Ko te Lise o 'Uvea mo Futuna e ko te fale'ako lahi aia o 'Uvea mo Futuna e tu'u i Matā'utu i Hahake.
Hisitolia edit
Avahi edit
Ne'e 'avahi te Lise i te ta'u 1993 pea ne'e ko he faigamālie aia ke fakasi'isi'i te 'olo a te tamaliki 'ako o te fenua o 'ako i Niu Kaletonia o hoko ai tanātou 'ako. Ne'e fakatu'u te Lise, hili te 'avahi o te 'u kolesio o: Mata'otama i Mala'e (1988), Lavegahau (1990) i 'Uvea mo Sisia (1994) i Ono i Futuna. E omai tāfito te kau fai 'ako mai Falani.
Fānau 'ako edit
E omai te kau tamaliki 'ako mai Futuna o hoko tanātou 'ako i te Lise pea e nonofo nātou i te Lise pe i te 'u nofo'aga o Lano (tagata) mo Sofala (fafine). E liliu pe nātou ki 'anātou 'u fāmili i Futuna i te temi mālolo. Ne'e toko 75 te tamaliki futuna i te nofo'aga o te Lise i te ta'u 2003.
Ko te nofo mo te me'a kai e mole totogi i te Lise.
E mahino mai te 'u fekumi ne'e fai i te ta'u 2003 e tau te 'u tamaliki 'ako o te Lise o 'Uvea mo Futuna mo ni'i faigata'a'ia i te 'ako tupu pe ko te mole tatau o totātou 'aga'ifenua mo lea fakafenua pe mo ae o Falani. E tahitahiga te fai tohi i 'Uvea mo Futuna pea e māhani mai e mole hoko 'oho o palalau te tamaliki kae ma'ua ke fakalogo i te 'aga fakafenua a tātou.
E fai te 'ako i te lea fakafalani kae palalau faka'uvea pe fakafutuna tāfito te tamaliki 'ako i tanātou fai felogo'i.
I Sepetepli 2021, ne'e toko 513 te tamaliki 'ako o te Lise.
Gaue edit
Ne'e fakatu'u te Lise i te ta'u 1992 e te sosiete Bouygues. I te ta'u 2003, ne'e kua kamata 'asi ai te kua maumau mo āfea o te 'u fale, tāfito te 'u nofo'aga ('ato, fale mama'o, kaupā...).
I te ta'u 2010, ne'e lahi te 'u maumau hili te afā Thomas o tupu ai te mapunu'i o te Lise e te kau ma'u fānau lolotoga te māhina kātoa. Ne'e hoki toe 'avahi pe te Lise i te 'aho 17 o Apelili, hili te fakapapau o te pule'aga ke fakahoko he 'u gaue fakafo'ou o te 'u fale.
I te ta'u 2021, ne'e fakatu'utu'u te tohi pa'aga o te 'u gaue ke miliale 2 i te falā pasifika. E māhino mai ne'e mole tuha te fa'u o te 'u fale mo te fa'ahiga vevela o te fenua, ko te vai e mole 'ave fakalelei ki tu'a, e logo'a'a te 'u kalasi mo kogafale pea kua 'āfea mo maumau pe te 'atu fale o te Lise. E fakatu'utu'u ke kamata te 'u gaue i te ta'u 2024.
Vaega 'ako edit
Fai 'ako tāfito mo fakamasini edit
- Bac ES: vaega faka'ekonomika mo sosiale
- Bac L: vaega lautohi
- Bac SL: vaega fakasienesia
- Bac STI2D: vaega fakamasini 'utohila
- Bac STMG: vaega fakaha'ele sosiete
Fai 'ako gaue edit
- CAP Gaue motoka
- CAP Gaue fai pena
- CAP Fa'u vaka
- CAP Fai kalavi mo gaue 'ukame'a
- Bac ako gaue (ASSP), tauhi kaiga mo mahaki
- Bac ako gaue fai koloa
- Bac ako gaue fai fakatau mo gaue falekai
- Bac ako gaue kuka
- Bac ako gaue pule sosiete
- Bac ako gaue hila
Faigao'i edit
E toe ma'u i te Lise mo te kalasi faigao'i i te lupi pea e ta'u 3 te ako.
Matapuna edit
- Site o te Lise o 'Uvea mo Futuna: https://www.ac-wf.wf/Lycee-d-etat-de-Wallis-et-Futuna.html
- Wallis et Futuna la 1ère: ''Lycée d'État de Wallis et Futuna, 2 milliards de francs CFP pour sa réhabilitation'', 20 o Sulio 2021