Wt/kbd/дзэкъэгъуэ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [dzɐ'qʹɐʁʷɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• [дзэкъ] + -э + -гъу + -э

СКЛОНЕНЭ

	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	дзэкъэгъуэ	дзэкъэгъуэр	--	дзэкъэгъуэхэр
Эргативнэ:	дзэкъэгъуэ	дзэкъэгъуэм	--	дзэкъэгъуэхэм
Послеложнэ:	дзэкъэгъуэкӀэ	дзэкъэгъуэмкӀэ	дзэкъэгъуэхэкӀэ	дзэкъэгъуэхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	дзэкъэгъуэу	дзэкъэгъуэрауэ	дзэкъэгъуэхэу	дзэкъэгъуэхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Зэ узэдзэкъэн, зэуэ къыгуэбдзэкъыкӀын.

ЩАПХЪЭХЭР

• Чыржын дзэкъэгъуэ зытхухи езгъэхри унэм сыкъыщӀэкӀащ. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Зы шхын дзэкъэгъуэ унэм щӀэлъкъым.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• дзэкъэгъуэ: a morsel enough for one bite
• Зы шхын дзэкъэгъуэ унэм щӀэлъкъым: there isn't a morsel of food in the house.

УРЫСЫБЗЭ

• дзэкъэгъуэ: кусок на один укус
• Зы шхын дзэкъэгъуэ унэм щӀэлъкъым: в доме нет ни крошки еды.

псалъафэ зэпыщӀахэр

Дзэкъэгъуэ Ӏухуакъым

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: hasn't eaten a morsel, hasn't touched food
     Урысыбзэ: маковой росинки во рту не было.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Сэ сщӀэрт си анэм махуэ псом зы дзэкъэгъуэ зэрыӀумыхуар.  ХьэхъупащӀэ Амырхъан

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.