Fakamatala ki te Vakamate o Honikulu
Ne'e ko he tu'utāmaki ne'e hoko ki te vaka o te sōlia tai falani ko te L'Hermitte i te ta'u 1874.
E mahino mai te 'u nusipepa falani mo pilitania o te temi aia, ne'e ko te vaka ne'e mavae mai Toulon i te 'aho 18 o Sulio 1873 pea ne'e kau ki te folau kau sōlia e 160. I tanātou faiga'i ke hū i te ava o Honikulu, ne'e tuta te vaka i te lauhakau o makape ai i te hola 9 'uhu o te 'aho 29 o Sunio 1874.
Ne'e mamate ai te fo'i toko 3 kae kaku te kaugamālie ki Nukuatea mo Fonuafo'ou o nonofo ai. Ne'e ma'u logo ki ai te kau pātele mo te kau 'aliki o nātou tauhi nātou i Nukuatea o kaku ki tanātou liliu ki Falani i Sulio 1874.
I te ta'ofi o te talatuku faka'uvea, ne'e hoko te tu'utāmaki he ne'e fekau e 'ihi i te vaka ke lī ki te moana te fakatātā o Malia o tupu ai te makape o te vaka pea mo te mamate o nātou ne'e agatu'u ki te fine'aliki.
I te 2013, ne'e fekau e te kau 'aliki ke fai he kumi i te ava o Honikulu ke toe ma'u te fakatātā o Malia.
E lau ki te toko 120 te kaiga ne'e kau ki te 'uku aeni ne'e fakahoko i te koga me'a ae e higoa ko Taugalavelave pea toe kau ki ai mo ni kau mātapule o hage ko Pascal Nicomette ae mai Halalo. Ko te toega vaka ae asi fakapo'uli mai i te ava o Honikulu i te 'aho nei.
Matapuna
edit- Televisio 'Uvea mo Futuna 'Uluaki (2013): https://www.facebook.com/wfla1ere/videos/10200479542058621?idorvanity=162992757084447
- Televisio 'Uvea mo Futuna 'Uluaki (2013): https://www.facebook.com/.../a.163238520.../522119677838418/
- Fakamatala a Amelia Kikanoi, Malia Sosefo Fiakaifonu mo Falakika Filimohahau ite tohi a Raymond Mayer - "Les transformations de la tradition narrative à l'île d'Uvea (Wallis)", SDO, Palesi, 1976
- Nusipepa: ''The Wallis Islands'' - Dr. Emile Deschamps, le Tour du monde, Palesi, 1885: https://www.gutenberg.org/files/15056/15056-h/15056-h.htm
- Fakamatal: ''Parcours d'un marin'', le contre-amiral Boisse: https://www.genealanille.fr/.../12/30/le-parcours-d-un-marin