэкӏ | епхъуэкӏ | депхъуэкӏ | фепхъуэкӏ | епхъуэкӏ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | семыпхъуэкӏ | уемыпхъуэкӏ | емыпхъуэкӏ | демыпхъуэкӏ | фемыпхъуэкӏ | емыпхъуэкӏ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сепхъуэкӏа | уепхъуэкӏа | епхъуэкӏа | депхъуэкӏа | фепхъуэкӏа | епхъуэкӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | семыпхъуэкӏа | уемыпхъуэкӏа | емыпхъуэкӏа | демыпхъуэкӏа | фемыпхъуэкӏа | емыпхъуэкӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сепхъуэкӏыгъа | уепхъуэкӏыгъа | епхъуэкӏыгъа | депхъуэкӏыгъа | фепхъуэкӏыгъа | епхъуэкӏыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | семыпхъуэкӏыгъа | уемыпхъуэкӏыгъа | емыпхъуэкӏыгъа | демыпхъуэкӏыгъа | фемыпхъуэкӏыгъа | емыпхъуэкӏыгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сепхъуэкӏын | уепхъуэкӏын | епхъуэкӏын | депхъуэкӏын | фепхъуэкӏын | епхъуэкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | семыпхъуэкӏын | уемыпхъуэкӏын | емыпхъуэкӏын | демыпхъуэкӏын | фемыпхъуэкӏын | емыпхъуэкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сепхъуэкӏыну | уепхъуэкӏыну | епхъуэкӏыну | депхъуэкӏыну | фепхъуэкӏыну | епхъуэкӏыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | семыпхъуэкӏыну | уемыпхъуэкӏыну | емыпхъуэкӏыну | демыпхъуэкӏыну | фемыпхъуэкӏыну | емыпхъуэкӏыну(хэ) |
| Обстоятельственнэ причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сызэрепхъуэкӏ | узэрепхъуэкӏ | зэрепхъуэкӏ | дызэрепхъуэкӏ | фызэрепхъуэкӏ | зэрепхъуэкӏ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сызэремыпхъуэкӏ | узэремыпхъуэкӏ | зэремыпхъуэкӏ | дызэремыпхъуэкӏ | фызэремыпхъуэкӏ | зэремыпхъуэкӏ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрепхъуэкӏа | узэрепхъуэкӏа | зэрепхъуэкӏа | дызэрепхъуэкӏа | фызэрепхъуэкӏа | зэрепхъуэкӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэремыпхъуэкӏа | узэремыпхъуэкӏа | зэремыпхъуэкӏа | дызэремыпхъуэкӏа | фызэремыпхъуэкӏа | зэремыпхъуэкӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрепхъуэкӏыгъа | узэрепхъуэкӏыгъа | зэрепхъуэкӏыгъа | дызэрепхъуэкӏыгъа | фызэрепхъуэкӏыгъа | зэрепхъуэкӏыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэремыпхъуэкӏыгъа | узэремыпхъуэкӏыгъа | зэремыпхъуэкӏыгъа | дызэремыпхъуэкӏыгъа | фызэремыпхъуэкӏыгъа | зэремыпхъуэкӏыгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрепхъуэкӏын | узэрепхъуэкӏын | зэрепхъуэкӏын | дызэрепхъуэкӏын | фызэрепхъуэкӏын | зэрепхъуэкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэремыпхъуэкӏын | узэремыпхъуэкӏын | зэремыпхъуэкӏын | дызэремыпхъуэкӏын | фызэремыпхъуэкӏын | зэремыпхъуэкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрепхъуэкӏыну | узэрепхъуэкӏыну | зэрепхъуэкӏыну | дызэрепхъуэкӏыну | фызэрепхъуэкӏыну | зэрепхъуэкӏыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэремыпхъуэкӏыну | узэремыпхъуэкӏыну | зэремыпхъуэкӏыну | дызэремыпхъуэкӏыну | фызэремыпхъуэкӏыну | зэремыпхъуэкӏыну(хэ) |
| Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщепхъуэкӏ | ущепхъуэкӏ | щепхъуэкӏ | дыщепхъуэкӏ | фыщепхъуэкӏ | щепхъуэкӏ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщемыпхъуэкӏ | ущемыпхъуэкӏ | щемыпхъуэкӏ | дыщемыпхъуэкӏ | фыщемыпхъуэкӏ | щемыпхъуэкӏ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщепхъуэкӏа | ущепхъуэкӏа | щепхъуэкӏа | дыщепхъуэкӏа | фыщепхъуэкӏа | щепхъуэкӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщемыпхъуэкӏа | ущемыпхъуэкӏа | щемыпхъуэкӏа | дыщемыпхъуэкӏа | фыщемыпхъуэкӏа | щемыпхъуэкӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщепхъуэкӏыгъа | ущепхъуэкӏыгъа | щепхъуэкӏыгъа | дыщепхъуэкӏыгъа | фыщепхъуэкӏыгъа | щепхъуэкӏыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщемыпхъуэкӏыгъа | ущемыпхъуэкӏыгъа | щемыпхъуэкӏыгъа | дыщемыпхъуэкӏыгъа | фыщемыпхъуэкӏыгъа | щемыпхъуэкӏыгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщепхъуэкӏын | ущепхъуэкӏын | щепхъуэкӏын | дыщепхъуэкӏын | фыщепхъуэкӏын | щепхъуэкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщемыпхъуэкӏын | ущемыпхъуэкӏын | щемыпхъуэкӏын | дыщемыпхъуэкӏын | фыщемыпхъуэкӏын | щемыпхъуэкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщепхъуэкӏыну | ущепхъуэкӏыну | щепхъуэкӏыну | дыщепхъуэкӏыну | фыщепхъуэкӏыну | щепхъуэкӏыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщемыпхъуэкӏыну | ущемыпхъуэкӏыну | щемыпхъуэкӏыну | дыщемыпхъуэкӏыну | фыщемыпхъуэкӏыну | щемыпхъуэкӏыну(хэ) |
| ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыздепхъуэкӏ | уздепхъуэкӏ | здепхъуэкӏ | дыздепхъуэкӏ | фыздепхъуэкӏ | здепхъуэкӏ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыздемыпхъуэкӏ | уздемыпхъуэкӏ | здемыпхъуэкӏ | дыздемыпхъуэкӏ | фыздемыпхъуэкӏ | здемыпхъуэкӏ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздепхъуэкӏа | уздепхъуэкӏа | здепхъуэкӏа | дыздепхъуэкӏа | фыздепхъуэкӏа | здепхъуэкӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздемыпхъуэкӏа | уздемыпхъуэкӏа | здемыпхъуэкӏа | дыздемыпхъуэкӏа | фыздемыпхъуэкӏа | здемыпхъуэкӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздепхъуэкӏыгъа | уздепхъуэкӏыгъа | здепхъуэкӏыгъа | дыздепхъуэкӏыгъа | фыздепхъуэкӏыгъа | здепхъуэкӏыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздемыпхъуэкӏыгъа | уздемыпхъуэкӏыгъа | здемыпхъуэкӏыгъа | дыздемыпхъуэкӏыгъа | фыздемыпхъуэкӏыгъа | здемыпхъуэкӏыгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздепхъуэкӏын | уздепхъуэкӏын | здепхъуэкӏын | дыздепхъуэкӏын | фыздепхъуэкӏын | здепхъуэкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздемыпхъуэкӏын | уздемыпхъуэкӏын | здемыпхъуэкӏын | дыздемыпхъуэкӏын | фыздемыпхъуэкӏын | здемыпхъуэкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздепхъуэкӏыну | уздепхъуэкӏыну | здепхъуэкӏыну | дыздепхъуэкӏыну | фыздепхъуэкӏыну | здепхъуэкӏыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздемыпхъуэкӏыну | уздемыпхъуэкӏыну | здемыпхъуэкӏыну | дыздемыпхъуэкӏыну | фыздемыпхъуэкӏыну | здемыпхъуэкӏыну(хэ) |
| Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀепхъуэкӏ | ущӀепхъуэкӏ | щӀепхъуэкӏ | дыщӀепхъуэкӏ | фыщӀепхъуэкӏ | щӀепхъуэкӏ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀемыпхъуэкӏ | ущӀемыпхъуэкӏ | щӀемыпхъуэкӏ | дыщӀемыпхъуэкӏ | фыщӀемыпхъуэкӏ | щӀемыпхъуэкӏ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀепхъуэкӏа | ущӀепхъуэкӏа | щӀепхъуэкӏа | дыщӀепхъуэкӏа | фыщӀепхъуэкӏа | щӀепхъуэкӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀемыпхъуэкӏа | ущӀемыпхъуэкӏа | щӀемыпхъуэкӏа | дыщӀемыпхъуэкӏа | фыщӀемыпхъуэкӏа | щӀемыпхъуэкӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀепхъуэкӏыгъа | ущӀепхъуэкӏыгъа | щӀепхъуэкӏыгъа | дыщӀепхъуэкӏыгъа | фыщӀепхъуэкӏыгъа | щӀепхъуэкӏыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀемыпхъуэкӏыгъа | ущӀемыпхъуэкӏыгъа | щӀемыпхъуэкӏыгъа | дыщӀемыпхъуэкӏыгъа | фыщӀемыпхъуэкӏыгъа | щӀемыпхъуэкӏыгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀепхъуэкӏын | ущӀепхъуэкӏын | щӀепхъуэкӏын | дыщӀепхъуэкӏын | фыщӀепхъуэкӏын | щӀепхъуэкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀемыпхъуэкӏын | ущӀемыпхъуэкӏын | щӀемыпхъуэкӏын | дыщӀемыпхъуэкӏын | фыщӀемыпхъуэкӏын | щӀемыпхъуэкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀепхъуэкӏыну | ущӀепхъуэкӏыну | щӀепхъуэкӏыну | дыщӀепхъуэкӏыну | фыщӀепхъуэкӏыну | щӀепхъуэкӏыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀемыпхъуэкӏыну | ущӀемыпхъуэкӏыну | щӀемыпхъуэкӏыну | дыщӀемыпхъуэкӏыну | фыщӀемыпхъуэкӏыну | щӀемыпхъуэкӏыну(хэ) |
| Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сепхъуэкӏыу | уепхъуэкӏыу | епхъуэкӏыу | депхъуэкӏыу | фепхъуэкӏыу | епхъуэкӏ(хэ)у |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | семыпхъуэкӏыу | уемыпхъуэкӏыу | емыпхъуэкӏыу | демыпхъуэкӏыу | фемыпхъуэкӏыу | емыпхъуэкӏ(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сепхъуэкӏауэ | уепхъуэкӏауэ | епхъуэкӏауэ | депхъуэкӏауэ | фепхъуэкӏауэ | епхъуэкӏауэ / епхъуэкӏахэу |
| блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | семыпхъуэкӏауэ | уемыпхъуэкӏауэ | емыпхъуэкӏауэ | демыпхъуэкӏауэ | фемыпхъуэкӏауэ | емыпхъуэкӏауэ / емыпхъуэкӏахэу |
| урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | сепхъуэкӏыурэ | уепхъуэкӏыурэ | епхъуэкӏыурэ | депхъуэкӏыурэ | фепхъуэкӏыурэ | епхъуэкӏ(хэ)урэ |
| урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | семыпхъуэкӏыурэ | уемыпхъуэкӏыурэ | емыпхъуэкӏыурэ | демыпхъуэкӏыурэ | фемыпхъуэкӏыурэ | емыпхъуэкӏ(хэ)урэ |
| Косвеннэ дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ | Косвеннэ Дополненэ | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | сынопхъуэкӏ | сопхъуэкӏ | -- | сывопхъуэкӏ | сопхъуэкӏ(хэ) |
| уэ | укъызопхъуэкӏ | -- | уопхъуэкӏ | укъыдопхъуэкӏ | -- | уопхъуэкӏ(хэ) |
| ар | къызопхъуэкӏ | къопхъуэкӏ | йопхъуэкӏ | къыдопхъуэкӏ | къывопхъуэкӏ | йопхъуэкӏ(хэ) |
| дэ | -- | дынопхъуэкӏ | допхъуэкӏ | -- | дывопхъуэкӏ | допхъуэкӏ(хэ) |
| фэ | фыкъызопхъуэкӏ | -- | фопхъуэкӏ | фыкъыдопхъуэкӏ | -- | фопхъуэкӏ(хэ) |
| ахэр | къызопхъуэкӏ | къопхъуэкӏ | йопхъуэкӏ | къыдопхъуэкӏ | къывопхъуэкӏ | йопхъуэкӏ(хэ) |
| Косвеннэ дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) | Косвеннэ Дополненэ | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | сынопхъуэкӏрэ | сепхъуэкӏрэ | -- | сывэпхъуэкӏрэ | сепхъуэкӏ(хэ)рэ |
| уэ | укъызэпхъуэкӏрэ | -- | уепхъуэкӏрэ | укъыдэпхъуэкӏрэ | -- | уепхъуэкӏ(хэ)рэ |
| ар | къызэпхъуэкӏрэ | къопхъуэкӏрэ | епхъуэкӏрэ | къыдэпхъуэкӏрэ | къывэпхъуэкӏрэ | епхъуэкӏ(хэ)рэ |
| дэ | -- | дынопхъуэкӏрэ | депхъуэкӏрэ | -- | дывэпхъуэкӏрэ | депхъуэкӏ(хэ)рэ |
| фэ | фыкъызэпхъуэкӏрэ | -- | фепхъуэкӏрэ | фыкъыдэпхъуэкӏрэ | -- | фепхъуэкӏ(хэ)рэ] |
| ахэр | къызэпхъуэкӏрэ | къопхъуэкӏрэ | епхъуэкӏрэ | къыдэпхъуэкӏрэ | къывэпхъуэкӏрэ | епхъуэкӏ(хэ)рэ |
| -э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пхъуэкӏ] | [пхъуэкӏ]р | -- | [пхъуэкӏ]хэр |
| Эргативнэ: | [пхъуэкӏ] | [пхъуэкӏ]м | -- | [пхъуэкӏ]хэм |
| Послеложнэ: | [пхъуэкӏ]кӀэ | [пхъуэкӏ]мкӀэ | [пхъуэкӏ]хэкӀэ | [пхъуэкӏ]хэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [пхъуэкӏ]ыу | [пхъуэкӏ]рауэ | [пхъуэкӏ]хэу | [пхъуэкӏ]хэрауэ |
| -а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пхъуэкӏ]а | [пхъуэкӏ]ар | -- | [пхъуэкӏ]ахэр |
| Эргативнэ: | [пхъуэкӏ]а | [пхъуэкӏ]ам | -- | [пхъуэкӏ]ахэм |
| Послеложнэ: | [пхъуэкӏ]акӀэ | [пхъуэкӏ]амкӀэ | [пхъуэкӏ]ахэкӀэ | [пхъуэкӏ]ахэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [пхъуэкӏ]ауэ | [пхъуэкӏ]арауэ | [пхъуэкӏ]ахэу | [пхъуэкӏ]ахэрауэ |
| -эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пхъуэкӏ]ын | [пхъуэкӏ]ыныр | -- | [пхъуэкӏ]ынхэр |
| Эргативнэ: | [пхъуэкӏ]ын | [пхъуэкӏ]ыным | -- | [пхъуэкӏ]ынхэм |
| Послеложнэ: | [пхъуэкӏ]ынкӀэ | [пхъуэкӏ]ынымкӀэ | [пхъуэкӏ]ынхэкӀэ | [пхъуэкӏ]ынхэмкӀэ |
| 'Обстоятельственнэ: | [пхъуэкӏ]ыну | [пхъуэкӏ]ынырауэ | [пхъуэкӏ]ынхэу | [пхъуэкӏ]ынхэрауэ |
| -эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пхъуэкӏ]ыну | [пхъуэкӏ]ынур | -- | [пхъуэкӏ]ынухэр |
| Эргативнэ: | [пхъуэкӏ]ыну | [пхъуэкӏ]ынум | -- | [пхъуэкӏ]ынухэм |
| Послеложнэ: | [пхъуэкӏ]ынукӀэ | [пхъуэкӏ]ынумкӀэ | [пхъуэкӏ]ынухэкӀэ | [пхъуэкӏ]ынухэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [пхъуэкӏ]ынууэ | [пхъуэкӏ]ынурауэ | [пхъуэкӏ]ынухэу | [пхъуэкӏ]ынухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- ЛъэныкъуэкӀэ е щӀыбагъымкӀэ щыӀэ гуэрым епхъуэн.
ЩАПХЪЭХЭРEdit
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- епхъуэкӏын: grab sth that is beside or behind you
УРЫСЫБЗЭEdit
- епхъуэкӏын: схватиться за что-л., находящееся в стороне или сзади
БИБЛИОГРАФИЕEdit
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕEdit
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭEdit
- IPA [je:pχʷɐ'tʹʂǝn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭEdit
- е- + [пхъу] + -э + -кӏ + -ы + -н
СПРЯЖЕНЭEdit
Глагол лъэӏэс "епхъуэкӏын"-м и спряженэ
| Инфинитив (масдар) | |
|---|---|
| щыӀэныгъэ: | епхъуэкӏын |
| щымыӀэныгъэ: | емыпхъуэкӏын |
| Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏын | еппхъуэкӏын | ирипхъуэкӏын | етпхъуэкӏын | ефпхъуэкӏын | ирапхъуэкӏын |
| щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏын | иумыпхъуэкӏын | иримыпхъуэкӏын | едмыпхъуэкӏын | евмыпхъуэкӏын | ирамыпхъуэкӏын |
| Унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | епхъуэкӏ! | ефпхъуэкӏ! |
| щымыӀэныгъэ: | иумыпхъуэкӏ! | евмыпхъуэкӏ! |
| Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | есрепхъуэкӏ | иурепхъуэкӏ | ирирепхъуэкӏ | едрепхъуэкӏ | ефрепхъуэкӏ | ирарепхъуэкӏ |
| щымыӀэныгъэ: | есремыпхъуэкӏ | иуремыпхъуэкӏ | ириремыпхъуэкӏ | едремыпхъуэкӏ | ефремыпхъуэкӏ | ираремыпхъуэкӏ |
| ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | изопхъуэкӏ(ыр) | ибопхъуэкӏ(ыр) | ирепхъуэкӏ(ыр) | идопхъуэкӏ(ыр) | ивопхъуэкӏ(ыр) | ирапхъуэкӏ(ыр) |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыркъым | еппхъуэкӏыркъым | ирипхъуэкӏыркъым | етпхъуэкӏыркъым | ефпхъуэкӏыркъым | ирапхъуэкӏыркъым |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏырт | еппхъуэкӏырт | ирипхъуэкӏырт | етпхъуэкӏырт | ефпхъуэкӏырт | ирапхъуэкӏырт |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыртэкъым | еппхъуэкӏыртэкъым | ирипхъуэкӏыртэкъым | етпхъуэкӏыртэкъым | ефпхъуэкӏыртэкъым | ирапхъуэкӏыртэкъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏащ | еппхъуэкӏащ | ирипхъуэкӏащ | етпхъуэкӏащ | ефпхъуэкӏащ | ирапхъуэкӏащ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏакъым | еппхъуэкӏакъым | ирипхъуэкӏакъым | етпхъуэкӏакъым | ефпхъуэкӏакъым | ирапхъуэкӏакъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏат | еппхъуэкӏат | ирипхъуэкӏат | етпхъуэкӏат | ефпхъуэкӏат | ирапхъуэкӏат |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏатэкъым | еппхъуэкӏатэкъым | ирипхъуэкӏатэкъым | етпхъуэкӏатэкъым | ефпхъуэкӏатэкъым | ирапхъуэкӏатэкъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыгъащ | еппхъуэкӏыгъащ | ирипхъуэкӏыгъащ | етпхъуэкӏыгъащ | ефпхъуэкӏыгъащ | ирапхъуэкӏыгъащ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыгъакъым | еппхъуэкӏыгъакъым | ирипхъуэкӏыгъакъым | етпхъуэкӏыгъакъым | ефпхъуэкӏыгъакъым | ирапхъуэкӏыгъакъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыгъат | еппхъуэкӏыгъат | ирипхъуэкӏыгъат | етпхъуэкӏыгъат | ефпхъуэкӏыгъат | ирапхъуэкӏыгъат |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыгъатэкъым | еппхъуэкӏыгъатэкъым | ирипхъуэкӏыгъатэкъым | етпхъуэкӏыгъатэкъым | ефпхъуэкӏыгъатэкъым | ирапхъуэкӏыгъатэкъым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏщ | еппхъуэкӏщ | ирипхъуэкӏщ | етпхъуэкӏщ | ефпхъуэкӏщ | ирапхъуэкӏщ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏкъым | еппхъуэкӏкъым | ирипхъуэкӏкъым | етпхъуэкӏкъым | ефпхъуэкӏкъым | ирапхъуэкӏкъым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏт | еппхъуэкӏт | ирипхъуэкӏт | етпхъуэкӏт | ефпхъуэкӏт | ирапхъуэкӏт |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏтэкъым | еппхъуэкӏтэкъым | ирипхъуэкӏтэкъым | етпхъуэкӏтэкъым | ефпхъуэкӏтэкъым | ирапхъуэкӏтэкъым |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынщ | еппхъуэкӏынщ | ирипхъуэкӏынщ | етпхъуэкӏынщ | ефпхъуэкӏынщ | ирапхъуэкӏынщ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынкъым | еппхъуэкӏынкъым | ирипхъуэкӏынкъым | етпхъуэкӏынкъым | ефпхъуэкӏынкъым | ирапхъуэкӏынкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынущ | еппхъуэкӏынущ | ирипхъуэкӏынущ | етпхъуэкӏынущ | ефпхъуэкӏынущ | ирапхъуэкӏынущ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынукъым | еппхъуэкӏынукъым | ирипхъуэкӏынукъым | етпхъуэкӏынукъым | ефпхъуэкӏынукъым | ирапхъуэкӏынукъым |
| ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏрэ | еппхъуэкӏрэ | ирипхъуэкӏрэ | етпхъуэкӏрэ | ефпхъуэкӏрэ | ирапхъуэкӏрэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыркъэ | еппхъуэкӏыркъэ | ирипхъуэкӏыркъэ | етпхъуэкӏыркъэ | ефпхъуэкӏыркъэ | ирапхъуэкӏыркъэ |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏырт | еппхъуэкӏырт | ирипхъуэкӏырт | етпхъуэкӏырт | ефпхъуэкӏырт | ирапхъуэкӏырт |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыртэкъэ | еппхъуэкӏыртэкъэ | ирипхъуэкӏыртэкъэ | етпхъуэкӏыртэкъэ | ефпхъуэкӏыртэкъэ | ирапхъуэкӏыртэкъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏа | еппхъуэкӏа | ирипхъуэкӏа | етпхъуэкӏа | ефпхъуэкӏа | ирапхъуэкӏа |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏакъэ | еппхъуэкӏакъэ | ирипхъуэкӏакъэ | етпхъуэкӏакъэ | ефпхъуэкӏакъэ | ирапхъуэкӏакъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏат | еппхъуэкӏат | ирипхъуэкӏат | етпхъуэкӏат | ефпхъуэкӏат | ирапхъуэкӏат |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏатэкъэ | еппхъуэкӏатэкъэ | ирипхъуэкӏатэкъэ | етпхъуэкӏатэкъэ | ефпхъуэкӏатэкъэ | ирапхъуэкӏатэкъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыгъа | еппхъуэкӏыгъа | ирипхъуэкӏыгъа | етпхъуэкӏыгъа | ефпхъуэкӏыгъа | ирапхъуэкӏыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ: | еспхъуэкӏыгъакъэ | еппхъуэкӏыгъакъэ | ирипхъуэкӏыгъакъэ | етпхъуэкӏыгъакъэ | ефпхъуэкӏыгъакъэ | ирапхъуэкӏыгъакъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыгъат | еппхъуэкӏыгъат | ирипхъуэкӏыгъат | етпхъуэкӏыгъат | ефпхъуэкӏыгъат | ирапхъуэкӏыгъат |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыгъатэкъэ | еппхъуэкӏыгъатэкъэ | ирипхъуэкӏыгъатэкъэ | етпхъуэкӏыгъатэкъэ | ефпхъуэкӏыгъатэкъэ | ирапхъуэкӏыгъатэкъэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏ | еппхъуэкӏ | ирипхъуэкӏ | етпхъуэкӏ | ефпхъуэкӏ | ирапхъуэкӏ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏкъэ | еппхъуэкӏкъэ | ирипхъуэкӏкъэ | етпхъуэкӏкъэ | ефпхъуэкӏкъэ | ирапхъуэкӏкъэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏт | еппхъуэкӏт | ирипхъуэкӏт | етпхъуэкӏт | ефпхъуэкӏт | ирапхъуэкӏт |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏтэкъэ | еппхъуэкӏтэкъэ | ирипхъуэкӏтэкъэ | етпхъуэкӏтэкъэ | ефпхъуэкӏтэкъэ | ирапхъуэкӏтэкъэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏын | еппхъуэкӏын | ирипхъуэкӏын | етпхъуэкӏын | ефпхъуэкӏын | ирапхъуэкӏын |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынкъэ | еппхъуэкӏынкъэ | ирипхъуэкӏынкъэ | етпхъуэкӏынкъэ | ефпхъуэкӏынкъэ | ирапхъуэкӏынкъэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыну | еппхъуэкӏыну | ирипхъуэкӏыну | етпхъуэкӏыну | ефпхъуэкӏыну | ирапхъуэкӏыну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынукъэ | еппхъуэкӏынукъэ | ирипхъуэкӏынукъэ | етпхъуэкӏынукъэ | ефпхъуэкӏынукъэ | ирапхъуэкӏынукъэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏмэ | еппхъуэкӏмэ | ирипхъуэкӏмэ | етпхъуэкӏмэ | ефпхъуэкӏмэ | ирапхъуэкӏмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏмэ | иумыпхъуэкӏмэ | иримыпхъуэкӏмэ | едмыпхъуэкӏмэ | евмыпхъуэкӏмэ | ирамыпхъуэкӏмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏамэ | еппхъуэкӏамэ | ирипхъуэкӏамэ | етпхъуэкӏамэ | ефпхъуэкӏамэ | ирапхъуэкӏамэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏамэ | иумыпхъуэкӏамэ | иримыпхъуэкӏамэ | едмыпхъуэкӏамэ | евмыпхъуэкӏамэ | ирамыпхъуэкӏамэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыгъамэ | еппхъуэкӏыгъамэ | ирипхъуэкӏыгъамэ | етпхъуэкӏыгъамэ | ефпхъуэкӏыгъамэ | ирапхъуэкӏыгъамэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏыгъамэ | иумыпхъуэкӏыгъамэ | иримыпхъуэкӏыгъамэ | едмыпхъуэкӏыгъамэ | евмыпхъуэкӏыгъамэ | ирамыпхъуэкӏыгъамэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынмэ | еппхъуэкӏынмэ | ирипхъуэкӏынмэ | етпхъуэкӏынмэ | ефпхъуэкӏынмэ | ирапхъуэкӏынмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏынмэ | иумыпхъуэкӏынмэ | иримыпхъуэкӏынмэ | едмыпхъуэкӏынмэ | евмыпхъуэкӏынмэ | ирамыпхъуэкӏынмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынумэ | еппхъуэкӏынумэ | ирипхъуэкӏынумэ | етпхъуэкӏынумэ | ефпхъуэкӏынумэ | ирапхъуэкӏынумэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏынумэ | иумыпхъуэкӏынумэ | иримыпхъуэкӏынумэ | едмыпхъуэкӏынумэ | евмыпхъуэкӏынумэ | ирамыпхъуэкӏынумэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏтэмэ | еппхъуэкӏтэмэ | ирипхъуэкӏтэмэ | етпхъуэкӏтэмэ | ефпхъуэкӏтэмэ | ирапхъуэкӏтэмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏтэмэ | иумыпхъуэкӏтэмэ | иримыпхъуэкӏтэмэ | едмыпхъуэкӏтэмэ | евмыпхъуэкӏтэмэ | ирамыпхъуэкӏтэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏатэмэ | еппхъуэкӏатэмэ | ирипхъуэкӏатэмэ | етпхъуэкӏатэмэ | ефпхъуэкӏатэмэ | ирапхъуэкӏатэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏатэмэ | иумыпхъуэкӏатэмэ | иримыпхъуэкӏатэмэ | едмыпхъуэкӏатэмэ | евмыпхъуэкӏатэмэ | ирамыпхъуэкӏатэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыгъатэмэ | еппхъуэкӏыгъатэмэ | ирипхъуэкӏыгъатэмэ | етпхъуэкӏыгъатэмэ | ефпхъуэкӏыгъатэмэ | ирапхъуэкӏыгъатэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏыгъатэмэ | иумыпхъуэкӏыгъатэмэ | иримыпхъуэкӏыгъатэмэ | едмыпхъуэкӏыгъатэмэ | евмыпхъуэкӏыгъатэмэ | ирамыпхъуэкӏыгъатэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынтэмэ | еппхъуэкӏынтэмэ | ирипхъуэкӏынтэмэ | етпхъуэкӏынтэмэ | ефпхъуэкӏынтэмэ | ирапхъуэкӏынтэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏынтэмэ | иумыпхъуэкӏынтэмэ | иримыпхъуэкӏынтэмэ | едмыпхъуэкӏынтэмэ | евмыпхъуэкӏынтэмэ | ирамыпхъуэкӏынтэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынутэмэ | еппхъуэкӏынутэмэ | ирипхъуэкӏынутэмэ | етпхъуэкӏынутэмэ | ефпхъуэкӏынутэмэ | ирапхъуэкӏынутэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏынутэмэ | иумыпхъуэкӏынутэмэ | иримыпхъуэкӏынутэмэ | едмыпхъуэкӏынутэмэ | евмыпхъуэкӏынутэмэ | ирамыпхъуэкӏынутэмэ |
| сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынт | еппхъуэкӏынт | ирипхъуэкӏынт | етпхъуэкӏынт | ефпхъуэкӏынт | ирапхъуэкӏынт |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынтэкъым | еппхъуэкӏынтэкъым | ирипхъуэкӏынтэкъым | етпхъуэкӏынтэкъым | ефпхъуэкӏынтэкъым | ирапхъуэкӏынтэкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынут | еппхъуэкӏынут | ирипхъуэкӏынут | етпхъуэкӏынут | ефпхъуэкӏынут | ирапхъуэкӏынут |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынутэкъым | еппхъуэкӏынутэкъым | ирипхъуэкӏынутэкъым | етпхъуэкӏынутэкъым | ефпхъуэкӏынутэкъым | ирапхъуэкӏынутэкъым |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏми | еппхъуэкӏми | ирипхъуэкӏми | етпхъуэкӏми | ефпхъуэкӏми | ирапхъуэкӏми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏми | иумыпхъуэкӏми | иримыпхъуэкӏми | едмыпхъуэкӏми | евмыпхъуэкӏми | ирамыпхъуэкӏми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏами | еппхъуэкӏами | ирипхъуэкӏами | етпхъуэкӏами | ефпхъуэкӏами | ирапхъуэкӏами |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏами | иумыпхъуэкӏами | иримыпхъуэкӏами | едмыпхъуэкӏами | евмыпхъуэкӏами | ирамыпхъуэкӏами |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыгъами | еппхъуэкӏыгъами | ирипхъуэкӏыгъами | етпхъуэкӏыгъами | ефпхъуэкӏыгъами | ирапхъуэкӏыгъами |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏыгъами | иумыпхъуэкӏыгъами | иримыпхъуэкӏыгъами | едмыпхъуэкӏыгъами | евмыпхъуэкӏыгъами | ирамыпхъуэкӏыгъами |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынми | еппхъуэкӏынми | ирипхъуэкӏынми | етпхъуэкӏынми | ефпхъуэкӏынми | ирапхъуэкӏынми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏынми | иумыпхъуэкӏынми | иримыпхъуэкӏынми | едмыпхъуэкӏынми | евмыпхъуэкӏынми | ирамыпхъуэкӏынми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынуми | еппхъуэкӏынуми | ирипхъуэкӏынуми | етпхъуэкӏынуми | ефпхъуэкӏынуми | ирапхъуэкӏынуми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏынуми | иумыпхъуэкӏынуми | иримыпхъуэкӏынуми | едмыпхъуэкӏынуми | евмыпхъуэкӏынуми | ирамыпхъуэкӏынуми |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏтэми | еппхъуэкӏтэми | ирипхъуэкӏтэми | етпхъуэкӏтэми | ефпхъуэкӏтэми | ирапхъуэкӏтэми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏтэми | иумыпхъуэкӏтэми | иримыпхъуэкӏтэми | едмыпхъуэкӏтэми | евмыпхъуэкӏтэми | ирамыпхъуэкӏтэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏатэми | еппхъуэкӏатэми | ирипхъуэкӏатэми | етпхъуэкӏатэми | ефпхъуэкӏатэми | ирапхъуэкӏатэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏатэми | иумыпхъуэкӏатэми | иримыпхъуэкӏатэми | едмыпхъуэкӏатэми | евмыпхъуэкӏатэми | ирамыпхъуэкӏатэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏыгъатэми | еппхъуэкӏыгъатэми | ирипхъуэкӏыгъатэми | етпхъуэкӏыгъатэми | ефпхъуэкӏыгъатэми | ирапхъуэкӏыгъатэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏыгъатэми | иумыпхъуэкӏыгъатэми | иримыпхъуэкӏыгъатэми | едмыпхъуэкӏыгъатэми | евмыпхъуэкӏыгъатэми | ирамыпхъуэкӏыгъатэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынтэми | еппхъуэкӏынтэми | ирипхъуэкӏынтэми | етпхъуэкӏынтэми | ефпхъуэкӏынтэми | ирапхъуэкӏынтэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏынтэми | иумыпхъуэкӏынтэми | иримыпхъуэкӏынтэми | едмыпхъуэкӏынтэми | евмыпхъуэкӏынтэми | ирамыпхъуэкӏынтэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏынутэми | еппхъуэкӏынутэми | ирипхъуэкӏынутэми | етпхъуэкӏынутэми | ефпхъуэкӏэнутэми | ирапхъуэкӏэнутэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏынутэми | иумыпхъуэкӏынутэми | иримыпхъуэкӏынутэми | едмыпхъуэкӏынутэми | евмыпхъуэкӏынутэми | ирамыпхъуэкӏынутэми |
| гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏаи | еппхъуэкӏаи | ирипхъуэкӏаи | етпхъуэкӏаи | ефпхъуэкӏаи | ирапхъуэкӏаи |
| щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏаи | иумыпхъуэкӏаи | иримыпхъуэкӏаи | едмыпхъуэкӏаи | евмыпхъуэкӏаи | ирамыпхъуэкӏаи |
| фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏащэрэт | еппхъуэкӏащэрэт | ирипхъуэкӏащэрэт | етпхъуэкӏащэрэт | ефпхъуэкӏащэрэт | ирапхъуэкӏащэрэт |
| щымыӀэныгъэ: | езмыпхъуэкӏащэрэт | иумыпхъуэкӏащэрэт | иримыпхъуэкӏащэрэт | едмыпхъуэкӏащэрэт | евмыпхъуэкӏащэрэт | ирамыпхъуэкӏащэрэт |
| шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэнщ | еппхъуэкӏагъэнщ | ирипхъуэкӏагъэнщ | етпхъуэкӏагъэнщ | ефпхъуэкӏагъэнщ | ирапхъуэкӏагъэнщ |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэнкъым | еппхъуэкӏагъэнкъым | ирипхъуэкӏагъэнкъым | етпхъуэкӏагъэнкъым | ефпхъуэкӏагъэнкъым | ирапхъуэкӏагъэнкъым |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэнт | еппхъуэкӏагъэнт | ирипхъуэкӏагъэнт | етпхъуэкӏагъэнт | ефпхъуэкӏагъэнт | ирапхъуэкӏагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэнтэкъым | еппхъуэкӏагъэнтэкъым | ирипхъуэкӏагъэнтэкъым | етпхъуэкӏагъэнтэкъым | ефпхъуэкӏагъэнтэкъым | ирапхъуэкӏагъэнтэкъым |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэн | еппхъуэкӏагъэн | ирипхъуэкӏагъэн | етпхъуэкӏагъэн | ефпхъуэкӏагъэн | ирапхъуэкӏагъэн |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэнкъэ | еппхъуэкӏагъэнкъэ | ирипхъуэкӏагъэнкъэ | етпхъуэкӏагъэнкъэ | ефпхъуэкӏагъэнкъэ | ирапхъуэкӏагъэнкъэ |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэнт | еппхъуэкӏагъэнт | ирипхъуэкӏагъэнт | етпхъуэкӏагъэнт | ефпхъуэкӏагъэнт | ирапхъуэкӏагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэнтэкъэ | еппхъуэкӏагъэнтэкъэ | ирипхъуэкӏагъэнтэкъэ | етпхъуэкӏагъэнтэкъэ | ефпхъуэкӏагъэнтэкъэ | ирапхъуэкӏагъэнтэкъэ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэнущ | еппхъуэкӏагъэнущ | ирипхъуэкӏагъэнущ | етпхъуэкӏагъэнущ | ефпхъуэкӏагъэнущ | ирапхъуэкӏагъэнущ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэнукъым | еппхъуэкӏагъэнукъым | ирипхъуэкӏагъэнукъым | етпхъуэкӏагъэнукъым | ефпхъуэкӏагъэнукъым | ирапхъуэкӏагъэнукъым |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэнут | еппхъуэкӏагъэнут | ирипхъуэкӏагъэнут | етпхъуэкӏагъэнут | ефпхъуэкӏагъэнут | ирапхъуэкӏагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэнутэкъым | еппхъуэкӏагъэнутэкъым | ирипхъуэкӏагъэнутэкъым | етпхъуэкӏагъэнутэкъым | ефпхъуэкӏагъэнутэкъым | ирапхъуэкӏагъэнутэкъым |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэну | еппхъуэкӏагъэну | ирипхъуэкӏагъэну | етпхъуэкӏагъэну | ефпхъуэкӏагъэну | ирапхъуэкӏагъэну |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэнукъэ | еппхъуэкӏагъэнукъэ | ирипхъуэкӏагъэнукъэ | етпхъуэкӏагъэнукъэ | ефпхъуэкӏагъэнукъэ | ирапхъуэкӏагъэнукъэ |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэнут | еппхъуэкӏагъэнут | ирипхъуэкӏагъэнут | етпхъуэкӏагъэнут | ефпхъуэкӏагъэнут | ирапхъуэкӏагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | еспхъуэкӏагъэнутэкъэ | еппхъуэкӏагъэнутэкъэ | ирипхъуэкӏагъэнутэкъэ | етпхъуэкӏагъэнутэкъэ | ефпхъуэкӏагъэнутэкъэ | ирапхъуэкӏагъэнутэкъэ |
| Зылэжь (субъектнэ) причастие | |
|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | езыпхъуэкӏ |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | езымыпхъуэкӏ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | езыпхъуэкӏа |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | езымыпхъуэкӏа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | езыпхъуэкӏыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | езымыпхъуэкӏыгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | езыпхъуэкӏын |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | езымыпхъуэкӏын |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | езыпхъуэкӏыну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | езымыпхъуэкӏыну |
| Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | еспхъуэкӏ | еппхъуэкӏ | ирипхъуэкӏ | етпхъуэкӏ | ефпхъуэкӏ | ирапхъуэкӏ |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | езмыпхъуэкӏ | иумыпхъуэкӏ | иримыпхъуэкӏ | едмыпхъуэкӏ | евмыпхъуэкӏ | ирамыпхъуэкӏ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | еспхъуэкӏа | еппхъуэкӏа | ирипхъуэкӏа | етпхъуэкӏа | ефпхъуэкӏа | ирапхъуэкӏа |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | езмыпхъуэкӏа | иумыпхъуэкӏа | иримыпхъуэкӏа | едмыпхъуэкӏа | евмыпхъуэкӏа | ирамыпхъуэкӏа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | еспхъуэкӏыгъа | еппхъуэкӏыгъа | ирипхъуэкӏыгъа | етпхъуэкӏыгъа | ефпхъуэкӏыгъа | ирапхъуэкӏыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | езмыпхъуэкӏыгъа | иумыпхъуэкӏыгъа | иримыпхъуэкӏыгъа | едмыпхъуэкӏыгъа | евмыпхъуэкӏыгъа | ирамыпхъуэкӏыгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | еспхъуэкӏын | еппхъуэкӏын | ирипхъуэкӏын | етпхъуэкӏын | ефпхъуэкӏын | ирапхъуэкӏын |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | езмыпхъуэкӏын | иумыпхъуэкӏын | иримыпхъуэкӏын | едмыпхъуэкӏын | евмыпхъуэкӏын | ирамыпхъуэкӏын |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | еспхъуэкӏыну | еппхъуэкӏыну | ирипхъуэкӏыну | етпхъуэкӏыну | ефпхъуэкӏыну | ирапхъуэкӏыну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | езмыпхъуэкӏыну | иумыпхъуэкӏыну | иримыпхъуэкӏыну | едмыпхъуэкӏыну | евмыпхъуэкӏыну | ирамыпхъуэкӏыну |
| Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ) | |
|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | епхъуэкӏ |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | емыпхъуэкӏ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | епхъуэкӏа |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | емыпхъуэкӏа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | епхъуэкӏыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | емыпхъуэкӏыгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | епхъуэкӏын |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | емыпхъуэкӏын |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | епхъуэкӏыну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | емыпхъуэкӏыну |
| Обстоятельственнэ причастиехэр | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | зэреспхъуэкӏ | зэреппхъуэкӏ | зэрырипхъуэкӏ | зэретпхъуэкӏ | зэрефпхъуэкӏ | зэрырапхъуэкӏ |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | зэрезмыпхъуэкӏ | зэрумыпхъуэкӏ | зэрыримыпхъуэкӏ | зэредмыпхъуэкӏ | зэревмыпхъуэкӏ | зэрырамыпхъуэкӏ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | зэреспхъуэкӏа | зэреппхъуэкӏа | зэрырипхъуэкӏа | зэретпхъуэкӏа | зэрефпхъуэкӏа | зэрырапхъуэкӏа |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | зэрезмыпхъуэкӏа | зэрумыпхъуэкӏа | зэрыримыпхъуэкӏа | зэредмыпхъуэкӏа | зэревмыпхъуэкӏа | зэрамыпхъуэкӏа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | зэреспхъуэкӏыгъа | зэреппхъуэкӏыгъа | зэрырипхъуэкӏыгъа | зэретпхъуэкӏыгъа | зэрефпхъуэкӏыгъа | зэрырапхъуэкӏыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | зэрезмыпхъуэкӏыгъа | зэрумыпхъуэкӏыгъа | зэрыримыпхъуэкӏыгъа | зэредмыпхъуэкӏыгъа | зэревмыпхъуэкӏыгъа | зэрырамыпхъуэкӏыгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | зэреспхъуэкӏын | зэреппхъуэкӏын | зэрырипхъуэкӏын | зэретпхъуэкӏын | зэрефпхъуэкӏын | зэрырапхъуэкӏын |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | зэрезмыпхъуэкӏын | зэрумыпхъуэкӏын | зэрыримыпхъуэкӏын | зэредмыпхъуэкӏын | зэревмыпхъуэкӏын | зэрырамыпхъуэкӏын |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | зэреспхъуэкӏыну | зэреппхъуэкӏыну | зэрырипхъуэкӏыну | зэретпхъуэкӏыну | зэрефпхъуэкӏыну | зэрырапхъуэкӏыну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | зэрезмыпхъуэкӏыну | зэрумыпхъуэкӏыну | зэрыримыпхъуэкӏыну | зэредмыпхъуэкӏыну | зэревмыпхъуэкӏыну | зэрырамыпхъуэкӏыну |
| Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | щеспхъуэкӏ | щеппхъуэкӏ | щрипхъуэкӏ | щетпхъуэкӏ | щефпхъуэкӏ | щрапхъуэкӏ |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | щезмыпхъуэкӏ | щумыпхъуэкӏ | щримыпхъуэкӏ | щедмыпхъуэкӏ | щевмыпхъуэкӏ | щрамыпхъуэкӏ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щеспхъуэкӏа | щеппхъуэкӏа | щрипхъуэкӏа | щетпхъуэкӏа | щефпхъуэкӏа | щрапхъуэкӏа |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щезмыпхъуэкӏа | щумыпхъуэкӏа | щримыпхъуэкӏа | щедмыпхъуэкӏа | щевмыпхъуэкӏа | щрамыпхъуэкӏа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щеспхъуэкӏыгъа | щеппхъуэкӏыгъа | щрипхъуэкӏыгъа | щетпхъуэкӏыгъа | щефпхъуэкӏыгъа | щрапхъуэкӏыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щезмыпхъуэкӏыгъа | щумыпхъуэкӏыгъа | щримыпхъуэкӏыгъа | щедмыпхъуэкӏыгъа | щевмыпхъуэкӏыгъа | щрамыпхъуэкӏыгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | щеспхъуэкӏын | щеппхъуэкӏын | щрипхъуэкӏын | щетпхъуэкӏын | щефпхъуэкӏын | щрапхъуэкӏын |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | щезмыпхъуэкӏын | щумыпхъуэкӏын | щримыпхъуэкӏын | щедмыпхъуэкӏын | щевмыпхъуэкӏын | щрамыпхъуэкӏын |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | щеспхъуэкӏыну | щеппхъуэкӏыну | щрипхъуэкӏыну | щетпхъуэкӏыну | щефпхъуэкӏыну | щрапхъуэкӏыну |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | щезмыпхъуэкӏыну | щумыпхъуэкӏыну | щримыпхъуэкӏыну | щедмыпхъуэкӏыну | щевмыпхъуэкӏыну | щрамыпхъуэкӏыну |
| ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | здеспхъуэкӏ | здеппхъуэкӏ | здрипхъуэкӏ | здетпхъуэкӏ | здефпхъуэкӏ | здрапхъуэкӏ |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | здезмыпхъуэкӏ | здумыпхъуэкӏ | здримыпхъуэкӏ | здедмыпхъуэкӏ | здевмыпхъуэкӏ | здрамыпхъуэкӏ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | здеспхъуэкӏа | здеппхъуэкӏа | здрипхъуэкӏа | здетпхъуэкӏа | здефпхъуэкӏа | здрапхъуэкӏа |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | здезмыпхъуэкӏа | здумыпхъуэкӏа | здримыпхъуэкӏа | здедмыпхъуэкӏа | здевмыпхъуэкӏа | здрамыпхъуэкӏа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | здеспхъуэкӏыгъа | здеппхъуэкӏыгъа | здрипхъуэкӏыгъа | здетпхъуэкӏыгъа | здефпхъуэкӏыгъа | здрапхъуэкӏыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | здэбъэдэзмыпхъуэкӏыгъа | здумыпхъуэкӏыгъа | здримыпхъуэкӏыгъа | здедмыпхъуэкӏыгъа | здевмыпхъуэкӏыгъа | здрамыпхъуэкӏыгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | здеспхъуэкӏын | здеппхъуэкӏын | здрипхъуэкӏын | здетпхъуэкӏын | здефпхъуэкӏын | здрапхъуэкӏын |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | здезмыпхъуэкӏын | здумыпхъуэкӏын | здримыпхъуэкӏын | здедмыпхъуэкӏын | здевмыпхъуэкӏын | здрамыпхъуэкӏын |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | здеспхъуэкӏыну | здеппхъуэкӏыну | здрипхъуэкӏыну | здетпхъуэкӏыну | здефпхъуэкӏыну | здрапхъуэкӏыну |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | здэгъэдэзмыпхъуэкӏыну | здумыпхъуэкӏыну | здримыпхъуэкӏыну | здедмыпхъуэкӏыну | здевмыпхъуэкӏыну | здрамыпхъуэкӏыну |
| Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | щӀеспхъуэкӏ | щӀеппхъуэкӏ | щӀрипхъуэкӏ | щӀетпхъуэкӏ | щӀефпхъуэкӏ | щӀрапхъуэкӏ |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | щӀезмыпхъуэкӏ | щӀумыпхъуэкӏ | щӀримыпхъуэкӏ | щӀедмыпхъуэкӏ | щӀевмыпхъуэкӏ | щӀрамыпхъуэкӏ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щӀеспхъуэкӏа | щӀеппхъуэкӏа | щӀрипхъуэкӏа | щӀетпхъуэкӏа | щӀефпхъуэкӏа | щӀрапхъуэкӏа |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щӀезмыпхъуэкӏа | щӀумыпхъуэкӏа | щӀримыпхъуэкӏа | щӀедмыпхъуэкӏа | щӀевмыпхъуэкӏа | щӀрамыпхъуэкӏа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щӀеспхъуэкӏыгъа | щӀэеппхъуэкӏыгъа | щӀрипхъуэкӏыгъа | щӀэетпхъуэкӏыгъа | щӀэефпхъуэкӏыгъа | щӀрапхъуэкӏыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щӀезмыпхъуэкӏыгъа | щӀумыпхъуэкӏыгъа | щӀримыпхъуэкӏыгъа | щӀедмыпхъуэкӏыгъа | щӀевмыпхъуэкӏыгъа | щӀрамыпхъуэкӏыгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | щӀеспхъуэкӏын | щӀеппхъуэкӏын | щӀрипхъуэкӏын | щӀетпхъуэкӏын | щӀефпхъуэкӏын | щӀрапхъуэкӏын |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | щӀезмыпхъуэкӏын | щӀумыпхъуэкӏын | щӀримыпхъуэкӏын | щӀедмыпхъуэкӏын | щӀевмыпхъуэкӏын | щӀрамыпхъуэкӏын |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | щӀеспхъуэкӏыну | щӀеппхъуэкӏыну | щӀрипхъуэкӏыну | щӀетпхъуэкӏыну | щӀефпхъуэкӏыну | щӀрапхъуэкӏэну |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | щӀезмыпхъуэкӏыну | щӀумыпхъуэкӏыну | щӀримыпхъуэкӏыну | щӀедмыпхъуэкӏыну | щӀевмыпхъуэкӏыну | щӀрамыпхъуэкӏыну |
| Деепричастиехэр | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | еспхъуэкӏыу | еппхъуэкӏыу | ирипхъуэкӏыу | етпхъуэкӏыу | ефпхъуэкӏыу | ирапхъуэкӏыу |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | езмыпхъуэкӏыу | иумыпхъуэкӏыу | иримыпхъуэкӏыу | едмыпхъуэкӏыу | евмыпхъуэкӏыу | ирамыпхъуэкӏыу |
| блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | еспхъуэкӏауэ | еппхъуэкӏауэ | ирипхъуэкӏауэ | етпхъуэкӏауэ | ефпхъуэкӏауэ | ирапхъуэкӏауэ |
| блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | езмыпхъуэкӏауэ | иумыпхъуэкӏауэ | иримыпхъуэкӏауэ | едмыпхъуэкӏауэ | евмыпхъуэкӏауэ | ирамыпхъуэкӏауэ |
| урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | еспхъуэкӏыурэ | еппхъуэкӏыурэ | ирипхъуэкӏыурэ | етпхъуэкӏыурэ | ефпхъуэкӏыурэ | ирапхъуэкӏыурэ |
| урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | езмыпхъуэкӏыурэ | иумыпхъуэкӏыурэ | иримыпхъуэкӏыурэ | едмыпхъуэкӏыурэ | евмыпхъуэкӏыурэ | ирамыпхъуэкӏыурэ |
| ит зэман щыӀэныгъэ фащэ | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| подлежащэ сэ | ||||||
| косвеннэ дополненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
| прямой дополненэ | ||||||
| сэ | ||||||
| уэ | узопхъуэкӏ | узопхъуэкӏ | ||||
| ар | узопхъуэкӏ | изопхъуэкӏ | фызопхъуэкӏ | изопхъуэкӏ / язопхъуэкӏ | ||
| дэ | ||||||
| фэ | фызопхъуэкӏ | фызопхъуэкӏ | ||||
| ахэр | узопхъуэкӏ | изопхъуэкӏ | фызопхъуэкӏ | язопхъуэкӏ / изопхъуэкӏ | ||
| подлежащэ уэ | ||||||
| косвеннэ дополненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
| прямой дополненэ | ||||||
| сэ | сыбопхъуэкӏ | сыбопхъуэкӏ | ||||
| уэ | ||||||
| ар | къызыбопхъуэкӏ | ибопхъуэкӏ | къыдыбопхъуэкӏ | ибопхъуэкӏ | ||
| дэ | дыбопхъуэкӏ | дыбопхъуэкӏ | ||||
| фэ | ||||||
| ахэр | къызыбопхъуэкӏ | ибопхъуэкӏ | къыдыбопхъуэкӏ | ибопхъуэкӏ | ||
| подлежащэ абы | ||||||
| косвеннэ дополненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
| прямой дополненэ | ||||||
| сэ | сыкъыуепхъуэкӏ | срепхъуэкӏ | сыкъывепхъуэкӏ | сарепхъуэкӏ | ||
| уэ | укъызепхъуэкӏ | урепхъуэкӏ | укъыдепхъуэкӏ | уарепхъуэкӏ | ||
| ар | къызепхъуэкӏ | къыуепхъуэкӏ | ирепхъуэкӏ | къыдепхъуэкӏ | къывепхъуэкӏ | ярепхъуэкӏ |
| дэ | дыкъыуепхъуэкӏ | дрепхъуэкӏ | дыкъывепхъуэкӏ | дарепхъуэкӏ | ||
| фэ | фыкъызепхъуэкӏ | фрепхъуэкӏ | фыкъыдепхъуэкӏ | фарепхъуэкӏ | ||
| ахэр | къызепхъуэкӏ | къыуепхъуэкӏ | ирепхъуэкӏ | къыдепхъуэкӏ | къывепхъуэкӏ | ярепхъуэкӏ |
| подлежащэ дэ | ||||||
| косвеннэ дополненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
| прямой дополненэ | ||||||
| сэ | ||||||
| уэ | удопхъуэкӏ | удопхъуэкӏ | ||||
| ар | удопхъуэкӏ | идопхъуэкӏ | фыдопхъуэкӏ | идопхъуэкӏ / ядопхъуэкӏ | ||
| дэ | ||||||
| фэ | фыдопхъуэкӏ | фыдопхъуэкӏ | ||||
| ахэр | удопхъуэкӏ | идопхъуэкӏ | фыдопхъуэкӏ | ядопхъуэкӏ / идопхъуэкӏ | ||
| подлежащэ фэ | ||||||
| косвеннэ дополненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
| прямой дополненэ | ||||||
| сэ | сывопхъуэкӏ | сывопхъуэкӏ | ||||
| уэ | ||||||
| ар | къызывопхъуэкӏ | ивопхъуэкӏ | къыдывопхъуэкӏ | ивопхъуэкӏ | ||
| дэ | дывопхъуэкӏ | дывопхъуэкӏ | ||||
| фэ | ||||||
| ахэр | къызывопхъуэкӏ | ивопхъуэкӏ | къыдывопхъуэкӏ | ивопхъуэкӏ | ||
| подлежащэ абыхэм | ||||||
| косвеннэ дополненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
| прямой дополненэ | ||||||
| сэ | сыкъыуапхъуэкӏ | сырапхъуэкӏ | сыкъывапхъуэкӏ | сырапхъуэкӏ | ||
| уэ | укъызапхъуэкӏ | урапхъуэкӏ | укъыдапхъуэкӏ | урапхъуэкӏ | ||
| ар | къызапхъуэкӏ | къыуапхъуэкӏ | ирапхъуэкӏ | къыдапхъуэкӏ | къывапхъуэкӏ | ирапхъуэкӏ |
| дэ | дыкъыуапхъуэкӏ | дырапхъуэкӏ | дыкъывапхъуэкӏ | дырапхъуэкӏ | ||
| фэ | фыкъызапхъуэкӏ | фырапхъуэкӏ | фыкъыдапхъуэкӏ | фырапхъуэкӏ | ||
| ахэр | къызапхъуэкӏ | къыуапхъуэкӏ | ирапхъуэкӏ | къыдапхъуэкӏ | къывапхъуэкӏ | ирапхъуэкӏ |
| фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| подлежащэ сэ | ||||||
| косвеннэ дополненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
| прямой дополненэ | ||||||
| сэ | ||||||
| уэ | уеспхъуэкӏрэ | уайспхъуэкӏрэ | ||||
| ар | уэспхъуэкӏрэ | еспхъуэкӏрэ | фэспхъуэкӏрэ | яспхъуэкӏрэ | ||
| дэ | ||||||
| фэ | феспхъуэкӏрэ | файспхъуэкӏрэ | ||||
| ахэр | уэспхъуэкӏрэ | еспхъуэкӏрэ | фэспхъуэкӏрэ | яспхъуэкӏрэ | ||
| подлежащэ уэ | ||||||
| косвеннэ дополненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
| прямой дополненэ | ||||||
| сэ | сеппхъуэкӏрэ | сайппхъуэкӏрэ | ||||
| уэ | ||||||
| ар | къызэппхъуэкӏрэ | еппхъуэкӏрэ | къыдэппхъуэкӏрэ | яппхъуэкӏрэ | ||
| дэ | деппхъуэкӏрэ | дайппхъуэкӏрэ | ||||
| фэ | ||||||
| ахэр | къызэппхъуэкӏрэ | еппхъуэкӏрэ | къыдэппхъуэкӏрэ | яппхъуэкӏрэ | ||
| подлежащэ абы | ||||||
| косвеннэ дополненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
| прямой дополненэ | ||||||
| сэ | сыкъыуипхъуэкӏрэ | срипхъуэкӏрэ | сыкъывипхъуэкӏрэ | сарипхъуэкӏрэ | ||
| уэ | укъызипхъуэкӏрэ | урипхъуэкӏрэ | укъыдипхъуэкӏрэ | уарипхъуэкӏрэ | ||
| ар | къызипхъуэкӏрэ | къыуипхъуэкӏрэ | ирипхъуэкӏрэ | къыдипхъуэкӏрэ | къывипхъуэкӏрэ | ярипхъуэкӏрэ |
| дэ | дыкъыуипхъуэкӏрэ | дрипхъуэкӏрэ | дыкъывипхъуэкӏрэ | дрипхъуэкӏрэ | ||
| фэ | фыкъызипхъуэкӏрэ | фрипхъуэкӏрэ | фыкъыдипхъуэкӏрэ | фарипхъуэкӏрэ | ||
| ахэр | къызипхъуэкӏрэ | къыуипхъуэкӏрэ | ирипхъуэкӏрэ | къыдипхъуэкӏрэ | къывипхъуэкӏрэ | ярипхъуэкӏрэ |
| подлежащэ дэ | ||||||
| косвеннэ дополненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
| прямой дополненэ | ||||||
| сэ | ||||||
| уэ | уетпхъуэкӏрэ | уайтпхъуэкӏрэ | ||||
| ар | уэтпхъуэкӏрэ | етпхъуэкӏрэ | фэтпхъуэкӏрэ | ятпхъуэкӏрэ | ||
| дэ | ||||||
| фэ | фетпхъуэкӏрэ | файтпхъуэкӏрэ | ||||
| 'ахэр | уэтпхъуэкӏрэ | етпхъуэкӏрэ | фэтпхъуэкӏрэ | ятпхъуэкӏрэ | ||
| подлежащэ фэ | ||||||
| косвеннэ дополненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
| прямой дополненэ | ||||||
| сэ | сефпхъуэкӏрэ | сайфпхъуэкӏрэ | ||||
| уэ | ||||||
| ар | къызэфпхъуэкӏрэ | ефпхъуэкӏрэ | къыдэфпхъуэкӏрэ | яфпхъуэкӏрэ | ||
| дэ | дефпхъуэкӏрэ | дайфпхъуэкӏрэ | ||||
| фэ | ||||||
| ахэр | къызэфпхъуэкӏрэ | ефпхъуэкӏрэ | къыдэфпхъуэкӏрэ | яфпхъуэкӏрэ | ||
| подлежащэ абыхэм | ||||||
| косвеннэ дополненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
| прямой дополненэ | ||||||
| сэ | сыкъыуапхъуэкӏрэ | срапхъуэкӏрэ | сыкъывапхъуэкӏрэ | сарапхъуэкӏрэ | ||
| уэ | укъызапхъуэкӏрэ | урапхъуэкӏрэ | укъыдапхъуэкӏрэ | уарапхъуэкӏрэ | ||
| ар | къызапхъуэкӏрэ | къыуапхъуэкӏрэ | ирапхъуэкӏрэ | къыдапхъуэкӏрэ | къывапхъуэкӏрэ | ярапхъуэкӏрэ |
| дэ | дыкъыуапхъуэкӏрэ | драпхъуэкӏрэ | дыкъывапхъуэкӏрэ | драпхъуэкӏрэ | ||
| фэ | фыкъызапхъуэкӏрэ | фрапхъуэкӏрэ | фыкъыдапхъуэкӏрэ | фарапхъуэкӏрэ | ||
| ахэр | къызапхъуэкӏрэ | къыуапхъуэкӏрэ | ирапхъуэкӏрэ | къыдапхъуэкӏрэ | къывапхъуэкӏрэ | ярапхъуэкӏрэ |
| -ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пхъуэкӏ] | [пхъуэкӏ]ыр | -- | [пхъуэкӏ]хэр |
| Эргативнэ: | [пхъуэкӏ] | [пхъуэкӏ]ым | -- | [пхъуэкӏ]хэм |
| Послеложнэ: | [пхъуэкӏ]кӀэ | [пхъуэкӏ]ымкӀэ | [пхъуэкӏ]хэкӀэ | [пхъуэкӏ]хэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [пхъуэкӏ]ыу | [пхъуэкӏ]ырауэ | [пхъуэкӏ]хэу | [пхъуэкӏ]хэрауэ |
| -а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пхъуэкӏ]а | [пхъуэкӏ]ар | -- | [пхъуэкӏ]ахэр |
| Эргативнэ: | [пхъуэкӏ]а | [пхъуэкӏ]ам | -- | [пхъуэкӏ]ахэм |
| Послеложнэ: | [пхъуэкӏ]акӀэ | [пхъуэкӏ]амкӀэ | [пхъуэкӏ]ахэкӀэ | [пхъуэкӏ]ахэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [пхъуэкӏ]ауэ | [пхъуэкӏ]арауэ | [пхъуэкӏ]ахэу | [пхъуэкӏ]ахэрауэ |
| -ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пхъуэкӏ]ын | [пхъуэкӏ]ыныр | -- | [пхъуэкӏ]ынхэр |
| Эргативнэ: | [пхъуэкӏ]ын | [пхъуэкӏ]ыным | -- | [пхъуэкӏ]ынхэм |
| Послеложнэ: | [пхъуэкӏ]ынкӀэ | [пхъуэкӏ]ынымкӀэ | [пхъуэкӏ]ынхэкӀэ | [пхъуэкӏ]ынхэмкӀэ |
| 'Обстоятельственнэ: | [пхъуэкӏ]ыну | [пхъуэкӏ]ынырауэ | [пхъуэкӏ]ынхэу | [пхъуэкӏ]ынхэрауэ |
| -ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [пхъуэкӏ]ыну | [пхъуэкӏ]ынур | -- | [пхъуэкӏ]ынухэр |
| Эргативнэ: | [пхъуэкӏ]ыну | [пхъуэкӏ]ынум | -- | [пхъуэкӏ]ынухэм |
| Послеложнэ: | [пхъуэкӏ]ынукӀэ | [пхъуэкӏ]ынумкӀэ | [пхъуэкӏ]ынухэкӀэ | [пхъуэкӏ]ынухэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [пхъуэкӏ]ынууэ | [пхъуэкӏ]ынурауэ | [пхъуэкӏ]ынухэу | [пхъуэкӏ]ынухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зыгуэрым екӀуэкӀыу Ӏупхъуэ Ӏулъхьэн.
ЩАПХЪЭХЭРEdit
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- епхъуэкӏын: put up curtains one after another (for example, on all the windows)
УРЫСЫБЗЭEdit
- епхъуэкӏын: занавесить подряд что-л. (напр. все окна)
БИБЛИОГРАФИЕEdit
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.