Ko te vahe o te toafa ne'e ko he fihi kele a Hihifo mo Hahake i te ta'u 1993.
E mahino mai te 'u fekumi ne'e fai e Sophie Chave-Dartoen kia Alikisio Liufau i 'Utufua ne'e ko te tokakovi a Hihifo mo Hahake i te 1993 ne'e tupu ko te vahe o te toafa pea mo te fakamo'oni o te tu'akoi o te 'u pālokia ne'e kau i te fihi.
Ki te haha'i o Alele, ne'e ko te toafa ia a nātou talu mai te temi o te Molihina. Ki te kau Hahake, ne'e ko te tu'akoi pe ia o te ta'u 1982 ae ne'e kua fakamo'oni. Ne'e fakamulimuli pea vahe te toafa e Hahake.
Ne'e hiva'i e Sagato Kale Simutoga te koga aeni ne'e hoko ke manatu'i e te haha'i.
Hiva a Sagato Kale Simutoga edit
1.Faipule fakalelei mai
Tuku pe kau fakakata’i
He’e feia si'i ma'uli
Maufehi kae mole he fihi
Ka lagi au meo ko hoku vale
Mo te temi kua mafuli kehe
Kua vete to te fihi kele
Pea lua aki te politike
E oiaue eau manavahe
Koena te toafa kua osi i te vahe
Koena te toafa kua osi i te vahe
Kae mavae Alele i tonatou kele
2.Galo te tamai mo si'i fa'e
Te tehina mo te tu'aga'ane
Tukutu’u mu'a te politike
Tu'ulaga lua te fihi kele
Mea pe e tahi nee mo'oni
Ko he tahi ke ina foaki mai
Te koloa mo ni pa’aga lahi
Puli osi ai te atamai
E oiaue eau manavahe
Koena te toafa kua osi ite vahe
Koena te toafa kua osi ite vahe
Kae mavae Alele i tonatou kele
3.Fakamulimuli Kulitea
Kae ke tala mai he tonu'aga
Au logo i tona fakahua
Kua kehe te aga'ifenua
Ka fia fihi kele he tahi
Pea teu mu'a he kai tahi
Fakaafe sii kau aliki
Kae tu'u malie te fihi
E oiaue eau tagi mamahi
Koena te toafa kua kaka'i
Koena te toafa kua kaka'i
Te kele o Alele talu mai te kui
4.Aho ake pea fai te vahe
Pea ui mai kau mavae
Kae ma'u leva sioku kele
Pule ai si'i tagata kehe
Oie eau totolo leva
O maligi kooku loimata
Eau ilo'i siona hala
Kae mole hoku falala'aga
E oiaue eau tagi mamahi
Koena te toafa kua kaka'i
Koena te toafa kua kaka'i
Te kele o Alele talu mai te kui
5.Kae ko sii fua foki aia
Ko sioku tu'a mo me'a noa
Pea mole ma'u hina pa'aga
Moo fai te aga'ifenua
He’e au nofo e au ilo'i
Si'i tu'ulaga o toku api
Tona lahi moona tuakoi
Fakapo toku kaka'i
E oiaue e tagi toku loto
I si'i tagata kehe kua na pupunu ifo
I si'i tagata kehe kua na pupunu ifo
Sioku tu'afenua mo siaku paito (x2)
6.Oie tuku ai pe la
Kau nofo aki sioku noa
E mole puli ki he tagata
Ko koe mo au mo te Atua
Uluimonua au gata he
Na'a agatu'u ki si'i pule
Heu mo te potu o Makakele
Maufehi he ko taua pe
E oiaue ko ai e na kumi
Ko ‘o tatou kele talu mai te kui
Ko ‘o tatou kele talu mai te kui
Pea kua toe fa’ao ke tou ma'uli (x2)
MOLIHINA
Matapuna edit
- Sophie Chave-Dartoen: ''Royauté, chefferie et monde socio-cosmique à Wallis ('Uvea)'', CREDO, Marseille, 2017
- Sagato Kale Simutoga: Hiva ki te vahe o te toafa