گیردکان چیرپماق و اور سالماق دبلری
edit
آنا آنلاتیم
- موغان بؤلگه‌سینده اَن اَسکی و یئرلی آغاج‌لاردان بیری گیرده‌کان «قوز، جینقیر» آغاجی‌دیر. گیرده‌کانی اؤنجه ائوده یا ائوه یاخین باغچا کیمی بیر یئرده شیتیل ائدیللر، بیر ایلدن سونرا، بایرام قاباغی گؤیه‌رن شیوی آپاریب ایسته‌دیکلری یئرده اَکیرلر. بو شیولر یئددی-سککیز ایلدن سونرا بار وئرمه‌یه باشلاییرلار. بئله اَکمه‌ده گیرده‌کانین قابیغی یوموشالسین دئیه، اونو اَکمه‌دن اؤنجه بیر نئچه گون سووا یاتیردیرلار.
- گیرده‌کانی قیشین قاریندان قاباق ایسته‌دییین یئرده آپاریب اَکسن، داها شیتیل ائله‌مک لازیم اولمور. قیشین قاری و بوزو اونون قابیغینی یوموشالدیر و او یازدا گویه‌ریر. اما بئله اَکمه‌ده کیرده‌کانی قورد-قوش تاپیب یئییر و تک-تکی ده چورویور و کسیر.موغانین اؤزللیکله داغلیق بؤلگه‌لرینده، یاشی بئش یوز ایلدن ده آرتیق اولان، گیرده‌کان آغاجلاری واردیر. بو آغاج‌لار یاشا دولدوقجا، اونون کؤتوگونون ایچی بوشالیر و چوغوش آدیندا بیر بوش یئر یارانیر. بیرده، هر ایل بو آغاجین خوللارینین اوج‌لاری بیر آز قورویور و یئنی ایل یئنی خول بیر آز آرتیق گؤیه‌ریر. بو ایشین نتیجه‌سینده گیرده‌کان آغاجی دؤرد-بئش یوز ایل عمور سورور، اما خوللارینین اوجو داللاماق(هرس) ایسته میر. یاشلی‌لاریمیزین دئدیک‌لرینه گؤره، خول-بوداغی جاوانلاشسین دئیه، هر یوز ایل اونون خول‌لاری کؤتوگه یاخین داللانیر و آیریدان گؤیه‌ریر. گیرده‌کان آغاجی بو قدر یاشا دولا بیلدیگینه گؤره اونون مالکییتی، یئر مالکیتیندن آیری دیر. چوخ یئرلر ده گؤرونور یئر بیری‌نین و گیرده‌کان بیر آیریسی‌نین‌دیر.بو آغاج بایرام آییندا او بیری آغاج‌لارلا یاناشی قیش یوخوسوندان اویانیر. بایرامدان سونرا یارپاق آچان زامان گیرده‌کان دا گتیریر. بو آغاج شیو چاغی، کؤکو او قدر درینه گئتمه‌دیگینه، سووارماق ایسته‌ییر. اما یئکه‌لیب کؤکو درینه گئتدیگی چاغ یئر آلتیندا اولان سولاردان استفاده ائدیر و سووارماق لازیم اولمور.
- گیرده‌کانین باری‌نین (میوه‌سی‌نین) اوچ بؤلومو اولور. زگال(اوز قابیق)،ایچ قابیق و ایچه. گیرده‌کانین زگالی اوستونده اولاندا اونا زگاللی گیرده‌کان یا زگال دئییلیر. اما زگالی سویولوب چیخدیقدان سونرا اونا جینقیر دا دئییلیر. جینقیرین ایچینده ایچه اولور. ایچه‌نین آراسیندا یوخا آغاج کیمین بیر شئی اولور و ائششک آدلانیر. ایچه ایلک چاغ‌لاریندا یوموشاق اولور و اونا فیرتیق دئییلیر. زامان کئچدیکجه او برکیییر و ائششگی ده قارالدیقدان سونرا گیرده‌کان یئتیشیر. گیرده‌کانین زگالی چوخ آجی اولور اوندان بیر تورکه داوا و بویاق کیمی ده استفاده اولونور. اؤرنک اولاراق مال-داوار داباق اولاندا دئییردیلر گیرده‌کان زگالینین سویون تؤکسن تئز یاخشیلاشار. گیرده‌کان زگآلی مور (قهوه ای) بویا وئریر، بوتون طبیعی بویالار کیمی چوخ داواملی بویا اولور، حتی گونون ایشیغی دا بو بویانی آغاردا بیلمیر. بورالاردا اونونلا چوخلو، خاما بویاردیلار.گیرده‌کان قورا بیشیرن و قویروق دوغان (تیر و مرداد) آی‌لاری‌نین گونونو گؤروب یایین آخیریندا، زومار آییندا یئتیشیر.آدامی اولان کیمسه، گیرده‌کانینی اؤزو چیرپیر. آدامی اولمایان و ایسته‌مه‌ین، چیرپیجی توتور. اَمک دانیشیغی اولماسا، آتا-بابا دان قالدیغینا گؤره اَمک حاققی اوندان بیر اولور، یوخسا دانیشیغا باغلیدیر.چیرپیجی لؤک آدلانان بیر اوزون آغاج گؤتورور و چیخا بیلدیگی یئرده اوتورور لؤکله گیرده‌کانی چیرپیب یئره تؤکور. گیرده‌کان آغاجی یئکه اولاندا، گؤروردون نئچه چیرپیجی بیرلیکده چیرپیرلار. چیرپماق ایشی قوتاردیقدان سونرا اونو بیر یئره توپلاییب و اؤلچوب چیرپیجی حاققینی دا وئریرلر.گیرده‌کان چیرپیلان چاغ باغا و کنده چوخ های کوی دوشور. بوتون اوشاق‌لار و گنج‌لرده سئوینج حسی یارانیر. گیرده‌کانی اولان اونا گؤره و اولمایان گیرده‌کاندان قالان اورا گؤره.
- گیرده‌کان چیرپیلیب قورتاردیقدان سونرا گؤروردون آغاجدا تک-تک گیرده‌کان قالیبدیر. بو قالان گیرده‌کانا اور یا پئش اوری دئییلیر. (بوستان-زاد دا بیردن ییغیلیب قوتاراندا دئییرلر اورلانیب). ائله بو چاغ دا سیرا گیرده‌کانی اولمایان اما سئوینن اوشاق‌لارا-گنج‌لره چاتیردی. هره‌نین اَلینده بیر توربا-جانتایی و بیر کیرتدک (بیر ارشین بویوندا ال آغاجی) یا لؤک، های-کوی سالا-سالا آغاجا یاخینلاشیرلار. گؤروردون لؤک چاتان یئره، لؤکو اولانین بیری چیخیر و اورلاری بیر-بیر سالیر و یولداشی یئرده گؤتورور. کیرتدک‌چی‌لر ده، یئردن گیرده‌کان لاری بیر-بیر گؤروب، ووروب سالیرلار. دؤنه‌لر‌له گؤرون؛ بیری‌نین اوزونه-گؤزونه گیرده‌کان دگیر، بیری‌نین باشینا گیرده‌کان سالماغا گؤیه آتیلان داش دگیب یاریلیر و یا قاریشیقلیق اولور و گؤیدن گلن کیرتدک بیرینه دگیر و ایش تؤره‌دیر. اما هئچ ایش، اور سالماغین های-هارایینی، سئوینجینی اَلدن آلا بیلمیردی و بو آنلارین های-هارایی، سئوینجی و حتی تؤره‌نن حادثه‌لری، گله‌جگین کیشی‌لری‌نین-اَرن‌لری‌نین یادداش‌لارینا بیر خاطیره یارپاغی کیمین باغلانیردی. ایندی او کیشی‌لر دن بو یازی‌لاری اوخویان وارسا دئیه بیلمه‌رم او گون‌لرینی نئجه خاتیرلاییرلار. اما اولو شهریاریمیز بئله خاتیرلاییر؛
- شنگیل آوا یوردو عاشیق آلماسی ---گاهدان گئدیب اوردا قوناق قالماسی
- داش آتماسی آلما هئیوا سالماسی قالیب شیرین یوخو کیمی یادیمدا
- اثر قویوب روحومدا هر زادیمدا
آنلام‌لار
یازیلیش‌لار
- لاتینجه : girdəkan çırpmaq və ur salmaq dəbləri
قایناق‌لار
- موغان
- milmugan.blogfa.com