Etistiriitu ya Oxipuutu
edit
Etistiriitu ya Oxipuutu epwanyaneya mpantta othi wa epuruvisiya ya Okaasa, Omosampiikhi. Eseeti aya epooma ya Oxipuutu. Okhalaana mikano saya , ota ni etistiriitu ya Oxikuupu, otha moono omaphattuweloni ni etistiriitu ya Omaxakaasi ni etistiriitu ya Opaanta ya epuruviisiya ya Winyampaani , othi mukaano itistiriitu sa Oxokweeni ni Oxookwe, ni mpatta otupweela nsuwa ni etistiriitu ya Okiica[1].
Etistiriitu ela yokhalaana mutetthe aya wa ikooto 5 878 sa ikhilomu² ni apinaatamu aya yarepeeliwe eyaakha ya 2007 wa 191 682 apinaatamu ,yakumiherya mwa apinaatamu wa 32,6 apinaatamu wa khuta ekhilomu² ni wanihera mwaattelo moosa wa 16,3% vatananihiwa naale a ikooto 164 791 apinaatamu yarepeliwe mwakha wa 1997[2].
Makawanyereyo wa Matumeereryo
edit
Etistiriitu ela enkawanyeya muhiina mwa ipoosto sotumererya thaaru: (Altu Xankaani, Oxayimiite , Xinkaniini, Xipuutu, Okottitte ni Omalehise), siniirela mpantte ilokalitaate sa:
Epoosto Yotumeererya ya Altu Xankaani[3]: Altu Xankaane Ofunkwaani Omakese Epoosto Yotumeererya ya Oxayimiiti: Oxayimiiti Omukwettone Othalathaleni Epoosto Yotumeererya ya Oxankaniini: Oxakanini Ohaate -Haate Epoosto Yotumeererya ya Oxipuutu: Epooma ya oxipuutu Okanyavaane Oxikhakhate Epoosto Yotumeererya ya Okhotthitthe: Oxipaace Okottitte Epoosto Yotumeererya ya Omalehise: Opaampane Okoka Misaava Omayinene Omalehise Mankume Omuxaxani Nisuwele wi eyaakha ya 1998 epooma ya Oxipuutu, mpaakha vaano, mpatta mmoosa wa matumereeryo ya epoostto, ehunuuheriwa mukhaleelo wa Munisiipiyu[4].