Wikimedia Incubator

Wt/kbd/дэхъухьын

< Wt‎ | kbd
Wt > kbd > дэхъухьын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

    ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

    ЭТИМОЛОГИЕ

    КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

    • IPA [dɐχʷǝ'ħǝn]

    ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

    • дэ- + [хъу] + -хь + -ы + -н

    СПРЯЖЕНЭ

    Глагол лъэмыӏэс "дэхъухьын"-м и спряженэ


    Инфинитив (масдар)
    щыӀэныгъэ: дэхъухьын
    щымыӀэныгъэ: дэмыхъухьын
    Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ ар дэ фэ ахэр
    щыӀэныгъэ: сыдэхъухьын удэхъухьын дэхъухьын дыдэхъухьын фыдэхъухьын дэхъухьын(хэ)
    щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьын удэмыхъухьын дэмыхъухьын дыдэмыхъухьын фыдэмыхъухьын дэмыхъухьын(хэ)
    унафэ наклоненэ уэ фэ
    щыӀэныгъэ: дэхъухь! фыдэхъухь!
    щымыӀэныгъэ: удэмыхъухь! фыдэмыхъухь!
    Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
    щыӀэныгъэ: сыдрехъухь удрехъухь дрехъухь дыдрехъухь фыдрехъухь дрехъухь
    щымыӀэныгъэ: сыдремыхъухь удремыхъухь дремыхъухь дыдремыхъухь фыдремыхъухь дремыхъухь
    ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
    ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдохъухь(ыр) удохъухь(ыр) дохъухь(ыр) дыдохъухь(ыр) фыдохъухь(ыр) дохъухь(хэ)(р)
    ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьыркъым удэхъухьыркъым дэхъухьыркъым дыдэхъухьыркъым фыдэхъухьыркъым дэхъухьы(хэ)ркъым
    блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухь(ыр)т удэхъухь(ыр)т дэхъухь(ыр)т дыдэхъухь(ыр)т фыдэхъухь(ыр)т дэхъухь(ыр)т / дэхъухьхэ(р)т
    блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухь(ыр)тэкъым удэхъухь(ыр)тэкъым дэхъухь(ыр)тэкъым дыдэхъухь(ыр)тэкъым фыдэхъухь(ыр)тэкъым дэхъухь(ыр)тэкъым / дэхъухьхэ(р)тэкъым
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьащ удэхъухьащ дэхъухьащ дыдэхъухьащ фыдэхъухьащ дэхъухьа(хэ)щ
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьакъым удэхъухьакъым дэхъухьакъым дыдэхъухьакъым фыдэхъухьакъым дэхъухьа(хэ)къым
    блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьат удэхъухьат дэхъухьат дыдэхъухьат фыдэхъухьат дэхъухьа(хэ)т
    блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьатэкъым удэхъухьатэкъым дэхъухьатэкъым дыдэхъухьатэкъым фыдэхъухьатэкъым дэхъухьа(хэ)тэкъым
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъащ удэхъухьыгъащ дэхъухьыгъащ дыдэхъухьыгъащ фыдэхъухьыгъащ дэхъухьыгъа(хэ)щ
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъакъым удэхъухьыгъакъым дэхъухьыгъакъым дыдэхъухьыгъакъым фыдэхъухьыгъакъым дэхъухьыгъа(хэ)къым
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъат удэхъухьыгъат дэхъухьыгъат дыдэхъухьыгъат фыдэхъухьыгъат дэхъухьыгъа(хэ)т
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъатэкъым удэхъухьыгъатэкъым дэхъухьыгъатэкъым дыдэхъухьыгъатэкъым фыдэхъухьыгъатэкъым дэхъухьыгъа(хэ)тэкъым
    блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьщ удэхъухьщ дэхъухьщ дыдэхъухьщ фыдэхъухьщ дэхъухь(хэ)щ
    блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухькъым удэхъухькъым дэхъухькъым дыдэхъухькъым фыдэхъухькъым дэхъухь(хэ)къым
    блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьт удэхъухьт дэхъухьт дыдэхъухьт фыдэхъухьт дэхъухь(хэ)т
    блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьтэкъым удэхъухьтэкъым дэхъухьтэкъым дыдэхъухьтэкъым фыдэхъухьтэкъым дэхъухь(хэ)тэкъым
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынщ удэхъухьынщ дэхъухьынщ дыдэхъухьынщ фыдэхъухьынщ дэхъухьын(хэ)щ
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьынкъым удэхъухьынкъым дэхъухьынкъым дыдэхъухьынкъым фыдэхъухьынкъым дэхъухьын(хэ)къым
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынущ удэхъухьынущ дэхъухьынущ дыдэхъухьынущ фыдэхъухьынущ дэхъухьыну(хэ)щ
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьынукъым удэхъухьынукъым дэхъухьынукъым дыдэхъухьынукъым фыдэхъухьынукъым дэхъухьыну(хэ)къым
    ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
    ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьрэ удэхъухьрэ дэхъухьрэ дыдэхъухьрэ фыдэхъухьрэ дэхъухь(хэ)рэ
    ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьыркъэ удэхъухьыркъэ дэхъухьыркъэ дыдэхъухьыркъэ фыдэхъухьыркъэ дэхъухьыркъэ / дэхъухьхэркъэ
    блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухь(ыр)т удэхъухь(ыр)т дэхъухь(ыр)т дыдэхъухь(ыр)т фыдэхъухь(ыр)т дэхъухь(ыр)т / дэхъухьхэ(р)т
    блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухь(ыр)тэкъэ удэхъухь(ыр)тэкъэ дэхъухь(ыр)тэкъэ дыдэхъухь(ыр)тэкъэ фыдэхъухь(ыр)тэкъэ дэхъухь(ыр)тэкъэ / дэхъухьхэ(р)тэкъэ
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьа удэхъухьа дэхъухьа дыдэхъухьа фыдэхъухьа дэхъухьа(хэ)
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьакъэ удэхъухьакъэ дэхъухьакъэ дыдэхъухьакъэ фыдэхъухьакъэ дэхъухьа(хэ)къэ
    блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьат удэхъухьат дэхъухьат дыдэхъухьат фыдэхъухьат дэхъухьа(хэ)т
    блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьатэкъэ удэхъухьатэкъэ дэхъухьатэкъэ дыдэхъухьатэкъэ фыдэхъухьатэкъэ дэхъухьа(хэ)тэкъэ
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъа удэхъухьыгъа дэхъухьыгъа дыдэхъухьыгъа фыдэхъухьыгъа дэхъухьыгъа(хэ)
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъакъэ удэхъухьыгъакъэ дэхъухьыгъакъэ дыдэхъухьыгъакъэ фыдэхъухьыгъакъэ дэхъухьыгъа(хэ)къэ
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъат удэхъухьыгъат дэхъухьыгъат дыдэхъухьыгъат фыдэхъухьыгъат дэхъухьыгъа(хэ)т
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъатэкъэ удэхъухьыгъатэкъэ дэхъухьыгъатэкъэ дыдэхъухьыгъатэкъэ фыдэхъухьыгъатэкъэ дэхъухьыгъа(хэ)тэкъэ
    блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сыдэхъухь удэхъухь дэхъухь дыдэхъухь фыдэхъухь дэхъухь(хэ)
    блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухькъэ удэхъухькъэ дэхъухькъэ дыдэхъухькъэ фыдэхъухькъэ дэхъухь(хэ)къэ
    блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьт удэхъухьт дэхъухьт дыдэхъухьт фыдэхъухьт дэхъухь(хэ)т
    блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьтэкъэ удэхъухьтэкъэ дэхъухьтэкъэ дыдэхъухьтэкъэ фыдэхъухьтэкъэ дэхъухь(хэ)тэкъэ
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьын удэхъухьын дэхъухьын дыдэхъухьын фыдэхъухьын дэхъухьын(хэ)
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьынкъэ удэхъухьынкъэ дэхъухьынкъэ дыдэхъухьынкъэ фыдэхъухьынкъэ дэхъухьын(хэ)къэ
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыну удэхъухьыну дэхъухьыну дыдэхъухьыну фыдэхъухьыну дэхъухьыну(хэ)
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьынукъэ удэхъухьынукъэ дэхъухьынукъэ дыдэхъухьынукъэ фыдэхъухьынукъэ дэхъухьыну(хэ)къэ
    условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
    ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьмэ удэхъухьмэ дэхъухьмэ дыдэхъухьмэ фыдэхъухьмэ дэхъухь(хэ)мэ
    ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьмэ удэмыхъухьмэ дэмыхъухьмэ дыдэмыхъухьмэ фыдэмыхъухьмэ дэмыхъухь(хэ)мэ
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьамэ удэхъухьамэ дэхъухьамэ дыдэхъухьамэ фыдэхъухьамэ дэхъухьа(хэ)мэ
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьамэ удэмыхъухьамэ дэмыхъухьамэ дыдэмыхъухьамэ фыдэмыхъухьамэ дэмыхъухьа(хэ)мэ
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъамэ удэхъухьыгъамэ дэхъухьыгъамэ дыдэхъухьыгъамэ фыдэхъухьыгъамэ дэхъухьыгъа(хэ)мэ
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьыгъамэ удэмыхъухьыгъамэ дэмыхъухьыгъамэ дыдэмыхъухьыгъамэ фыдэмыхъухьыгъамэ дэмыхъухьыгъа(хэ)мэ
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынмэ удэхъухьынмэ дэхъухьынмэ дыдэхъухьынмэ фыдэхъухьынмэ дэхъухьын(хэ)мэ
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынмэ удэмыхъухьынмэ дэмыхъухьынмэ дыдэмыхъухьынмэ фыдэмыхъухьынмэ дэмыхъухьын(хэ)мэ
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынумэ удэхъухьынумэ дэхъухьынумэ дыдэхъухьынумэ фыдэхъухьынумэ дэхъухьыну(хэ)мэ
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынумэ удэмыхъухьынумэ дэмыхъухьынумэ дыдэмыхъухьынумэ фыдэмыхъухьынумэ дэмыхъухьыну(хэ)мэ
    условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
    ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьтэмэ удэхъухьтэмэ дэхъухьтэмэ дыдэхъухьтэмэ фыдэхъухьтэмэ дэхъухь(хэ)тэмэ
    ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьтэмэ удэмыхъухьтэмэ дэмыхъухьтэмэ дыдэмыхъухьтэмэ фыдэмыхъухьтэмэ дэмыхъухь(хэ)тэмэ
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьатэмэ удэхъухьатэмэ дэхъухьатэмэ дыдэхъухьатэмэ фыдэхъухьатэмэ дэхъухьа(хэ)тэмэ
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьатэмэ удэмыхъухьатэмэ дэмыхъухьатэмэ дыдэмыхъухьатэмэ фыдэмыхъухьатэмэ дэмыхъухьа(хэ)тэмэ
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъатэмэ удэхъухьыгъатэмэ дэхъухьыгъатэмэ дыдэхъухьыгъатэмэ фыдэхъухьыгъатэмэ дэхъухьыгъа(хэ)тэмэ
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьыгъатэмэ удэмыхъухьыгъатэмэ дэмыхъухьыгъатэмэ дыдэмыхъухьыгъатэмэ фыдэмыхъухьыгъатэмэ дэмыхъухьыгъа(хэ)тэмэ
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынтэмэ удэхъухьынтэмэ дэхъухьынтэмэ дыдэхъухьынтэмэ фыдэхъухьынтэмэ дэхъухьын(хэ)тэмэ
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынтэмэ удэмыхъухьынтэмэ дэмыхъухьынтэмэ дыдэмыхъухьынтэмэ фыдэмыхъухьынтэмэ дэмыхъухьын(хэ)тэмэ
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынутэмэ удэхъухьынутэмэ дэхъухьынутэмэ дыдэхъухьынутэмэ фыдэхъухьынутэмэ дэхъухьыну(хэ)тэмэ
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынутэмэ удэмыхъухьынутэмэ дэмыхъухьынутэмэ дыдэмыхъухьынутэмэ фыдэмыхъухьынутэмэ дэмыхъухьыну(хэ)тэмэ
    сослагательнэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынт удэхъухьынт дэхъухьынт дыдэхъухьынт фыдэхъухьынт дэхъухьын(хэ)т
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьынтэкъым удэхъухьынтэкъым дэхъухьынтэкъым дыдэхъухьынтэкъым фыдэхъухьынтэкъым дэхъухьын(хэ)тэкъым
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынут удэхъухьынут дэхъухьынут дыдэхъухьынут фыдэхъухьынут дэхъухьыну(хэ)т
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьынутэкъым удэхъухьынутэкъым дэхъухьынутэкъым дыдэхъухьынутэкъым фыдэхъухьынутэкъым дэхъухьыну(хэ)тэкъым
    уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
    ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьми удэхъухьми дэхъухьми дыдэхъухьми фыдэхъухьми дэхъухь(хэ)ми
    ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьми удэмыхъухьми дэмыхъухьми дыдэмыхъухьми фыдэмыхъухьми дэмыхъухь(хэ)ми
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьами удэхъухьами дэхъухьами дыдэхъухьами фыдэхъухьами дэхъухьа(хэ)ми
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьами удэмыхъухьами дэмыхъухьами дыдэмыхъухьами фыдэмыхъухьами дэмыхъухьа(хэ)ми
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъами удэхъухьыгъами дэхъухьыгъами дыдэхъухьыгъами фыдэхъухьыгъами дэхъухьыгъа(хэ)ми
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьыгъами удэмыхъухьыгъами дэмыхъухьыгъами дыдэмыхъухьыгъами фыдэмыхъухьыгъами дэмыхъухьыгъа(хэ)ми
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынми удэхъухьынми дэхъухьынми дыдэхъухьынми фыдэхъухьынми дэхъухьын(хэ)ми
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынми удэмыхъухьынми дэмыхъухьынми дыдэмыхъухьынми фыдэмыхъухьынми дэмыхъухьын(хэ)ми
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынуми удэхъухьынуми дэхъухьынуми дыдэхъухьынуми фыдэхъухьынуми дэхъухьыну(хэ)ми
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынуми удэмыхъухьынуми дэмыхъухьынуми дыдэмыхъухьынуми фыдэмыхъухьынуми дэмыхъухьыну(хэ)ми
    уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
    ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьтэми удэхъухьтэми дэхъухьтэми дыдэхъухьтэми фыдэхъухьтэми дэхъухь(хэ)тэми
    ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьтэми удэмыхъухьтэми дэмыхъухьтэми дыдэмыхъухьтэми фыдэмыхъухьтэми дэмыхъухь(хэ)тэми
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьатэми удэхъухьатэми дэхъухьатэми дыдэхъухьатэми фыдэхъухьатэми дэхъухьа(хэ)тэми
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьатэми удэмыхъухьатэми дэмыхъухьатэми дыдэмыхъухьатэми фыдэмыхъухьатэми дэмыхъухьа(хэ)тэми
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъатэми удэхъухьыгъатэми дэхъухьыгъатэми дыдэхъухьыгъатэми фыдэхъухьыгъатэми дэхъухьыгъа(хэ)тэми
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьыгъатэми удэмыхъухьыгъатэми дэмыхъухьыгъатэми дыдэмыхъухьыгъатэми фыдэмыхъухьыгъатэми дэмыхъухьыгъа(хэ)тэми
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынтэми удэхъухьынтэми дэхъухьынтэми дыдэхъухьынтэми фыдэхъухьынтэми дэхъухьын(хэ)тэми
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынтэми удэмыхъухьынтэми дэмыхъухьынтэми дыдэмыхъухьынтэми фыдэмыхъухьынтэми дэмыхъухьын(хэ)тэми
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынутэми удэхъухьынутэми дэхъухьынутэми дыдэхъухьынутэми фыдэхъухьынутэми дэхъухьыну(хэ)тэми
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынутэми удэмыхъухьынутэми дэмыхъухьынутэми дыдэмыхъухьынутэми фыдэмыхъухьынутэми дэмыхъухьыну(хэ)тэми
    гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
    щыӀэныгъэ: сыдэхъухьаи удэхъухьаи дэхъухьаи дыдэхъухьаи фыдэхъухьаи дэхъухьаи
    щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьаи удэмыхъухьаи дэмыхъухьаи дыдэмыхъухьаи фыдэмыхъухьаи дэмыхъухьаи
    фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
    щыӀэныгъэ: сыдэхъухьащэрэт удэхъухьащэрэт дэхъухьащэрэт дыдэхъухьащэрэт фыдэхъухьащэрэт дэхъухьащэрэт
    щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьащэрэт удэмыхъухьащэрэт дэмыхъухьащэрэт дыдэмыхъухьащэрэт фыдэмыхъухьащэрэт дэмыхъухьащэрэт
    шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
    гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнщ удэхъухьагъэнщ дэхъухьагъэнщ дыдэхъухьагъэнщ фыдэхъухьагъэнщ дэхъухьагъэнщ
    гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнкъым удэхъухьагъэнкъым дэхъухьагъэнкъым дыдэхъухьагъэнкъым фыдэхъухьагъэнкъым дэхъухьагъэнкъым
    гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнт удэхъухьагъэнт дэхъухьагъэнт дыдэхъухьагъэнт фыдэхъухьагъэнт дэхъухьагъэнт
    гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнтэкъым удэхъухьагъэнтэкъым дэхъухьагъэнтэкъым дыдэхъухьагъэнтэкъым фыдэхъухьагъэнтэкъым дэхъухьагъэнтэкъым
    гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэн удэхъухьагъэн дэхъухьагъэн дыдэхъухьагъэн фыдэхъухьагъэн дэхъухьагъэн
    гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнкъэ удэхъухьагъэнкъэ дэхъухьагъэнкъэ дыдэхъухьагъэнкъэ фыдэхъухьагъэнкъэ дэхъухьагъэнкъэ
    гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнт удэхъухьагъэнт дэхъухьагъэнт дыдэхъухьагъэнт фыдэхъухьагъэнт дэхъухьагъэнт
    гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнтэкъэ удэхъухьагъэнтэкъэ дэхъухьагъэнтэкъэ дыдэхъухьагъэнтэкъэ фыдэхъухьагъэнтэкъэ дэхъухьагъэнтэкъэ
    гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнхъухь удэхъухьагъэнхъухь дэхъухьагъэнхъухь дыдэхъухьагъэнхъухь фыдэхъухьагъэнхъухь дэхъухьагъэнхъухь
    гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнукъым удэхъухьагъэнукъым дэхъухьагъэнукъым дыдэхъухьагъэнукъым фыдэхъухьагъэнукъым дэхъухьагъэнукъым
    гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнут удэхъухьагъэнут дэхъухьагъэнут дыдэхъухьагъэнут фыдэхъухьагъэнут дэхъухьагъэнут
    гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнутэкъым удэхъухьагъэнутэкъым дэхъухьагъэнутэкъым дыдэхъухьагъэнутэкъым фыдэхъухьагъэнутэкъым дэхъухьагъэнутэкъым
    гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэну удэхъухьагъэну дэхъухьагъэну дыдэхъухьагъэну фыдэхъухьагъэну дэхъухьагъэну
    гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнукъэ удэхъухьагъэнукъэ дэхъухьагъэнукъэ дыдэхъухьагъэнукъэ фыдэхъухьагъэнукъэ дэхъухьагъэнукъэ
    гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнут удэхъухьагъэнут дэхъухьагъэнут дыдэхъухьагъэнут фыдэхъухьагъэнут дэхъухьагъэнут
    гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнутэкъэ удэхъухьагъэнутэкъэ дэхъухьагъэнутэкъэ дыдэхъухьагъэнутэкъэ фыдэхъухьагъэнутэкъэ дэхъухьагъэнутэкъэ
    Причастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
    Зылэжь (субъектнэ) причастие
    ит зэман - щыӀэныгъэ сыдэхъухь удэхъухь дэхъухь дыдэхъухь фыдэхъухь дэхъухь(хэ)
    ит зэман - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухь удэмыхъухь дэмыхъухь дыдэмыхъухь фыдэмыхъухь дэмыхъухь(хэ)
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыдэхъухьа удэхъухьа дэхъухьа дыдэхъухьа фыдэхъухьа дэхъухьа(хэ)
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухьа удэмыхъухьа дэмыхъухьа дыдэмыхъухьа фыдэмыхъухьа дэмыхъухьа(хэ)
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыдэхъухьыгъа удэхъухьыгъа дэхъухьыгъа дыдэхъухьыгъа фыдэхъухьыгъа дэхъухьыгъа(хэ)
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухьыгъа удэмыхъухьыгъа дэмыхъухьыгъа дыдэмыхъухьыгъа фыдэмыхъухьыгъа дэмыхъухьыгъа(хэ)
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сыдэхъухьын удэхъухьын дэхъухьын дыдэхъухьын фыдэхъухьын дэхъухьын(хэ)
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухьын удэмыхъухьын дэмыхъухьын дыдэмыхъухьын фыдэмыхъухьын дэмыхъухьын(хэ)
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сыдэхъухьыну удэхъухьыну дэхъухьыну дыдэхъухьыну фыдэхъухьыну дэхъухьыну(хэ)
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухьыну удэмыхъухьыну дэмыхъухьыну дыдэмыхъухьыну фыдэмыхъухьыну дэмыхъухьыну(хэ)
    Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
    ит зэман - щыӀэныгъэ сызэрыдэхъухь узэрыдэхъухь зэрыдэхъухь дызэрыдэхъухь фызэрыдэхъухь зэрыдэхъухь(хэ)
    ит зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыдэмыхъухь узэрыдэмыхъухь зэрыдэмыхъухь дызэрыдэмыхъухь фызэрыдэмыхъухь зэрыдэмыхъухь(хэ)
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрыдэхъухьа узэрыдэхъухьа зэрыдэхъухьа дызэрыдэхъухьа фызэрыдэхъухьа зэрыдэхъухьа(хэ)
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыдэмыхъухьа узэрыдэмыхъухьа зэрыдэмыхъухьа дызэрыдэмыхъухьа фызэрыдэмыхъухьа зэрыдэмыхъухьа(хэ)
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрыдэхъухьыгъа узэрыдэхъухьыгъа зэрыдэхъухьыгъа дызэрыдэхъухьыгъа фызэрыдэхъухьыгъа зэрыдэхъухьыгъа(хэ)
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыдэмыхъухьыгъа узэрыдэмыхъухьыгъа зэрыдэмыхъухьыгъа дызэрыдэмыхъухьыгъа фызэрыдэмыхъухьыгъа зэрыдэмыхъухьыгъа(хэ)
    къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрыдэхъухьын узэрыдэхъухьын зэрыдэхъухьын дызэрыдэхъухьын фызэрыдэхъухьын зэрыдэхъухьын(хэ)
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыдэмыхъухьын узэрыдэмыхъухьын зэрыдэмыхъухьын дызэрыдэмыхъухьын фызэрыдэмыхъухьын зэрыдэмыхъухьын(хэ)
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрыдэхъухьыну узэрыдэхъухьыну зэрыдэхъухьыну дызэрыдэхъухьыну фызэрыдэхъухьыну зэрыдэхъухьыну(хэ)
    къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыдэмыхъухьыну узэрыдэмыхъухьыну зэрыдэмыхъухьыну дызэрыдэмыхъухьыну фызэрыдэмыхъухьыну зэрыдэмыхъухьыну(хэ)
    Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
    ит зэман - щыӀэныгъэ сыщыдэхъухь ущыдэхъухь щыдэхъухь дыщыдэхъухь фыщыдэхъухь щыдэхъухь(хэ)
    ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщыдэмыхъухь ущыдэмыхъухь щыдэмыхъухь дыщыдэмыхъухь фыщыдэмыхъухь щыдэмыхъухь(хэ)
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщыдэхъухьа ущыдэхъухьа щыдэхъухьа дыщыдэхъухьа фыщыдэхъухьа щыдэхъухьа(хэ)
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщыдэмыхъухьа ущидэмыхъухьа щыдэмыхъухьа дыщыдэмыхъухьа фыщыдэмыхъухьа щыдэмыхъухьа(хэ)
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщыдэхъухьыгъа ущыдэхъухьыгъа щыдэхъухьыгъа дыщыдэхъухьыгъа фыщыдэхъухьыгъа щыдэхъухьыгъа(хэ)
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщыдэмыхъухьыгъа ущыдэмыхъухьыгъа щыдэмыхъухьыгъа дыщыдэмыхъухьыгъа фыщыдэмыхъухьыгъа щыдэмыхъухьыгъа(хэ)
    къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщыдэхъухьын ущыдэхъухьын щыдэхъухьын дыщыдэхъухьын фыщыдэхъухьын щыдэхъухьын(хэ)
    къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщыдэмыхъухьын ущыдэхъухьын щыдэмыхъухьын дыщыдэмыхъухьын фыщыдэмыхъухьын щыдэмыхъухьын(хэ)
    къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщыдэхъухьыну ущыдэхъухьыну щыдэхъухьыну дыщыдэхъухьыну фыщыдэхъухьыну щыдэхъухьыну(хэ)
    къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщыдэмыхъухьыну ущыдэмыхъухьыну щыдэмыхъухьыну дыщыдэмыхъухьыну фыщыдэмыхъухьыну щыдэмыхъухьыну(хэ)
    ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
    ит зэман - щыӀэныгъэ сыздэдэхъухь уздэдэхъухь здэдэхъухь дыздэдэхъухь фыздэдэхъухь здэдэхъухь(хэ)
    ит зэман - щымыӀэныгъэ сыздэдэмыхъухь уздэдэмыхъухь здэдэмыхъухь дыздэдэмыхъухь фыздэдэмыхъухь здэдэмыхъухь(хэ)
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздэдэхъухьа уздэдэхъухьа здэдэхъухьа дыздэдэхъухьа фыздэдэхъухьа здэдэхъухьа(хэ)
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздэдэмыхъухьа уздэдэмыхъухьа здэдэмыхъухьа дыздэдэмыхъухьа фыздэдэмыхъухьа здэдэмыхъухьа(хэ)
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздэдэхъухьыгъа уздэдэхъухьыгъа здэдэхъухьыгъа дыздэдэхъухьыгъа фыздэдэхъухьыгъа здэдэхъухьыгъа(хэ)
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздэдэмыхъухьыгъа уздэдэмыхъухьыгъа здэдэмыхъухьыгъа дыздэдэмыхъухьыгъа фыздэдэмыхъухьыгъа здэдэмыхъухьыгъа(хэ)
    къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздэдэхъухьын уздэдэхъухьын здэдэхъухьын дыздэдэхъухьын фыздэдэхъухьын здэдэхъухьын(хэ)
    къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздэдэмыхъухьын уздэдэмыхъухьын здэдэмыхъухьын дыздэдэмыхъухьын фыздэдэмыхъухьын здэдэмыхъухьын(хэ)
    къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздэдэхъухьыну уздэдэхъухьыну здэдэхъухьыну дыздэдэхъухьыну фыздэдэхъухьыну здэдэхъухьыну(хэ)
    къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздэдэмыхъухьыну уздэдэмыхъухьыну здэдэмыхъухьыну дыздэдэмыхъухьыну фыздэдэмыхъухьыну здэдэмыхъухьыну(хэ)
    Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
    ит зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыдэхъухь ущӀыдэхъухь щӀыдэхъухь дыщӀыдэхъухь фыщӀыдэхъухь щӀыдэхъухь(хэ)
    ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыдэмыхъухь ущӀыдэмыхъухь щӀыдэмыхъухь дыщӀыдэмыхъухь фыщӀыдэмыхъухь щӀыдэмыхъухь(хэ)
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыдэхъухьа ущӀыдэхъухьӀэхъухьа щӀыдэхъухьа дыщӀыдэхъухьа фыщӀыдэхъухьа щӀыдэхъухьа(хэ)
    блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыдэмыхъухьа ущӀыдэмыхъухьа щӀыдэмыхъухьа дыщӀыдэмыхъухьа фыщӀыдэмыхъухьа щӀыдэмыхъухьа(хэ)
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыдэхъухьыгъа ущӀыдэхъухьыгъа щӀыдэхъухьыгъа дыщӀыдэхъухьыгъа фыщӀыдэхъухьыгъа щӀыдэхъухьыгъа(хэ)
    блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыдэмыхъухьыгъа ущӀыдэмыхъухьыгъа щӀыдэмыхъухьыгъа дыщӀыдэмыхъухьыгъа фыщӀыдэмыхъухьыгъа щӀыдэмыхъухьыгъа(хэ)
    къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыдэхъухьын ущӀыдэхъухьын щӀыдэхъухьын дыщӀыдэхъухьын фыщӀыдэхъухьын щӀыдэхъухьын(хэ)
    къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыдэмыхъухьын ущӀыдэмыхъухьын щӀыдэмыхъухьын дыщӀыдэмыхъухьын фыщӀыдэмыхъухьын щӀыдэмыхъухьын(хэ)
    къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыдэхъухьыну ущӀыдэхъухьыну щӀыдэхъухьыну дыщӀыдэхъухьыну фыщӀыдэхъухьыну щӀыдэхъухьыну(хэ)
    къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыдэмыхъухьыну ущӀыдэмыхъухьыну щӀыдэмыхъухьыну дыщӀыдэмыхъухьыну фыщӀыдэмыхъухьыну щӀыдэмыхъухьыну(хэ)
    Деепричастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
    ит зэман - щыӀэныгъэ сыдэхъухьу удэхъухьу дэхъухьу дыдэхъухьу фыдэхъухьу дэхъухь(хэ)у
    ит зэман - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухьу удэмыхъухьу дэмыхъухьу дыдэмыхъухьу фыдэмыхъухьу дэмыхъухь(хэ)у
    блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыдэхъухьауэ удэхъухьауэ дэхъухьауэ дыдэхъухьауэ фыдэхъухьауэ дэхъухьауэ / дэхъухьахэу
    блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухьауэ удэмыхъухьауэ дэмыхъухьауэ дыдэмыхъухьауэ фыдэмыхъухьауэ дэмыхъухьауэ / дэмыхъухьахэу
    -урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ сыдэхъухьурэ удэхъухьурэ дэхъухьурэ дыдэхъухьурэ фыдэхъухьурэ дэхъухь(хэ)урэ
    -урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухьурэ удэмыхъухьурэ дэмыхъухьурэ дыдэмыхъухьурэ фыдэмыхъухьурэ дэмыхъухь(хэ)урэ
    Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ Прямой Дополненэ
    сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
    Подлежащэ
    сэ -- сыбдохъухь сыдохъухь -- сывдохъухь садохъухь(хэ)
    уэ уздохъухь -- удохъухь уддохъухь -- уадохъухь(хэ)
    ар здохъухь бдохъухь дохъухь ддохъухь вдохъухь ядохъухь(хэ)
    дэ -- дыбдохъухь дыдохъухь -- дывдохъухь дадохъухь(хэ)
    фэ фыздохъухь -- фыдохъухь фыддохъухь -- фадохъухь(хэ)
    ахэр здохъухь бдохъухь дохъухь ддохъухь вдохъухь ядохъухь(хэ)
    Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) Прямой Дополненэ
    сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
    Подлежащэ
    сэ -- сыбдэ[хъухьрэ] сыдэ[хъухьрэ] -- сывдэ[хъухьрэ] садэ[хъухь(хэ)рэ]
    уэ уздэ[хъухьрэ] -- удэ[хъухьрэ] уддэ[хъухьрэ] -- уадэ[хъухь(хэ)рэ]
    ар здэ[хъухьрэ] бдэ[хъухьрэ] дэ[хъухьрэ] ддэ[хъухьрэ] вдэ[хъухьрэ] ядэ[хъухь(хэ)рэ]
    дэ -- дыбдэ[хъухьрэ] дыдэ[хъухьрэ] -- дывдэ[хъухьрэ] дадэ[хъухь(хэ)рэ]
    фэ фыздэ[хъухьрэ] -- фыбъэдэ[хъухьрэ] фыддэ[хъухьрэ] -- фадэ[хъухь(хэ)рэ]
    ахэр здэ[хъухьрэ] бдэ[хъухьрэ] дэ[хъухьрэ] ддэ[хъухьрэ] вдэ[хъухьрэ] ядэ[хъухь(хэ)рэ]


    -ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
    Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
    Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
    Именительнэ: [хъухь] [хъухь]ыр -- [хъухь]хэр
    Эргативнэ: [хъухь] [хъухь]ым -- [хъухь]хэм
    Послеложнэ: [хъухь]кӀэ [хъухь]ымкӀэ [хъухь]хэкӀэ [хъухь]хэмкӀэ
    Обстоятельственнэ: [хъухь]у [хъухь]ырауэ [хъухь]хэу [хъухь]хэрауэ
    -а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
    Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
    Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
    Именительнэ: [хъухь]а [хъухь]ар -- [хъухь]ахэр
    Эргативнэ: [хъухь]а [хъухь]ам -- [хъухь]ахэм
    Послеложнэ: [хъухь]акӀэ [хъухь]амкӀэ [хъухь]ахэкӀэ [хъухь]ахэмкӀэ
    Обстоятельственнэ: [хъухь]ауэ [хъухь]арауэ [хъухь]ахэу [хъухь]ахэрауэ
    -ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
    Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
    Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
    Именительнэ: [хъухь]ын [хъухь]ыныр -- [хъухь]ынхэр
    Эргативнэ: [хъухь]ын [хъухь]ыным -- [хъухь]ынхэм
    Послеложнэ: [хъухь]ынкӀэ [хъухь]ынымкӀэ [хъухь]ынхэкӀэ [хъухь]ынхэмкӀэ
    'Обстоятельственнэ: [хъухь]ыну [хъухь]ынырауэ [хъухь]ынхэу [хъухь]ынхэрауэ
    -ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
    Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
    Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
    Именительнэ: [хъухь]ыну [хъухь]ынур -- [хъухь]ынухэр
    Эргативнэ: [хъухь]ыну [хъухь]ынум -- [хъухь]ынухэм
    Послеложнэ: [хъухь]ынукӀэ [хъухь]ынумкӀэ [хъухь]ынухэкӀэ [хъухь]ынухэмкӀэ
    Обстоятельственнэ: [хъухь]ынууэ [хъухь]ынурауэ [хъухь]ынухэу [хъухь]ынухэрауэ

    МЫХЬЭНЭ

    1. Зыгуэрым и зэхуаку е и кӀуэцӀ щыхъун.

    ЩАПХЪЭХЭР

    ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

    • Хъарбызыр тӀуащӀэм дэхъухьын.

    НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

    ИНДЖЫЛЫБЗЭ
    • дэхъухьын: ripen, mature swh (for example, in the yard)
    • Хъарбызыр тӀуащӀэм дэхъухьын: the watermelon ripened on the peninsula.
    УРЫСЫБЗЭ
    • дэхъухьын: вырасти, созреть где-л. (напр. во дворе)
    • Хъарбызыр тӀуащӀэм дэхъухьын: Арбуз созрел на полуострове.

    БИБЛИОГРАФИЕ

    • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
    • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
    • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
    • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
    • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
    • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
    • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
    • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
    • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

    АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

      ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

      ЭТИМОЛОГИЕ

      КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

      • IPA [dɐχʷǝ'ħǝn]

      ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

      • дэ- + [хъу] + -хь + -ы + -н

      СПРЯЖЕНЭ

      Глагол лъэмыӏэс "дэхъухьын"-м и спряженэ


      Инфинитив (масдар)
      щыӀэныгъэ: дэхъухьын
      щымыӀэныгъэ: дэмыхъухьын
      Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ ар дэ фэ ахэр
      щыӀэныгъэ: сыдэхъухьын удэхъухьын дэхъухьын дыдэхъухьын фыдэхъухьын дэхъухьын(хэ)
      щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьын удэмыхъухьын дэмыхъухьын дыдэмыхъухьын фыдэмыхъухьын дэмыхъухьын(хэ)
      унафэ наклоненэ уэ фэ
      щыӀэныгъэ: дэхъухь! фыдэхъухь!
      щымыӀэныгъэ: удэмыхъухь! фыдэмыхъухь!
      Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
      щыӀэныгъэ: сыдрехъухь удрехъухь дрехъухь дыдрехъухь фыдрехъухь дрехъухь
      щымыӀэныгъэ: сыдремыхъухь удремыхъухь дремыхъухь дыдремыхъухь фыдремыхъухь дремыхъухь
      ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
      ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдохъухь(ыр) удохъухь(ыр) дохъухь(ыр) дыдохъухь(ыр) фыдохъухь(ыр) дохъухь(хэ)(р)
      ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьыркъым удэхъухьыркъым дэхъухьыркъым дыдэхъухьыркъым фыдэхъухьыркъым дэхъухьы(хэ)ркъым
      блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухь(ыр)т удэхъухь(ыр)т дэхъухь(ыр)т дыдэхъухь(ыр)т фыдэхъухь(ыр)т дэхъухь(ыр)т / дэхъухьхэ(р)т
      блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухь(ыр)тэкъым удэхъухь(ыр)тэкъым дэхъухь(ыр)тэкъым дыдэхъухь(ыр)тэкъым фыдэхъухь(ыр)тэкъым дэхъухь(ыр)тэкъым / дэхъухьхэ(р)тэкъым
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьащ удэхъухьащ дэхъухьащ дыдэхъухьащ фыдэхъухьащ дэхъухьа(хэ)щ
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьакъым удэхъухьакъым дэхъухьакъым дыдэхъухьакъым фыдэхъухьакъым дэхъухьа(хэ)къым
      блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьат удэхъухьат дэхъухьат дыдэхъухьат фыдэхъухьат дэхъухьа(хэ)т
      блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьатэкъым удэхъухьатэкъым дэхъухьатэкъым дыдэхъухьатэкъым фыдэхъухьатэкъым дэхъухьа(хэ)тэкъым
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъащ удэхъухьыгъащ дэхъухьыгъащ дыдэхъухьыгъащ фыдэхъухьыгъащ дэхъухьыгъа(хэ)щ
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъакъым удэхъухьыгъакъым дэхъухьыгъакъым дыдэхъухьыгъакъым фыдэхъухьыгъакъым дэхъухьыгъа(хэ)къым
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъат удэхъухьыгъат дэхъухьыгъат дыдэхъухьыгъат фыдэхъухьыгъат дэхъухьыгъа(хэ)т
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъатэкъым удэхъухьыгъатэкъым дэхъухьыгъатэкъым дыдэхъухьыгъатэкъым фыдэхъухьыгъатэкъым дэхъухьыгъа(хэ)тэкъым
      блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьщ удэхъухьщ дэхъухьщ дыдэхъухьщ фыдэхъухьщ дэхъухь(хэ)щ
      блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухькъым удэхъухькъым дэхъухькъым дыдэхъухькъым фыдэхъухькъым дэхъухь(хэ)къым
      блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьт удэхъухьт дэхъухьт дыдэхъухьт фыдэхъухьт дэхъухь(хэ)т
      блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьтэкъым удэхъухьтэкъым дэхъухьтэкъым дыдэхъухьтэкъым фыдэхъухьтэкъым дэхъухь(хэ)тэкъым
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынщ удэхъухьынщ дэхъухьынщ дыдэхъухьынщ фыдэхъухьынщ дэхъухьын(хэ)щ
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьынкъым удэхъухьынкъым дэхъухьынкъым дыдэхъухьынкъым фыдэхъухьынкъым дэхъухьын(хэ)къым
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынущ удэхъухьынущ дэхъухьынущ дыдэхъухьынущ фыдэхъухьынущ дэхъухьыну(хэ)щ
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьынукъым удэхъухьынукъым дэхъухьынукъым дыдэхъухьынукъым фыдэхъухьынукъым дэхъухьыну(хэ)къым
      ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
      ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьрэ удэхъухьрэ дэхъухьрэ дыдэхъухьрэ фыдэхъухьрэ дэхъухь(хэ)рэ
      ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьыркъэ удэхъухьыркъэ дэхъухьыркъэ дыдэхъухьыркъэ фыдэхъухьыркъэ дэхъухьыркъэ / дэхъухьхэркъэ
      блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухь(ыр)т удэхъухь(ыр)т дэхъухь(ыр)т дыдэхъухь(ыр)т фыдэхъухь(ыр)т дэхъухь(ыр)т / дэхъухьхэ(р)т
      блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухь(ыр)тэкъэ удэхъухь(ыр)тэкъэ дэхъухь(ыр)тэкъэ дыдэхъухь(ыр)тэкъэ фыдэхъухь(ыр)тэкъэ дэхъухь(ыр)тэкъэ / дэхъухьхэ(р)тэкъэ
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьа удэхъухьа дэхъухьа дыдэхъухьа фыдэхъухьа дэхъухьа(хэ)
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьакъэ удэхъухьакъэ дэхъухьакъэ дыдэхъухьакъэ фыдэхъухьакъэ дэхъухьа(хэ)къэ
      блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьат удэхъухьат дэхъухьат дыдэхъухьат фыдэхъухьат дэхъухьа(хэ)т
      блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьатэкъэ удэхъухьатэкъэ дэхъухьатэкъэ дыдэхъухьатэкъэ фыдэхъухьатэкъэ дэхъухьа(хэ)тэкъэ
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъа удэхъухьыгъа дэхъухьыгъа дыдэхъухьыгъа фыдэхъухьыгъа дэхъухьыгъа(хэ)
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъакъэ удэхъухьыгъакъэ дэхъухьыгъакъэ дыдэхъухьыгъакъэ фыдэхъухьыгъакъэ дэхъухьыгъа(хэ)къэ
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъат удэхъухьыгъат дэхъухьыгъат дыдэхъухьыгъат фыдэхъухьыгъат дэхъухьыгъа(хэ)т
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъатэкъэ удэхъухьыгъатэкъэ дэхъухьыгъатэкъэ дыдэхъухьыгъатэкъэ фыдэхъухьыгъатэкъэ дэхъухьыгъа(хэ)тэкъэ
      блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сыдэхъухь удэхъухь дэхъухь дыдэхъухь фыдэхъухь дэхъухь(хэ)
      блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухькъэ удэхъухькъэ дэхъухькъэ дыдэхъухькъэ фыдэхъухькъэ дэхъухь(хэ)къэ
      блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьт удэхъухьт дэхъухьт дыдэхъухьт фыдэхъухьт дэхъухь(хэ)т
      блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьтэкъэ удэхъухьтэкъэ дэхъухьтэкъэ дыдэхъухьтэкъэ фыдэхъухьтэкъэ дэхъухь(хэ)тэкъэ
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьын удэхъухьын дэхъухьын дыдэхъухьын фыдэхъухьын дэхъухьын(хэ)
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьынкъэ удэхъухьынкъэ дэхъухьынкъэ дыдэхъухьынкъэ фыдэхъухьынкъэ дэхъухьын(хэ)къэ
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыну удэхъухьыну дэхъухьыну дыдэхъухьыну фыдэхъухьыну дэхъухьыну(хэ)
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьынукъэ удэхъухьынукъэ дэхъухьынукъэ дыдэхъухьынукъэ фыдэхъухьынукъэ дэхъухьыну(хэ)къэ
      условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
      ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьмэ удэхъухьмэ дэхъухьмэ дыдэхъухьмэ фыдэхъухьмэ дэхъухь(хэ)мэ
      ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьмэ удэмыхъухьмэ дэмыхъухьмэ дыдэмыхъухьмэ фыдэмыхъухьмэ дэмыхъухь(хэ)мэ
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьамэ удэхъухьамэ дэхъухьамэ дыдэхъухьамэ фыдэхъухьамэ дэхъухьа(хэ)мэ
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьамэ удэмыхъухьамэ дэмыхъухьамэ дыдэмыхъухьамэ фыдэмыхъухьамэ дэмыхъухьа(хэ)мэ
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъамэ удэхъухьыгъамэ дэхъухьыгъамэ дыдэхъухьыгъамэ фыдэхъухьыгъамэ дэхъухьыгъа(хэ)мэ
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьыгъамэ удэмыхъухьыгъамэ дэмыхъухьыгъамэ дыдэмыхъухьыгъамэ фыдэмыхъухьыгъамэ дэмыхъухьыгъа(хэ)мэ
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынмэ удэхъухьынмэ дэхъухьынмэ дыдэхъухьынмэ фыдэхъухьынмэ дэхъухьын(хэ)мэ
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынмэ удэмыхъухьынмэ дэмыхъухьынмэ дыдэмыхъухьынмэ фыдэмыхъухьынмэ дэмыхъухьын(хэ)мэ
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынумэ удэхъухьынумэ дэхъухьынумэ дыдэхъухьынумэ фыдэхъухьынумэ дэхъухьыну(хэ)мэ
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынумэ удэмыхъухьынумэ дэмыхъухьынумэ дыдэмыхъухьынумэ фыдэмыхъухьынумэ дэмыхъухьыну(хэ)мэ
      условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
      ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьтэмэ удэхъухьтэмэ дэхъухьтэмэ дыдэхъухьтэмэ фыдэхъухьтэмэ дэхъухь(хэ)тэмэ
      ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьтэмэ удэмыхъухьтэмэ дэмыхъухьтэмэ дыдэмыхъухьтэмэ фыдэмыхъухьтэмэ дэмыхъухь(хэ)тэмэ
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьатэмэ удэхъухьатэмэ дэхъухьатэмэ дыдэхъухьатэмэ фыдэхъухьатэмэ дэхъухьа(хэ)тэмэ
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьатэмэ удэмыхъухьатэмэ дэмыхъухьатэмэ дыдэмыхъухьатэмэ фыдэмыхъухьатэмэ дэмыхъухьа(хэ)тэмэ
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъатэмэ удэхъухьыгъатэмэ дэхъухьыгъатэмэ дыдэхъухьыгъатэмэ фыдэхъухьыгъатэмэ дэхъухьыгъа(хэ)тэмэ
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьыгъатэмэ удэмыхъухьыгъатэмэ дэмыхъухьыгъатэмэ дыдэмыхъухьыгъатэмэ фыдэмыхъухьыгъатэмэ дэмыхъухьыгъа(хэ)тэмэ
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынтэмэ удэхъухьынтэмэ дэхъухьынтэмэ дыдэхъухьынтэмэ фыдэхъухьынтэмэ дэхъухьын(хэ)тэмэ
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынтэмэ удэмыхъухьынтэмэ дэмыхъухьынтэмэ дыдэмыхъухьынтэмэ фыдэмыхъухьынтэмэ дэмыхъухьын(хэ)тэмэ
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынутэмэ удэхъухьынутэмэ дэхъухьынутэмэ дыдэхъухьынутэмэ фыдэхъухьынутэмэ дэхъухьыну(хэ)тэмэ
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынутэмэ удэмыхъухьынутэмэ дэмыхъухьынутэмэ дыдэмыхъухьынутэмэ фыдэмыхъухьынутэмэ дэмыхъухьыну(хэ)тэмэ
      сослагательнэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынт удэхъухьынт дэхъухьынт дыдэхъухьынт фыдэхъухьынт дэхъухьын(хэ)т
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьынтэкъым удэхъухьынтэкъым дэхъухьынтэкъым дыдэхъухьынтэкъым фыдэхъухьынтэкъым дэхъухьын(хэ)тэкъым
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынут удэхъухьынут дэхъухьынут дыдэхъухьынут фыдэхъухьынут дэхъухьыну(хэ)т
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьынутэкъым удэхъухьынутэкъым дэхъухьынутэкъым дыдэхъухьынутэкъым фыдэхъухьынутэкъым дэхъухьыну(хэ)тэкъым
      уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
      ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьми удэхъухьми дэхъухьми дыдэхъухьми фыдэхъухьми дэхъухь(хэ)ми
      ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьми удэмыхъухьми дэмыхъухьми дыдэмыхъухьми фыдэмыхъухьми дэмыхъухь(хэ)ми
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьами удэхъухьами дэхъухьами дыдэхъухьами фыдэхъухьами дэхъухьа(хэ)ми
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьами удэмыхъухьами дэмыхъухьами дыдэмыхъухьами фыдэмыхъухьами дэмыхъухьа(хэ)ми
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъами удэхъухьыгъами дэхъухьыгъами дыдэхъухьыгъами фыдэхъухьыгъами дэхъухьыгъа(хэ)ми
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьыгъами удэмыхъухьыгъами дэмыхъухьыгъами дыдэмыхъухьыгъами фыдэмыхъухьыгъами дэмыхъухьыгъа(хэ)ми
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынми удэхъухьынми дэхъухьынми дыдэхъухьынми фыдэхъухьынми дэхъухьын(хэ)ми
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынми удэмыхъухьынми дэмыхъухьынми дыдэмыхъухьынми фыдэмыхъухьынми дэмыхъухьын(хэ)ми
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынуми удэхъухьынуми дэхъухьынуми дыдэхъухьынуми фыдэхъухьынуми дэхъухьыну(хэ)ми
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынуми удэмыхъухьынуми дэмыхъухьынуми дыдэмыхъухьынуми фыдэмыхъухьынуми дэмыхъухьыну(хэ)ми
      уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
      ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьтэми удэхъухьтэми дэхъухьтэми дыдэхъухьтэми фыдэхъухьтэми дэхъухь(хэ)тэми
      ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьтэми удэмыхъухьтэми дэмыхъухьтэми дыдэмыхъухьтэми фыдэмыхъухьтэми дэмыхъухь(хэ)тэми
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьатэми удэхъухьатэми дэхъухьатэми дыдэхъухьатэми фыдэхъухьатэми дэхъухьа(хэ)тэми
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьатэми удэмыхъухьатэми дэмыхъухьатэми дыдэмыхъухьатэми фыдэмыхъухьатэми дэмыхъухьа(хэ)тэми
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыдэхъухьыгъатэми удэхъухьыгъатэми дэхъухьыгъатэми дыдэхъухьыгъатэми фыдэхъухьыгъатэми дэхъухьыгъа(хэ)тэми
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьыгъатэми удэмыхъухьыгъатэми дэмыхъухьыгъатэми дыдэмыхъухьыгъатэми фыдэмыхъухьыгъатэми дэмыхъухьыгъа(хэ)тэми
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынтэми удэхъухьынтэми дэхъухьынтэми дыдэхъухьынтэми фыдэхъухьынтэми дэхъухьын(хэ)тэми
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынтэми удэмыхъухьынтэми дэмыхъухьынтэми дыдэмыхъухьынтэми фыдэмыхъухьынтэми дэмыхъухьын(хэ)тэми
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэхъухьынутэми удэхъухьынутэми дэхъухьынутэми дыдэхъухьынутэми фыдэхъухьынутэми дэхъухьыну(хэ)тэми
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьынутэми удэмыхъухьынутэми дэмыхъухьынутэми дыдэмыхъухьынутэми фыдэмыхъухьынутэми дэмыхъухьыну(хэ)тэми
      гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
      щыӀэныгъэ: сыдэхъухьаи удэхъухьаи дэхъухьаи дыдэхъухьаи фыдэхъухьаи дэхъухьаи
      щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьаи удэмыхъухьаи дэмыхъухьаи дыдэмыхъухьаи фыдэмыхъухьаи дэмыхъухьаи
      фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
      щыӀэныгъэ: сыдэхъухьащэрэт удэхъухьащэрэт дэхъухьащэрэт дыдэхъухьащэрэт фыдэхъухьащэрэт дэхъухьащэрэт
      щымыӀэныгъэ: сыдэмыхъухьащэрэт удэмыхъухьащэрэт дэмыхъухьащэрэт дыдэмыхъухьащэрэт фыдэмыхъухьащэрэт дэмыхъухьащэрэт
      шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
      гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнщ удэхъухьагъэнщ дэхъухьагъэнщ дыдэхъухьагъэнщ фыдэхъухьагъэнщ дэхъухьагъэнщ
      гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнкъым удэхъухьагъэнкъым дэхъухьагъэнкъым дыдэхъухьагъэнкъым фыдэхъухьагъэнкъым дэхъухьагъэнкъым
      гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнт удэхъухьагъэнт дэхъухьагъэнт дыдэхъухьагъэнт фыдэхъухьагъэнт дэхъухьагъэнт
      гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнтэкъым удэхъухьагъэнтэкъым дэхъухьагъэнтэкъым дыдэхъухьагъэнтэкъым фыдэхъухьагъэнтэкъым дэхъухьагъэнтэкъым
      гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэн удэхъухьагъэн дэхъухьагъэн дыдэхъухьагъэн фыдэхъухьагъэн дэхъухьагъэн
      гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнкъэ удэхъухьагъэнкъэ дэхъухьагъэнкъэ дыдэхъухьагъэнкъэ фыдэхъухьагъэнкъэ дэхъухьагъэнкъэ
      гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнт удэхъухьагъэнт дэхъухьагъэнт дыдэхъухьагъэнт фыдэхъухьагъэнт дэхъухьагъэнт
      гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнтэкъэ удэхъухьагъэнтэкъэ дэхъухьагъэнтэкъэ дыдэхъухьагъэнтэкъэ фыдэхъухьагъэнтэкъэ дэхъухьагъэнтэкъэ
      гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнхъухь удэхъухьагъэнхъухь дэхъухьагъэнхъухь дыдэхъухьагъэнхъухь фыдэхъухьагъэнхъухь дэхъухьагъэнхъухь
      гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнукъым удэхъухьагъэнукъым дэхъухьагъэнукъым дыдэхъухьагъэнукъым фыдэхъухьагъэнукъым дэхъухьагъэнукъым
      гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнут удэхъухьагъэнут дэхъухьагъэнут дыдэхъухьагъэнут фыдэхъухьагъэнут дэхъухьагъэнут
      гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнутэкъым удэхъухьагъэнутэкъым дэхъухьагъэнутэкъым дыдэхъухьагъэнутэкъым фыдэхъухьагъэнутэкъым дэхъухьагъэнутэкъым
      гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэну удэхъухьагъэну дэхъухьагъэну дыдэхъухьагъэну фыдэхъухьагъэну дэхъухьагъэну
      гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнукъэ удэхъухьагъэнукъэ дэхъухьагъэнукъэ дыдэхъухьагъэнукъэ фыдэхъухьагъэнукъэ дэхъухьагъэнукъэ
      гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнут удэхъухьагъэнут дэхъухьагъэнут дыдэхъухьагъэнут фыдэхъухьагъэнут дэхъухьагъэнут
      гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыдэхъухьагъэнутэкъэ удэхъухьагъэнутэкъэ дэхъухьагъэнутэкъэ дыдэхъухьагъэнутэкъэ фыдэхъухьагъэнутэкъэ дэхъухьагъэнутэкъэ
      Причастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
      Зылэжь (субъектнэ) причастие
      ит зэман - щыӀэныгъэ сыдэхъухь удэхъухь дэхъухь дыдэхъухь фыдэхъухь дэхъухь(хэ)
      ит зэман - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухь удэмыхъухь дэмыхъухь дыдэмыхъухь фыдэмыхъухь дэмыхъухь(хэ)
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыдэхъухьа удэхъухьа дэхъухьа дыдэхъухьа фыдэхъухьа дэхъухьа(хэ)
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухьа удэмыхъухьа дэмыхъухьа дыдэмыхъухьа фыдэмыхъухьа дэмыхъухьа(хэ)
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыдэхъухьыгъа удэхъухьыгъа дэхъухьыгъа дыдэхъухьыгъа фыдэхъухьыгъа дэхъухьыгъа(хэ)
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухьыгъа удэмыхъухьыгъа дэмыхъухьыгъа дыдэмыхъухьыгъа фыдэмыхъухьыгъа дэмыхъухьыгъа(хэ)
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сыдэхъухьын удэхъухьын дэхъухьын дыдэхъухьын фыдэхъухьын дэхъухьын(хэ)
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухьын удэмыхъухьын дэмыхъухьын дыдэмыхъухьын фыдэмыхъухьын дэмыхъухьын(хэ)
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сыдэхъухьыну удэхъухьыну дэхъухьыну дыдэхъухьыну фыдэхъухьыну дэхъухьыну(хэ)
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухьыну удэмыхъухьыну дэмыхъухьыну дыдэмыхъухьыну фыдэмыхъухьыну дэмыхъухьыну(хэ)
      Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
      ит зэман - щыӀэныгъэ сызэрыдэхъухь узэрыдэхъухь зэрыдэхъухь дызэрыдэхъухь фызэрыдэхъухь зэрыдэхъухь(хэ)
      ит зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыдэмыхъухь узэрыдэмыхъухь зэрыдэмыхъухь дызэрыдэмыхъухь фызэрыдэмыхъухь зэрыдэмыхъухь(хэ)
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрыдэхъухьа узэрыдэхъухьа зэрыдэхъухьа дызэрыдэхъухьа фызэрыдэхъухьа зэрыдэхъухьа(хэ)
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыдэмыхъухьа узэрыдэмыхъухьа зэрыдэмыхъухьа дызэрыдэмыхъухьа фызэрыдэмыхъухьа зэрыдэмыхъухьа(хэ)
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрыдэхъухьыгъа узэрыдэхъухьыгъа зэрыдэхъухьыгъа дызэрыдэхъухьыгъа фызэрыдэхъухьыгъа зэрыдэхъухьыгъа(хэ)
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыдэмыхъухьыгъа узэрыдэмыхъухьыгъа зэрыдэмыхъухьыгъа дызэрыдэмыхъухьыгъа фызэрыдэмыхъухьыгъа зэрыдэмыхъухьыгъа(хэ)
      къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрыдэхъухьын узэрыдэхъухьын зэрыдэхъухьын дызэрыдэхъухьын фызэрыдэхъухьын зэрыдэхъухьын(хэ)
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыдэмыхъухьын узэрыдэмыхъухьын зэрыдэмыхъухьын дызэрыдэмыхъухьын фызэрыдэмыхъухьын зэрыдэмыхъухьын(хэ)
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрыдэхъухьыну узэрыдэхъухьыну зэрыдэхъухьыну дызэрыдэхъухьыну фызэрыдэхъухьыну зэрыдэхъухьыну(хэ)
      къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыдэмыхъухьыну узэрыдэмыхъухьыну зэрыдэмыхъухьыну дызэрыдэмыхъухьыну фызэрыдэмыхъухьыну зэрыдэмыхъухьыну(хэ)
      Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
      ит зэман - щыӀэныгъэ сыщыдэхъухь ущыдэхъухь щыдэхъухь дыщыдэхъухь фыщыдэхъухь щыдэхъухь(хэ)
      ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщыдэмыхъухь ущыдэмыхъухь щыдэмыхъухь дыщыдэмыхъухь фыщыдэмыхъухь щыдэмыхъухь(хэ)
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщыдэхъухьа ущыдэхъухьа щыдэхъухьа дыщыдэхъухьа фыщыдэхъухьа щыдэхъухьа(хэ)
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщыдэмыхъухьа ущидэмыхъухьа щыдэмыхъухьа дыщыдэмыхъухьа фыщыдэмыхъухьа щыдэмыхъухьа(хэ)
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщыдэхъухьыгъа ущыдэхъухьыгъа щыдэхъухьыгъа дыщыдэхъухьыгъа фыщыдэхъухьыгъа щыдэхъухьыгъа(хэ)
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщыдэмыхъухьыгъа ущыдэмыхъухьыгъа щыдэмыхъухьыгъа дыщыдэмыхъухьыгъа фыщыдэмыхъухьыгъа щыдэмыхъухьыгъа(хэ)
      къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщыдэхъухьын ущыдэхъухьын щыдэхъухьын дыщыдэхъухьын фыщыдэхъухьын щыдэхъухьын(хэ)
      къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщыдэмыхъухьын ущыдэхъухьын щыдэмыхъухьын дыщыдэмыхъухьын фыщыдэмыхъухьын щыдэмыхъухьын(хэ)
      къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщыдэхъухьыну ущыдэхъухьыну щыдэхъухьыну дыщыдэхъухьыну фыщыдэхъухьыну щыдэхъухьыну(хэ)
      къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщыдэмыхъухьыну ущыдэмыхъухьыну щыдэмыхъухьыну дыщыдэмыхъухьыну фыщыдэмыхъухьыну щыдэмыхъухьыну(хэ)
      ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
      ит зэман - щыӀэныгъэ сыздэдэхъухь уздэдэхъухь здэдэхъухь дыздэдэхъухь фыздэдэхъухь здэдэхъухь(хэ)
      ит зэман - щымыӀэныгъэ сыздэдэмыхъухь уздэдэмыхъухь здэдэмыхъухь дыздэдэмыхъухь фыздэдэмыхъухь здэдэмыхъухь(хэ)
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздэдэхъухьа уздэдэхъухьа здэдэхъухьа дыздэдэхъухьа фыздэдэхъухьа здэдэхъухьа(хэ)
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздэдэмыхъухьа уздэдэмыхъухьа здэдэмыхъухьа дыздэдэмыхъухьа фыздэдэмыхъухьа здэдэмыхъухьа(хэ)
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздэдэхъухьыгъа уздэдэхъухьыгъа здэдэхъухьыгъа дыздэдэхъухьыгъа фыздэдэхъухьыгъа здэдэхъухьыгъа(хэ)
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздэдэмыхъухьыгъа уздэдэмыхъухьыгъа здэдэмыхъухьыгъа дыздэдэмыхъухьыгъа фыздэдэмыхъухьыгъа здэдэмыхъухьыгъа(хэ)
      къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздэдэхъухьын уздэдэхъухьын здэдэхъухьын дыздэдэхъухьын фыздэдэхъухьын здэдэхъухьын(хэ)
      къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздэдэмыхъухьын уздэдэмыхъухьын здэдэмыхъухьын дыздэдэмыхъухьын фыздэдэмыхъухьын здэдэмыхъухьын(хэ)
      къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздэдэхъухьыну уздэдэхъухьыну здэдэхъухьыну дыздэдэхъухьыну фыздэдэхъухьыну здэдэхъухьыну(хэ)
      къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздэдэмыхъухьыну уздэдэмыхъухьыну здэдэмыхъухьыну дыздэдэмыхъухьыну фыздэдэмыхъухьыну здэдэмыхъухьыну(хэ)
      Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
      ит зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыдэхъухь ущӀыдэхъухь щӀыдэхъухь дыщӀыдэхъухь фыщӀыдэхъухь щӀыдэхъухь(хэ)
      ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыдэмыхъухь ущӀыдэмыхъухь щӀыдэмыхъухь дыщӀыдэмыхъухь фыщӀыдэмыхъухь щӀыдэмыхъухь(хэ)
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыдэхъухьа ущӀыдэхъухьӀэхъухьа щӀыдэхъухьа дыщӀыдэхъухьа фыщӀыдэхъухьа щӀыдэхъухьа(хэ)
      блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыдэмыхъухьа ущӀыдэмыхъухьа щӀыдэмыхъухьа дыщӀыдэмыхъухьа фыщӀыдэмыхъухьа щӀыдэмыхъухьа(хэ)
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыдэхъухьыгъа ущӀыдэхъухьыгъа щӀыдэхъухьыгъа дыщӀыдэхъухьыгъа фыщӀыдэхъухьыгъа щӀыдэхъухьыгъа(хэ)
      блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыдэмыхъухьыгъа ущӀыдэмыхъухьыгъа щӀыдэмыхъухьыгъа дыщӀыдэмыхъухьыгъа фыщӀыдэмыхъухьыгъа щӀыдэмыхъухьыгъа(хэ)
      къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыдэхъухьын ущӀыдэхъухьын щӀыдэхъухьын дыщӀыдэхъухьын фыщӀыдэхъухьын щӀыдэхъухьын(хэ)
      къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыдэмыхъухьын ущӀыдэмыхъухьын щӀыдэмыхъухьын дыщӀыдэмыхъухьын фыщӀыдэмыхъухьын щӀыдэмыхъухьын(хэ)
      къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыдэхъухьыну ущӀыдэхъухьыну щӀыдэхъухьыну дыщӀыдэхъухьыну фыщӀыдэхъухьыну щӀыдэхъухьыну(хэ)
      къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыдэмыхъухьыну ущӀыдэмыхъухьыну щӀыдэмыхъухьыну дыщӀыдэмыхъухьыну фыщӀыдэмыхъухьыну щӀыдэмыхъухьыну(хэ)
      Деепричастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
      ит зэман - щыӀэныгъэ сыдэхъухьу удэхъухьу дэхъухьу дыдэхъухьу фыдэхъухьу дэхъухь(хэ)у
      ит зэман - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухьу удэмыхъухьу дэмыхъухьу дыдэмыхъухьу фыдэмыхъухьу дэмыхъухь(хэ)у
      блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыдэхъухьауэ удэхъухьауэ дэхъухьауэ дыдэхъухьауэ фыдэхъухьауэ дэхъухьауэ / дэхъухьахэу
      блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухьауэ удэмыхъухьауэ дэмыхъухьауэ дыдэмыхъухьауэ фыдэмыхъухьауэ дэмыхъухьауэ / дэмыхъухьахэу
      -урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ сыдэхъухьурэ удэхъухьурэ дэхъухьурэ дыдэхъухьурэ фыдэхъухьурэ дэхъухь(хэ)урэ
      -урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ сыдэмыхъухьурэ удэмыхъухьурэ дэмыхъухьурэ дыдэмыхъухьурэ фыдэмыхъухьурэ дэмыхъухь(хэ)урэ
      Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ Прямой Дополненэ
      сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
      Подлежащэ
      сэ -- сыбдохъухь сыдохъухь -- сывдохъухь садохъухь(хэ)
      уэ уздохъухь -- удохъухь уддохъухь -- уадохъухь(хэ)
      ар здохъухь бдохъухь дохъухь ддохъухь вдохъухь ядохъухь(хэ)
      дэ -- дыбдохъухь дыдохъухь -- дывдохъухь дадохъухь(хэ)
      фэ фыздохъухь -- фыдохъухь фыддохъухь -- фадохъухь(хэ)
      ахэр здохъухь бдохъухь дохъухь ддохъухь вдохъухь ядохъухь(хэ)
      Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) Прямой Дополненэ
      сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
      Подлежащэ
      сэ -- сыбдэ[хъухьрэ] сыдэ[хъухьрэ] -- сывдэ[хъухьрэ] садэ[хъухь(хэ)рэ]
      уэ уздэ[хъухьрэ] -- удэ[хъухьрэ] уддэ[хъухьрэ] -- уадэ[хъухь(хэ)рэ]
      ар здэ[хъухьрэ] бдэ[хъухьрэ] дэ[хъухьрэ] ддэ[хъухьрэ] вдэ[хъухьрэ] ядэ[хъухь(хэ)рэ]
      дэ -- дыбдэ[хъухьрэ] дыдэ[хъухьрэ] -- дывдэ[хъухьрэ] дадэ[хъухь(хэ)рэ]
      фэ фыздэ[хъухьрэ] -- фыбъэдэ[хъухьрэ] фыддэ[хъухьрэ] -- фадэ[хъухь(хэ)рэ]
      ахэр здэ[хъухьрэ] бдэ[хъухьрэ] дэ[хъухьрэ] ддэ[хъухьрэ] вдэ[хъухьрэ] ядэ[хъухь(хэ)рэ]


      -ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
      Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
      Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
      Именительнэ: [хъухь] [хъухь]ыр -- [хъухь]хэр
      Эргативнэ: [хъухь] [хъухь]ым -- [хъухь]хэм
      Послеложнэ: [хъухь]кӀэ [хъухь]ымкӀэ [хъухь]хэкӀэ [хъухь]хэмкӀэ
      Обстоятельственнэ: [хъухь]у [хъухь]ырауэ [хъухь]хэу [хъухь]хэрауэ
      -а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
      Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
      Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
      Именительнэ: [хъухь]а [хъухь]ар -- [хъухь]ахэр
      Эргативнэ: [хъухь]а [хъухь]ам -- [хъухь]ахэм
      Послеложнэ: [хъухь]акӀэ [хъухь]амкӀэ [хъухь]ахэкӀэ [хъухь]ахэмкӀэ
      Обстоятельственнэ: [хъухь]ауэ [хъухь]арауэ [хъухь]ахэу [хъухь]ахэрауэ
      -ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
      Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
      Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
      Именительнэ: [хъухь]ын [хъухь]ыныр -- [хъухь]ынхэр
      Эргативнэ: [хъухь]ын [хъухь]ыным -- [хъухь]ынхэм
      Послеложнэ: [хъухь]ынкӀэ [хъухь]ынымкӀэ [хъухь]ынхэкӀэ [хъухь]ынхэмкӀэ
      'Обстоятельственнэ: [хъухь]ыну [хъухь]ынырауэ [хъухь]ынхэу [хъухь]ынхэрауэ
      -ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
      Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
      Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
      Именительнэ: [хъухь]ыну [хъухь]ынур -- [хъухь]ынухэр
      Эргативнэ: [хъухь]ыну [хъухь]ынум -- [хъухь]ынухэм
      Послеложнэ: [хъухь]ынукӀэ [хъухь]ынумкӀэ [хъухь]ынухэкӀэ [хъухь]ынухэмкӀэ
      Обстоятельственнэ: [хъухь]ынууэ [хъухь]ынурауэ [хъухь]ынухэу [хъухь]ынухэрауэ

      МЫХЬЭНЭ

      1. ЗыщӀыпӀэ зэрыщымыта щыхъун.

      ЩАПХЪЭХЭР

      ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

      • Къуажэм бей дэхъухьын.

      НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

      ИНДЖЫЛЫБЗЭ
      • дэхъухьын: become sb or sth swh
      • Къуажэм бей дэхъухьын: become rich in the village.
      УРЫСЫБЗЭ
      • дэхъухьын: стать каким-л., находясь где-л.
      • Къуажэм бей дэхъухьын: стать богатым в деревне.

      БИБЛИОГРАФИЕ

      • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
      • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
      • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
      • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
      • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
      • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
      • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
      • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
      • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
      Retrieved from "https://incubator.wikimedia.org/w/index.php?title=Wt/kbd/дэхъухьын&oldid=5238172"