መጅልስ አምን ወለዛልም ቀራራቱ ድድ ኤረትርየ
(8ይ ክፈል) እብ ዶ/ር አሕመድ ሐሰን ድሕሊ
1-ኤረትርየ ወጅቡቲ እብ ዜረኖት ቀጠር፡ ዲብ ዮም 6 ጁን 2010 ዲብ እትፋቅ በጽሐየ። ለትበጸሐት እትፋቅየት ህዬ ሕዱድ ክልኢተን ድወል እብ አሳስ እድንያይ ቃኑን፡ እብ ሐቴ እድንያይት ሸሪከት አስክ ልትአሸር፡ ዴሽ ቀጠር ዲብ ሕዱድ ክልኢተን ድወል እግል ልጽነሕ ለልብል ቱ። ጅቡቲ ዜረኖት ደውለት ቀጠር እንዴ ኢገብእ፡ ዜረኖት ፈረንሰ ተሐዜ ክምሰል ዐለት ዲብሎማስዪን ዔማታት ለሐብሮ። ለሰበብ ህዬ፡ ቀጠር ገዘ ለአለበ ገበይ እግል ትተበዕቱ ለትብል ፈርሀት ሰበት ዐለ እለ እበ ዎሮ እንክር፡ እበ ብዕደት ጀሀት ህዬ ምስል ፈረንሰ ዕላቀት ረያም ሰበት በ እግል መስለሐተ እግል ትሽቄ ክምሰል ትቀድር ዲብ ወግም እንዴ ኣቴተት ቱ። ምናተ ፈረንሰ ምስል ቀጠር ዲብ ጅግረ እግል ትእቴ ሰበት ይሐዜት፡ እግል በዳሪት ቀጠር እንዴ አየደት ሰዳይት እግል ተሀብ ዱሊት ክምተ እንዴ አከደት እግል ጅቡቲ ሰእየት ከልአተ።
1.1. ኤረትርየ ምን ንየት ሰኔት እንዴ ትበገሰት፡ ለቀድየት እድንያይ ሸክል እግል ትጽበጥመ ንየት ሰበት ይዐለት እግለ፡ ክምሰልሁመ እብ ገበይ ሰላም ወሕውትነት ወእብ ገበይ ቃኑን እብ ዜረኖት ቀጠር ሐል እግል ልግበእ እለ ለዐለት እለ ንየት እንዴ ትበገሰት፡ እብ አሳስለ ዲብ ዮም 6 ጁን 2010 ለትበጸሐት እትፋቅየት፡ ምነ ጅቡቲ ምልክዬቱ ለትብሉ ባካት ውሕዳተ አፍገረት። አስክ ሕዱድ ክልኢተን ድወል ልትሐደድ ህዬ ውሕዳት ቀጠር ዲቡ ክምሰል ጸንሕ ገብአ።
1.2. ርኢስ ሩአሰ ወዘረእ ወወዚር ካርጅየት ቀጠር ለዐለ ሐመድ ቢንጃስም ቢንጃብር አሳኒ ዲብ ዮም 6 ጁን 2010 አስክ ርኢስ አምን ምጅልስ ቅራን ክሉድ ሂለር ዲብለ ነድአየ ልእከት፡ “ደውለት ኤረትርየ ምነ ለትክሕድ ባካት
ሕዱዱ ቅዋተ ስሕበት ህሌት፡ እሊ ላኪን እብ አሳስለ ትበጸሐት እትፋቅየት፡ ለቀድየት አስክ ናይ ደንጎበ ሐል ትገብእ እግለ ዲኢኮን፡ ክምሰል ናይ ‘ጅቡቲ አካን ቱ’ እንዴ ትቤ ለትቀበለቱ እንዴ ወዴከ ለልትነሰእ ኢኮን አው ክምሰልሁ እግል ለአስሜዕ አለቡ” እንዴ ቤለ እብ ዋዴሕ አትአመረዩ።
1.3. ርኢስ ደውለት ኤረትርየ ኢሰያስ አፈወርቂ፡ ርኢስ ጅቡቲ እስማዒል ዑመር ገሌን ወአሚር ደውለት ቀጠር ሐመድ ቢንኸሊፈ አልሳኒ ለፈርመው እተ እትፋቅየት፡ እሊ ለተሌ ተአክድ። “ሩአሰ ኤረትርየ ወጅቡቲ፡ እብ ዜረኖት አሚር ቀጠር ሓይስ ሼክ ሐመድ ቢኸሊፈ አልሳኒ፡ ራቴዕቱ ለቤለዩ ቃኑናይ ወቴክኒካይ ምስዳራት እብ ዶ/ር አሕመድ ሐሰን ድሕሊ እግለ ናይ ሕዱድ አከይመቅርሕ ናይ ደንጎበ ሐል ለለሀይብ መካኒዝም ለሸምል ሰነድ እግል ለአፍግር መስኡልየት ታመት ለሀዩቡ። እግለ ቀጠር ተአውጁ ናይ ሽቅል ወሲቀት ለገብእ ሐል ህዬ ልትከበቱ።”
1.4. ለናይ እትፋቅየት ወሲቀት ሰቦዕ ማዳት ለጸብጠ እትገብእ፡ ዎሮ ምኑ፡ “ደውለት ኤረትርየ ምነ ለትክሕድ ባካት ሕዱድ ቅዋተ ክምሰል ሰሐበት ደውለት ቀጠር አከደት” ልብል። እለ ምስዳር እለ ላኪን እብ አሳስለ ትበጸሐት እትፋቅየት አስክ ናይ ደንጎበ ሐል ገብእ ዲኢኮን ክምሰል ናይ ሐቴ ጀሀት ሐቅ እዕትራፍ እንዴ ወዴከ ለልትነሰእ ክምሰል ኢኮን ለሐብር። 1.5. ወስል (ነግል) ናይለ እትፋቅየት አስክ መነዘመት ምጅልስ ቅራን፡ እትሓድ አፍሪቀ ወአልጃምዐ አልዐረብየ ንዱእ ህለ። እሊ ህዬ ዲብለ ፈርመየ እቱ ኤረትርየ፡ ጅቡቲ ወቀጠር እንዴ ተሐደደ ለተርፍ ጋር እንዴ ኢገብእ፡ እድንያይ፡ አፍሪቅያይ ወዐረብያይ ዕሙቅ ክምሰል ቡ ለለአክድ ቱ።
2. ፍንጌ ኤረትርየ ወጅቡቲ ለትበጸሐት እትፋቅየት 7 ማዳት ትከምክም። ህቱ ህዬ፦
ቀዳማይት ማደት፦ እብ አሳስለ እብ ክልኢተን ጀሃት እግል በዐል ምግብ ደውለት ቀጠር ለተሀየበት መስኡልየት፡ ናይ ሕዱድ አከይ መቅርሕ እብ ርኢስ ወዘረእ ወወዚር ካርጅየት ቀጠር ሼክ ሐመድ ቢን ጃስም ቢንጃብር አልሳኒ ለልትመረሕ ወከኣይል ክልኢተን ድወል ለብእተ ልጅነት ልትከወን። ለልጅነት ህዬ ምስል እድንያይ እትፋቃት እንዴ ትመረቃረሐ እብ አሳስ እድንያይ ቀዋኒን ወመምርሒታት፡ እግል ሕዱድ ክልኢተን ድወል ናይ አሸሮት ወራት ለተአገዴ፡ ሐቴ እድንያይት ሸሪከት ለሐሬ። ርኢስ ህዬ፡ ወቀይ ልጅነት እግል ዐወቶት ልጃን ነኣይሽ እግል ልትከወን፡ ብቅዓምቶም እግለ ቤለዮም ስያስዪን፡ ተክኒክዪን ወሰብ መቅደረት ናይ ቃኑን ኣምራም እግል ልትነፈዕ መስኡልየት
ቡ ካልኣይት ማደት፦ ሀደፍ ናይ እለ ልጅነት እለ ፍንጌ ክልኢተን ድወል ለህለ አከይመቅርሕ ሕዱድ እግል ሀወኖት እግል ዕላቀት ወግውርነት ሰኔት እበ ከድም አግቡይ ሕዱድ ክልኢተን ድወል አሸሮት ቱ። ሳልሳይት ማደት፦
ክልኢተን ጀሃት ዲብ ሐንቴሆም አሲሪን ህለው ምንገብእ፡ ብዝሖም ወአስማዮም እብ ዋዴሕ እግል ደውለት ቀጠር ሰልሞ። ክምሰልሁመ ብዝሔ አስማይ ናይለ ሓለቶም ለኢትደሌት ለአቀርቦ። ፍንጌ ክልኢተን ድወል ህዬ መትባዳል አሲሪን ገብእ። ክምሰልሁመ ክል ጀሀት ቴለል ናይለ ሓለቶም ለኢደሌት ትብሕስ። እሊ ክሉ ህዬ እብ ደውለት ቀጠር ዲብ ልትወጀህ ገብእ፣ ራብዓይት ማደት፦ ክል ጀሀት ናትለ አሸሮት ለትወዴ እድንያይት ሸሪከት ለቀርብ ምህም ለትበሀለ ወሳይቅ ወሐብሬ እግል ደውለት ቀጠር ለሀይብ። ሓምሳይት ማደት፦ ለሕዱድ እግል ተአሽር ክልኢተን ጀሃት ለአተፈቀየ እተ እድንያይት ሸሬከት፡ ፈግሪት ሽቅለ አስክለ ዲብ ቀዳማይት ማደት ናይ እለ ወሲቀት እለ ለህሌት ልጅነት ተአቀርብ። ቀራር ልጅነት ህዬ እግል ክልኢተን ጀሃት ለቀይድ ወናይ ደንጎበ ገብእ።
ሱሳይት ማደት፦ ቀጠር እግል ናይ ሕዱድ አከይመቀርሕ ክልኢተን ድወል እግል አስከቦት ለትየመመት በዐል ምግብ ሰበት ገብአት፡ ለዲብ ሳልፋይት ማደት ናይለ እለ ወሲቀት ለህሌት ልጅነት፡ እግል ሕዱድ ለከስስ ናይ ደንጎበ ቀራር ለተአፈግር፡ ዲበ ባካት ቅዋተ እንዴ አትገሴት ሕዱድ ናይ ራቀቦት ወቀይ ትሳይር። ሳብዓይት ማደት፦ “ደውለት ቀጠር እግለ እትፋቅየት እብ ሰበት አግቡይ አሰክቦት አከይመቅርሕ ሕዱድ እብለከስስ ለፈግረት ወሲቀት እትፋቅየት ወፈዓልየት፡ አስክ መነዘመት ምጅልስ ቅራን ወአልጃምዐ አልዐረብየት ወእተሓድ አፍሬ ትልእክ” እብ ሰበት እለ ቀድየት እለ እሊ ለተሌ ተውዴሕ ቀደሞት ምህም ቱ።
1. መነዘመት ምጅልስ ቅራን፡ እተሓድ አፍሪቀ፡ አልጃምዐ አልዐረብየ ወሐምሲተን ዳይማት አንፋር ምጅልስ አምን እግል እለ እትፋቅየት እለ ሰኑደ ወለአዩደ። 1.1 ምጅልስ አምን ዲብ ዮም 11 ጁን 2010 ዲበ አፍገረዩ ሸሬሕ፡ “ ደውለት ቀጠር እግል አከይመቅርሕ ሕዱድ ጀምሁርየት ጅቡቲ ወደውለት ኤረትርየ እግል አስከቦት ናይ ዜረኖት ዶር ተአይድ ወክልኢተን ድወል እትፋቅየት ሰበት ፈርመየ ህዬ ፈርሐቱ ሸሬሕ” ቤለ። ናይለ ወክድ ለሀይ አሚን ዓም መነዘመት ምጅልስ ቅራን ባንኪሙን እብ ጀሀቱ፡ ዲብ ዮም 8 ጁን 2010 ዲበ አፍገረዩ ሸሬሕ፡ እግል እትፋቅየት ክልኢተን ድወል ተእዪዱ ሻሬሕ ቱ።
1.2 እተሓድ አፍሪቀ እብ ጀሀቱ፡ ርኢስ ተንፊዚሁ ለዐለ ጃን ቢንግ ዲብ ዮም
8 ጁን 2010 እበ አፍገረዩ አዋጅ፡ እግለ ፍንጌ ኤረትርየ ወጅቡቲ ለትበጸሐት እትፋቅየት ተእዪዱ ሻሬሕ ቱ። እንዴ አትለ ህዬ፡ “እለ እትፋቅየት እለ ዲብ ቀር አፍሪቀ እብ ግዲዱ አሆታይ ተእሲር እግል ለሀሌ እለ እተምኔ” ህዬ ቤለ።
1.3 “አሚን ዓም አልጃምዐ አልዐረብየ ለዐለ ዓምር ሙሰ እብ ጀሀቱ፡ ዲብ ዮም
8 ጁን 2010 ዲበ አፍገረዩ ሸሬሕ፡ እግለ ሩአሰ ጀምሁርየት ጅቡቲ ወደውለት ኤረትርየ ፍንጌ ክልኢተን ድወለ እግለ ትከለቀ አከይመቅሬሕ ሕዱድ እግል
አስከቦት ለፈርመየ እተ እትፋቅየት እንዴ አየደ፡ ደውለት ቀጠር እግለ ኽላፍ እግል አስከቦት ትወድዩ ለዐለት ጸገም ሐምዴሁ ሸርሐ።”
1.4 ኤለክትሮኒካይት ሸበከት መክተብ ርኢስ ፈረንሰ ክምሰል ተሐብሩ፡ ርኢስ ፈረንሰ ለዐለ ኒኮለ ሳርኮዚመ ዲብ ዮም 8 ጁን 2010 ዲበ አፍገረዩ ሸሬሕ፡ “ኤረትርየ ወጅቡቲ ናይ ሕዱድ አከይመቅረሐን እግል ሀወኖት ዲብ እትፋቅየት ብጽሐተን ሐምዴዬ እሸሬሕ” ሐቆለ ቤለ፡ እንዴ አትለ፡ ፍንጌ ክልኢተን ድወለ እግለ ትከለቀ ቴለል እግል ሀወኖት ደውለት ቀጠር እግለ አግዴቱ ዶር ሐመደ። ክምሰልሁመ ደውለቱ ለተትሐዜ ሰዳይት እግል ቲዴ ዱሊት ክም ዐለት አከደ። 1.5 ውዛረት ካርጅየት ሩስየ ዲብ ዮም 10 ጁን 2010 ዲብለ አፍገረዩ ሸሬሕ ህዬ እግለ ትበጸሐት እትፋቅየት እንዴ አየደት፡ ሐል ኽላፍ ሕዱድ ኤረትርየ ወጅቡቲ ዲብ አደቀቦት ሰላም ወመስኩበት መንጠቀት ቀር አፍሪቀ ዶር ክምሰል ለሀሌ እሉ አከደ።
1.6 ወዚር ካርጅየት ብሪጣንየ ወወዚር ዕዳገ ሕበር አፍሪቀ ሄንሪ ቤሊንግሃም እብ ዶሩ፡ ዲብ ዮም 10 ጁን 2010 ኤረትርየ ወጅቡቲ አከይመቅረሐን እግል አስከቦት እግለ ወድያሁ ጸገም ሐቆለ ሐመደ፡ እግለ ነስአያሀ አወላይት ምስዳር ዲብ ሰላም ወመስኩበት መንጠቀት ቀር አፍሪቀ ዶር እግል ለሀሌ እሉ ለዐለት እሉ ትምኔት ሸርሐ”
1.7 በዐል ንሳል ውዛረት ካርጅየት ቻይነ ጋን ጋንግ ዲብ ዮም 11 ጁን 2010 ዲበ ሀበዩ ሸሬሕ፡ ፍንጌ ኤረትርየ ወጅቡቲ ለትበጸሐት እትፋቅየት እንዴ ሐመደ እግል ዜረኖት ቀጠር ሐመደ።
1.8 ፍሊፕ ክራውሊ፡ እብ ስሜት ወዛረት ካርጅየት አሜሪከ፡ ዲብ ዮም 15 ጁን 2010 ዲበ አፍገረዩ ሸሬሕ፡ “አሜሪከ እግለ ዲብ ዮም 6 ጁን 2010 ፍንጌ ርኢስ ኢሰያስ አፈወርቂ ወታንጃሁ ርኢስ ዑመር ገሌ ለትፈረመት እትፋቅየት ተአይድ” ሐቆለ ቤለ፡ ጅህድ ናይለ ወክድ ለሀይ አሚር ቀጥደር ሐመድ ቢን ኸሊፈ አልሳኒ ሐመደ።
1.9 በዐል ንሳል ሽኡን ካርጅየት እተሓድ አሮበ ለዐለት ካትሪን አሽተን ዲብ ዮም 9 ጁን 2010 ዲበ አፍገረቱ ሸሬሕ፡ “እተሓድ አሮበ እግል በዐል ምግብ አሚር ቀጠር እትፋቅየት ኤረትርየ ወጅቡቲ ለአይድ፡ ፍንጌ ክልኢተን ድወል ለትበጸሐት እትፋቅየት ህዬ፡ ናይ ሕውትነት ወስን ግዋሬ ለትመደደ እተ እትፋቅየት እግል ብልሰት ምህም ምስዳርተ” ቤለት።