АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЗЫГЪЭБЕЛДЖЫЛЫ ЦӀЭПАПЩӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕEdit
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭEdit
- IPA [ɐp'xʷɐdɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭEdit
- [а] + -п + хуэ- + [д] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | апхуэдэ | апхуэдэр | -- | апхуэдэхэр |
Эргативнэ: | апхуэдэ | апхуэдэм | -- | апхуэдэхэм |
Послеложнэ: | апхуэдэкӀэ | апхуэдэмкӀэ | апхуэдэхэкӀэ | апхуэдэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | апхуэдэу | апхуэдэрауэ | апхуэдэхэу | апхуэдэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Абы ещхь, абы хуэдэ.
ЩАПХЪЭХЭРEdit
- — КӀэрэфхэ апхуэдэ епщӀэ хъурэ, хэт илъэгъуа апхуэдэ хабзэ, нысашэм нысэ ямышэу кӀуэжу? — жеӀэ лӀым. ХьэхъупащӀэ Хьэжбэчыр
- — Сыт зиунагъурэ! ХьэпащӀэ къогубжь. — Апхуэдэ хьэдыгъуэдахэ дунейм щызекӀуэ хабзэ — щӀалэгъуалэ газетым къикӀ корреспондентыр спортзалым щӀамыгъэхьэну! ЩоджэнцӀыкӀу Ӏэдэм
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 102 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
Апхуэдэ щэкӀым щыгъыныгъуэ куэд къыхадыкӀ. | Из такой ткани шьются многие виды одежды. | A lot of clothes are sewn from such cloth. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- апхуэдэ: so, such
УРЫСЫБЗЭEdit
- апхуэдэ: такой
псалъафэ зэпыщӀахэр
Апхуэдэ къабзэуEdit
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: precisely like that, exactly so Урысыбзэ: точно так. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Апхуэдэ щӀыкӀэкӀэEdit
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: in such a way or manner, so Урысыбзэ: таким образом, так. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Апхуэдэхэм дежEdit
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: in such cases Урысыбзэ: в таких случаях. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕEdit
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.