Wt/kbd/гъэлъэлъэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӏЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ʁɐɬɐ'ɬɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• гъэ- + [лъэлъ] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "гъэлъэлъэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	гъэлъэлъэн
щымыӀэныгъэ:	мыгъэлъэлъэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэн	бгъэлъэлъэн	игъэлъэлъэн	дгъэлъэлъэн	вгъэлъэлъэн	ягъэлъэлъэн
щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъэн	умыгъэлъэлъэн	имыгъэлъэлъэн	дымыгъэлъэлъэн	фымыгъэлъэлъэн	ямыгъэлъэлъэн

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	гъэлъалъэ!	вгъэлъалъэ!
щымыӀэныгъэ:	умыгъэлъалъэ!	фымыгъэлъалъэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	срегъэлъалъэ	урегъэлъалъэ	ирегъэлъалъэ	дрегъэлъалъэ	фрегъэлъалъэ	ирегъэлъалъэ
щымыӀэныгъэ:	сремыгъэлъалъэ	уремыгъэлъалъэ	иремыгъэлъалъэ	дремыгъэлъалъэ	фремыгъэлъалъэ	иремыгъэлъалъэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	согъэлъалъэ(р)	уогъэлъалъэ(р) / богъэлъалъэ(р)	егъэлъалъэ(р)	догъэлъалъэ(р)	фогъэлъалъэ(р)	ягъэлъалъэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэлъалъэркъым	бгъэлъалъэркъым	игъэлъалъэркъым	дгъэлъалъэркъым	вгъэлъалъэркъым	ягъэлъалъэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	згъэлъалъэ(р)т	бгъэлъалъэ(р)т	игъэлъалъэ(р)т	дгъэлъалъэ(р)т	вгъэлъалъэ(р)т	ягъэлъалъэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэлъалъэ(р)тэкъым	бгъэлъалъэ(р)тэкъым	игъэлъалъэ(р)тэкъым	дгъэлъалъэ(р)тэкъым	вгъэлъалъэ(р)тэкъым	ягъэлъалъэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъащ	бгъэлъэлъащ	игъэлъэлъащ	дгъэлъэлъащ	вгъэлъэлъащ	ягъэлъэлъащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъакъым	бгъэлъэлъакъым	игъэлъэлъакъым	дгъэлъэлъакъым	вгъэлъэлъакъым	ягъэлъэлъакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъат	бгъэлъэлъат	игъэлъэлъат	дгъэлъэлъат	вгъэлъэлъат	ягъэлъэлъат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъатэкъым	бгъэлъэлъатэкъым	игъэлъэлъатэкъым	дгъэлъэлъатэкъым	вгъэлъэлъатэкъым	ягъэлъэлъатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэгъащ	бгъэлъэлъэгъащ	игъэлъэлъэгъащ	дгъэлъэлъэгъащ	вгъэлъэлъэгъащ	ягъэлъэлъэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэгъакъым	бгъэлъэлъэгъакъым	игъэлъэлъэгъакъым	дгъэлъэлъэгъакъым	вгъэлъэлъэгъакъым	ягъэлъэлъэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэгъат	бгъэлъэлъэгъат	игъэлъэлъэгъат	дгъэлъэлъэгъат	вгъэлъэлъэгъат	ягъэлъэлъэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэгъатэкъым	бгъэлъэлъэгъатэкъым	игъэлъэлъэгъатэкъым	дгъэлъэлъэгъатэкъым	вгъэлъэлъэгъатэкъым	ягъэлъэлъэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	згъэлъалъэщ	бгъэлъалъэщ	игъэлъалъэщ	дгъэлъалъэщ	вгъэлъалъэщ	ягъэлъалъэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	згъэлъалъэкъым	бгъэлъалъэкъым	игъэлъалъэкъым	дгъэлъалъэкъым	вгъэлъалъэкъым	ягъэлъалъэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	згъэлъалъэт	бгъэлъалъэт	игъэлъалъэт	дгъэлъалъэт	вгъэлъалъэт	ягъэлъалъэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	згъэлъалъэтэкъым	бгъэлъалъэтэкъым	игъэлъалъэтэкъым	дгъэлъалъэтэкъым	вгъэлъалъэтэкъым	ягъэлъалъэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнщ	бгъэлъэлъэнщ	игъэлъэлъэнщ	дгъэлъэлъэнщ	вгъэлъэлъэнщ	ягъэлъэлъэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнкъым	бгъэлъэлъэнкъым	игъэлъэлъэнкъым	дгъэлъэлъэнкъым	вгъэлъэлъэнкъым	ягъэлъэлъэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнущ	бгъэлъэлъэнущ	игъэлъэлъэнущ	дгъэлъэлъэнущ	вгъэлъэлъэнущ	ягъэлъэлъэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнукъым	бгъэлъэлъэнукъым	игъэлъэлъэнукъым	дгъэлъэлъэнукъым	вгъэлъэлъэнукъым	ягъэлъэлъэнукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъалъэрэ	бгъэлъалъэрэ	игъэлъалъэрэ	дгъэлъалъэрэ	вгъэлъалъэрэ	ягъэлъалъэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэлъалъэркъэ	бгъэлъалъэркъэ	игъэлъалъэркъэ	дгъэлъалъэркъэ	вгъэлъалъэркъэ	ягъэлъалъэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	згъэлъалъэ(р)т	бгъэлъалъэ(р)т	игъэлъалъэ(р)т	дгъэлъалъэ(р)т	вгъэлъалъэ(р)т	ягъэлъалъэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэлъалъэ(р)тэкъэ	бгъэлъалъэ(р)тэкъэ	игъэлъалъэ(р)тэкъэ	дгъэлъалъэ(р)тэкъэ	вгъэлъалъэ(р)тэкъэ	ягъэлъалъэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъа	бгъэлъэлъа	игъэлъэлъа	дгъэлъэлъа	вгъэлъэлъа	ягъэлъэлъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъакъэ	бгъэлъэлъакъэ	игъэлъэлъакъэ	дгъэлъэлъакъэ	вгъэлъэлъакъэ	ягъэлъэлъакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъат	бгъэлъэлъат	игъэлъэлъат	дгъэлъэлъат	вгъэлъэлъат	ягъэлъэлъат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъатэкъэ	бгъэлъэлъатэкъэ	игъэлъэлъатэкъэ	дгъэлъэлъатэкъэ	вгъэлъэлъатэкъэ	ягъэлъэлъатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэгъа	бгъэлъэлъэгъа	игъэлъэлъэгъа	дгъэлъэлъэгъа	вгъэлъэлъэгъа	ягъэлъэлъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэгъакъэ	бгъэлъэлъэгъакъэ	игъэлъэлъэгъакъэ	дгъэлъэлъэгъакъэ	вгъэлъэлъэгъакъэ	ягъэлъэлъэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэгъат	бгъэлъэлъэгъат	игъэлъэлъэгъат	дгъэлъэлъэгъат	вгъэлъэлъэгъат	ягъэлъэлъэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэгъатэкъэ	бгъэлъэлъэгъатэкъэ	игъэлъэлъэгъатэкъэ	дгъэлъэлъэгъатэкъэ	вгъэлъэлъэгъатэкъэ	ягъэлъэлъэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	згъэлъалъэ	бгъэлъалъэ	игъэлъалъэ	дгъэлъалъэ	вгъэлъалъэ	ягъэлъалъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	згъэлъалъэкъэ	бгъэлъалъэкъэ	игъэлъалъэкъэ	дгъэлъалъэкъэ	вгъэлъалъэкъэ	ягъэлъалъэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	згъэлъалъэт	бгъэлъалъэт	игъэлъалъэт	дгъэлъалъэт	вгъэлъалъэт	ягъэлъалъэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	згъэлъалъэтэкъэ	бгъэлъалъэтэкъэ	игъэлъалъэтэкъэ	дгъэлъалъэтэкъэ	вгъэлъалъэтэкъэ	ягъэлъалъэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэн	бгъэлъэлъэн	игъэлъэлъэн	дгъэлъэлъэн	вгъэлъэлъэн	ягъэлъэлъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнкъэ	бгъэлъэлъэнкъэ	игъэлъэлъэнкъэ	дгъэлъэлъэнкъэ	вгъэлъэлъэнкъэ	ягъэлъэлъэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэну	бгъэлъэлъэну	игъэлъэлъэну	дгъэлъэлъэну	вгъэлъэлъэну	ягъэлъэлъэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнукъэ	бгъэлъэлъэнукъэ	игъэлъэлъэнукъэ	дгъэлъэлъэнукъэ	вгъэлъэлъэнукъэ	ягъэлъэлъэнукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъалъэмэ	бгъэлъалъэмэ	игъэлъалъэмэ	дгъэлъалъэмэ	вгъэлъалъэмэ	ягъэлъалъэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъалъэмэ	умыгъэлъалъэмэ	имыгъэлъалъэмэ	дымыгъэлъалъэмэ	фымыгъэлъалъэмэ	ямыгъэлъалъэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъамэ	бгъэлъэлъамэ	игъэлъэлъамэ	дгъэлъэлъамэ	вгъэлъэлъамэ	ягъэлъэлъамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъамэ	умыгъэлъэлъамэ	имыгъэлъэлъамэ	дымыгъэлъэлъамэ	фымыгъэлъэлъамэ	ямыгъэлъэлъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэгъамэ	бгъэлъэлъэгъамэ	игъэлъэлъэгъамэ	дгъэлъэлъэгъамэ	вгъэлъэлъэгъамэ	ягъэлъэлъэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъэгъамэ	умыгъэлъэлъэгъамэ	имыгъэлъэлъэгъамэ	дымыгъэлъэлъэгъамэ	фымыгъэлъэлъэгъамэ	ямыгъэлъэлъэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнмэ	бгъэлъэлъэнмэ	игъэлъэлъэнмэ	дгъэлъэлъэнмэ	вгъэлъэлъэнмэ	ягъэлъэлъэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъэнмэ	умыгъэлъэлъэнмэ	имыгъэлъэлъэнмэ	дымыгъэлъэлъэнмэ	фымыгъэлъэлъэнмэ	ямыгъэлъэлъэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнумэ	бгъэлъэлъэнумэ	игъэлъэлъэнумэ	дгъэлъэлъэнумэ	вгъэлъэлъэнумэ	ягъэлъэлъэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъэнумэ	умыгъэлъэлъэнумэ	имыгъэлъэлъэнумэ	дымыгъэлъэлъэнумэ	фымыгъэлъэлъэнумэ	ямыгъэлъэлъэнумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъалъэтэмэ	бгъэлъалъэтэмэ	игъэлъалъэтэмэ	дгъэлъалъэтэмэ	вгъэлъалъэтэмэ	ягъэлъалъэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъалъэтэмэ	умыгъэлъалъэтэмэ	имыгъэлъалъэтэмэ	дымыгъэлъалъэтэмэ	фымыгъэлъалъэтэмэ	ямыгъэлъалъэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъатэмэ	бгъэлъэлъатэмэ	игъэлъэлъатэмэ	дгъэлъэлъатэмэ	вгъэлъэлъатэмэ	ягъэлъэлъатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъатэмэ	умыгъэлъэлъатэмэ	имыгъэлъэлъатэмэ	дымыгъэлъэлъатэмэ	фымыгъэлъэлъатэмэ	ямыгъэлъэлъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэгъатэмэ	бгъэлъэлъэгъатэмэ	игъэлъэлъэгъатэмэ	дгъэлъэлъэгъатэмэ	вгъэлъэлъэгъатэмэ	ягъэлъэлъэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъэгъатэмэ	умыгъэлъэлъэгъатэмэ	имыгъэлъэлъэгъатэмэ	дымыгъэлъэлъэгъатэмэ	фымыгъэлъэлъэгъатэмэ	ямыгъэлъэлъэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнтэмэ	бгъэлъэлъэнтэмэ	игъэлъэлъэнтэмэ	дгъэлъэлъэнтэмэ	вгъэлъэлъэнтэмэ	ягъэлъэлъэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъэнтэмэ	умыгъэлъэлъэнтэмэ	имыгъэлъэлъэнтэмэ	дымыгъэлъэлъэнтэмэ	фымыгъэлъэлъэнтэмэ	ямыгъэлъэлъэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнутэмэ	бгъэлъэлъэнутэмэ	игъэлъэлъэнутэмэ	дгъэлъэлъэнутэмэ	вгъэлъэлъэнутэмэ	ягъэлъэлъэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъэнутэмэ	умыгъэлъэлъэнутэмэ	имыгъэлъэлъэнутэмэ	дымыгъэлъэлъэнутэмэ	фымыгъэлъэлъэнутэмэ	ямыгъэлъэлъэнутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнт	бгъэлъэлъэнт	игъэлъэлъэнт	дгъэлъэлъэнт	вгъэлъэлъэнт	ягъэлъэлъэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнтэкъым	бгъэлъэлъэнтэкъым	игъэлъэлъэнтэкъым	дгъэлъэлъэнтэкъым	вгъэлъэлъэнтэкъым	ягъэлъэлъэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнут	бгъэлъэлъэнут	игъэлъэлъэнут	дгъэлъэлъэнут	вгъэлъэлъэнут	ягъэлъэлъэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнутэкъым	бгъэлъэлъэнутэкъым	игъэлъэлъэнутэкъым	дгъэлъэлъэнутэкъым	вгъэлъэлъэнутэкъым	ягъэлъэлъэнутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъалъэми	бгъэлъалъэми	игъэлъалъэми	дгъэлъалъэми	вгъэлъалъэми	ягъэлъалъэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъалъэми	умыгъэлъалъэми	имыгъэлъалъэми	дымыгъэлъалъэми	фымыгъэлъалъэми	ямыгъэлъалъэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъами	бгъэлъэлъами	игъэлъэлъами	дгъэлъэлъами	вгъэлъэлъами	ягъэлъэлъами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъами	умыгъэлъэлъами	имыгъэлъэлъами	дымыгъэлъэлъами	фымыгъэлъэлъами	ямыгъэлъэлъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэгъами	бгъэлъэлъэгъами	игъэлъэлъэгъами	дгъэлъэлъэгъами	вгъэлъэлъэгъами	ягъэлъэлъэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъэгъами	умыгъэлъэлъэгъами	имыгъэлъэлъэгъами	дымыгъэлъэлъэгъами	фымыгъэлъэлъэгъами	ямыгъэлъэлъэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнми	бгъэлъэлъэнми	игъэлъэлъэнми	дгъэлъэлъэнми	вгъэлъэлъэнми	ягъэлъэлъэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъэнми	умыгъэлъэлъэнми	имыгъэлъэлъэнми	дымыгъэлъэлъэнми	фымыгъэлъэлъэнми	ямыгъэлъэлъэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнуми	бгъэлъэлъэнуми	игъэлъэлъэнуми	дгъэлъэлъэнуми	вгъэлъэлъэнуми	ягъэлъэлъэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъэнуми	умыгъэлъэлъэнуми	имыгъэлъэлъэнуми	дымыгъэлъэлъэнуми	фымыгъэлъэлъэнуми	ямыгъэлъэлъэнуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъалъэтэми	бгъэлъалъэтэми	игъэлъалъэтэми	дгъэлъалъэтэми	вгъэлъалъэтэми	ягъэлъалъэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъалъэтэми	умыгъэлъалъэтэми	имыгъэлъалъэтэми	дымыгъэлъалъэтэми	фымыгъэлъалъэтэми	ямыгъэлъалъэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъатэми	бгъэлъэлъатэми	игъэлъэлъатэми	дгъэлъэлъатэми	вгъэлъэлъатэми	ягъэлъэлъатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъатэми	умыгъэлъэлъатэми	имыгъэлъэлъатэми	дымыгъэлъэлъатэми	фымыгъэлъэлъатэми	ямыгъэлъэлъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэгъатэми	бгъэлъэлъэгъатэми	игъэлъэлъэгъатэми	дгъэлъэлъэгъатэми	вгъэлъэлъэгъатэми	ягъэлъэлъэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъэгъатэми	умыгъэлъэлъэгъатэми	имыгъэлъэлъэгъатэми	дымыгъэлъэлъэгъатэми	фымыгъэлъэлъэгъатэми	ямыгъэлъэлъэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнтэми	бгъэлъэлъэнтэми	игъэлъэлъэнтэми	дгъэлъэлъэнтэми	вгъэлъэлъэнтэми	ягъэлъэлъэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъэнтэми	умыгъэлъэлъэнтэми	имыгъэлъэлъэнтэми	дымыгъэлъэлъэнтэми	фымыгъэлъэлъэнтэми	ямыгъэлъэлъэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъэнутэми	бгъэлъэлъэнутэми	игъэлъэлъэнутэми	дгъэлъэлъэнутэми	вгъэлъэлъэнутэми	ягъэлъэлъэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъэнутэми	умыгъэлъэлъэнутэми	имыгъэлъэлъэнутэми	дымыгъэлъэлъэнутэми	фымыгъэлъэлъэнутэми	ямыгъэлъэлъэнутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъаи	бгъэлъэлъаи	игъэлъэлъаи	дгъэлъэлъаи	вгъэлъэлъаи	ягъэлъэлъаи
щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъаи	умыгъэлъэлъаи	имыгъэлъэлъаи	дымыгъэлъэлъаи	фымыгъэлъэлъаи	ямыгъэлъэлъаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъащэрэт	бгъэлъэлъащэрэт	игъэлъэлъащэрэт	дгъэлъэлъащэрэт	вгъэлъэлъащэрэт	ягъэлъэлъащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сымыгъэлъэлъащэрэт	умыгъэлъэлъащэрэт	имыгъэлъэлъащэрэт	дымыгъэлъэлъащэрэт	фымыгъэлъэлъащэрэт	ямыгъэлъэлъащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэнщ	бгъэлъэлъагъэнщ	игъэлъэлъагъэнщ	дгъэлъэлъагъэнщ	вгъэлъэлъагъэнщ	ягъэлъэлъагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэнкъым	бгъэлъэлъагъэнкъым	игъэлъэлъагъэнкъым	дгъэлъэлъагъэнкъым	вгъэлъэлъагъэнкъым	ягъэлъэлъагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэнт	бгъэлъэлъагъэнт	игъэлъэлъагъэнт	дгъэлъэлъагъэнт	вгъэлъэлъагъэнт	ягъэлъэлъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэнтэкъым	бгъэлъэлъагъэнтэкъым	игъэлъэлъагъэнтэкъым	дгъэлъэлъагъэнтэкъым	вгъэлъэлъагъэнтэкъым	ягъэлъэлъагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэн	бгъэлъэлъагъэн	игъэлъэлъагъэн	дгъэлъэлъагъэн	вгъэлъэлъагъэн	ягъэлъэлъагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэнкъэ	бгъэлъэлъагъэнкъэ	игъэлъэлъагъэнкъэ	дгъэлъэлъагъэнкъэ	вгъэлъэлъагъэнкъэ	ягъэлъэлъагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэнт	бгъэлъэлъагъэнт	игъэлъэлъагъэнт	дгъэлъэлъагъэнт	вгъэлъэлъагъэнт	ягъэлъэлъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэнтэкъэ	бгъэлъэлъагъэнтэкъэ	игъэлъэлъагъэнтэкъэ	дгъэлъэлъагъэнтэкъэ	вгъэлъэлъагъэнтэкъэ	ягъэлъэлъагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэнущ	бгъэлъэлъагъэнущ	игъэлъэлъагъэнущ	дгъэлъэлъагъэнущ	вгъэлъэлъагъэнущ	ягъэлъэлъагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэнукъым	бгъэлъэлъагъэнукъым	игъэлъэлъагъэнукъым	дгъэлъэлъагъэнукъым	вгъэлъэлъагъэнукъым	ягъэлъэлъагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэнут	бгъэлъэлъагъэнут	игъэлъэлъагъэнут	дгъэлъэлъагъэнут	вгъэлъэлъагъэнут	ягъэлъэлъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэнутэкъым	бгъэлъэлъагъэнутэкъым	игъэлъэлъагъэнутэкъым	дгъэлъэлъагъэнутэкъым	вгъэлъэлъагъэнутэкъым	ягъэлъэлъагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэну	бгъэлъэлъагъэну	игъэлъэлъагъэну	дгъэлъэлъагъэну	вгъэлъэлъагъэну	ягъэлъэлъагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэнукъэ	бгъэлъэлъагъэнукъэ	игъэлъэлъагъэнукъэ	дгъэлъэлъагъэнукъэ	вгъэлъэлъагъэнукъэ	ягъэлъэлъагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэнут	бгъэлъэлъагъэнут	игъэлъэлъагъэнут	дгъэлъэлъагъэнут	вгъэлъэлъагъэнут	ягъэлъэлъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згъэлъэлъагъэнутэкъэ	бгъэлъэлъагъэнутэкъэ	игъэлъэлъагъэнутэкъэ	дгъэлъэлъагъэнутэкъэ	вгъэлъэлъагъэнутэкъэ	ягъэлъэлъагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зыгъэлъалъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгъэлъалъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыгъэлъэлъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгъэлъэлъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыгъэлъэлъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгъэлъэлъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зыгъэлъэлъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгъэлъэлъэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зыгъэлъэлъэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгъэлъэлъэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	згъэлъалъэ	бгъэлъалъэ	игъэлъалъэ	дгъэлъалъэ	вгъэлъалъэ	ягъэлъалъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэлъалъэ	умыгъэлъалъэ	имыгъэлъалъэ	дымыгъэлъалъэ	фымыгъэлъалъэ	ямыгъэлъалъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	згъэлъэлъа	бгъэлъэлъа	игъэлъэлъа	дгъэлъэлъа	вгъэлъэлъа	ягъэлъэлъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэлъэлъа	умыгъэлъэлъа	имыгъэлъэлъа	дымыгъэлъэлъа	фымыгъэлъэлъа	ямыгъэлъэлъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	згъэлъэлъэгъа	бгъэлъэлъэгъа	игъэлъэлъэгъа	дгъэлъэлъэгъа	вгъэлъэлъэгъа	ягъэлъэлъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэлъэлъэгъа	умыгъэлъэлъэгъа	имыгъэлъэлъэгъа	дымыгъэлъэлъэгъа	фымыгъэлъэлъэгъа	ямыгъэлъэлъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	згъэлъэлъэн	бгъэлъэлъэн	игъэлъэлъэн	дгъэлъэлъэн	вгъэлъэлъэн	ягъэлъэлъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэлъэлъэн	умыгъэлъэлъэн	имыгъэлъэлъэн	дымыгъэлъэлъэн	фымыгъэлъэлъэн	ямыгъэлъэлъэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	згъэлъэлъэну	бгъэлъэлъэну	игъэлъэлъэну	дгъэлъэлъэну	вгъэлъэлъэну	ягъэлъэлъэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэлъэлъэну	умыгъэлъэлъэну	имыгъэлъэлъэну	дымыгъэлъэлъэну	фымыгъэлъэлъэну	ямыгъэлъэлъэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	гъэлъалъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	мыгъэлъалъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	гъэлъэлъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мыгъэлъэлъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	гъэлъэлъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мыгъэлъэлъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	гъэлъэлъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мыгъэлъэлъэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	гъэлъэлъэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мыгъэлъэлъэну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгъэлъалъэ	зэрыбгъэлъалъэ	зэригъэлъалъэ	зэрыдгъэлъалъэ	зэрывгъэлъалъэ	зэрагъэлъалъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгъэлъалъэ	зэрумыгъэлъалъэ	зэримыгъэлъалъэ	зэрыдмыгъэлъалъэ	зэрывмыгъэлъалъэ	зэрамыгъэлъалъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгъэлъэлъа	зэрыбгъэлъэлъа	зэригъэлъэлъа	зэрыдгъэлъэлъа	зэрывгъэлъэлъа	зэрагъэлъэлъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгъэлъэлъа	зэрумыгъэлъэлъа	зэримыгъэлъэлъа	зэрыдмыгъэлъэлъа	зэрывмыгъэлъэлъа	зэрамыгъэлъэлъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгъэлъэлъэгъа	зэрыбгъэлъэлъэгъа	зэригъэлъэлъэгъа	зэрыдгъэлъэлъэгъа	зэрывгъэлъэлъэгъа	зэрагъэлъэлъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгъэлъэлъэгъа	зэрумыгъэлъэлъэгъа	зэримыгъэлъэлъэгъа	зэрыдмыгъэлъэлъэгъа	зэрывмыгъэлъэлъэгъа	зэрамыгъэлъэлъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгъэлъэлъэн	зэрыбгъэлъэлъэн	зэригъэлъэлъэн	зэрыдгъэлъэлъэн	зэрывгъэлъэлъэн	зэрагъэлъэлъэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгъэлъэлъэн	зэрумыгъэлъэлъэн	зэримыгъэлъэлъэн	зэрыдмыгъэлъэлъэн	зэрывмыгъэлъэлъэн	зэрамыгъэлъэлъэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгъэлъэлъэну	зэрыбгъэлъэлъэну	зэригъэлъэлъэну	зэрыдгъэлъэлъэну	зэрывгъэлъэлъэну	зэрагъэлъэлъэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгъэлъэлъэну	зэрумыгъэлъэлъэну	зэримыгъэлъэлъэну	зэрыдмыгъэлъэлъэну	зэрывмыгъэлъэлъэну	зэрамыгъэлъэлъэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щызгъэлъалъэ	щыбгъэлъалъэ	щигъэлъалъэ	щыдгъэлъалъэ	щывгъэлъалъэ	щагъэлъалъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгъэлъалъэ	щумыгъэлъалъэ	щимыгъэлъалъэ	щыдмыгъэлъалъэ	щывмыгъэлъалъэ	щамыгъэлъалъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щызгъэлъэлъа	щыбгъэлъэлъа	щигъэлъэлъа	щыдгъэлъэлъа	щывгъэлъэлъа	щагъэлъэлъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгъэлъэлъа	щумыгъэлъэлъа	щимыгъэлъэлъа	щыдмыгъэлъэлъа	щывмыгъэлъэлъа	щамыгъэлъэлъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щызгъэлъэлъэгъа	щыбгъэлъэлъэгъа	щигъэлъэлъэгъа	щыдгъэлъэлъэгъа	щывгъэлъэлъэгъа	щагъэлъэлъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгъэлъэлъэгъа	щумыгъэлъэлъэгъа	щимыгъэлъэлъэгъа	щыдмыгъэлъэлъэгъа	щывмыгъэлъэлъэгъа	щамыгъэлъэлъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щызгъэлъэлъэн	щыбгъэлъэлъэн	щигъэлъэлъэн	щыдгъэлъэлъэн	щывгъэлъэлъэн	щагъэлъэлъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгъэлъэлъэн	щумыгъэлъэлъэн	щимыгъэлъэлъэн	щыдмыгъэлъэлъэн	щывмыгъэлъэлъэн	щамыгъэлъэлъэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щызгъэлъэлъэну	щыбгъэлъэлъэну	щигъэлъэлъэну	щыдгъэлъэлъэну	щывгъэлъэлъэну	щагъэлъэлъэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгъэлъэлъэну	щумыгъэлъэлъэну	щимыгъэлъэлъэну	щыдмыгъэлъэлъэну	щывмыгъэлъэлъэну	щамыгъэлъэлъэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здэзгъэлъалъэ	здэбгъэлъалъэ	здигъэлъалъэ	здэдгъэлъалъэ	здэвгъэлъалъэ	здагъэлъалъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгъэлъалъэ	здумыгъэлъалъэ	здимыгъэлъалъэ	здэдмыгъэлъалъэ	здэвмыгъэлъалъэ	здамыгъэлъалъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэзгъэлъэлъа	здэбгъэлъэлъа	здигъэлъэлъа	здэдгъэлъэлъа	здэвгъэлъэлъа	здагъэлъэлъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгъэлъэлъа	здумыгъэлъэлъа	здимыгъэлъэлъа	здэдмыгъэлъэлъа	здэвмыгъэлъэлъа	здамыгъэлъэлъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэзгъэлъэлъэгъа	здэбгъэлъэлъэгъа	здигъэлъэлъэгъа	здэдгъэлъэлъэгъа	здэвгъэлъэлъэгъа	здагъэлъэлъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгъэлъэлъэгъа	здумыгъэлъэлъэгъа	здимыгъэлъэлъэгъа	здэдмыгъэлъэлъэгъа	здэвмыгъэлъэлъэгъа	здамыгъэлъэлъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэзгъэлъэлъэн	здэбгъэлъэлъэн	здигъэлъэлъэн	здэдгъэлъэлъэн	здэвгъэлъэлъэн	здагъэлъэлъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгъэлъэлъэн	здумыгъэлъэлъэн	здимыгъэлъэлъэн	здэдмыгъэлъэлъэн	здэвмыгъэлъэлъэн	здамыгъэлъэлъэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэзгъэлъэлъэну	здэбгъэлъэлъэну	здигъэлъэлъэну	здэдгъэлъэлъэну	здэвгъэлъэлъэну	здагъэлъэлъэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгъэлъэлъэну	здумыгъэлъэлъэну	здимыгъэлъэлъэну	здэдмыгъэлъэлъэну	здэвмыгъэлъэлъэну	здамыгъэлъэлъэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгъэлъалъэ	щӀэбгъэлъалъэ	щӀигъэлъалъэ	щӀэдгъэлъалъэ	щӀэвгъэлъалъэ	щӀагъэлъалъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгъэлъалъэ	щӀумыгъэлъалъэ	щӀимыгъэлъалъэ	щӀэдмыгъэлъалъэ	щӀэвмыгъэлъалъэ	щӀамыгъэлъалъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгъэлъэлъа	щӀэбгъэлъэлъа	щӀигъэлъэлъа	щӀэдгъэлъэлъа	щӀэвгъэлъэлъа	щӀагъэлъэлъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгъэлъэлъа	щӀумыгъэлъэлъа	щӀимыгъэлъэлъа	щӀэдмыгъэлъэлъа	щӀэвмыгъэлъэлъа	щӀамыгъэлъэлъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгъэлъэлъэгъа	щӀэбгъэлъэлъэгъа	щӀигъэлъэлъэгъа	щӀэдгъэлъэлъэгъа	щӀэвгъэлъэлъэгъа	щӀагъэлъэлъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгъэлъэлъэгъа	щӀумыгъэлъэлъэгъа	щӀимыгъэлъэлъэгъа	щӀэдмыгъэлъэлъэгъа	щӀэвмыгъэлъэлъэгъа	щӀамыгъэлъэлъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгъэлъэлъэн	щӀэбгъэлъэлъэн	щӀигъэлъэлъэн	щӀэдгъэлъэлъэн	щӀэвгъэлъэлъэн	щӀагъэлъэлъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгъэлъэлъэн	щӀумыгъэлъэлъэн	щӀимыгъэлъэлъэн	щӀэдмыгъэлъэлъэн	щӀэвмыгъэлъэлъэн	щӀамыгъэлъэлъэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгъэлъэлъэну	щӀэбгъэлъэлъэну	щӀигъэлъэлъэну	щӀэдгъэлъэлъэну	щӀэвгъэлъэлъэну	щӀагъэлъэлъэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгъэлъэлъэну	щӀумыгъэлъэлъэну	щӀимыгъэлъэлъэну	щӀэдмыгъэлъэлъэну	щӀэвмыгъэлъэлъэну	щӀамыгъэлъэлъэну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	згъэлъалъэу	бгъэлъалъэу	игъэлъалъэу	дгъэлъалъэу	вгъэлъалъэу	ягъэлъалъэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэлъалъэу	умыгъэлъалъэу	имыгъэлъалъэу	дымыгъэлъалъэу	фымыгъэлъалъэу	ямыгъэлъалъэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	згъэлъэлъауэ	бгъэлъэлъауэ	игъэлъэлъауэ	дгъэлъэлъауэ	вгъэлъэлъауэ	ягъэлъэлъауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэлъэлъауэ	умыгъэлъэлъауэ	имыгъэлъэлъауэ	дымыгъэлъэлъауэ	фымыгъэлъэлъауэ	ямыгъэлъэлъауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	згъэлъалъэурэ	бгъэлъалъэурэ	игъэлъалъэурэ	дгъэлъалъэурэ	вгъэлъалъэурэ	ягъэлъалъэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сымыгъэлъалъэурэ	умыгъэлъалъэурэ	имыгъэлъалъэурэ	дымыгъэлъалъэурэ	фымыгъэлъалъэурэ	ямыгъэлъалъэурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	узогъэлъалъэ	согъэлъалъэ	--	фызогъэлъалъэ	согъэлъалъэ(хэ)
уэ	сыбогъэлъалъэ	--	уогъэлъалъэ / богъэлъалъэ	дыбогъэлъалъэ	--	уогъэлъалъэ(хэ) / богъэлъалъэ(хэ)
абы	сегъэлъалъэ	уегъэлъалъэ	егъэлъалъэ	дегъэлъалъэ	фегъэлъалъэ	егъэлъалъэ(хэ)
дэ	--	удогъэлъалъэ	догъэлъалъэ	--	фыдогъэлъалъэ	догъэлъалъэ(хэ)
фэ	сывогъэлъалъэ	--	фогъэлъалъэ	дывогъэлъалъэ	--	фогъэлъалъэ(хэ)
абыхэм	сагъэлъалъэ	уагъэлъалъэ	ягъэлъалъэ	дагъэлъалъэ	фагъэлъалъэ	ягъэлъалъэ(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Подлежащэ
сэ	--	узгъэ[лъалъэрэ]	згъэ[лъалъэрэ]	--	фызгъэ[лъалъэрэ]	згъэ[лъалъэ(хэ)рэ]
уэ	сыбгъэ[лъалъэрэ]	--	бгъэ[лъалъэрэ]	дыбгъэ[лъалъэрэ]	--	бгъэ[лъалъэ(хэ)рэ]
абы	сигъэ[лъалъэрэ]	уигъэ[лъалъэрэ]	игъэ[лъалъэрэ]	дигъэ[лъалъэрэ]	фигъэ[лъалъэрэ]	игъэ[лъалъэ(хэ)рэ]
дэ	--	удгъэ[лъалъэрэ]	дгъэ[лъалъэрэ]	--	фыдгъэ[лъалъэрэ]	дгъэ[лъалъэ(хэ)рэ]
фэ	сывгъэ[лъалъэрэ]	--	вгъэ[лъалъэрэ]	дывгъэ[лъалъэрэ]	--	вгъэ[лъалъэ(хэ)рэ]
абыхэм	сагъэ[лъалъэрэ]	уагъэ[лъалъэрэ]	ягъэ[лъалъэрэ]	дагъэ[лъалъэрэ]	фагъэ[лъалъэрэ]	ягъэ[лъалъэ(хэ)рэ]

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гъэлъалъ]э	[гъэлъалъ]эр	--	[гъэлъалъ]эхэр
Эргативнэ:	[гъэлъалъ]э	[гъэлъалъ]эм	--	[гъэлъалъ]эхэм
Послеложнэ:	[гъэлъалъ]экӀэ	[гъэлъалъ]эмкӀэ	[гъэлъалъ]эхэкӀэ	[гъэлъалъ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[гъэлъалъ]эуэ	[гъэлъалъ]эрауэ	[гъэлъалъ]эхэу	[гъэлъалъ]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гъэлъэлъ]а	[гъэлъэлъ]ар	--	[гъэлъэлъ]ахэр
Эргативнэ:	[гъэлъэлъ]а	[гъэлъэлъ]ам	--	[гъэлъэлъ]ахэм
Послеложнэ:	[гъэлъэлъ]акӀэ	[гъэлъэлъ]амкӀэ	[гъэлъэлъ]ахэкӀэ	[гъэлъэлъ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[гъэлъэлъ]ауэ	[гъэлъэлъ]арауэ	[гъэлъэлъ]ахэу	[гъэлъэлъ]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гъэлъэлъ]эн	[гъэлъэлъ]эныр	--	[гъэлъэлъ]энхэр
Эргативнэ:	[гъэлъэлъ]эн	[гъэлъэлъ]эным	--	[гъэлъэлъ]энхэм
Послеложнэ:	[гъэлъэлъ]энкӀэ	[гъэлъэлъ]энымкӀэ	[гъэлъэлъ]энхэкӀэ	[гъэлъэлъ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[гъэлъэлъ]эну	[гъэлъэлъ]энырауэ	[гъэлъэлъ]энхэу	[гъэлъэлъ]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гъэлъэлъ]эну	[гъэлъэлъ]энур	--	[гъэлъэлъ]энухэр
Эргативнэ:	[гъэлъэлъ]эну	[гъэлъэлъ]энум	--	[гъэлъэлъ]энухэм
Послеложнэ:	[гъэлъэлъ]энукӀэ	[гъэлъэлъ]энумкӀэ	[гъэлъэлъ]энухэкӀэ	[гъэлъэлъ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[гъэлъэлъ]энууэ	[гъэлъэлъ]энурауэ	[гъэлъэлъ]энухэу	[гъэлъэлъ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. лъэлъэн псалъэм и каузатив.
2. Бла гуэр зэрыутӏыпщыкӏын.
3. Ухуэна, зэрыхъа гуэрхэр зэрыгъэутӏыпщын.
4. Хьэдзэхэр къытегъэлъэлын (п. п. нартыхум), жылэхэр къигъэлъэлъын (п. п. джэшым).

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Абджынэр гъэлъэлъэн.
• Щыгъэр гъэлъэлъэн.
• Цыджанэр гъэлъэлъэн.
• Нартыху гъэлъэлъэн.
• Джэш гъэлъэлъэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• гъэлъэлъэн: 1. causative for лъэлъэн: break sth; husk (grain) 2. scatter sth (for example, beads) 3. unravel sth (braids) 4. grind, crumble (e.g. maize, beans)
• Абджынэр гъэлъэлъэн.break the window pane
• Щыгъэр гъэлъэлъэн. scatter beads
• Цыджанэр гъэлъэлъэн. unravel a sweater
• Нартыху гъэлъэлъэн. grind maize
• Джэш гъэлъэлъэн. crush peas

УРЫСЫБЗЭ

• гъэлъэлъэн: 1. каузатив к лъэлъэн: разломать что-л.; шелушить (зерно) 2. рассыпать что-л (напр. бусы) 3. распустить, расплести что-л. (косы) 4. рушить (напр. кукурузу, фасоль)
• Абджынэр гъэлъэлъэн: разломать оконное стекло
• Щыгъэр гъэлъэлъэн: рассыпать бусы
• Цыджанэр гъэлъэлъэн: расплести свитер
• Нартыху гъэлъэлъэн: рушить кукурузу
• Джэш гъэлъэлъэн: рушить фасоль

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.