ለናይ ሰልፍ መዓርክ 60ታት - 6ይ ክፈል
መሐመድ እድሪስ
መዐረከት አዳል - 26 ሰብተምበር 1961 አክል-ሕድ ቀደምለ እት ጀሪደት ለፈግረ ሸሬሕ ዲብለ ዐለት ምዕል 25 ሰብተምበር 1961፡ ከረ ሓምድ ዐዋቴ እት አታሃይ ሞጎራዬብ ዐለው። እቱ ዲብ ህለው ህዬ፡ ሐቴ እብ ካፒቴን ያሲን በሺር ለትትመረሕ ቅወት ቅታል (ስትራይኪንግ ፎርስ)፡ እት ቀነብያትለ ዐድ ትሊት ክም በጽሐ ትደለ ወሐር፡ ከረ ሓምድ ሸዐብ ሑሩዱ እሎም ለዐለ አጣል እንዴ ሐድገው፡ እንጌረ ሌጠ እንዴ በልዐው፡ አስክለ እግል ልሕብዖም ወለአዳፍዖም ለቀድር ምድር ሰከው። ሐቆ ሄራር ሳዐት ህዬ፡ እት ሕግስ ደብር አዳል እተ ህሌት ዔለ ጥልያን (ባምበት) ዓረፈው። እት ምሴተ ናታዬ ለልትበሀል ዐድ አተው። ፈጅራተ እት ነታዬ እት ወደግ ዎሮ ሕብዓም እንዴ ትመየው፡ 26 ሰብተምበር አስቡሕ አስክ ክርበ ኮርቶ ጌሰው።
እቱ ዶል በጽሐው ህዬ ለቴለል ትበደለ። ለዶል ዋርድየት ለዐለ ዐዋቴ መሐመድ ፋይድ ኢትሀመለ እሎም እንድኢኮን፡ ለምን ዐድ ክሰብ ለትበገሰ ዴሽ አባይ አስቡሕ ባካት ሳዐት 9፡00 ሽእጎም ዐለ። ዐዋቴ መሐመድ ፋይድ፡ እግል እሎም ፍንጡራም ወሻፍጋም እት እንቶም መጽእዎም ለዐለው ዐሳክር፡ እንዴ ኢቀሩቡ ምን ረዪን ሰበት ፈረገዮም፡ እት ልስዔ እት መልህያሙ እንዴ ጌሰ፡ “ሕኩመት መጽአነ ህሌት፡ ፖሊስ እት ልትሳስዐው ለአቱ ዲብነ ህለው” እት ልብል ሐበረ። ሓምድ እብ ሸፋግ፡ ክል ነፈር እት ረአስለ ምን ሕቅፉ ለኢፈንትዩ መንዱቁ፡ ዐፍሹ እንዴ ከምከመ፡ ሰይፉ ወሞራሁ እንዴ ሀረሰ፡ ህቱ አስክለ መርሖም በ እግል ልትለዉ አዋምር ሓለፈ እቶም።
ድፈዕ እተ ጸብጦ ዲቡ አካናት ቶም አጌሰው። በገስ አስክ እንክር ምፍጋር ጸሓይ አዳል። ሕግስ አዳል እንዴ ነስአው ስጋደት እበ እት ፈግሮ፡ ለክልኦት ዐዶ ሕድ ረአው። “ሓምድ ብጠር፡ ተሐይስ ዲብከ ብጠር፡ ” እት ልብሎ
ደርብነ ገብኦ እት ህለው እንሰምዖም ዐልነ” ልብል ቀደም ሳልስ ምዕል ሑቡሮም ለዐለ ከራር ኣድም ሐዞት። ገዲም ምናድል ከራር ምስል ሓምድ እት መደት እስትዕማር እንግሊዝ እት ሽፍትነት ሰውረት ኤረትርየ እትለ ናይ ሰልፍ መትኣምባት ግድለ ስለሕ ዲብ 60ታት ፍንጌ ምናድሊን ሰውረት ወዴሽ አባይ ገብእ ለዐለ መዓርክ ምነ ምናድል ሀይለስላሴ ወልዱ ለከትበዩ ክታብ ዐዋቴ ለትነሰኣቱ። ከእግል ዮም 6ይ ክፈል ቶም ለልትኣመሮ። ሓምድ እት ንዳል ክም ፈግረ ህዬ፡ “ከራርመ ምን እግሩ ኢተርፈ፡ እግል ልትለዩ ቱ” እንዴ ትበሀለ ፖሊስ ለሐዝዉ ሰበት ዐለው ቱ እንዴ ሰከ ለዐረ። ህቱ ቱ ህዬ መዓል መዕረከት አዳል ለዳገመ እግልነ። ሓምድ ምነ ደርቦም ገብእ ለዐለ ዴሽ አባይ ኢትአሰፈ ወኢቀበዩ። ምናተ፡ ምነ እብ ዕንታትከ እት ትርእዩ ደርብከ እት ገብእ ለልሃጅመከ ብዞሕ አባይ፡ ለእንዴ ኢትርእየ ለትሃጅመከ ሒለት ንኢሽ ተ ለአኬት ምድረት ለትአጀሬ ዲብከ ለልብል ፍክር ሰበት ዐለ እሉ፡ ብዕድ ለኢትደሌት ቅወት እተ አስክ አዳል ለትአፈግር ገበይ እንዴ ጸብጠ እተ ርሽመተ ደብር እንዴ ፈግረ እብ ስምጥ እግል ኢልዝበጦም፡ አልቢኒ ጻውራም ለዐለው ከራር ኣድም ወሸንግራይ ዐማር ለአከ።
እሎም ክምሰለ ለትበሀለወ ቀደሞም እንዴ ሐልፈው፡ እተ ትትሐዜ አካን እንዴ በጽሐው፡ እት ብለቅ ዐባዪ ሰዋትር እግል ልጽበጦ፡ ምን ትሊት ለትበገሰ ዴሽ ቅታል (ፊልድ-ፎርስ)፡ እበ ሓምድ አትሸከከየ አካነት እግል ልሽበቦ ሐቴ ገብአት። ከረ ሽንግራይ እተ ዐለው ዲበ አካን አትሀበሰው። ለሆም ህዬ አስክ ርሽመት አዳል ገጾም አተላለው። ሽንግራይ ዐማር “ንልከፍ፡ ንልከፍ” እንዴ ቤለ ተንሸነ ከጠልገት ሐቴ ለክፈ። ከብሱለት እንዴ አፍገረ ጠልገት ብዕደት እግል ለዐምር ወቅት ወኢነስአ ምኑ። አካነቱ እግል ኢትትአመር ላኪን ኢደግመ። እብለ ገብአት ለትለከፈት ጠልገት ዎሮት ዐስከሪ አባይ ሰበት ጀርሐት፡ እብ ተእኪደት እንዴ ወድቀ “ኡይ” እት ልብል መጺጸቱ ትትሰመዕ ዐለት። ገሌ ምነ ፖሊስ እግለ ወድቀ ነፈሮም ትጀመዐው እቱ፡ ወእንዴ ሀረሰዉ እት ወደግ ዎሮ ትከረው እቡ ከትሐበዐው። ለተርፈው ብዕዳም እተ ብሮርሐት ኦሮትከ እብ ጀሀቱ ደርበሽ-በሽ እት ልብሎ ልትረአው ዐለው። እግል እሎም ለአተቃብል ለዐለ ከራር ኣድም እብ ጀሀቱ፡ ልሰዕ እት ሓለት ረብሸት እት ህለው ወድዋራቶን እንዴ ኢራቅቦ፡ ጠልገት ሐቴ ፌረቀ ዲቦም። ትዘበጠ ከንዶእ መኢትዘበጠ፡ ዎሮት መትፈዐጂ ብሬን ክብልል እተ ምድር ወደ።
ሐቆ እለ ጥለግ እብ እስዉ እንክር ዘብጦም ክም ህለ ለፈሀመው ዴሽ አባይ፡ ስልሖም አስክለ ክልኦት ዐሳክር ዐዋቴ ለዐለው እቡ እንክር እንዴ ወጀሀዉ፡ ለክፍ ቅዙር ናይ አብዐሸረ እቡ ለምድር ሐርሰው። ሽንግራይ ወከራር ዘብጥ
ክም ትደቀበ ዲቦም፡ ምነ ዐለው ዲቡ ብለቅ ገጾም ተሐት እንዴ ትሸልሀተው፡ እት አስዕር ሰበት አተው እግል ልንጀው ቀድረው። አካን እግል ልቀይሮ ላዝም ሰበት ዐለ ህዬ፡ እት ልትጫፈሮ እበ ስጋደት ለዐል ዶል አተንከበው፡ ስድፈት እግል ሓምድ ረክበው። ምስል ሓምድ መናዱቅ ለይዐለ እሎም ኮለያት ሌጠ ዐለው። ከረ ሽንግራይ እብ ሰበትለ እብ ጀሀቶም ለዐለት ሐረከት አባይ እግል ሓምድ አሰአለዉ። “እምበል ሸክ ዎሮ ላቱ እውዱቃም ምኖም ህሌነ” ቤለዉ። እግለ ሀበዉተ ሐብሬ ወኖሱ ታብዑ ለጸንሐ ተየልል እንዴ አትመጣወረ፡ “አብሽርኩም፡ እግል ንትዐወት ዲቦም ቱ” እንዴ ቤለ፡ እብ ሐዲስ አስክለ ቅብላቶም ለዐለት አኬነት ብዕደት እንዴ ተዐደው፡ ለስጋደት እግል ልድብእወ አመረዮም። ሀደፉ ላኪን ምድረት እንዴ ኢትገብእ እቶም እት ዳፍዖ ምነ ባካት እግል ልትጄቀቆ ቱ ለዐለ። ሽንግራይ እግል ከራር እት መሬሕ፡ ክልኢቶም ደርብ ሕድ ሰዐው። እተ እገሮም ጥለግ ተናናት እት ቤርቅ እቶም፡ እተ ትበሀለወ ስጋደት ተዐደው። ላኪን፡ ከራር እተ እንዴ ትገፍተአ መልህያሙ እት ልታኬ፡ ሽንግራይ እብ መረዊት እንዴ ትከረ ገበይ መዓል እንዴ ጌሰ፡ እት ቅብለት ምውዳቅ ጸሓይ ሀይኮተ እት ደብር ኤሊት ትረአ። እብላሁ ክም ጌሰ፡ ሐቆሀ ይአቅበለ።
ሓምድ እግለ መናዱቅ ለይዐለ እሎም ጃሌታት እንዴ ጸብጠ ደርብ ከራር ገብአ። እንክር ድማኖም እት ልትሐረኮ፡ እት አባይ ለክፎ ለጸንሐው ዐብዱ መሐመድ ፋይድ ወሓጅ ለልትበሀሎ አንፋር ተሓበረዎም። ኣሕመድ ጋድፍ እግለ ራፍዑ ለዐለ ምን ማይ ምሉእ ለዐለ ሀወት አትከበተዮም። ጽሙእ ለዐለ ምነ ማዩ ክም ረወ፡ ርፈዕ እግል አቅለሎት እግለ ታርፍ ለዐለ ማይ ገሌ እንዴ ከዐው ምኑ፡ እብ ሸፋግ ትበገሰው። ምስል እበን ወዕጨይ እት ልትማሰሎ አስክ እንክር ምውዳቅ ጸሓይ ገጾም ጌሰው። ሐቴ ገበይ ዐባይ እንዴ ቀርጨው ልትዐደው ዲብ ህለው ሰበት ትረአው ላኪን፡ ጥለግ ትከዐ ዲቦም። ምናተ ዎሮትመ እንዴ ኢልትዘበጥ ምኖም አካን ምሕባዕ እተ አተው ወእብ ሰላሞም ተዐደወ። ዐዋቴ መሐመድ ፋይድ ለዐለ ዲበ ብዕደት መጅሙዐት ሓምድ፡ ነፍሶም እግል ለአንግፎ እት ልትሓረቦ አስክ እንክር ቅብለት ደብር አዳል ጌሰው። እሎ’መ እንዴ ኢደሉ እት አባይ ሰበት አተው፡ ለክፍ በዝሐ እቶም። ሰእየት ሰበት ኢበትከው ቱ ድኢኮን፡ አባይ “ሰልሞ” እት ልብል፡ እብ እዴሁ እግል ልጽበጦም ልስዔ ዲቦም ዐለ። ሓምድ ህዬ ምስሎም ለሀለ ሰበት መስለ እቶም፡ “ሓምድ ተሐይሰከ ብጠር” እት ልቡሎም ቱ እብ እግር ፈረሶም ለትመለሸው ምኖም። ዝያደት መትከማካም እግል ዝያደት ከርዶን ቅሎዕ ክም ቱ ለፈሀመ ሓምድ፡ እት ክርበ ዎሮ እንዴ ፈግረ ለባካት እቱ እት ለአትቃምት እግል ልፈክር እንበተ።
ለለክፍ ኢሀድአ፡ እብ በታከት ሰበት ትበገሰ ላኪን፡ እትለ ሰልፋይት መዳፍዐቱ አዳሙ እግል ኢልክሰር፡ መልህያሙ እብ ከአፎ እት መርሖም አርወሐቶም ክም ለአድሕን ሌጠ ሐስበ። ለዶል ለሀ ምድር ክም ዕን እብረት ጨባብ እት እንተ፡ ትምባት ትረኤቱ። ምን ክትረት ሕሳባት ቱ ገብእ፡ ከዶስ (ፒፖ) እንዴ አቅረሐ ፍሪሪቅ አንበተ። ስጃረቱ ምነ ክም ትከየፈ፡ ለእለ ሐስበ እንዴ ሐስበ ምነ ዕንክለት እንዴ ትከረ፡ እግለ ለሔሰት ወትዐውተነ ለቤለየ ከጥወት ነስአ። እግለ በዝሐው ምነ ምስሉ ለዐለው፡ ሕሊል መረዊት ድገለቦም እንዴ አትለው፡ እት ለአሴሮ ደብር ዎሮ እንዴ ፈግረው፡ እቡ ገጾም ኬን እግል ልትከረው አማውር ሓለፈ እቶም። ምናተ ለእብ ጀሀት እንኮርቶ ለዐለት መጅሙዐት ፖሊስመ እተ ሐርብ ሰበት አቴት፡ ድማን ወድገለብ እት ክልኤ ትገመዐው ወምግዓዞም ሌጠ አተላለው። እሊ ኩሉ እት ገብእ፡ አቡ ስታ ሐጫር ወደይፍ ራፌዕ ለዐለ ዑስማን ቤረግ እተ ምዕል ለሀ ሕሙም ሰበት ዐለ፡ ምን ርሑ እት ዳፌዕ እግል ልፍገር ሒለት ሰአነ።
በይኑ ምነ ዐለ ዲበ አካነት እንዴ ኢፈግር፡ እት ዎሮት ሰዐር ጋምል ለአቴ እት ሀለ ሰበት ትረአ፡ እግል ልፍገር ኢደቅበ። እበ ምን ቅብላት ለረአዉ፡ ወእብ ሐዲስ እንዴ ትነዛዘመው ሓምድ እግል ለዐሩ እብ ደብር ኮንታሪ ፈግሮ ለዐለው ፖሊስ እንዴ ትከርደነ ሰበት ትጸበጠ፡ ለሰልፋይ አሲር ሰውረት ኤረትርየ ገብአ። ለስለሕ አለቦም መልህያም ሓምድ እበ ደብር እንዴ ፈግረው ገጽ ኬን ክም ደነው፡ ተሐየበው ወዲብ ወደግ ዎሮ ትከረው። እንዴ አተናሰው ደርቦም ሐበት ክም አለቡ ክም ተአከደው፡ ግረ እንዴ ኢልትወለቦ ወአዳም ታርፍ ምኖም ክም ሀለ እንዴ ኢደሉ፡ መልህያሞም እንዴ ሐድገው ሽርብ ቤለው። ለወደግ አስክ ቀላቅል አክለ ትከረ እት ፈዬሕ ሰበት ገይስ፡ ህቶምመ እብ መጆቡ እት ሴር ክምለ ይዐለው ትፈንጠረው። እምበለ ምስሎ ለዐለው ወለኢፈንተው ምኖም ስሉሓም ከረ ዐብዱ መሐመድ ፋይድ፡ ከራር ኣድም ወሓጅ ኩሎም ብጠሮ ለቤለዮም ይዐለ፡ ንዕኖ ለቤለዮም’መ ይዐለ፡ ዎሮትከ እብ እትጅሁ የክ አምደደ። አምዕል ሐቴ መዕረከት እንዴ ረአው፡ ካልእ እንዴ ኢደግሞ፡ ንዳል ምኑ ቶበው። ሓምድ እብ ጀሀቱ ለእሉ ጸብጠ እንዴ ጸብጠ እብ እንክር ብዕድ አስክ ደብር ኮንታሪ ሄረረ። አባይ እንዴ ዐረዩ ቅሩብ ጽብጠቱመ በጽሐ።
ግረ እንዴ ትወለበ፡ ሰኒ እንዴ ኔሸነ ዎሮት ሰበት አውደቀ ምኖም ላኪን፡ መደቲት ሰበት በጥረው ምኑ፡ ትንፋስ እንዴ ረክበ ሄራሩ አተላለ። ምድር ክም መሰ ህዬ ምስለ ለዐረዉ ከረ ዐዋቴ መሐመድ ፋይድ ለዐለው እቶም አስክ ዐድ ሰጎ ተዐደ። እተ ገብአት መዐረከት፡ እበ ትትወጤ እግልከ ምን ቅባል አባይከ እግል ትጋብህ፡ ኢገአ ምን ገብእ ህዬ፡ ምስል ለኢጠወረ ስለሕ
ወአዳም ሑድ እንዴ አተርገዝከ እግል ትላክፍ ወትዝበጥ ኢትቀደረ። ምንክብ እንዴ ረክበ ሐቆ ፈግረ፡ እብ ጀሀት ብዕደት ለጸንሖ ፖሊስ ከርዕዎ። ምኖም ሐቆ ሀርበ፡ ለብዕዳም እብ አርወሐቱ እግል ልጽቦጡ ልትካሮፉ ሰበት ዐለው፡ ምሽክለት ትርድት ተ ለዐለት።