АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "делэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар):
щыӀэныгъэ:
делэн
щымыӀэныгъэ:
мыделэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыделэн
уделэн
делэн
дыделэн
фыделэн
делэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сымыделэн
умыделэн
мыделэн
дымыделэн
фымыделэн
мыделэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
делэ!
фыделэ!
щымыӀэныгъэ:
умыделэ!
фымыделэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сределэ
уределэ
иределэ
дределэ
фределэ
иределэ
щымыӀэныгъэ:
сремыделэ
уремыделэ
иремыделэ
дремыделэ
фремыделэ
иремыделэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
соделэ(р)
уоделэ(р)
мэделэ(р)
доделэ(р)
фоделэ(р)
мэделэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыделэркъым
уделэркъым
делэркъым
дыделэркъым
фыделэркъым
делэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыделэ(р)т
уделэ(р)т
делэ(р)т
дыделэ(р)т
фыделэ(р)т
делэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыделэ(р)тэкъым
уделэ(р)тэкъым
делэ(р)тэкъым
дыделэ(р)тэкъым
фыделэ(р)тэкъым
делэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыделащ
уделащ
делащ
дыделащ
фыделащ
дела(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыделакъым
уделакъым
делакъым
дыделакъым
фыделакъым
дела(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыделат
уделат
делат
дыделат
фыделат
дела(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыделатэкъым
уделатэкъым
делатэкъым
дыделатэкъым
фыделатэкъым
дела(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэгъащ
уделэгъащ
делэгъащ
дыделэгъащ
фыделэгъащ
делэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыделэгъакъым
уделэгъакъым
делэгъакъым
дыделэгъакъым
фыделэгъакъым
делэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэгъат
уделэгъат
делэгъат
дыделэгъат
фыделэгъат
делэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыделэгъатэкъым
уделэгъатэкъым
делэгъатэкъым
дыделэгъатэкъым
фыделэгъатэкъым
делэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыделэщ
уделэщ
делэщ
дыделэщ
фыделэщ
делэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыделэкъым
уделэкъым
делэкъым
дыделэкъым
фыделэкъым
делэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыделэт
уделэт
делэт
дыделэт
фыделэт
делэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыделэтэкъым
уделэтэкъым
делэтэкъым
дыделэтэкъым
фыделэтэкъым
делэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэнщ
уделэнщ
делэнщ
дыделэнщ
фыделэнщ
делэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыделэнкъым
уделэнкъым
делэнкъым
дыделэнкъым
фыделэнкъым
делэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэнущ
уделэнущ
делэнущ
дыделэнущ
фыделэнущ
делэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыделэнукъым
уделэнукъым
делэнукъым
дыделэнукъым
фыделэнукъым
делэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэрэ
уделэрэ
делэрэ
дыделэрэ
фыделэрэ
делэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыделэркъэ
уделэркъэ
делэркъэ
дыделэркъэ
фыделэркъэ
делэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыделэ(р)т
уделэ(р)т
делэ(р)т
дыделэ(р)т
фыделэ(р)т
делэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыделэ(р)тэкъэ
уделэ(р)тэкъэ
делэ(р)тэкъэ
дыделэ(р)тэкъэ
фыделэ(р)тэкъэ
делэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдела
удела
дела
дыдела
фыдела
дела(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыделакъэ
уделакъэ
делакъэ
дыделакъэ
фыделакъэ
дела(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыделат
уделат
делат
дыделат
фыделат
дела(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыделатэкъэ
уделатэкъэ
делатэкъэ
дыделатэкъэ
фыделатэкъэ
дела(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэгъа
уделэгъа
делэгъа
дыделэгъа
фыделэгъа
делэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыделэгъакъэ
уделэгъакъэ
делэгъакъэ
дыделэгъакъэ
фыделэгъакъэ
делэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэгъат
уделэгъат
делэгъат
дыделэгъат
фыделэгъат
делэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыделэгъатэкъэ
уделэгъатэкъэ
делэгъатэкъэ
дыделэгъатэкъэ
фыделэгъатэкъэ
делэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыделэ
уделэ
делэ
дыделэ
фыделэ
делэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыделэкъэ
уделэкъэ
делэкъэ
дыделэкъэ
фыделэкъэ
делэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыделэт
уделэт
делэт
дыделэт
фыделэт
делэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыделэтэкъэ
уделэтэкъэ
делэтэкъэ
дыделэтэкъэ
фыделэтэкъэ
делэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэн
уделэн
делэн
дыделэн
фыделэн
делэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыделэнкъэ
уделэнкъэ
делэнкъэ
дыделэнкъэ
фыделэнкъэ
делэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэну
уделэну
делэну
дыделэну
фыделэну
делэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыделэнукъэ
уделэнукъэ
делэнукъэ
дыделэнукъэ
фыделэнукъэ
делэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэмэ
уделэмэ
делэмэ
дыделэмэ
фыделэмэ
делэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыделэмэ
умыделэмэ
мыделэмэ
дымыделэмэ
фымыделэмэ
мыделэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыделамэ
уделамэ
деламэ
дыделамэ
фыделамэ
дела(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыделамэ
умыделамэ
мыделамэ
дымыделамэ
фымыделамэ
мыдела(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыделэгъамэ
уделэгъамэ
делэгъамэ
дыделэгъамэ
фыделэгъамэ
делэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыделэгъамэ
умыделэгъамэ
мыделэгъамэ
дымыделэгъамэ
фымыделэгъамэ
мыделэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэнмэ
уделэнмэ
делэнмэ
дыделэнмэ
фыделэнмэ
делэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыделэнмэ
умыделэнмэ
мыделэнмэ
дымыделэнмэ
фымыделэнмэ
мыделэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэнумэ
уделэнумэ
делэнумэ
дыделэнумэ
фыделэнумэ
делэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыделэнумэ
умыделэнумэ
мыделэнумэ
дымыделэнумэ
фымыделэнумэ
мыделэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэтэмэ
уделэтэмэ
делэтэмэ
дыделэтэмэ
фыделэтэмэ
делэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыделэтэмэ
умыделэтэмэ
мыделэтэмэ
дымыделэтэмэ
фымыделэтэмэ
мыделэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыделатэмэ
уделатэмэ
делатэмэ
дыделатэмэ
фыделатэмэ
дела(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыделатэмэ
умыделатэмэ
мыделатэмэ
дымыделатэмэ
фымыделатэмэ
мыдела(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыделэгъатэмэ
уделэгъатэмэ
делэгъатэмэ
дыделэгъатэмэ
фыделэгъатэмэ
делэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыделэгъатэмэ
умыделэгъатэмэ
мыделэгъатэмэ
дымыделэгъатэмэ
фымыделэгъатэмэ
мыделэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэнтэмэ
уделэнтэмэ
делэнтэмэ
дыделэнтэмэ
фыделэнтэмэ
делэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыделэнтэмэ
умыделэнтэмэ
мыделэнтэмэ
дымыделэнтэмэ
фымыделэнтэмэ
мыделэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэнутэмэ
уделэнутэмэ
делэнутэмэ
дыделэнутэмэ
фыделэнутэмэ
делэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыделэнутэмэ
умыделэнутэмэ
мыделэнутэмэ
дымыделэнутэмэ
фымыделэнутэмэ
мыделэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэнт
уделэнт
делэнт
дыделэнт
фыделэнт
делэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыделэнтэкъым
уделэнтэкъым
делэнтэкъым
дыделэнтэкъым
фыделэнтэкъым
делэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэнут
уделэнут
делэнут
дыделэнут
фыделэнут
делэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыделэнутэкъым
уделэнутэкъым
делэнутэкъым
дыделэнутэкъым
фыделэнутэкъым
делэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэми
уделэми
делэми
дыделэми
фыделэми
делэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыделэми
умыделэми
мыделэми
дымыделэми
фымыделэми
мыделэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыделами
уделами
делами
дыделами
фыделами
дела(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыделами
умыделами
мыделами
дымыделами
фымыделами
мыдела(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыделэгъами
уделэгъами
делэгъами
дыделэгъами
фыделэгъами
делэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыделэгъами
умыделэгъами
мыделэгъами
дымыделэгъами
фымыделэгъами
мыделэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэнми
уделэнми
делэнми
дыделэнми
фыделэнми
делэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыделэнми
умыделэнми
мыделэнми
дымыделэнми
фымыделэнми
мыделэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэнуми
уделэнуми
делэнуми
дыделэнуми
фыделэнуми
делэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыделэнуми
умыделэнуми
мыделэнуми
дымыделэнуми
фымыделэнуми
мыделэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэтэми
уделэтэми
делэтэми
дыделэтэми
фыделэтэми
делэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыделэтэми
умыделэтэми
мыделэтэми
дымыделэтэми
фымыделэтэми
мыделэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыделатэми
уделатэми
делатэми
дыделатэми
фыделатэми
дела(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыделатэми
умыделатэми
мыделатэми
дымыделатэми
фымыделатэми
мыдела(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыделэгъатэми
уделэгъатэми
делэгъатэми
дыделэгъатэми
фыделэгъатэми
делэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыделэгъатэми
умыделэгъатэми
мыделэгъатэми
дымыделэгъатэми
фымыделэгъатэми
мыделэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэнтэми
уделэнтэми
делэнтэми
дыделэнтэми
фыделэнтэми
делэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыделэнтэми
умыделэнтэми
мыделэнтэми
дымыделэнтэми
фымыделэнтэми
мыделэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыделэнутэми
уделэнутэми
делэнутэми
дыделэнутэми
фыделэнутэми
делэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыделэнутэми
умыделэнутэми
мыделэнутэми
дымыделэнутэми
фымыделэнутэми
мыделэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыделаи
уделаи
делаи
дыделаи
фыделаи
делаи
щымыӀэныгъэ:
сыделакъыми
уделакъыми
делакъыми
дыделакъыми
фыделакъыми
делакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыделащэрэт
уделащэрэт
делащэрэт
дыделащэрэт
фыделащэрэт
делащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сымыделащэрэт
умыделащэрэт
мыделащэрэт
дымыделащэрэт
фымыделащэрэт
мыделащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыделагъэнщ
уделагъэнщ
делагъэнщ
дыделагъэнщ
фыделагъэнщ
делагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыделагъэнкъым
уделагъэнкъым
делагъэнкъым
дыделагъэнкъым
фыделагъэнкъым
делагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыделагъэнт
уделагъэнт
делагъэнт
дыделагъэнт
фыделагъэнт
делагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыделагъэнтэкъым
уделагъэнтэкъым
делагъэнтэкъым
дыделагъэнтэкъым
фыделагъэнтэкъым
делагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыделагъэн
уделагъэн
делагъэн
дыделагъэн
фыделагъэн
делагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыделагъэнкъэ
уделагъэнкъэ
делагъэнкъэ
дыделагъэнкъэ
фыделагъэнкъэ
делагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыделагъэнт
уделагъэнт
делагъэнт
дыделагъэнт
фыделагъэнт
делагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыделагъэнтэкъэ
уделагъэнтэкъэ
делагъэнтэкъэ
дыделагъэнтэкъэ
фыделагъэнтэкъэ
делагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыделагъэнущ
уделагъэнущ
делагъэнущ
дыделагъэнущ
фыделагъэнущ
делагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыделагъэнукъым
уделагъэнукъым
делагъэнукъым
дыделагъэнукъым
фыделагъэнукъым
делагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыделагъэнут
уделагъэнут
делагъэнут
дыделагъэнут
фыделагъэнут
делагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыделагъэнутэкъым
уделагъэнутэкъым
делагъэнутэкъым
дыделагъэнутэкъым
фыделагъэнутэкъым
делагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыделагъэну
уделагъэну
делагъэну
дыделагъэну
фыделагъэну
делагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыделагъэнукъэ
уделагъэнукъэ
делагъэнукъэ
дыделагъэнукъэ
фыделагъэнукъэ
делагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыделагъэнут
уделагъэнут
делагъэнут
дыделагъэнут
фыделагъэнут
делагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыделагъэнутэкъэ
уделагъэнутэкъэ
делагъэнутэкъэ
дыделагъэнутэкъэ
фыделагъэнутэкъэ
делагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыделэ
уделэ
делэ
дыделэ
фыделэ
делэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыделэ
умыделэ
мыделэ
дымыделэ
фымыделэ
мыделэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдела
удела
дела
дыдела
фыдела
дела(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыдела
умыдела
мыдела
дымыдела
фымыдела
мыдела(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыделэгъа
уделэгъа
делэгъа
дыделэгъа
фыделэгъа
делэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыделэгъа
умыделэгъа
мыделэгъа
дымыделэгъа
фымыделэгъа
мыделэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыделэн
уделэн
делэн
дыделэн
фыделэн
делэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыделэн
умыделэн
мыделэн
дымыделэн
фымыделэн
мыделэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыделэну
уделэну
делэну
дыделэну
фыделэну
делэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыделэну
умыделэну
мыделэну
дымыделэну
фымыделэну
мыделэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыделэ
узэрыделэ
зэрыделэ
дызэрыделэ
фызэрыделэ
зэрыделэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыделэ
узэрымыделэ
зэрымыделэ
дызэрымыделэ
фызэрымыделэ
мызэрыделэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдела
узэрыдела
зэрыдела
дызэрыдела
фызэрыдела
зэрыдела(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыдела
узэрымыдела
зэрымыдела
дызэрымыдела
фызэрымыдела
зэрымыдела(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыделэгъа
узэрыделэгъа
зэрыделэгъа
дызэрыделэгъа
фызэрыделэгъа
зэрыделэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыделэгъа
узэрымыделэгъа
зэрымыделэгъа
дызэрымыделэгъа
фызэрымыделэгъа
зэрымыделэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыделэн
узэрыделэн
зэрыделэн
дызэрыделэн
фызэрыделэн
зэрыделэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыделэн
узэрымыделэн
зэрымыделэн
дызэрымыделэн
фызэрымыделэн
зэрымыделэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыделэну
узэрыделэну
зэрыделэну
дызэрыделэну
фызэрыделэну
зэрыделэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыделэну
узэрымыделэну
зэрымыделэну
дызэрымыделэну
фызэрымыделэну
зэрымыделэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыделэ
ущыделэ
щыделэ
дыщыделэ
фыщыделэ
щыделэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыделэ
ущымыделэ
щымыделэ
дыщымыделэ
фыщымыделэ
щымыделэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдела
ущыдела
щыдела
дыщыдела
фыщыдела
щыдела(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыдела
ущымыдела
щымыдела
дыщымыдела
фыщымыдела
щымыдела(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыделэгъа
ущыделэгъа
щыделэгъа
дыщыделэгъа
фыщыделэгъа
щыделэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыделэгъа
ущымыделэгъа
щымыделэгъа
дыщымыделэгъа
фыщымыделэгъа
щымыделэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыделэн
ущыделэн
щыделэн
дыщыделэн
фыщыделэн
щыделэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыделэн
ущымыделэн
щымыделэн
дыщымыделэн
фыщымыделэн
щымыделэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыделэну
ущыделэну
щыделэну
дыщыделэну
фыщыделэну
щыделэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыделэну
ущымыделэну
щымыделэну
дыщымыделэну
фыщымыделэну
щымыделэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздэделэ
уздэделэ
здэделэ
дыздэделэ
фыздэделэ
здэделэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыделэ
уздэмыделэ
здэмыделэ
дыздэмыделэ
фыздэмыделэ
здэмыделэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдела
уздэдела
здэдела
дыздэдела
фыздэдела
здэдела(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыдела
уздэмыдела
здэмыдела
дыздэмыдела
фыздэмыдела
здэмыдела(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэделэгъа
уздэделэгъа
здэделэгъа
дыздэделэгъа
фыздэделэгъа
здэделэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыделэгъа
уздэмыделэгъа
здэмыделэгъа
дыздэмыделэгъа
фыздэмыделэгъа
здэмыделэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэделэн
уздэделэн
здэделэн
дыздэделэн
фыздэделэн
здэделэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыделэн
уздэмыделэн
здэмыделэн
дыздэмыделэн
фыздэмыделэн
здэмыделэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэделэну
уздэделэну
здэделэну
дыздэделэну
фыздэделэну
здэделэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыделэну
уздэмыделэну
здэмыделэну
дыздэмыделэну
фыздэмыделэну
здэмыделэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэделэ
ущӀэделэ
щӀэделэ
дыщӀэделэ
фыщӀэделэ
щӀэделэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыделэ
ущӀэмыделэ
щӀэмыделэ
дыщӀэмыделэ
фыщӀэмыделэ
щӀэмыделэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэдела
ущӀэдела
щӀэдела
дыщӀэдела
фыщӀэдела
щӀэдела(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыдела
ущӀэмыдела
щӀэмыдела
дыщӀэмыдела
фыщӀэмыдела
щӀэмыдела(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэделэгъа
ущӀэделэгъа
щӀэделэгъа
дыщӀэделэгъа
фыщӀэделэгъа
щӀэделэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыделэгъа
ущӀэмыделэгъа
щӀэмыделэгъа
дыщӀэмыделэгъа
фыщӀэмыделэгъа
щӀэмыделэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэделэн
ущӀэделэн
щӀэделэн
дыщӀэделэн
фыщӀэделэн
щӀэделэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыделэн
ущӀэмыделэн
щӀэмыделэн
дыщӀэмыделэн
фыщӀэмыделэн
щӀэмыделэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэделэну
ущӀэделэну
щӀэделэну
дыщӀэделэну
фыщӀэделэну
щӀэделэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыделэну
ущӀэмыделэну
щӀэмыделэну
дыщӀэмыделэну
фыщӀэмыделэну
щӀэмыделэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыделэу
уделэу
делэу
дыделэу
фыделэу
делэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыделэу
умыделэу
мыделэу
дымыделэу
фымыделэу
мыделэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыделауэ
уделауэ
делауэ
дыделауэ
фыделауэ
делауэ / дела(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыделауэ
умыделауэ
мыделауэ
дымыделауэ
фымыделауэ
мыделауэ(хэ) / мыдела(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыделэурэ
уделэурэ
делэурэ
дыделэурэ
фыделэурэ
делэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сымыделэурэ
умыделэурэ
мыделэурэ
дымыделэурэ
фымыделэурэ
мыделэ(хэ)урэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[дел]э
[дел]эр
--
[дел]эхэр
Эргативнэ:
[дел]э
[дел]эм
--
[дел]эхэм
Послеложнэ:
[дел]экӀэ
[дел]эмкӀэ
[дел]эхэкӀэ
[дел]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[дел]эу
[дел]эрауэ
[дел]эхэу
[дел]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[дел]а
[дел]ар
--
[дел]ахэр
Эргативнэ:
[дел]а
[дел]ам
--
[дел]ахэм
Послеложнэ:
[дел]акӀэ
[дел]амкӀэ
[дел]ахэкӀэ
[дел]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[дел]ауэ
[дел]арауэ
[дел]ахэу
[дел]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[дел]эн
[дел]эныр
--
[дел]энхэр
Эргативнэ:
[дел]эн
[дел]эным
--
[дел]энхэм
Послеложнэ:
[дел]энкӀэ
[дел]энымкӀэ
[дел]энхэкӀэ
[дел]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[дел]эну
[дел]энырауэ
[дел]энхэу
[дел]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[дел]эну
[дел]энур
--
[дел]энухэр
Эргативнэ:
[дел]эну
[дел]энум
--
[дел]энухэм
Послеложнэ:
[дел]энукӀэ
[дел]энумкӀэ
[дел]энухэкӀэ
[дел]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[дел]энуэ
[дел]энурауэ
[дел]энухэу
[дел]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Делагъэ лэжьын, щыуэн. ЩАПХЪЭХЭР
— Бетэмал! Сыделащ япэм. СыкъэчыувыӀэжу си щӀэныгъэм хэзгъэхъуэн хуеящ,— жиӀэрт зэпымычу Софият. ЩоджэнцӀыкӀу Ӏэдэм ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
делэн: do something foolish or stupid; make a mistake УРЫСЫБЗЭ
делэн: сделать глупость; ошибиться
псалъафэ зэпыщӀахэр
И делэн къикӀын
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: play pranks, play around, get into mischief.
Урысыбзэ: расшалиться, разыграться.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.