ሕርጊጎ
ሕርጊጎ፡ ምን መዲነት ባጽዕ ጀሀት ግብለት ሐድ 11 ኪሎሜተር ራይመት ለህሌት ገዲመት ሽብህ መዲነት ተ። ለዐቤት ዔማት ጣቀት ከህረበት ዐድነ ዲብ ሐረተ ሰበት ትትረከብ፡ እብ ስሜታ ቱ ለትትአመር። ዘበን በዲር እብ ‘ደከኖ’ ትትአመር ዐለት። እብ ሳሆ ሐርማዝ በህለት ቱ። መናበረት ሸዐብ ሕርጊጎ እብ ዓመት እት ሐርስ፡ ርዕዮ፡ ትጃረት ወጀለቦት ዓሰ ትተንከብ። ለእብ ሐርስ ልትናበሮ ዲብ ክምሰል ከረ ገደም ወፈረራ ላቱ አካናት ለሐርሶ። ለእብ ትጃረት መናበረቶም ለሳይሮ፡ ደካኪን ወገሃዊ እንዴ ወደው ልትናበሮ። ንዋይመ ለአዘቡ። ለናይ ርዕዮ ህዬ እት መናበረት ስብክ ወስግም ልተንከቦ። ሰሮም ዲብ በሐር ዲብ ልትፈረሮ ዓሰ ዲብ ጀልቦ ወምስሉ ለልጻበጥ ብዕድ ወራታት ሐያቶም ሳይሮ። ለተርፈው ህዬ አስክ ባጽዕ ዲብ ልትፈረሮ ዲብ ለትፈናተ መካትብ ሸቁ።
ሸዐብ ሕርጊጎ እብ ሰለስ ቆምያት ለትከወና ቱ። ትግሬ፡ ዐፈር ወሳሆ። ናይ አትራክ፡ ዐረብ ወህንድ አስክ ለበን ዓይላትመ ብዝሓት ተን። ምናተ ልሰዕ ዮም ለሸዐብ እብ ህዳይ ወብዕድ መሕበራይ ዕላቃት ዲብ ሕድ ለተሓበራ ቱ።
ዲብ ሕርጊጎ፡ ምን ወክድ እስትዕማር ትርክ እንዴ አንበተ ምን ሐምስ ዐወሊ ለልትገለል ማይ ልትዐመር ለዐለ ጀራዲን እብ ብዝሔ ክምሰል ዐለ ልትሀደግ። ለምኑ ልትረከብ ፈርያት ወሐመሊት ህዬ እግል ሕርጊጎ እንዴ ከፈ አስክ ባጽዕ እንዴ ትለአከ ልትዘቤ ዐለ። እብ ጅላብ እንዴ ትጸዐነ ህዬ ዲብለ መዲነት ለአቴ ዐለ። እሊ አውቶቡሳት፡ ናይ ዐድ ኬክየ ወሐረጎት እግል ሕርጊጎ ከደማት እግል ለሀብ እንዴ ኢለአነብት ለዐላ ቱ።
አትራክ
እግል ባጽዕ ወድዋራተ እግል ለአትመቃረሖ ወካይሎም እንዴ ወደው ለሸየመዎም ናይባትመ ሰከኖም እት ሕርጊጎ ዐለ።
ውላድ ሕርጊጎ
ምንለ በዝሐ ስያስያይ ሐያት ወጠኖም ኢቄበው። ዶሮም ዲብ ንዳል ሰኒ ዐቢቱ ለዐለ። እብ ፍንቱይ ለዲብለ በዐል ሱሰት ላተ መድረሰት ሕርጊጎ ለደርሰው ሸባባት። ብዝሓም እበ ዲብ 1940ታት ወ1950ታት ለዐለ ስያስያይ ቴለል ሰበት ተአሰረው፡ አንፋር ሐረከት (መሕበር ሸውዐቴ) ለዐለው ውላድ ሕርጊጎ እብ ዕልብ ሑዳም ይዐለው።
ግድለ ስለሕ ክምሰል ተአንበታመ እግል ሰልፍ ወቅት እግል ሕርጊጎ፡ ባጽዕ ወድዋራተ እግል ትከምክም ዲብ ሰነት 1964 ለተአሰሰት ፈሬዕ ጀ.ተ.ኤ. መርከዘ ዲብ ሕርጊጎ ዐለ። ርኢስ ናይለ ፈሬዕ መሕሙድ ሳልሕ ሰቤ (ሑሁ እግል ሽሂድ ዑስማን ሳልሕ ሰቤ) ዐለ። አግደ ሀደፋ፡ ሽባን እንዴ አፍዘዕከ እት ሜዳን ክምሰል ፈግሮ ውድየት፡ ምስሉመ ዕንዳቄ፡ ሴፈ ወስራይ አስክ ሜዳን ልኢክ ዐለ። ምናተ፡ ዲብ ሰነት 1966 ሀለዮተ እብ ዎሮ ጃሱስ ሰበት ተአመረ፡ ምነ 12 አንፋረ ለበዝሐው ዲብ እዴ አባይ ትከረው። አስክ 25 ሰነት ለገብእ ሐብስ ወጀዘ ህዬ ተሐከመ እቶም።
ለዐለት ሐረከት ንዳል ላኪን ሐቆ መትጸባጥ ናይ እሊ ፈሬዕመ ይአትካረመ። ግራሁ ረዪም እንዴ ኢትጸኔሕ ፈሬዕ ብዕድ ተአሰሰ።
ላኪን እሊመ ብዙሕ እንዴ ኢከልእ ተአመረ ወእብ አባይ እግል ልትንዔ አንበተ። ግራሁ ከረ ዐብዱ በሺር ለልትበሀሎ ለዐለው እቱ ሳልሳይ ፈሬዕ ትከወነ። ዐብዱ በሺር ህዬ ርኢሱ ገብአ። እሊመ ግረ ነድ ሕርጊጎ (1976) ይአተላለ። ርኢሱመ ሜዳን ፈግረ።
ቅዋት ሸዕብየት ተሕሪር ኤረትርየ ምን ጀተኤ ክምሰል ትፈንቴት፡ እብ ደንካልየ እንዴ ወዴት ሜዳን ክምሰል አቴት፡ እግል ዐገምቡሰ ወገደም ሰዋትረ ዋድየቱ ዐለት። ምን ባጽዕ ለመጽእ ሴፈ፡ ስራይ ወብዕድ አሽየእ እብ ሕርጊጎ እንዴ ወደ አስክ ከረ ገደም ወዐገምቡሰ በጽሕ ዐለ። ስካን ገደም፡ ሕርጊጎ ወዐገምቡሰ እት ኖስኖሶም ዕላቀት ትርድት ሰበት ዐለት እሎም፡ ገብእ ለዐለ ናይ ንዳል ሐረከት ደማነት ዐለት እሉ። አስክ ንዳል እግል ሊጊስ ለለሐዜ ነፈር እብ ገደም እንዴ ወዳቱ አስክ ዐገምቡሰ ለልትዐዴ። ተድሪብመ ምንገብእ አሰልፍ ዲብ ገደም ቱ ገብእ ለዐለ። ሐር ላኪን አስክ ዐገምቡሰ (ዔለተናን) ተዐደ።
እሊ ክሉ ላኪን ምን ንዛም ሀይሌስላሴ ሕቦዕ ይዐለ። ውላድለ ደዋዬሕ አግደ መአይደት ናይለ ንዳል ክምሰል ዐለው ክሉ ረአሱ ቃዊሁ ይዐለ። ሰበት እሊ ሸዐብ ዐገምቡሰ ወገደም ምስል ንዋዩ እንዴ ትከምከመ እት ሕርጊጎ እግል ልሕደር ለቀስብ መምርሕ ዲብ ሰነት 1970 አትሐላለፈ። አንስ ለመምርሕ እግል ሐሸሞት ምስል ውላደት ሕርጊጎ አተየ። ሰብ ህዬ ለበዝሐው አመት ሐርስ ወርዕዮ እግል ሊደው መጆብ ይአተው። ለእንዴ ፈርሀው ምስል ንዋዮም ለአተው ሑዳም ሰብ ህዬ፡ እበ እተ ወክድ ለሀይ ለዐለ ጀፋፍ ክሉ ንዋዮም እብ ሰፍረ ፈነ።
ዐሳክር ሀይለስላሴ፡ ለፈግረ መምርሕ እግል ልሽቄ ክምሰል ኢቀድር ሰበት ትፈሀመዩ፡ ዲብለ ሰነት ለሀ ህግየ ሐዳስ አምጸአ። “ውላድኩም ምነ ህለው እቱ አካናት አስክ ዐድ ኣቱዎም” ዲብ ልብሎ እጅትመዓት እግል ሊደው አንበተው። ለእጅትመዕ፡ በርሀት ጸሓይ እተ ትደቀብ እቱ ወክድ እንዴ ሐረውቶም ለወዱዉ። ለወክድ ሸዐብ እበ ሀራሪትለ ጸሓይ እግል ልትቀሌ አዝመው ምኑ። አሰልፍ ለእጅትመዓት እግል ውላድ ተብዕን ሌጠ ለከስስ ዐለ። ሐር ላኪን ተብዐት ወአንስ ለኢፈንቴ ገብአ። እብ ፍንቱይ ውላዶም እት ሜዳን ለፈግረው ምኖም ዓይላት ተህዲድ ብዙሕ ወእስሮ ሳድፎም ዐለ። ብዝሓም ካምቦ ፖሊስ እትለ ትትበሀል አካን ተአሰረው። እብ ሰበብለ ጀሬ እቶም ለዐለት ጅርበት፡ አርወሐቶም ለሐግለውመ ወናይ ገሮብ ወዐቅል ምስክነ ለሳደፈዮምመ ሑዳም ይዐለው።
ዲብለ መደት ለሀ፡ ሻምበል ከበዴ ወሻምበል ረጋሰ ለልትበሀሎ ሜርሐት ‘ወሃጠጠ’ ለልትበሀል ኖዕ ስለሕ እበ ጸዐነየ ማጋት እንዴ ተ’ለው ለአቱ እት ህለው፡ ዲብ ሸዐብ ርዕብ ትሩድ ልትከለቅ ዐለ።
ቅዋት ሰውረት እብ ብሼሽ ዲብ መዳይን ገጾም እግል ልትጸገዖ ክምሰል አንበተው፡ ቅያደት ዐሳክር አባይ፡ “እለ ዐድ እግል ትደመር በ፡ ” ለልብል እኩይ ሀደፍ ኤተነው። ዲብለ ዐድ ለዐለ መዐሳክር ወመራክዝ ፖሊስ ህዬ ምነ ዐድ ፋግር ዐለ። ዐድ እብ በይነ ክምሰል ተርፈት፡ ቤለ-ሮባታት ወብዕድ እት ታጅሮ ለልትጀሰሶ ጀዋሲስ ጠለቀው እተ።
* * *
ሰንበት ዐባይ 6 ኣፕሪል 1975፡ አሰይድ ኢብራሂም ደሬዕ ናይ ብክሮም ስዒድ ኢብራሂም ህዳይ ለትቃጸረው እተ አምዕል ዐለት። ቀደምለ አምዕል ለሀ ህዬ እግል ህዳይ ለገብእ ዜድ፡ ሽከር፡ ሩዝ ወብዕድ እስትህላካት ምን ባጽዕ እግል ለአግረሆ ዐለ እሎም። ለብዳዐት እግል ህዳይተ ሚ ቀርድ ብዕድ አሰልፍ እበ መራቀበት ለወዱ ዐሳክር እግል ልትአከድ ዐለ እሉ። ህቶም ‘ይሕለፍ’ እግል ሊቦሉ ገብአው ምንገብእ ህዬ፡ ምን ኮሚሳርያቶ ወግቢ ተስሬሕ እግል ለአፍገሮ እሉ ዐለ እሎም። ተስሬሕ ሐቆ ፈግራመ ዲብ ገበይ ሕርጊጎ እበ ዐለት ንቅጠት ወብዕድ አካናት ተፍቲሽ (አጂፕ) ምን ሐዲስ ልትፈተሽ ዐለ። እብሊ ህዬ አሰይድ ኢብራሂም ሐቆ ናይ ክልኤ ሳምን አንጎጋይ እግለ ዐፍሽ ዲብ ቤት ኣተዩ።
እተ ወክድ ለሀይ ወድ 15 ለዐለ ጃብር ወልዱ፡ እግለ ሐሬ ለመጽአ ቴለል ልትዘከር እት ህለ፡
ፈርወንተር አምዕል ህዳይ ክምሰል ገብአት፡ ምነ ትፈናተ ድዋራት ለመጽአው ብዝሓም ጋሸ ዲብ ቤትነ ተአከበው። እት ፍንጌሆም ምን ገደም ወዐገምቡሰ ለመጽአው ሔልየት ወመተልህየት ሸባባት ዐለው። ለሸባባት ምርግዲ እግል ልተልሀው እት ልትከማከሞ ላኪን አቡዬ፡ “አነ ለሓለት ተመመአኒ ይህሌት፡ እሎም ውላጄ አነ እለ መናሰበቼ እብ ሰላም እግል ትሕለፍ እዬቱ ሐዜ ለህሌኮ፡ ዐይብኩም ከበሮ ኢትዝበጦ፡ እንዴ ደረርኩም ሌጠ ስከቦ። ፈንጎሕ አመት ህዳይነ ኒዴ” ቤለዮም።
ለሸባባት እበ ህግየ ይአግነዐው። እግል ልደየፎ ምን ረዪም ለመጽአው ዐለው። ህግየ ዐቢ እግል ለሐሽሞ ሰበት ሐዘው ላኪን እተ ዶሎም ዎሮ በርናምጅ አፍገረው። ህቱ ህዬ፡ አሰልፍ እግል ልደረሮ ወሐር ዲብ ባካት ዐድ መርዓዊ ዲብለ ዐለ ሕሊል እንዴ ሰክበው እግል ልትመየው፡ ሐቆሁ መጋውሕ እንዴ ቀንጸው አስክ ዐድ መርዓዊ እንዴ አቅበለው ወመብሩክ እንዴ ቤለው አስክ ዐድ መርዓት እግል ሊጊሶ ወምኑ አስክ ዐዶም እግል ለአቅብሎ ዐለ።
ለወክድ፡ ዐሳክር አቶብየ ምን ሳዐት 9፡00 ላሊ እንዴ አንበተው እብ ጀሀት ቅብለት ሕርጊጎ እንዴ ገብአው አስክ በሐር ለህለ አካናት ጻብጣሙ ትመየው።
ለሸባባት፡ ክምሰል ደረረው፡ እብ ጀሀት ቅብለት ሕርጊጎ እተ ህለ ሕሊል ገጾም ሄረረው። ዲብ ሕሊል ክሪ እግል ሊበሎ ወዘብጥ እግል ልትከበቶም ሐቴ ገብአ። ዲብለ ወክድ ለሀይ “ወንበዴታት ዲብ ሕርጊጎ እንዴ አተው ልደረሮ ወምን ገጽ ላሊ ፈግሮ ህለው” ለልብል ከበር እግል ዐሳክር አባይ ባጽሖም ሰበት ዐለ፡ ጀብሀት መጸአተነ እንዴ ቤለውቶም ዘብጥ ለከስተው።
ዘብጥ ክምሰል አንበተ፡ ሓምድ ሐጂ አቡበከር፡ “በጥ በሎ! በጥ በሎ!” ቤለዮም እግለ መልሂቱ። ዐሳክር አባይ ላኪን በክት ይሀበዎም፡ ለአርበዕ እተ ዶሎም ድራር ርሳስ አባይ ገብአው። ሓምድ ህዬ ዶል ዲብ ልሽሕግ ወዶልመ ዲብ ልትባለስ እንዴ ሀርበ ፈግረ።
ሓምድ ሐጂ አቡበከር ክምሰል ሀርበ አስክ ዐድ ሕጻን ይአቅበለ። እንዴ ደንገጸ እባሁ ሸንከት ግብለት አተላለ። ዐድ ወለት ክምሰል በጽሐ፡ “አምሐረ መጽአት ህረቦ! ህረቦ!” ቤለ። ሸዐብ ህዬ ጀሀት ግብለት ገጹ እግል ልህረብ አንበተ። ለዐሳክር ምን አጥራፍለ ሕሊል እንዴ አንበተው አስክ ተሐት ዘብጥ ድቁብ ለአተላሉ ዐለው።
ለወክድ፡ ዐሳክር አቶብየ ምን ሳዐት 9፡00 ላሊ እንዴ አንበተው እብ ጀሀት ቅብለት ሕርጊጎ እንዴ ገብአው አስክ በሐር ለህለ አካናት ጻብጣሙ ትመየው።
ለሸባብ፡ ክምሰል ደረረው፡ እብ ጀሀት ቅብለት ሕርጊጎ እተ ህለ ሕሊል ገጾም ሄረረው። ዲብ ሕሊል ክሪ እግል ሊበሎ ወዘብጥ እግል ልትከበቶም ሐቴ ገብአ። ዲብለ ወክድ ለሀይ “ወንበዴታት ዲብ ሕርጊጎ እንዴ አተው ልደረሮ ወምን ገጽ ላሊ ፈግሮ ህለው” ለልብል ከበር እግል ዐሳክር አባይ ባጽሖም ሰበት ዐለ፡ ጀብሀት መጸአተነ እንዴ ቤለውቶም ዘብጥ ለከስተው።
ዘብጥ ክምሰል አንበተ፡ ሓምድ ሐጂ አቡበከር፡ “በጥ በሎ! በጥ በሎ!” ቤለዮም እግለ መልሂቱ። ዐሳክር አባይ ላኪን በክት ይሀበዎም፡ ለአርበዕ እተ ዶሎም ድራር ርሳስ አባይ ገብአው። ሓምድ ህዬ ዶል ዲብ ልሽሕግ ወዶልመ ዲብ ልትባለስ እንዴ ሀርበ ፈግረ።
ሓምድ ሐጂ አቡበከር ክምሰል ሀርበ አስክ ዐድ ሕጻን ይአቅበለ። እንዴ ደንገጸ እባሁ ሸንከት ግብለት አተላለ። ዐድ ወለት ክምሰል በጽሐ፡ “አምሐረ መጽአት ህረቦ! ህረቦ!” ቤለ። ሸዐብ ህዬ ጀሀት ግብለት ገጹ እግል ልህረብ አንበተ። ለዐሳክር ምን አጥራፍለ ሕሊል እንዴ አንበተው አስክ ተሐት ዘብጥ ድቁብ ለአተላሉ ዐለው።
እሊ ክምሰል ገብአ፡ ለዲብ ዐድ ሕጻን ለዐለው መሳኒት እግል መርዓዊ ስዒድ እንዴ ጸብጠው አስክ ገደም ገጾም ሀርበው። ስሩርጋዘ ዲብለ ልትበሀል አብያት ክምሰል በጽሐው እተ ዶሎም “ዘብጥ ህለ” ትበሀለው። ለመሐብራይ ርሳስ ምን ቅብለት ሸንከት ግብለት እት ልተላወሕ ለረአው አንፋር፡ ለዘብጥ እብ ጀሀት ግብለትመ ለአንበተ መስሎም ዐለ። እብሊ ህዬ መርዓዊ ወመሳኒቱ ዲብ ሐቴ ቤት እንዴ ክፈልአተው ተሐበዐው።
መርዓዊ ሑዬ ምስል መሳኒቱ ክምሰል ጌሰ፡ አነ ወሰለስ መሳኒቼ እግለ ዲብ ቤትነ ውሉዓት ለዐለየ ፈዋኒስ አርመሽናሁ። እግል ህዳይ እንዴ ትበሀለ ለዳለ ዐፍሽመ ሐብዐናሁ። ዲቡ እንዴ ትመዬነ ፈጅራተ ባካትነ ክምሰል አቅመትነ፡ ዲብለ ጋምል ሰዐር ለዐለ እቱ አጥራፍ በሐር ዕሽል ዐሳክር አቶብየ ለዐል ወተሐት ልትረገሶ ዐለው።
እግል ሕርጊጎ እንዴ ከርደነወ ትመየው። ሳዐት 7፡00 እስቡሕ ክምሰል ገብአ ህዬ ለዐድ እንዴ ወረወ እብ ተማመ ሐንቴ መራቀበቶም ኣተወ።
ግረ እለ አነ ዲብ ቤት እግል እጽነሕ ሰበት ሐዜኮ፡ እብ ሰዐይ አስክ ከርስለ ዐድ ሽክ እቤ። ዲብ ሐቴ ቤት እንዴ ሸከፍኮ ህዬ ቀርቀፍኮ። ባብ ክምሰል ትከሰተ እግልዬ፡ ለኢታኬኩዎ ሑዬ ወመሳኒቱ ዲቡ ጸንሐውኒ። እንዴ አስረተሐኮ ክምሰል ትገሴኮ፡ እግልሚ ሀረብ አስክ ግብለት ክምሰል አትካረመው ሐበረውኒ። ብዙሕ እንዴ ይእጸንሕ ህዬ ለዐልኮ እተ ቤት ምን ሐዲስ ትቀርቀፈት። በዐለ ቤት ሽሂድ መሐምድስዒድ ዐብደለ (ሀንደሰት ለዐለ) ለባብ ከስተዩ።
ለቀርቀፈ ከማንዶሳይ ሰበት ዐለ፡ ዲበ ቤት ክምሰል ጸንሐናሁ ክፈልአተው ተሐበዐው።
መርዓዊ ሑዬ ምስል መሳኒቱ ክምሰል ጌሰ፡ አነ ወሰለስ መሳኒቼ እግለ ዲብ ቤትነ ውሉዓት ለዐለየ ፈዋኒስ አርመሽናሁ። እግል ህዳይ እንዴ ትበሀለ ለዳለ ዐፍሽመ ሐብዐናሁ። ዲቡ እንዴ ትመዬነ ፈጅራተ ባካትነ ክምሰል አቅመትነ፡ ዲብለ ጋምል ሰዐር ለዐለ እቱ አጥራፍ በሐር ዕሽል ዐሳክር አቶብየ ለዐል ወተሐት ልትረገሶ ዐለው።
እግል ሕርጊጎ እንዴ ከርደነወ ትመየው። ሳዐት 7፡00 እስቡሕ ክምሰል ገብአ ህዬ ለዐድ እንዴ ወረወ እብ ተማመ ሐንቴ መራቀበቶም ኣተወ።
ግረ እለ አነ ዲብ ቤት እግል እጽነሕ ሰበት ሐዜኮ፡ እብ ሰዐይ አስክ ከርስለ ዐድ ሽክ እቤ። ዲብ ሐቴ ቤት እንዴ ሸከፍኮ ህዬ ቀርቀፍኮ። ባብ ክምሰል ትከሰተ እግልዬ፡ ለኢታኬኩዎ ሑዬ ወመሳኒቱ ዲቡ ጸንሐውኒ። እንዴ አስረተሐኮ ክምሰል ትገሴኮ፡ እግልሚ ሀረብ አስክ ግብለት ክምሰል አትካረመው ሐበረውኒ። ብዙሕ እንዴ ይእጸንሕ ህዬ ለዐልኮ እተ ቤት ምን ሐዲስ ትቀርቀፈት። በዐለ ቤት ሽሂድ መሐምድስዒድ ዐብደለ (ሀንደሰት ለዐለ) ለባብ ከስተዩ።
ለቀርቀፈ ከማንዶሳይ ሰበት ዐለ፡ ዲበ ቤት ክምሰል ጸንሐናሁ ሰኒ ሐርቀ። “እንቱም እግል ትህረቦ እንዴ እንቤቱ ማሚ ላሊ እብ ግዲደ እንዴ ቀሸሽናሆም ዘብጥ ለፈትሐነ። እግል ልቅተሉኩምቱ ማጽኣም ለህለው፡” ቤሌነ። ሐሬ ላኪን ምን ሐሩቀቱ በርደከ ክልኢቱ ባባት ናይለ ቤት እግል ልትከሰት አዘዘ። ዐሳክር መጽአው ምንገብእ ክምሰል ትፈተሸ እንዴ አተምሰለ እግል ለአስእሎም ክምቱ እንዴ ሐበሬነ ህምድ ክምሰል እምብል ወዴነ። ግረ እለ ዲብ ሕግስለ ዲብ መንገአት ናይለ ቤት ለዐለት ዕጨት ዐባይ ትገሰ።
ሐቆ ገሌ ደቃይቅ ዎሮ ዐስከሪ ዲብለ ቤት ገጹ መጽአ። “ተፈትሽዋል፡ ተፈትሽዋል፡” (ትፈሸት) ክምሰል ቤለዩ ለዐስከሪ፡ ዲብ እንርእዩ እት አሰሩ አቅበለ።
ባካት ሳዐት ሐቴ ናይ አደሐ ክምሰል ገብአ፡ ሕርጊጎ ዋራመ ለወዐለው ዐሳክር አስክ አካናቶም እግል ሊጊሶ ትከማከመው። እብ መካይን ለመጽአው አስክ ባጽዕ አተጀሀው። ለእብ ጅላብ መጽአ ህዬ አስክ ግንራሪብ በድር ገጾም ትጄቀቀው።
አነ ህዬ፡ አዜ ላተ ትበገሰው እንዴ እቤ አመት ዐይለቼ እግል ኢዴ፡ ምነ ሕቦዕ እተ ለወዐልኮ ቤት ፈገርኮ። ብዙሕ እንዴ ይአሳድር ህዬ ገናይዝ ዲብ ክል አካን ሙዱድ ዲብ እንቱ ረኤኮ። እግለ ገናይዝ ዲብ እትዐዴ አስክ ቤትነ ሄረርኮ። ቤት እንዴ ይእበጽሕ ላኪን ሐቴ ለአምረ እሲት ዲብ አፍ ቤት ዋድቀት ጸንሐተኒ። “ሚ ገብአኪ ይመ?” እቤለ እብ ድንጋጽ ገሮብዬ ዲብ ለርዐዴ።
“አነ ደሐን ህሌኮ፡ ዔጻቼ ሌጣተ እብ ሰደፍ መንዱቆም ዘብጠውኒ። አመት ዐድ ሳይቅ ሌጠ ውዴ ወልዬ፡” ቴለተኒ።
ዐድ ሳይቅ ክምሰል ጊስኮ አርበዕ ግናዘት ክምሰል አክያስ ረአስ ሕድ ምዱዳት ጸንሐያኒ። አርወሕ ለቦም ወለ አለቦም እግል እፈንቴ ዲብ እብል፡ ገሮብዬ ክሉ እብ ደም ተሐንገረ። አርወሐቼ ሰበት ሸዕለለት፡ እንዴ ሐደግኩዎም እብ ሰዐይ አስክ ቤቼ አተላሌኮ። እት እግር ገበዬ እግለ ዋድቀት ለዐለት እሲት፡ “ክሎም ሞተው፡ እብ ደም ጅሉጣም ህለው፡” እንዴ እቤለ ገጽ ቀደም አለምቤኮ።
ዲብ ባካት ቤትነ ክምሰል በጽሐኮ፡ መዝብያይ ማይ ለዐለ የሕየ ሓምድ ከብዱ እብ ርሳስ እንዴ ትበከአት አብራኩ እብ ክልኤ እዴሁ ጻብጥ እት እንቱ እተ አካኑ ያብስ ዐለ። አስክ ግዋሬነ ዲብ ዐድ ገልሕሰ ምን ጊስኮ ህዬ፡ እብ ተማሞም አንፋርለ ዓይለት ርሹናም ጸንሐውኒ። እብ ድንጋጽ እተ አካንዬ ሀደልጋደ ጋብእ እት አነ፡ ግረ እንዴ አቅበልኮ አስክ ዓይለት አሕመድ ሽኔቲ ረትዐኮ። ዲቡመ ለዐድ ወልዶም ኖር ሳልሕ ለልትበሀል ወግዋሬሆም ሕሴን ለልትበሀል አቃርቦም እብ ርሳስ እንዴ ትቀለው ዋድቃም ጸንሐውኒ። ዲብ ቀደም አንስ ክምሰል ሬሸነዎም ሐሬ ኣመርኮ።
እሊ ወብዕድ ክምሰል ረኤኮ፡ ዓይለቼ በገ ለተርፈ ምነ አለቡ እንዴ እቤ ዲብ ዐስስ አስክ ቤትነ እግል ኢጊስ እት እብል፡ ኣምነ ያሲን ለትትበሀል እሲት ከፍ እንዴ አበለት ጸብጠተኒ። “አስክ አየ ትገይስ ህሌከ? ዐሳክር አስክ እለ ግረ ቤትኩም ጫፍራም ህለው ማሚ?” ቴለተኒ። ሐቆ ገሌ ደቃይቅ ዐሳክር መካይኖም እንዴ ጸዐነው ቢብ! ቢብ! ዲብ ለአብሎ ክምሰል ትበገሰው፡ ምን ሐዲስ እብ ሰዐይ አስክ ቤትነ ጠለቅኮ። አቡዬ ክልኢቱ ባባት ቤትነ እንዴ ከስተ ዲብ ኩርሲ ጃጌሕ ጸንሔኒ።
“አሀ! ደሐን ህሌኩም ማሚ?” ትሰአሌኒ ድንጉጽ ዲብ እንቱ።
ዓይለቼ እብ ሐያት እግል ትጽነሐኒ ለልብል ጌማም ሰበት ይዐለ እግልዬ፡ “ሕነ ላተ ደሐን ህሌነ፡ እንተ ህዬ ደሐን ህሌከ ማሚ?” በሊስ ወሰኣል ደርብ ሕድ ፌተትኮ እቱ ዲብ እትዐጀብ።
“ኢመጽአውነ፡ ዎሮ ለአተ ይህለ።”
“ይበ፡ አዳም ላኪን ፈነ፡ ዐድ በዴት፡” እቤሉ እንዴ አምረርኮ።
ዓይለቼ ወእግለ ህዳይ ለመጽአው ገሸ ምነ መለገት ለሀ ከአፎ ክምሰል ፈግረው ሐሬቱ ለወትደሐ እዬ።
እስታዝ ስሌማን ኣድም ቀደም ለሀ ዲብ አቶብያ ቱ ለአደርስ ለዐለ። ሑሁ እተ ወቀት ለሀይ ሼክ ሕርጊጎ ለዐለ ሼክ መሐመድ ኣድም ቱ። እብ ዘመቸ እንዴ ትቀሰባ ቱ አስክ መድረሰት ሕርጊጎ ለትየመመ። ዐሳክር አቶብየ ጅንስየት እግል ለአርእዮም ክምሰል ትሰአለዉ፡ ዲብ አዲስ አበበ ለአፍገረየ ታሴረቱ አርአዮም። ሰበት አትፈከረዮም፡ “ዲብ እለ ዐድ ሽፍተ ሚ እግል ቲዴ መጽአከ? እግል ልቅተሉካቱ ማሚ?” ቤለው እግል ሰኔቱ ለገመው እት መስሎ። ዲብ መኪነቶም እንዴ ጸዐነዉ ዲብ ዳግሞ ምስሉ፡ ዲብ አብያትነ ገጾም መጽአው። እግል ህዳይ ሑዬ ትኩል ለዐለ ዳስ እት ለአሽሮ፡ “እሊ ዳስ ናይ ሚቱ?” ቤለዉ። ህቱ ህዬ ናይ ሐዘን ክምቱ አሰአለዮም። እሊ ወክድ እሊ እት ቤትነ ኢቀርበው ወኢፈተሸው። አቡዬመ እግል ክሉ ባባትለ ቤት ካስቱ ሰበት ጸንሐዮም፡ እግለ እስታዝ ስሌማን ለቤለዮምተ ህግየ አምነወ።
* * *
ዐድ አሰይድ ሳልሕ ዐብደለ ሳይቅ፡ ሰኒ ምነ ተአዘየ ዓይላት ሕርጊጎ ዐለት። ቤቶም ምተሐት ካምቦ ሕርጊጎ እት ገብእ፡ ምን ግንራሪብ በሐር ሐድ 200 ምትር እትለ ህሌት መሳፈት እት ገብእ፡ እት ጠረፍ ጽርግየ ለትበኔት ተ። እግል ሕርጊጎ እብ ቤቶም እንዴ ወዴካቱ ለተአቴ ዲበ። መሐመድስዒድ ሳይቅ፡ ለእተ መደት ለሀ እት ቤቶም ለሳደፈ ሐደስ ልትዘከር እት ህለ፦
ንኡሽ ዐልኮ። እተ ምዕል ለሀ (ሰንበት ዐባይ 6 ኣፕሪል)፡ እምዬ ኣምነ ዐብደለ ዐሊ ዲብ ህዳይ እንዴ ተዐደመት ዲብ ዐድ ኢብራሂም ደሬዕ ዐለት። እግል ህዳይ ለገብእ ሐልየት ወአሽዓር ለትትጃገረ እሲት ሰበት ይዐለት፡ ዲብ ክሉ ዐዶታት ህዳይ ትትዐደም። እት ረአሱመ እምር ዜብጣይት ከበሮ ተ ለዐለት።