Wp/wal/Gifaataa (baalaa)

Gifaataa, Wolaytta biittaan dere asaa heeraa duussaa dichchaara oyqettidi yiida asaa bonchchissiyaanne otorissiya woga baalatu ubbaappe koyrottiyaanne bayratiyaagee Gifaataa baalaa. Wolaytta kochchay daro oyqettenna buquratu goda. Ha duretattuppe Gifaataa geetettiya layttaa laamiyaa baalay issuwa. Gifaatay Wolaytta deree umaa shaafaa doonan de'uwaa doommi makkidoosaappe ha bagga wode ubban bonchettees. Ha baalay ayba woga woykko wodee ehiido ammanotuuranne goynotuura gayttenna layttaa laamiyaa baala. Gifaataa giyoogee bayra woykko koyro giyoogaa gidishin hara baggaara pinettaa giyoogaa. Hegeekka gal"aappe oorattawu, xumaappe poo'uwawu pinettaa giyoogaa.

Attuma asay Lekkiya kaa'ishin

Gifaataa asa xalla gidennan kafoynne so medoosatikka issippe bonchiyo baala geetettidi amanettees. Wolaytta kochchaassi awu aagaa gidida wodiyaa qoodaa (calendar) maaray de'ees. Wolaytta layttaa qoodaa maaran Gifaatay layttaassi doometta aginaa suntta.

Gifaataa Qonccettaa

Gifaataa baalan 'Gifaata Gazzee Abuuna Gayille' geetettidi yexettees. Hegeekka baalaa gitatettaa qonccissanaassa. Gal"a layttay wuri wuri biyo wode Kawuwaara zorettiyaageetu (Bushaashatu) baggaara layttaa qoodaa eranchati Kawo Garuwaa xeegettoosona. Qoodiyaageeti bilahe bilahe kiyidi aginaa yuuyuwaa doomettaa eranawu aginaa oyddu shaahota hegeetikka; poo'uwaa, xumaa, xeeruwaa, goobanaa baggay awugan pee'iyaakko eranawu oosuwaa oottoosona. Hegan layttaa qoodaa malaatata ekki ehiidi kumetta aginee yuuyuwaa be'idi Kawuwaassinne Bushaashatussi odoosona.

Gifaataa Baalaa Kaseti Giiguwaa

Gifaataa baalaa hara baalatuppe dummatettan adussa wodiyaa giigoy oosettees. Gifaatan ubba so asaa yaratussi eta oosoy oosoy de'ees. Aawatu oosoy doommiyoy qoraphuwaana. Hegeekka shuha gallassi irxxiyaa galbbaa bollan kaalliya layttaa qoraphuwaa istta giidi doommoosona. Haray gifaataa gallassi attuma asay booray shuhetti simmin ubba ashuwaappe guuttaa guuttaa qanxxidi ashoy shuhettiyo keettan giigida miyoobaa; hegeekka;- unccaa, oyttaa, bambbariyaara amuwaa yarati issippe moosona. Hegeekka Issipetettaanne siiquwaa qonccissuwaa geetettidi ekettees. Haray aawatuninne eta naatin polettiyaabay heeraa ooraxissiyoogaa. Hagee Wolaytta kochchaa ooratta layttay ooraxxiyo malaata gidiyogaassi asay basoo keettaa kammido gattaa oorattan laamiyoogaa, keetta giddon woykko yuushuwaan beettiyaa miiriqata geeshshidi baalaa ekkoosona. Hageeti aawatu oosuwaappe amaridaageeta.