عثمانلی امپراطورلیگی، عثمانلی دولتی (اروپاده Ottoman دیب اتلگن) - کیچیک آسیا، شرقی اروپا، یقین شرق و شمالی آفریقا، قصما قفقاز و قریمده عثمانلیلر سلالەسی باشقرگن دولت (1299-1922م). عثمانلی امپراطورلیگیگه عثمان اول اساس سالگن.
بو دولت دستلب کیچیک آسیاننگ شمالی غربی قصمی ایسکی شهر و آناطولی حدودیده سلجوقیلرننگ قونیا سلطانیگه تابع کیچیک بیر بیکلیک شکلیده تشکیل تاپگن. بو بیکلکننگ ایلک حکمداری ارطغرل بولسه هم، اوننگ اوغلی عثمان بیک دوریده بیکلک مستقیل دولتگه أیلنگنلگی اوچون اوننگ نامی بیلن عثمانلی بیکلگی دیب اتلگن. کیینچەلک بو دولت عثمانلی امپراطورلگی نامینی آلیب، اورته عصرلرده جهانننگ اینگ قوّتلی دولتلریدن بیریگه أیلندی. عثمان اول و اوننگ اوغلی اورخان بیک عنوانینی قبول قیلگن بولسه، اورخان ننگ اوغلی مراد اول دوریدن باشلب حکمدارلر سلطان دیب اتلگن.
عثمان غازی دوریدەیاق قوشنی بیزانس امپراطورلگیگه قرشی بیر قنچه حربی یورشلر قیلینیب، قارەجه حسار و یار حسار قلعەلری، بورصەننگ اطرافلری ایگللنگن.
اونینگ اوغلی اورخان غازی بیزانس ننگ بورصه، نیکەیا (ایزنیک)، نیکومیدیا (ازمیت) شهرلرینی استیلا قیلیب، 14- عصر میلادی ننگ اورتەلریدەیاق قاره دینگیز و مرمر دینگیزی ساحللریگه چیققن. بو دورده عثمانلی تورکلری (اولر اوغوز تورکلری ننگ قایی اوروغیگه منسوب بولگن) چناق قلعه بوغازیدن اوتیب اروپا حدودیگه کیریشگن. 1356- میلادی ییلده بالقاننی ضبط ایتیش توگللنیب، اروپا حدودیده ینگی روم ایلی ایالتی تأسیس ایتیلگن. عینا شو پیتدن عثمانلی دولتینی سلطنتگه أیلنیش جریانی باشلنگن. 1360- میلادی ییلده ینگی چریلر (مخصوص پیاده قوشین) تشکیل قیلینگن.
دولت ننگ دستلبکی پایتختی سوگوت، 1326-1362 میلادی ییللرده بورصه بولگن. سلطان مراد اول، 1362- میلادی ییلده پایتختی بورصەدن ایدیرنەگه کوچیرگن. اوننگ حکمرانلک دوریده اروپاده ینگی حدودلر ضبط ایتیلگن. کوزوو میدانیده بولگن جنگ (1389م)ده صربلر مغلوبیتگه اوچرشگن، صربستان عثمانلی امپراطورلگیگه قوشیب آلیندی. سلطان ییلدریم بایزید اول بلغارستان ننگ پایتختی ترنوونی ایگللب (1393م)، نیکوپول (نیغبولو) آستانەلریده سلیبچی شوالیەلرننگ بیرلشگن 60.000 کیشیلک قوشینینی مغلوبیتگه اوچرتدی (1396م) و بیزانس ننگ پایتختی قسطنطینیەنی (استانبول) قمل قیلیشگه کیریشدی. او بلغارستان، والاکیا (افلاق)، مقدونیه، تسالینی اوز دولتی ترکیبیگه کیریتدی. بیراق، 1402- میلادی ییلده بولگن انقره جنگی امیر تیمور قوشینیدن عثمانلی امپراطورلگی ننگ مغلوبیتگه اوچرشی بیزانس امپراطورلگینی مکرر هلاکتدن سقلب قالدی. سلطان محمد اول و مراد ثانی دوریده قولدن کیتگن حدودلر قیتریب آلینگن. عدالتلی و انصافلی حکمدار صفتیده نام چیقرگن مراد ثانی غازی 1422-میلادی ییل قسطنطینیەگه هجوم قیلدی. وارنا یقینی (10 نوامبر 1444-میلادی) و کوزوو میدانی (17-19 دسامبر 1448-م)ده چک-ماجرلر قوشینینی مغلوبیتگه اوچرتیب، 1449-50 میلادی ییللرده البانیا اوستیگه ایکی مرته یورش قیلگن.
مراد ثانی ننگ اوغلی محمد ثانی ترک قوشونلریگه شخصا اوزی قوماندانلق قیلیب جهانگیرلک سیاستینی آلیب بارگن. او شرقی روم امپرطورلگی ننگ پایتختی قوسطنطینیه نی 40 کونلک قملدن سونگ ایگللب (29 می 1453 م) بیزانس امپراطورلگینی توگتگن. قوسطنطینیه ترکچه استانبول نامی بیلن اته لیب پایتخت بو ییرگه کوچرلگن. بو غلبه دن سونگ محمد ثانی بالقان و مرکزی اروپا مملکتلرینی ضبط ایتشگه کیریشگن. صربستان (1459م)، موراویا (1460)، بوسنیا (1463)، افلاق (1476)، البانیا (1479)، طرابزون (1461)ده ایگللنگن. قریم خانلغی تابع دولتگه أیلنلرلگن(1475). آق قویونلی دولتی حکمداری اوزون حسنگه قرشی حربی حرکتلر کوچیترلگن. اروپاننگ اتالیا، آلمانیا, اوستریا کبی دولتلری حدودلری ایگللش ریجه‌سی توزلب، عملی حرکتگه اوتلگن. بو دورده حربی و مأموری باشقرو ساحه‌سیده کتته اصلاحاتلر اوتکزلب، اولکن صلطنتنی مستحکملش چاره‌لری کورلگن. أینیقسه ادبیات، صنعت و معمارچیلق گوللب یشنه‌گن.
سلطان بایزید ثانی، سلیم اول و سلیمان اول حکمرانلق قیلگن دورلرده سلطنت حددن طشقری کوچیگن. خصوصا سلیم اول یاووز ایران صفویلری شاهی اسماعیل اول قوشینینی ینچیب تشلیدی (1514-ییل 23-اوگوست). عراق، شام (سوریه)، فلسطین، مصرنی ایگللب قاهره‌گه کیره‌دی. بو پیتده مصردن طشقری شمالی آفریقاننگ جزائر حدودی، شوننگ دیک بالقان، عربستان,