Wp/tig/አሕመድ ጣህር ዑመር ባዱሪ

አሕመድ ጣህር ዑመር ባዱሪ

ለትከተበ ታሪክ ግራሀ ሰጀለዉ እግል ዲመ ነብር። ታሪክ ለሰጀለው ህዬ ዲብ ቤት አማኖም ሳክናም ዲብ እንቶም እግል ዲመ እት ልትዘከሮ ነብሮ ለትብል ክልመት ፈናኔን ልብ ዶል እንከሬ እግለ፡ ሽሂድ ምሔርባይ ገዲም ምናድል ሰፊር አሕመድ ጣህር ዑመር ባዱሪ፡ እንዴ ኢለአስተሽህድ ምስል ወቅት ዲብ ልትባደር “ሄራር ዲብ ዝክርያቼ” እንዴ ቤለ ዲብ 504 ሰፍሓት ሰውረት ኤረትርየ እብ ዶልዶሉ ለተዐደዩ መራሕል ንዳል ለትወዴሕ እብ ፈን ለትከተበ ክታብ፡ ዝክረት እንዴ ትበረዐ እግልነ ሐልፈ ወእለ ሕነ ዮምቴ እንሳርሑ ህሌነ።

እሊ ሕሹም ምሔርባይ፡ ዲብ ሰር 1970፡ ዲብ ቅዋት ሸዕብየት ተሕሪር ኤረትርየ እንዴ ተሓበረ እብ ታመት መቅደረቱ ወቅድረቱ እግል ወጠኑ ወሸዐቡ እብ መትሰባል፡ እግል ዐውቴ ንዳል ተሕሪር ወብንየት ዶር ዐቢ ለአግደ እብ መሰል ሰኔት ለልትፈቀድ፡ በዐል መቅደረት ዐስከሪ፡ ወቅል መቅድረት ፊቃዶ ለመልክ፡ ፈዳብ ዲብሎማሲ፡ ኬትባይ ወመዳግማይ ላቱ ፋርስ፡ ወጠንነ እብ መቅደረቶም ምነ ትትሐበን እቦም ፍቱያም ወሳብታም ምሔርበት ምናድሊን ምን ገብአ፡ ታሪኩ ወወቀዩ ዲብ እንፈቅድ እብ ሕሽመት እንሳርሑ ህሌነ።

ዲብ ዮም 23 ኦክቶበር 1946 ምን አቡሁ ሰይድ ጣህር ዑመር ባዱሪ ወእሙ ሰይደ ዘህረ ዑስማን መሐመድ ዲብ ሕርጊጎ ምዴርየት ባጽዕ ለትወለደ ምሔርባይ አሕመድ ጣህር ባዱሪ፡ ዲብ መዳርስ ሕርጊጎ፡ ካምቦኒ አስመረ፡ አልኢልሃም ካይሮ መሰር፡ ጃምዐት ሐለብ ዲብ ሱርየ ተዕሊሙ እንዴ ታበዐ ምን መአንብታይት አስክ ለዓሊት ደረጀት ደርሰ። ፈሀሙ ዝያደት እግል ዓበዮት ህዬ፡ ዲብ ሰነት 1996 ዲብ open university London ተዕሊም ህግየ እንግሊዝ፡ Osaka Japan ህዬ እብ ቃኑን እስትስማር (Investment) ደርሰ።

ሽሂድ ምሔርባይ ምናድል ሰፊር አሕመድ ጣህር ዑመር ባዱሪ፡ ምን ሰነት 1968 እንዴ አስተብደ ዲብ መስር ወሱርየ ክሉ ወቀይ ንዳል እግል ለአትምም ዱሉይ ሰበት ዐለ። ዲብ ሰነት 1969 ዲብ ሱርየ እብ ናይ ኮማንዶስ ተድሪብ ዐስከሪ እንዴ ነስአ ናደለ። ዲብ ሰነት 1971 ህዬ ዲብ አወላይ ጃንብ ቅዋት ሸዕብየት ተሕሪር ኤረትርየ ምሽርፍ ስርየት እንዴ ገብአ ምነ ትየመመ እቱ ወክድ፡ ዲብ መጃል ሐርብ ድድ አባይ ወጀብሀት ተሕሪር ፦ ዲብ

ስባር ጉመ፡ ህካኖ። ማይኡሌ፡ ገርሲሌ፡ ሸግለት፡ ደንቦብየት፡ ዐየት፡ ዔለበርዕድ እምዐሚዴ እብ ፍርስነት ዛይደት ተሓረበ ወአትሓረበ። ሐቆ እለ ዲብ ወቁል ደረጃት እብ መስኡልየት ትየመመ፦ - ምን ሰነት 1973 አስክ ሰነት 1974 ወኪል ቅዋት ሸዕብየት ተሕሪር ኤረትርየ ዲብ ዐደን (ግብለት የመን)
- ምን ሰነት 1975 አስክ ሰነት 1976 ናይብ መስኡል መክተብ ቅዋት ሸዕብየት ተሕሪር ኤረትርየ ዲብ ክወይት፡
- ምን ሰነት 1977 አስክ ሰነት 1984 መስኡል እዕላም ዲብ ሜዳን
- ዲብ ሰነት 1977 ፍንጌ ጀብሀት ሸዕብየት እብ ዜረኖት ሱዳን እብ እትፋቅየት 20 ኦክቶበር ለልትአመር ዲብ እዛዐት ኡምድርማን፡ ዲብ በይሩት ወፈረንሰ እብ ሀገጊት ዐረብ ወእንግሊዝ ዲብ አዳላይ መጀለት Eritrean Information
- ምን ሰነት 1985 አስክ ሰነት 1986 መስኡል መክተብ ጀብሀት ሸዕብየት ዲብ ሱዳን፡ ነፈር ልጅነት መርከዝየት ጀብሀት ሸዕብየት ተሕሪር ኤረትርየ እንዴ ገብአ ህዬ፦

- ምን ሰነት 1987 አስክ ሰነት 1991 ነፈር ስክረታርየ ቅስም ዕላቃት ካርጅየት ዲብ ሜዳን
- ምን ሰነት 1992 አስክ ሰነት 1993 መፈወድ መፈወድየት ሽኡን ኤረትርዪን ላጅኢን፡ ነፈር ምጅልስ እንዴ ገብአ ህዬ፦ ዲብ ውዛረት እዕላም፡ ወዛረት ትጃረት፡ ውዛረት ሽኡን ካርጅየት መትሰዳዳይ ውዛራት፡ መፈወድ መርከዝ ፊራሮ ኤረትርየ፡ ሳብት ወኪል ደውለት ኤረትርየ ዲብ መነዘመት ምጅልስ ቅራን (ኒው ዮርክ) እንዴ ገብአ እብ መትሰባል እግል ወጠኑ ወሸዐቡ ከድመ። እት ረአስ እሊ፡ ቀደም ወሐቆ ሕርየት፡ ሽሂድ ምሔርባይ ምናድል ሰፊር አሕመድ ጣህር ዑመር ባዱሪ፡ ዲበትፈናተየ ድወል ዐረብ፡ አሜሪከ፡ ፈረንሰ፡ እንግሊዝ፡ ኢጣልየ፡ ጀርመን፡ ኖርወይ፡ ሽዌደን፡ ወብዕዳት ድወል ዲበ ገብአ እጅትመዓት እንዴ ሻረከ እግል ወጠኑ ወሸዐቡ ዲበ ለሀምም ቅደይ ለሻረከ ወለሀድገ ምሔርባይ ቱ።

እሊ መሔርባይ ቃሊ እሊ፡ ናይ ሉቀት ዐረብ መቅደረት ውቅል ለዐለት እግሉ ሰበት ዐለ፡ እትለ እብ መቅደረት ፈን ወትንከር ቅዙር እብ ህግየ ዐረብ እንዴ ከትበዩ እብ ትግርኘ ለተርጀመዩ ክታቡ፡ ሸዐብ ኤረትርየ ሐቁ እግል ለአክድ ለወደዩ ግድለ ምስትንክር እግል ለአርኤ ወለአስሜዕ፡ ለተሐለፈ መትክል ወለትረከበ ዐውቴታት እብ ገበይ ሱረት ዋድሐት፡ ክም ልትረኤነ እንዴ ወደ ለከትበዩ ክታብ ታሪክ፡-

• እግል ቀዳምያም መሔርበት

• ዲብ ሰነት 1996 ግድለ ታሕሪር እግለ ለአትበገሰው ፍራስ

• እግለ ምስትንክራት ለሸቀው ስናቱ

• ዲብ ሐርብ ተሕሪር እብ ፈራሰት ወኤማን ለአስተሽሀደው ወምስኩናም መሔርበት፡

• እብ አባይ ለትረሸሸው አብርየእ መዋጥኒን

• ዲብ ሐብስ ለተዐዘበው ወለመስከነው ስቡላም

• አብያቶም ማሎም ወዳሮም ዲብ ጨበል ረማድ እንዴ ትበደለ ምኖም ዲብለ ትፈናተ አወድግ ወአድብር ለትፈንጠረው ወለለጅአው መዋጥኒን

• ሐቆ ሕርየት ምኖም ለልትጠለብ ዋጅቦም ወጠኒ እንዴ ለአተሞ ጀላብ ሸዐብ ወወጠን ለሐልፈው ወለህለው አበው ወሜርሐት፡ እግል አጅያል ኩሉ ወከፈፍል መጅተማዕ ኤረትርየ እንዴ ከምከመ፡ ዲበ እግል መራሕል መሪር ወረዪም ግድለ፡ እብ ዓ’መት ተርጀመት ሰውረት፡ ኤማን፡ ሰባተት፡ ፈራሰት፡ ወካህላት እግለ ለዐለሜኒ ግም ግድለ ሐበን እትበረዕ እቡ ህሌኮ፡ እንዴ ቤለ ዝክረት ታሪክ ቃሊ እንዴ ሰሌሜነ ሐልፈ።

እብ ለሐጭረ ሸሬሕ፡ ታሪክ ሐያት መሔርባይ ሰፊር አሕመድ ጣህር ዑመር ባዱሪ፡ እግል መቅደረት ወበሰር ፍጥር ኤረትርዪን ፍራስ ምሔርበት ለወክል፡ ኦሮት ምነ አስክ ዕለት እስትሽሃዶም፡ ትምኔት ሸዐብ እግል ለአትምሞ እብ ለኢልትፈለል ደሚር ሰአየት ታ’መት ወመብዳእ ሕጡጥ ለትጋደለው፡ ቅያስ ለአለበ ፍቲ ወጠን ወሸዐብ፡ ሰአየት ለኢበትክ ደሚር ወፍዕል፡ ከህላት፡ መትሰባል ወሕሽመት መልህያሞም ወመሻቂቶም ለዐላይሙ ነባሪ ግድለ ታሕሪር ምነ ለመልኮ ፍራስ ውላድ እለ ምድር ሐበን ቱ።

ክምሰል እሊ ለመስል ሕሹም ወቃሊ መሔርባይ፡ እግል ዲመ እብ ሕሽመት እተ ለእንሳሬሕ ዲቡ ወቅት፡ ክምሰል ወጠንዪን ለነአገርስ እቡ ሐዘን ከባደቱ ወተርጀመቱ ቀሊል ኢኮን። እስትሽሃድ ክምሰል እሊ ለመስል መሔርባይ ስቡል እግል ወጠን ወሸዐብ ከሳር ዐባይ ምንማቱ፡ ገዲም መሔርባይ ሰፊር አሕመድ ጣህር ዑመር ባዱሪ፡ እተ ለተሀየበዩ ዕምር ሐያቱ፡ እብ ኩለ