Wp/vmw/Ovaanya

Ovaanya

Yaari axithiyana annli oohitheliwa nto nihiku nlo ahoorwa alopwana anli yuurya ni yaahaakhuleliwa othela. Vano, yaahakuxasa asaaraya erowakano elapo aya nto ahikhumelela naarokoryaayasa aniira kinootthaana maxi awosa yaahimukhottiheryasa otthaana yiiraka muhale nnimoorweelani esumana eyo enirwa. Okathi apaceenryaaya weetta erowaka, mmiravo ole aanaatthara mwiitiho mwiitiho mphaka wuuwu. Ephiyakarusa, atthu ale annweha mmiravo olo attoohaka makaaripi ni okhala wiira khiyaatthunne omukuxa nuule ahaathipelela waatthara awosa yaahimuhiya anakhala.

Athiyana ale sa khiyaasuwela wiira asiiyeya ale tootakhalasa murima maana awosa yaari a ilapo soottaiyiwene. Alopwana eene yaawosa wiila yathatuwasa inama sootakhala ntoko kharamu, erupaka siisaale yaanipheela waakura asaaraya erikoorupa.

Nto okhala wiira mmiravo ole iiha ahirummpe aanaaweha  alopwana alesa yaathatunwe. Ethatunweene yaaniipasa nsipo na aya yiiraka:

-naakhure, naakhure

Mukina anaakhula iiraka:

-  nnaari naahiye enune, naahiye enune

Mmiravo ole iiwakharu ohaavenxa axirokorawe anaakoha wiira atthu yaarupaka ohiyu annivinya orowa orusa?

Athiyana ale sa aakosa wiira erookhala envira?

Mmiravo ohiira atthu aasuwela wiira ohiyu annithatuweliwa ni axiiyeya?

Awosa ahaakhula yiiraka: moopacerya nookwiri hoo? Woonaka naariye muhale niirela seiyo.

Nuuvira mahiku manli mmiravo ohaakoha tho yeele nto okhala wiira awosa yaaninvaanyiha, owo oowiirelasa ohiyu ola atthu yaarowaka orupa kinimwaatthukelela mukhoyi mulipwini mwa aya wiira okathi axiiyeya anthatuwaaya kaatutte wiira nvinyase mwaawehe, vo munokikupali.

Vano ohiyu axilopwana ale aathatuwasa nto mmiravo ole aawehakarusa oottuttha mikhoyi ni athiyana aavinyasa ni ahaawesa otheene erene axinama enaikohasa wiira yeele nanvaanyihaahu murokorahu va ninrowa wiira hayi?

Vaxaakaru alopwana ale sa aapakeyasa mutthu ni aarowasa mmamitekoni mwa aya. Mmiravo ole woosiso oorowa omuro oheka mithala ni waata mikhoyi aphiyakaru owaani ootthava ekeelo awe. oonakaru wiira axilamu awe nlelo khaphin’ye ahaavekela axirokorawe wiira nwele mukeeloni mu neerere yaariki yeette ntoko aasuwelaawe.   

Axithiyana aawela nnto okhala wiira etthu yamirette te yamirette, mmiravo oottapunya aasuwelawe vo nto ekeelu yoopacerya wiipa evavaka:

- ekeelu aka teleya, teleya (2x)

- mukiveleele teleya teleya

- ephiro ele teleya teleya

- ya owaani teleya teleya

Nto ekeelo yoovinyerya ovava erukureryaka muttetthe ole ni yootthikela weiwe. Axilamu awe ephiyakaru aamukoha mmiravo ole wiira exeeni ela munipakanyu?

Mmira ohaakhula iiraka: nnaari kinupuwela owaani kaavaraaka iya. Nto awosa yeemwiira khereere oreera vano owo aahiira nrowe axilamwaaka neererye masi nihelemo esaakho emosa ya mattuvi alesa etthuna ni ewelamo. Mmiravo ole attapunya ni eyo eniipa:

- ekeelu aka teleya, teleya (2x)

- mukiveleele teleya teleya

- ephiro ele teleya teleya

- ya owaani teleya teleya

Ekeelo ele yoovava ni yoothika nto axilamu awe ahiira vano ela ennireerela weettano ni amwiirelasa wiira mwahala musarihele voowi niphiyeryekemo oottheene ahu.

Axilopwana ale anarowasa mmamitekoni, ahalakaru mmiravo ole ohaaleela axirokorawe wiira muteexeremo iferemento sootheene nrowe athiyana ale sa aamwiiwelela ni aawelamo. Ole oottapunya  eniipa:

- ekeelu aka teleya, teleya (2x)

- mukiveleele teleya teleya

- ephiro ele teleya teleya

- ya owaani teleya teleya

Ekeelu yoovava erowa yaakasa mmwirini woowattamela waaxipapaya. Ni okhuma vale khiwaweryaneya nto, mmiravo ole oowiitthana axipalame ootheene ahoorwa anaakoha wiira okhanle oovinya orowa ohimya owaani wiira atthu ale yaarimeenle annoorwa taani?

Ookhumelela nsiya anakohiwa wiira mwaphiya munrowa wiira hayi?

Owo eemwiira kinrowa wiira:

- kuuku namankuukuru (2x)

- kuuku anamwane avava

- kuuku yaavinnye khalayi

- kuuku olelo aaphiya

- kuuku mwaatale ettheere

Yeemwiiriwa nyuwo morooke mwahimye nnimootthuvelani. Nsiya ole oorowa akasa vakhiviru wavatthokoni vale aaphwanya atthu yiitthaanlyeene. Nto, ole oopacerya wiipa:

- kuuku namankuukuru (2x)

- kuuku kaarwenle ohimya

- kuuku anamwane avaava

- kuuku yaavinnye khalayi

- kuuku olelo aaphiya

- kuuku mwaatale ettheere

Atthu ale emwiiwakaru Nsiya wiipa, annoona ekeelo erwaaka mphaka vate vale. Mmiravo anakhuma ni axirokorawe mukeeloni mme ni enaakheleliwa. 

Ethoonyeryo

Ehantisi enihimya wiira hiyo nalaka mukwaha ahu ni akhala mwaana otthunaka onitthara nihimukhoottiheryeke, maana oniirelaawe khaninsuwela.