АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
дэ- + е- + [хь] + -ы + -н СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "дехьын"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
дехьын
щымыӀэныгъэ:
демыхьын
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдехьын
удехьын
дехьын
дыдехьын
фыдехьын
дехьын(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьын
удемыхьын
демыхьын
дыдемыхьын
фыдемыхьын
демыхьын(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
дехь!
фыдехь!
щымыӀэныгъэ:
удемыхь!
фыдемыхь!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдрехь
удрехь
дрехь
дыдрехь
фыдрехь
дрехь
щымыӀэныгъэ:
сыдремыхь
удремыхь
дремыхь
дыдремыхь
фыдремыхь
дремыхь
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдохь(ыр)
удохь(ыр)
дохь(ыр)
дыдохь(ыр)
фыдохь(ыр)
дохь(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдехьыркъым
удехьыркъым
дехьыркъым
дыдехьыркъым
фыдехьыркъым
дехьы(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдехь(ыр)т
удехь(ыр)т
дехь(ыр)т
дыдехь(ыр)т
фыдехь(ыр)т
дехь(ыр)т / дехьхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдехь(ыр)тэкъым
удехь(ыр)тэкъым
дехь(ыр)тэкъым
дыдехь(ыр)тэкъым
фыдехь(ыр)тэкъым
дехь(ыр)тэкъым / дехьхэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдехьащ
удехьащ
дехьащ
дыдехьащ
фыдехьащ
дехьа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдехьакъым
удехьакъым
дехьакъым
дыдехьакъым
фыдехьакъым
дехьа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдехьат
удехьат
дехьат
дыдехьат
фыдехьат
дехьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдехьатэкъым
удехьатэкъым
дехьатэкъым
дыдехьатэкъым
фыдехьатэкъым
дехьа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьыгъащ
удехьыгъащ
дехьыгъащ
дыдехьыгъащ
фыдехьыгъащ
дехьыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдехьыгъакъым
удехьыгъакъым
дехьыгъакъым
дыдехьыгъакъым
фыдехьыгъакъым
дехьыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьыгъат
удехьыгъат
дехьыгъат
дыдехьыгъат
фыдехьыгъат
дехьыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдехьыгъатэкъым
удехьыгъатэкъым
дехьыгъатэкъым
дыдехьыгъатэкъым
фыдехьыгъатэкъым
дехьыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыдехьщ
удехьщ
дехьщ
дыдехьщ
фыдехьщ
дехь(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыдехькъым
удехькъым
дехькъым
дыдехькъым
фыдехькъым
дехь(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыдехьт
удехьт
дехьт
дыдехьт
фыдехьт
дехь(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыдехьтэкъым
удехьтэкъым
дехьтэкъым
дыдехьтэкъым
фыдехьтэкъым
дехь(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьынщ
удехьынщ
дехьынщ
дыдехьынщ
фыдехьынщ
дехьын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдехьынкъым
удехьынкъым
дехьынкъым
дыдехьынкъым
фыдехьынкъым
дехьын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьынущ
удехьынущ
дехьынущ
дыдехьынущ
фыдехьынущ
дехьыну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдехьынукъым
удехьынукъым
дехьынукъым
дыдехьынукъым
фыдехьынукъым
дехьыну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьрэ
удехьрэ
дехьрэ
дыдехьрэ
фыдехьрэ
дехь(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдехьыркъэ
удехьыркъэ
дехьыркъэ
дыдехьыркъэ
фыдехьыркъэ
дехьыркъэ / дехьхэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдехь(ыр)т
удехь(ыр)т
дехь(ыр)т
дыдехь(ыр)т
фыдехь(ыр)т
дехь(ыр)т / дехьхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдехь(ыр)тэкъэ
удехь(ыр)тэкъэ
дехь(ыр)тэкъэ
дыдехь(ыр)тэкъэ
фыдехь(ыр)тэкъэ
дехь(ыр)тэкъэ / дехьхэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдехьа
удехьа
дехьа
дыдехьа
фыдехьа
дехьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдехьакъэ
удехьакъэ
дехьакъэ
дыдехьакъэ
фыдехьакъэ
дехьа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдехьат
удехьат
дехьат
дыдехьат
фыдехьат
дехьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдехьатэкъэ
удехьатэкъэ
дехьатэкъэ
дыдехьатэкъэ
фыдехьатэкъэ
дехьа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьыгъа
удехьыгъа
дехьыгъа
дыдехьыгъа
фыдехьыгъа
дехьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдехьыгъакъэ
удехьыгъакъэ
дехьыгъакъэ
дыдехьыгъакъэ
фыдехьыгъакъэ
дехьыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьыгъат
удехьыгъат
дехьыгъат
дыдехьыгъат
фыдехьыгъат
дехьыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдехьыгъатэкъэ
удехьыгъатэкъэ
дехьыгъатэкъэ
дыдехьыгъатэкъэ
фыдехьыгъатэкъэ
дехьыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыдехь
удехь
дехь
дыдехь
фыдехь
дехь(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыдехькъэ
удехькъэ
дехькъэ
дыдехькъэ
фыдехькъэ
дехь(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыдехьт
удехьт
дехьт
дыдехьт
фыдехьт
дехь(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыдехьтэкъэ
удехьтэкъэ
дехьтэкъэ
дыдехьтэкъэ
фыдехьтэкъэ
дехь(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьын
удехьын
дехьын
дыдехьын
фыдехьын
дехьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдехьынкъэ
удехьынкъэ
дехьынкъэ
дыдехьынкъэ
фыдехьынкъэ
дехьын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьыну
удехьыну
дехьыну
дыдехьыну
фыдехьыну
дехьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдехьынукъэ
удехьынукъэ
дехьынукъэ
дыдехьынукъэ
фыдехьынукъэ
дехьыну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьмэ
удехьмэ
дехьмэ
дыдехьмэ
фыдехьмэ
дехь(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьмэ
удемыхьмэ
демыхьмэ
дыдемыхьмэ
фыдемыхьмэ
демыхь(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдехьамэ
удехьамэ
дехьамэ
дыдехьамэ
фыдехьамэ
дехьа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьамэ
удемыхьамэ
демыхьамэ
дыдемыхьамэ
фыдемыхьамэ
демыхьа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдехьыгъамэ
удехьыгъамэ
дехьыгъамэ
дыдехьыгъамэ
фыдехьыгъамэ
дехьыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьыгъамэ
удемыхьыгъамэ
демыхьыгъамэ
дыдемыхьыгъамэ
фыдемыхьыгъамэ
демыхьыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьынмэ
удехьынмэ
дехьынмэ
дыдехьынмэ
фыдехьынмэ
дехьын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьынмэ
удемыхьынмэ
демыхьынмэ
дыдемыхьынмэ
фыдемыхьынмэ
демыхьын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьынумэ
удехьынумэ
дехьынумэ
дыдехьынумэ
фыдехьынумэ
дехьыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьынумэ
удемыхьынумэ
демыхьынумэ
дыдемыхьынумэ
фыдемыхьынумэ
демыхьыну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьтэмэ
удехьтэмэ
дехьтэмэ
дыдехьтэмэ
фыдехьтэмэ
дехь(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьтэмэ
удемыхьтэмэ
демыхьтэмэ
дыдемыхьтэмэ
фыдемыхьтэмэ
демыхь(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдехьатэмэ
удехьатэмэ
дехьатэмэ
дыдехьатэмэ
фыдехьатэмэ
дехьа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьатэмэ
удемыхьатэмэ
демыхьатэмэ
дыдемыхьатэмэ
фыдемыхьатэмэ
демыхьа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдехьыгъатэмэ
удехьыгъатэмэ
дехьыгъатэмэ
дыдехьыгъатэмэ
фыдехьыгъатэмэ
дехьыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьыгъатэмэ
удемыхьыгъатэмэ
демыхьыгъатэмэ
дыдемыхьыгъатэмэ
фыдемыхьыгъатэмэ
демыхьыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьынтэмэ
удехьынтэмэ
дехьынтэмэ
дыдехьынтэмэ
фыдехьынтэмэ
дехьын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьынтэмэ
удемыхьынтэмэ
демыхьынтэмэ
дыдемыхьынтэмэ
фыдемыхьынтэмэ
демыхьын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьынутэмэ
удехьынутэмэ
дехьынутэмэ
дыдехьынутэмэ
фыдехьынутэмэ
дехьыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьынутэмэ
удемыхьынутэмэ
демыхьынутэмэ
дыдемыхьынутэмэ
фыдемыхьынутэмэ
демыхьыну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьынт
удехьынт
дехьынт
дыдехьынт
фыдехьынт
дехьын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдехьынтэкъым
удехьынтэкъым
дехьынтэкъым
дыдехьынтэкъым
фыдехьынтэкъым
дехьын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьынут
удехьынут
дехьынут
дыдехьынут
фыдехьынут
дехьыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдехьынутэкъым
удехьынутэкъым
дехьынутэкъым
дыдехьынутэкъым
фыдехьынутэкъым
дехьыну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьми
удехьми
дехьми
дыдехьми
фыдехьми
дехь(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьми
удемыхьми
демыхьми
дыдемыхьми
фыдемыхьми
демыхь(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдехьами
удехьами
дехьами
дыдехьами
фыдехьами
дехьа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьами
удемыхьами
демыхьами
дыдемыхьами
фыдемыхьами
демыхьа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдехьыгъами
удехьыгъами
дехьыгъами
дыдехьыгъами
фыдехьыгъами
дехьыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьыгъами
удемыхьыгъами
демыхьыгъами
дыдемыхьыгъами
фыдемыхьыгъами
демыхьыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьынми
удехьынми
дехьынми
дыдехьынми
фыдехьынми
дехьын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьынми
удемыхьынми
демыхьынми
дыдемыхьынми
фыдемыхьынми
демыхьын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьынуми
удехьынуми
дехьынуми
дыдехьынуми
фыдехьынуми
дехьыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьынуми
удемыхьынуми
демыхьынуми
дыдемыхьынуми
фыдемыхьынуми
демыхьыну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьтэми
удехьтэми
дехьтэми
дыдехьтэми
фыдехьтэми
дехь(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьтэми
удемыхьтэми
демыхьтэми
дыдемыхьтэми
фыдемыхьтэми
демыхь(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдехьатэми
удехьатэми
дехьатэми
дыдехьатэми
фыдехьатэми
дехьа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьатэми
удемыхьатэми
демыхьатэми
дыдемыхьатэми
фыдемыхьатэми
демыхьа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдехьыгъатэми
удехьыгъатэми
дехьыгъатэми
дыдехьыгъатэми
фыдехьыгъатэми
дехьыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьыгъатэми
удемыхьыгъатэми
демыхьыгъатэми
дыдемыхьыгъатэми
фыдемыхьыгъатэми
демыхьыгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьынтэми
удехьынтэми
дехьынтэми
дыдехьынтэми
фыдехьынтэми
дехьын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьынтэми
удемыхьынтэми
демыхьынтэми
дыдемыхьынтэми
фыдемыхьынтэми
демыхьын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдехьынутэми
удехьынутэми
дехьынутэми
дыдехьынутэми
фыдехьынутэми
дехьыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьынутэми
удемыхьынутэми
демыхьынутэми
дыдемыхьынутэми
фыдемыхьынутэми
демыхьыну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдехьаи
удехьаи
дехьаи
дыдехьаи
фыдехьаи
дехьаи
щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьаи
удемыхьаи
демыхьаи
дыдемыхьаи
фыдемыхьаи
демыхьаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдехьащэрэт
удехьащэрэт
дехьащэрэт
дыдехьащэрэт
фыдехьащэрэт
дехьащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сыдемыхьащэрэт
удемыхьащэрэт
демыхьащэрэт
дыдемыхьащэрэт
фыдемыхьащэрэт
демыхьащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдехьагъэнщ
удехьагъэнщ
дехьагъэнщ
дыдехьагъэнщ
фыдехьагъэнщ
дехьагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдехьагъэнкъым
удехьагъэнкъым
дехьагъэнкъым
дыдехьагъэнкъым
фыдехьагъэнкъым
дехьагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдехьагъэнт
удехьагъэнт
дехьагъэнт
дыдехьагъэнт
фыдехьагъэнт
дехьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдехьагъэнтэкъым
удехьагъэнтэкъым
дехьагъэнтэкъым
дыдехьагъэнтэкъым
фыдехьагъэнтэкъым
дехьагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдехьагъэн
удехьагъэн
дехьагъэн
дыдехьагъэн
фыдехьагъэн
дехьагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдехьагъэнкъэ
удехьагъэнкъэ
дехьагъэнкъэ
дыдехьагъэнкъэ
фыдехьагъэнкъэ
дехьагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдехьагъэнт
удехьагъэнт
дехьагъэнт
дыдехьагъэнт
фыдехьагъэнт
дехьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдехьагъэнтэкъэ
удехьагъэнтэкъэ
дехьагъэнтэкъэ
дыдехьагъэнтэкъэ
фыдехьагъэнтэкъэ
дехьагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдехьагъэнхь
удехьагъэнхь
дехьагъэнхь
дыдехьагъэнхь
фыдехьагъэнхь
дехьагъэнхь
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдехьагъэнукъым
удехьагъэнукъым
дехьагъэнукъым
дыдехьагъэнукъым
фыдехьагъэнукъым
дехьагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдехьагъэнут
удехьагъэнут
дехьагъэнут
дыдехьагъэнут
фыдехьагъэнут
дехьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдехьагъэнутэкъым
удехьагъэнутэкъым
дехьагъэнутэкъым
дыдехьагъэнутэкъым
фыдехьагъэнутэкъым
дехьагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдехьагъэну
удехьагъэну
дехьагъэну
дыдехьагъэну
фыдехьагъэну
дехьагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдехьагъэнукъэ
удехьагъэнукъэ
дехьагъэнукъэ
дыдехьагъэнукъэ
фыдехьагъэнукъэ
дехьагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдехьагъэнут
удехьагъэнут
дехьагъэнут
дыдехьагъэнут
фыдехьагъэнут
дехьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдехьагъэнутэкъэ
удехьагъэнутэкъэ
дехьагъэнутэкъэ
дыдехьагъэнутэкъэ
фыдехьагъэнутэкъэ
дехьагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыдехь
удехь
дехь
дыдехь
фыдехь
дехь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыдемыхь
удемыхь
демыхь
дыдемыхь
фыдемыхь
демыхь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдехьа
удехьа
дехьа
дыдехьа
фыдехьа
дехьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыдемыхьа
удемыхьа
демыхьа
дыдемыхьа
фыдемыхьа
демыхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдехьыгъа
удехьыгъа
дехьыгъа
дыдехьыгъа
фыдехьыгъа
дехьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыдемыхьыгъа
удемыхьыгъа
демыхьыгъа
дыдемыхьыгъа
фыдемыхьыгъа
демыхьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыдехьын
удехьын
дехьын
дыдехьын
фыдехьын
дехьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыдемыхьын
удемыхьын
демыхьын
дыдемыхьын
фыдемыхьын
демыхьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыдехьыну
удехьыну
дехьыну
дыдехьыну
фыдехьыну
дехьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыдемыхьыну
удемыхьыну
демыхьыну
дыдемыхьыну
фыдемыхьыну
демыхьыну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдехь
узэрыдехь
зэрыдехь
дызэрыдехь
фызэрыдехь
зэрыдехь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдемыхь
узэрыдемыхь
зэрыдемыхь
дызэрыдемыхь
фызэрыдемыхь
зэрыдемыхь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдехьа
узэрыдехьа
зэрыдехьа
дызэрыдехьа
фызэрыдехьа
зэрыдехьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдемыхьа
узэрыдемыхьа
зэрыдемыхьа
дызэрыдемыхьа
фызэрыдемыхьа
зэрыдемыхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдехьыгъа
узэрыдехьыгъа
зэрыдехьыгъа
дызэрыдехьыгъа
фызэрыдехьыгъа
зэрыдехьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдемыхьыгъа
узэрыдемыхьыгъа
зэрыдемыхьыгъа
дызэрыдемыхьыгъа
фызэрыдемыхьыгъа
зэрыдемыхьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдехьын
узэрыдехьын
зэрыдехьын
дызэрыдехьын
фызэрыдехьын
зэрыдехьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдемыхьын
узэрыдемыхьын
зэрыдемыхьын
дызэрыдемыхьын
фызэрыдемыхьын
зэрыдемыхьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдехьыну
узэрыдехьыну
зэрыдехьыну
дызэрыдехьыну
фызэрыдехьыну
зэрыдехьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдемыхьыну
узэрыдемыхьыну
зэрыдемыхьыну
дызэрыдемыхьыну
фызэрыдемыхьыну
зэрыдемыхьыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдехь
ущыдехь
щыдехь
дыщыдехь
фыщыдехь
щыдехь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдемыхь
ущыдемыхь
щыдемыхь
дыщыдемыхь
фыщыдемыхь
щыдемыхь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдехьа
ущыдехьа
ущыдехьа
дыщыдехьа
фыщыдехьа
щыдехьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдемыхьа
фыщидемыхьа
щыдемыхьа
дыщыдемыхьа
фыщыдемыхьа
щыдемыхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдехьыгъа
ущыдехьыгъа
щыдехьыгъа
дыщыдехьыгъа
фыщыдехьыгъа
щыдехьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдемыхьыгъа
ущыдемыхьыгъа
щыдемыхьыгъа
дыщыдемыхьыгъа
фыщыдемыхьыгъа
щыдемыхьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдехьын
ущыдехьын
щыдехьын
дыщыдехьын
фыщыдехьын
щыдехьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдемыхьын
ущыдехьын
щыдемыхьын
дыщыдемыхьын
фыщыдемыхьын
щыдемыхьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдехьыну
ущыдехьыну
щыдехьыну
дыщыдехьыну
фыщыдехьыну
щыдехьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдемыхьыну
ущыдемыхьыну
щыдемыхьыну
дыщыдемыхьыну
фыщыдемыхьыну
щыдемыхьыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдехь
уздэдехь
здэдехь
дыздэдехь
фыздэдехь
здэдехь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдемыхь
уздэдемыхь
здэдемыхь
дыздэдемыхь
фыздэдемыхь
здэдемыхь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдехьа
уздэдехьа
здэдехьа
дыздэдехьа
фыздэдехьа
здэдехьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдемыхьа
уздэдемыхьа
здэдемыхьа
дыздэдемыхьа
фыздэдемыхьа
здэдемыхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдехьыгъа
уздэдехьыгъа
здэдехьыгъа
дыздэдехьыгъа
фыздэдехьыгъа
здэдехьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдемыхьыгъа
уздэдемыхьыгъа
здэдемыхьыгъа
дыздэдемыхьыгъа
фыздэдемыхьыгъа
здэдемыхьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдехьын
уздэдехьын
здэдехьын
дыздэдехьын
фыздэдехьын
здэдехьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдемыхьын
уздэдемыхьын
здэдемыхьын
дыздэдемыхьын
фыздэдемыхьын
здэдемыхьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдехьыну
уздэдехьыну
здэдехьыну
дыздэдехьыну
фыздэдехьыну
здэдехьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдемыхьыну
уздэдемыхьыну
здэдемыхьыну
дыздэдемыхьыну
фыздэдемыхьыну
здэдемыхьыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдехь
ущӀыдехь
щӀыдехь
дыщӀыдехь
фыщӀыдехь
щӀыдехь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдемыхь
ущӀыдемыхь
щӀыдемыхь
дыщӀыдемыхь
фыщӀыдемыхь
щӀыдемыхь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдехьа
ущӀыдехьӀехьа
щӀыдехьа
дыщӀыдехьа
фыщӀыдехьа
щӀыдехьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдемыхьа
ущӀыдемыхьа
щӀыдемыхьа
дыщӀыдемыхьа
фыщӀыдемыхьа
щӀыдемыхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдехьыгъа
ущӀыдехьыгъа
щӀыдехьыгъа
дыщӀыдехьыгъа
фыщӀыдехьыгъа
щӀыдехьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдемыхьыгъа
ущӀыдемыхьыгъа
щӀыдемыхьыгъа
дыщӀыдемыхьыгъа
фыщӀыдемыхьыгъа
щӀыдемыхьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдехьын
ущӀыдехьын
щӀыдехьын
дыщӀыдехьын
фыщӀыдехьын
щӀыдехьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдемыхьын
ущӀыдемыхьын
щӀыдемыхьын
дыщӀыдемыхьын
фыщӀыдемыхьын
щӀыдемыхьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдехьыну
ущӀыдехьыну
щӀыдехьыну
дыщӀыдехьыну
фыщӀыдехьыну
щӀыдехьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдемыхьыну
ущӀыдемыхьыну
щӀыдемыхьыну
дыщӀыдемыхьыну
фыщӀыдемыхьыну
щӀыдемыхьыну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыдехьу
удехьу
дехьу
дыдехьу
фыдехьу
дехьу / дехьхэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыдемыхьу
удемыхьу
демыхьу
дыдемыхьу
фыдемыхьу
демыхьу / дехьхэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдехьауэ
удехьауэ
дехьауэ
дыдехьауэ
фыдехьауэ
дехьауэ / дехьахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыдемыхьауэ
удемыхьауэ
демыхьауэ
дыдемыхьауэ
фыдемыхьауэ
демыхьауэ / демыхьахэу
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыдехьурэ
удехьурэ
дехьурэ
дыдехьурэ
фыдехьурэ
дехьурэ / дехьхэурэ
дехь(хэ)урэ
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сыдемыхьурэ
удемыхьурэ
демыхьурэ
дыдемыхьурэ
фыдемыхьурэ
демыхьурэ / демыхьхэурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыбдохь
сыдохь
--
сывдохь
садохь(хэ)
уэ
уздохь
--
удохь
уддохь
--
уадохь(хэ)
ар
здохь
бдохь
дохь
ддохь
вдохь
ядохь(хэ)
дэ
--
дыбдохь
дыдохь
--
дывдохь
дадохь(хэ)
фэ
фыздохь
--
фыдохь
фыддохь
--
фадохь(хэ)
ахэр
здохь
бдохь
дохь
ддохь
вдохь
ядохь(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыбде[хьрэ]
сыде[хьрэ]
--
сывде[хьрэ]
саде[хь(хэ)рэ]
уэ
узде[хьрэ]
--
уде[хьрэ]
удде[хьрэ]
--
уаде[хь(хэ)рэ]
ар
зде[хьрэ]
бде[хьрэ]
де[хьрэ]
дде[хьрэ]
вде[хьрэ]
яде[хь(хэ)рэ]
дэ
--
дыбде[хьрэ]
дыде[хьрэ]
--
дывде[хьрэ]
даде[хь(хэ)рэ]
фэ
фызде[хьрэ]
--
фыбъэде[хьрэ]
фыдде[хьрэ]
--
фаде[хь(хэ)рэ]
ахэр
зде[хьрэ]
бде[хьрэ]
де[хьрэ]
дде[хьрэ]
вде[хьрэ]
яде[хь(хэ)рэ]
-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]
[хь]ыр
--
[хь]хэр
Эргативнэ:
[хь]
[хь]ым
--
[хь]хэм
Послеложнэ:
[хь]кӀэ
[хь]ымкӀэ
[хь]хэкӀэ
[хь]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хь]у
[хь]ырауэ
[хь]хэу
[хь]хэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]а
[хь]ар
--
[хь]ахэр
Эргативнэ:
[хь]а
[хь]ам
--
[хь]ахэм
Послеложнэ:
[хь]акӀэ
[хь]амкӀэ
[хь]ахэкӀэ
[хь]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хь]ауэ
[хь]арауэ
[хь]ахэу
[хь]ахэрауэ
-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]ын
[хь]ыныр
--
[хь]ынхэр
Эргативнэ:
[хь]ын
[хь]ыным
--
[хь]ынхэм
Послеложнэ:
[хь]ынкӀэ
[хь]ынымкӀэ
[хь]ынхэкӀэ
[хь]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[хь]ыну
[хь]ынырауэ
[хь]ынхэу
[хь]ынхэрауэ
-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]ыну
[хь]ынур
--
[хь]ынухэр
Эргативнэ:
[хь]ыну
[хь]ынум
--
[хь]ынухэм
Послеложнэ:
[хь]ынукӀэ
[хь]ынумкӀэ
[хь]ынухэкӀэ
[хь]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хь]ынууэ
[хь]ынурауэ
[хь]ынухэу
[хь]ынухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Еплъ псалъафэ зэпыщӀахэр. ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
дехьын: see псалъафэ зэпыщӀахэр УРЫСЫБЗЭ
дехьын: см. псалъафэ зэпыщӀахэр
псалъафэ зэпыщӀахэр
гугъу дехьын
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: experience difficulties, suffer deprivation because of sb or sth
Урысыбзэ: испытать трудности, лишения из-за кого-чего-л.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.