Ko Mikaele Tui ko he tagata 'uvea ne'e tupu i te 'aho 14 o Fepualio 1956 i Aka'aka pea ne'e mavae mo tātou i te 'aho 4 o Aukusito 2023 i Palesi. Ne'e ko he tagata ne'e fai kumi logo, taki satikā, aliki fa'u mo gaue pule'aga.
Ma'uli
edit
Ne'e tupu Mikaele Tui i Aka'aka i te 'aho 14 o Fepualio 1956. Ne'e kau i te 'u fāmili Tui mai 'Utufua mo Hansen mai Alele pea ne'e ma'uli i te palōkia o Hihifo.
I tana ta'u 15, ne'e 'alu o ako i te seminālio o Saint-Léon i Païta kae ne'e fakamulimuli pea mavai mai ai o hû ki te sôlia tai o gaue ai lolotoga māhina e 18.
Ne'e liliu mai leva ki 'Uvea o gaue i te fale lātio o 'Uvea mo Futuna (FR3) o fakaliliu te 'u logo ki te 'u lea faka'uvea mo fakafalani. Hili aia, pea hū o gaue i te ta'u 1980 i te matagi gaue o te 'u aga'aga tu'u o te lagi kae ne'e mole fuafualoa tana gaue i ai.
Ne'e toe gaue fakatemi i te fale talalogo ia mu'a o tana alu ki Niu Kaletonia o gaue i te fale meli.
I tana liliu mai ki 'Uvea, ne'e gaue i te fale meli i 'Uvea pea ne'e ina taki te sātika o te Force Ouvrière i 'Uvea mo Futuna.
Ne'e gaue lolotoga ta'u e 20 i te matagi gaue o te 'u koloa fakafenua o hoa gaue ki te pule selevisi.
I te 2004, ne'e gaue tahi mo Elise Huffer mai te fale'ako ma'oluga o te Pasifika Saute i Suva ki te fa'ufa'u o "UVEA'', te 'uluaki tohi ne'e tohi ātea e ni haha'i 'uvea.
Ne'e fua kavega Mikaele Tui i te ma'uli fakafenua o Mahe Fotuaika mai te 'aho 26 o Apelili 1997 ki te 'aho 17 o Novepeli 1998. Ne'e fakanofo ke faipule o te palokia o Mu'a i te ta'u 2008.
I te ta'u 2008, ne'e ako MIkaele i te fale'ako ma'oluga o Lyon i te vaega ako o te ma'uli fakafenua o te haha'i o he fenua pea fakahoko mo ana 'u gaue fekumi ki te 'u pepa mo tohi tukuholo a te kau pātele o te kautahi o Malia i Vatikano, Suisi mo Iselaele.
I te 2015 ne'e folau mahaki mai ai ki falani Mikaele. Ne'e ma'u ai tona u mahaki cancer o tupu ai tana nofo ai i te kogafenua ote Loiret mo tona fāmili.
Ne'e ina fakatu'u te kautahi faiva o te Felave'i Fiafia i Sanualio 2017 pea ne'e lahi tana kau ki te 'u fakahaoga faiva mo fakatahi fakafenua ne'e hoko i Falani. Ne'e tau fakafehu'i i te lātio mo te televisio o Falani o 'uhiga mo te ma'uli fakafenua o 'Uvea mo Futuna. Ne'e ko he tagata ne'e iloa tāfito i 'Uvea mo Futuna, Falani, Niu Kaletonia, Tahisi mo Fisi.
Ne'e mavae mo tātou Mikaele i tona ta'u 67 i te 'aho 4 o Aukusito i he fale mahaki o Palesi.
Ne'e ohoana mo Ilaisa pea ne'e ko ana 'u fānau e 9 mo mokopuna e 26.
Matapuna
edit- Outre-mer la 1ere, 29/12/2021: https://la1ere.francetvinfo.fr/video-a-la-1ere-page-mikaele-tui-passeur-de-culture-wallisienne-1190335.html
- Outre-mer la 1ere, 21/09/2021: https://la1ere.francetvinfo.fr/mikaele-tui-coutume-etat-religion-c-est-la-trilogie-qui-gouverne-wallis-et-futuna-maparole-1103188.html
- Outre-mer la 1ere, 17/08/2018: https://la1ere.francetvinfo.fr/loiret-mikaele-tui-est-gardien-traditions-wallisiennes-618318.html
- Amazon, 01/01/2004: https://www.amazon.com/-/es/Elise-Huffer/dp/9820203635