Olanike Kudirat Adeyemo (o tshotwe ka kgwedi ya Phukwi ele lesome le bosupa ngwaga wa sekete makgolo a robabongwe le masome a supa (1970), Ibadan, Nigeria) ke moitsanape wa Nigeria wa boitekanelo jwa diphologolo le kalafi ya thibelo kwa sekolong se segolwane sa Ibadan. Ke mothusa mokhanselara wa patlisiso, tlhabololo le tirisanommogo ya maano, motho wa ntlha go fitlhelela maemo a Mmadikolo le mosadi wa ntlha mo lephateng la bongaka jwa diphologolo mo metsing kwa Nigeria.
Dikinolo
edit- Kalafi ya diphologolo e na le seabe se se botlhokwa thata mo go samaganeng le dikgwetlho tsa lefatshe tsa ngwagakgolo wa bo21 tse di ikaegileng ka dikabelo tsa rona tsa loago mo Katlegong ya Diphologolo, Patlisiso ya Biomedical, Boitekanelo jwa Diphologolo, Tlhagiso le Tshomarelo ya Mefuta ya Diphologolo, mmogo le go Sireletsa Boitekanelo jwa Batho. Mo lefatsheng ka bophara tiro e e lebaganeng le dikgwetlho tsa go tshola ikonomi ya thuto le tiragatso ya bongaka jwa diphologolo, go tlhabolola tirelo ya bongaka jwa diphologolo go fitlhelela ditlhokego tse di fetogang tsa setšhaba; mo godimo ga moo, baagi, batlhami ba dipholisi, le e leng badiri ba bongaka gantsi ga ba itse gore bongaka jwa diphologolo bo tshegetsa jang boitekanelo jwa diphologolo le jwa batho.
- [1] Porof. Puo ya ga Olanike Adeyemo ka ga bongaka jwa diphologolo e botlhokwa thata mo go tsibogeleng dikgwetlho tsa lefatshe tsa lekgolo la bo21 la dingwaga.
- E ne ya neelwa kwa Lefapheng la Kalafi ya Diphologolo la yunibesiti, e e neng e rulagantswe ke Lekgotla la Kalafi ya Diphologolo la Nigeria, ka tirisanommogo le Yunibesiti ya Ibadan ka Mosupologo, Diphalane 24, 2022.
- Basadi ba ba dirang mo go tsa saense ba bonala ba fitlhela go le thata go amogelwa le go fitlhelela maemo a a kwa godimo mo dithutong tsa bone. Seno se boammaaruri thata mo dinageng tsa Afrika tse di kwa borwa jwa Sahara, ka ntlha ya dikgoreletsi tsa setso le go tlhaola batho. Mo tikologong ya Nigeria lenyalo, botsadi le ditiro tse dingwe tse di abetsweng bong " jaaka go tlhokomela bagodi " di tsaya maemo a ntlha go feta tiro le thuto.
- [2] Porof. Olanike Adeyemo o bua ka dikgoreletsi tse di lebaneng basadi ba baitsesaense kwa Nigeria. Basadi le bone ba lebana le dikgwetlho tse di tshwanang le tsa babatlisisi botlhe. Tseno di akaretsa go tlhaela ga mafaratlhatlha, go nna le didirisiwa tsa go dira dipatlisiso tsa maemo a a kwa godimo le go bona madi a go dira dipatlisiso. Mo godimo ga moo, baitseanape ba basadi ba ba sa tswang go simolola tiro ya bone ga ba na dikao tse dintsi tsa basadi tse ba ka di latelang go ba tlhotlheletsa le go ba kaela.
- [3] Porof. Olanike Adeyemo mo potsolotsong le makasine wa inthanete, The Conversation, April 1, 2020. " Saense e ne ya ntiragalela, mme lorato ke lone lo lo neng lwa dira gore ke rate saense. "
- [4] Porof. Olanike Adeyemo o tlhalosa ka loeto lwa gagwe go ya kwa saenseng.
- Ga go na lefatshe lepe le le tla go thusang go tlhabolola lefathse la gaeno. Fa e le gore o amogela thuso ya madi ya patlisiso, e tshwanetse ya nna e e solegelang molemo naga e e e tshegetsang. Gore re kgone go rarabolola mathata a rona a tikologo le a boitekanelo, patlisiso e tshwanetse go duelelwa ke Nigeria. Bontsi jwa madi a re a amogelang a tswa kwa ntle ga naga mme ke bone ba ba dirang tshwetso ya gore ba batla gore o dire dipatlisiso ka eng. Di laolwa ke maemo. Bontsi jwa tsone ga di kitla di rarabolola dilo tsa motheo tse di tlhokwang ke Nigeria. Ke Ba-Nigeria fela ba ba ka thusang Nigeria go fitlhelela tlhabololo e kgolwane.
- [5] Porof. Olanike Adeyemo mo potsolotsong le The Punch mabapi le gore Nigeria e tsene bokgakala jo bo kae mo go tlhatlhobeng lephata la boitekanelo jwa diphologolo. Ka kgwedi ya Seetebosigo e le lesome , ngwaga wa dikete tse pedi lesome le metso e supa (2017).
- Go na le tlhokego ya go batlisisa mo go oketsegileng ka kgang eno le go tshegetsa dipatlisiso tse di malebana le go ithuta ka malwetse. Re tlhoka go itse gore ke ka ntlha yang fa batho ba le bantsi ba swa ka ntlha ya go palelwa ke go bereka ga diphilo, kankere ya sebete le mathata a diphilo fa ba sa dire dilo ka tsela e e tshwanetseng kana ba na le maemo a a dirang gore ba tlhaselwe ke malwetse ano.
- [6] A gatelela tlhokego ya go batlisisa ka tsa bongaka jwa diphologolo le go tshegetsa patlisiso go le gontsi mo potsolotsong ya gagwe le The Punch, Seetebosigo e le lesome , ngwaga wa dikete tse pedi lesome le metso e supa (2017).