Wp/tig/ውርስ ሰዋልፍ ምግባይ ዘበን እት ኤረትርየ

ምስል ምጸት ዲን እስላም እት 7ይ ክፈል ዘበን ሐቆ መትወላድ ነቢ ዒሰ ምስል ዐድነ ለልትጻበጥ እስባታት እት አግዳም በሐር-ቀየሕ ኤረትርየ እብ ብዝሔ ልትረከብ። እት 7ይ ክፈል ዘበን ሐቆ መትወላድ ነብየላሂ ዒሰ ቴልየት ነቢ መሐመድ አስክ አግዳም በሐር ቀየሕ ኤረትርየ እግል ልትሰለሞ/ ልትከተሎ ክም መጸው፡ ግራለ እት መከ ለገብአ እቶም ጀራይም ታሪክያይ ወሳይቅ ለሐብር።

እት አግዳም በሐር ቀየሕ ኤረትርየ ለልትረከብ ኣሳር ምስለ እብ ሰልፍ ህጅርየ ለልትአመር ምጸት ቴልየት ነቢ መሐመድ ለልትጻበጥ ሐብሬታት ሀለ።

እት ሰነት 615 ለትበነ ወዮም እት ሚነት ባጽዕ ለልትረከብ መስጅድ አ’ሰሓበ ዎሮት ምነ እግል ኣቲ ወመትነሻር ዲን እስላም እት አፍሪቀ ለሸሬሕ ፍንቱይ ታሪክ ለጾራቱ። ቅዱስ አክትበት ክቱባት እስላም ክምሰለ ለሐብሩ፡ ለሰልፋያም ቴልየት ዲን እስላም በሀለት ነቢ መሐመድ እግል ቴልየቱ (ስሓበ) እት መከ ምነ ቅሬሽ ለልትበሀሎ ጻብኢት ክም ሳደፈቶም ነቢ መሐመድ እግል ቴልየቱ (ስሓበ)፡ “በሐር እንዴ ተዐዴኩም አስክ ምድር ሐበሸ ጊሶ፡ እቱ እት ሐንቴ ምልክየቱ ጨቅጥ ለይህለ ዎሮት መልክ ህለ፡ ምድር ሰብ አማን ሰበት ገብአ ህዬ፡ እብ ረቢ እቱ መርሀዮ እግል ትርከቦቱ” ክም ቤለዮም ታሪክ ወናይ ዲን ክቱብ ለአፍህም። እተ ወክድ ለሀይ ህዬ ወለቱ እግል ነቢ መሐመድ “ርቅየ” ወብእሰ ዑስማን በኒ ዐፋን ለብእቶም 18 ሰልፋያም ቴልየት ዲን እስላም (ሰሓበ) እግሮም እብ ገበይ ባጽዕ እት አፍሪቀ ከረወ። ሰበት እሊ፡ ዲን እስላም እብ ባጽዕ(መስጅድ አስሓበ) ዲብ አፍሪቀ አተ ወትነሸረ። እምበል እሊመ፡ ክም አሳስ መትሰዳዳይ ሕበር ወሐሸሞት አድያናት እስላም ወክስታን እት ምድርነ ክምቱ ልትሸረሕ። እለ ቅድስት አካን እበ ባተ ሕሽመት አድያን ወታሪካይ አትሐዘዮተ፡ ምን ለትፈናተየ ዐዶታት ክም ሶማል፡ሶዳን፡ጅቡቲ፡ቱርኪ፡ህንድ፡ ምስር ወመሮኮ ለመጽእወ ቤጽሐት(ስያሕዪን) እግል ረአየተ ልትሀገኖ።

እት ረአስ እሊ ለትሀደገ እት አግዳም በሐር ቀየሕ ኤረትርየ ለልትረከበ ጀዛይር ክም ከረ ደህለክ ታጅር ጽበጥ ኣሳር ሰልጠነት እስላም ሓቅፍ ልትረከብ። እሊ ታጅር ጽበጡ ህዬ ለትፈናተ ኣሳር አቅብር፡ እት እበን አትወቀረ ክቱብ ዐረብ (Classical Arabic- Kuffic inscription)፡ ኣሳር ብነእ ቅዱም መሳጅድ፡ እትለ ክምኩማት ጀዛይር ምነ ልትረከብ ቱ። እሊ ሀለዮት ለትፈናተው ሰለጥን(Sultanates) እትለን ጀዛይእ እለን ለልሐብር ኣሳር ምስል ምጸት ዲን እስላም እት ቀር አፍሪቀ ለልትጻበጥ ታሪካይ አሕዳስ ምግባይ ዘበን ወጽበጥ ለትወቀለት ርሽመት ዐቦት ሰልጠነት እስላም እትለ ክፍለት- ዐለም እለ ራፌዕ ለህላቱ። እምበል እሊመ፡ ምን 1000- 500 ሰነት ዕምር ለቡ መሳጅድ ግሩም ወፍንቱይ እግል ሚነት ባጽዕ ግርመት ወጀላል ለሀይበ።

እሎም እግል ዶር ሰልጠነት እስላም ለልአክድ መባኒ መሳጅድ በዲር ምን ምግባይ ዘበን እንዴ አንበተው መትጻባጥ መዲነት ባጽዕ ምስል እዲነ እስላም ወመአሰሳት እምነት ዲን እስላም ለልሐብር ቱ። ብዝሔ ወሸክል እሎም ታርፌታት ሰልጠነት እስላም ለሸሬሕ መሳጅድ፡ ክምሰልሁመ ለሸዐብ ለነብር እቱ ወክዳማት እጅትማዕየት ለልሀይቦም ቅዱም መባኒ መዲነት ባጽዕ ህዬ ክፋል ናይለ እግል ኤረትርየ ለህለ ታጅር ጽበጥ ምግባይ ዘበን ቱ። ምን ጽበጥ ምግባይ ዘበን እንዴ ይእንፈግር፡ እት ቅብለት ክፋል ኤረትርየ እብ ብዝሔ ለልትረአው አቅብር ዐባዪ መሻይክ ወሜርሐት ደያናት ታርፌ ሰልጠነት እስላም እት ኤረትርየ እንዴ ገብአው፡ መትጻባጥ ሕሽመት መንፈስ ምስል ለመድ ምጅተመዕ ኤረትርየ ለሐብሮ። እሎም ክም እት ከረ ክብክብ፡ጋድም ሐሊብ ወብዕድ ለልትረከብ አቅብር እት ብዞሕ ዘበናት እግል እምነት ወለመድ ምጅተመዕ ኤረትርየ ለልአመርቡ ሰበት ገብአው፡ እብ ታሪኮም ወሰዋልፎም ምህመት ዐባይ ለቦም ቶም።

እት ደንጎበ ሀለዮት ውርስ ዓዳት ወታሪክ ምግባይ ዘበን እት ኤረትርየ አሳስ ናይለ እት ወክድ ረዪም ለትጠወረው፡ እት ናይ ሕበር እሕትራም ለትአሰሰ እምነታት ሸዐብ ኤረትርያ ቶም። ክምሰልሁ ሰበት ገብአው፡ እብ ትሉሉይ እግል ልትጸበጦ ወንትሓፈዝ እቱ እበ ዎሮት እንክር ወእበ ካልእ ህዬ ክም ክፈል ውርስ ዓዳት ወሰዋል እለ ወጠን እንዴ ገብአ እግል አግማም እግል ልትወሰቅ ለወጅቡቱ።