Wt/ht/Konstitisyon

konstitisyon

Istwa mo sa

Istwa ak etimoloji

Definisyon

konstitisyon | Non
Yon konstitisyon se yon dokiman ki rasanble totalite lòd ki byen etabli nan yon peyi sou gouvènman konstitisyonèl, (e.g. yon demokrasi reprezantativ, kèk rayòm, yon eta ki depandan sou ‘on lòt pi gran pouvwa, yon inyon, etc.). Lòd sa yo rélativman pèmanan, dèske chanjman nan yo nesesite kolaborasyon yon gran majorite nan moun ki konsène yo, nan tout branch gouvènman, oubyen tout reprezantan legislativ nan gouvènman.

Gen yon provèb ki soti pami pèp Ayisyen an, ki di, « Konstitisyon se papie, men bayonèt se fè ». Itilize souvan pou signale ke, lè yon konstitisyon pa gen dan, lè lòd konstisyonèl yo pa respekte, moun ki kapab kanpe sou zam yo pran zam, e moun ki gen resous achté pouvwa ; sitwayen odinè yo ak pòv yo menm rete a zero.

Reyèlman, yon konstitisyon se « lalwa aplike ». Aplike ak tout pèp la, san eksèpsyon pou pèsòn. Nan yon demokrasi, pa egzanp, menm lòd ki apliké pou pòv k’ap mande charite nan lari-a, se men lòd ki pou Prezidan. Si gouvènman ki etabli lwa refize obeyi-l, kiyès ki sipoze, rès sitwayennete peyi-a pa gen rezon pou ba lalwa okenn enpòtans.

Nou ka di, « yon konstitisyon se yon dokiman ki gen anpil enpòtans si li se yon dokiman legitim ». Lè yon gouvènman respekte pròp lwa konstitisyonèl li etabli. Lè chanjman nan konstitisyon an fèt pa prosesi lejislativ legitim byen ouvè. Lè pa gen oken konflik nan gouvènman ak provizyon konstitisyonèl yo. Tout sitwayen yon peyi trouve rezon pou yo swiv lòd konstitisyon an, pou yo « respekte lalwa aplike ».

Nanvè sitiasyon sa ekziste tou. Si yon gouvènman pa gen rèl nan do-l. Si li se yon gouvènman soup. Si lajistis vini ak yon pri ; pòv pakapab jwenn jistis. Si gouvènman pa kabab swiv lòd konstitisyonèl ki deja etabli lè pèp la mande ‘on chanjman. Konstitisyon peyi sila, valè lòd moun sa yo, pa anyen plis ke yon fèy papie ak lank sou li.

Remak '

Senp	Pliryèl
konstitisyon	konstitisyon yo

lyen ak mo sa

Ayiti konnen anpil vèsyon konstitisyon li. Ou mèt li dènye vèsyon konstitisyon 1987.

Tradiksyon nan lòt lang yo

tradiksyon na pe twouve

• |es|Constituciòn
• |en|constitution
• |fr|constitution