АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
-
дыщэ
-
дыщэ
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA ['dǝɕɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [дыщ] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | дыщэ | дыщэр | -- | дыщэхэр |
Эргативнэ: | дыщэ | дыщэм | -- | дыщэхэм |
Послеложнэ: | дыщэкӀэ | дыщэмкӀэ | дыщэхэкӀэ | дыщэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | дыщэу | дыщэрауэ | дыщэхэу | дыщэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зи фэр гъуэжь, бупӀэщӀмэ, фӀыуэ хэкӀ металл лъапӀэ.
ЩАПХЪЭХЭР
- Дыщэр куэншыбым хэлъми улъийркъым. Псалъэжьхэр
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Дыщэр дыжьыным нэхърэ нэхъ лъапӀэщ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- дыщэ: gold, (Au) aurum
- Дыщэр дыжьыным нэхърэ нэхъ лъапӀэщ: gold is worth more than silver.
УРЫСЫБЗЭ
- дыщэ: золото
- Дыщэр дыжьыным нэхърэ нэхъ лъапӀэщ: золото стоит дороже серебра.
псалъафэ зэпыщӀахэр
Дыщэ идэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: sew (embroider) with golden thread Урысыбзэ: вышивать золотой нитью. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Дыщэ лъэужь
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: a happy, fortunate or lucky person Урысыбзэ: счастливый, удачливый человек. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Дыщэ нэс
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: pure gold Урысыбзэ: чистое золото. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ДыщэкӀэ дын (хэдыкӀын)
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: sew (embroider) with gold Урысыбзэ: шить золотом. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
дыщэ плъыжь
Мыхьэнэ: Дыщэ нэс, дыщэ къабзэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: pure gold Урысыбзэ: червонное золото Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
дыщэ пыӀэ
Мыхьэнэ: ДыщэкӀэ гъэщӀэрэщӀа адыгэ цӀыхубз пыӀэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: a Circassian women’s national headdress, sewn (embroidered) with gold thread. Урысыбзэ: адыгский национальный женский головной убор, расшитый золотыми нитками Псалъэ зэпхахэр: НысащӀэм дыщэ пыӀэ щхьэрыгъщ. Щапхъэхэр:
дыщэ сырымэ
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: pure gold Урысыбзэ: червонное золото Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA ['dǝɕɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [дыщ] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | дыщэ | дыщэр | -- | дыщэхэр |
Эргативнэ: | дыщэ | дыщэм | -- | дыщэхэм |
Послеложнэ: | дыщэкӀэ | дыщэмкӀэ | дыщэхэкӀэ | дыщэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | дыщэу | дыщэрауэ | дыщэхэу | дыщэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Дыщэм къыхэщӀыкӀа.
- ИкъукӀэ фӀы, гъуэзэджэ.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Дыщэ сыхьэт.
- Дыщэ Ӏэлъын.
- ЦӀыху дыщэ.
- Сабий дыщэ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- дыщэ: 1. gold 2. of gold (about a person)
- Дыщэ сыхьэт: a gold watch
- Дыщэ Ӏэлъын: a gold ring
- ЦӀыху дыщэ: a man of gold
- Сабий дыщэ: a child of gold
УРЫСЫБЗЭ
- дыщэ: 1. золотой 2. золотой (о человеке)
- Дыщэ сыхьэт: золотые часы
- Дыщэ Ӏэлъын: золотое кольцо
- ЦӀыху дыщэ: золотой человек
- Сабий дыщэ: золотой ребенок
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.