Wq/kk/Қазақ мақал-мәтелдері

Адам туралы

А

Адам деген ардақты ат.
Адамдықтан үлкен ат жоқ, наннан үлкен ас жоқ.

Туған ел туралы

А

Аққу көлін аңсайды, адам туған жерін аңсайды.
Ат айналып қазығын табар, ел айналып елін табар.
Ат үйірін сағынса, артқы аяғын қағынар.
Ер үйірін сағынса, айыл-тұман тағынар.

Ә

Әркімнің өз жері – Мысыр шаһары.

Б

Бақа көлін сүйеді, бұлдырық шөлін сүйеді, ер жігіт елін сүйеді.
Бақа көлінде патша, балық суында патша, жігіт елінде патша.

Е

Ел-елдің бәрі жақсы, өз елің бәрінен жақсы.
Ел іші – алтын бесік.
Елін сүйгеннің еңсесі биік.
Елінен безген ер оңбас, көлінен безген қаз оңбас.
Ер – еліңде, гүл – жеріңде.
Ер жігіт – елінің ұлы, намысының құлы.
Есі бар жігіт елін табар, есі жоқ жігіт жаттың отын жағар.
Есі бүтін елден шықпайды, елінің қырын жықпайды.
Есің барда елің тап.

Ж

Жат елдің жақсысы болғанша, өз еліңнің сақшысы бол.
Жекен жерінде көгерер, ер елінде көгерер.
Жер – алған ер, жер сатқан – қара жер.

И

Ит тойған жеріне, ер туған жеріне.

К

Кісі елінде күркірегенше, өз жеріңде дүркіре.

Қ

Қараған өз жерінде гүрілдер.
Құлан қағын қорғайды, киік лағын қорғайды.
Құлан өз қағынан өзі жерімес.

М

Мал қонысын іздейді, ер жігіт туысын іздейді.

О

Опасызда Отан жоқ.
Отан үшін – ерге тиген үлес.
Отанға опасыздық еткенің - өз түбіңе өзің жеткенің.
Отанды сүю – отбасынан басталады.
Отансыз адам – ормансыз бұлбұл.
Отансыздың оты жанбайды.
Отанын сүйген отқа жанбайды, суға батпайды.

Ө

Өз елім - өлең төсегім.
Өз елімнің басы болмасам да, сайының тасы болайын.

П

Пәлен жерде алтын бар, барсаң, бақыр да жоқ.
Пәлен жерден пайда бар, өз еліңдей қайда бар?!

Жақсы жігіт жер шолып, ақыр түбі айналар.

С

Сағынған елін аңсайды, сары ала қаз көлін аңсайды.
Сары ала қаз көлін аңсайды,

Ер жігіт елін аңсайды.

Сұңқар қиясын сағынады, торғай ұясын сағынады.

Т

Туған елің болмаса, тумай-ақ қойсын Күн мен Ай.
Туған жерге туың тік.
Туған жердей жер болмас, туған елдей ел болмас.
Туған жердің күні де ыстық, түні де ыстық.
Туған жердің қадірін шетте жүрсең білерсің.
Туған жердің торғайы да сүйкімді.
Туған жердің торғайы тұрымтайдай көрінер.

Құлыны тайдай көрінер, қыздары айдай көрінер.

Туған жердің түтіні де тәтті.
Туған үйдің түтіні жылы, тұған ананың күтімі жылы.
Тұғырына саңғыған сұңқар оңбас, үйірінен қаңғыған тұлпар оңбас.

Ұ

Ұлтарақтай болса да, ата қоныс жер қымбат.

Ат төбеліндей болса да, туып-өскен ел қымбат.

Ш

Шетте жүрсең тарығарсың, өз еліңді сағынарсың.

І

Іргесі берік елді жау ала алмас.

Ауызы бір елді дау ала алмас.

Халық туралы

А

Аздың азаншысы болғанша, көптің қазаншысы бол.
Айна айна емес, халық айна

Б

Берекені көктен тілеме, Бірлігі мол көптен тіле.
Бестің басы болғанша, алтының аяғы бол

Е

Ел артындағы шаң жұтады, Ел алдындағы май жұтады.
Ел құлағы елу
Елге дұшпан жерге сыймас, Жерге дұшпан елге сыймас.
Елде түлкі аштан өлмес.
Елден безген көмусіз қалар.
Елді сыйлағанын өзіңді сыйлағанын.