ለናይ ሰልፍ መዓርክ 60ታት - 4ይ ክፈል
መሐመድ እድሪስ
መዐረከት ኦማል - 24 ኦክቶበር 1961 እት አብ-ሐሼለ፡ ዑስማን ሐጃጅ ለልትበሀል ታጅር በዐል ድካን፡ ከረ ሓምድ ትዕባም እት እንቶም ክም መጽአዉ ሰኒ እንዴ ተሐደረዮም፡ እንጌረ ወማይ እንዴ ሀበዮም ክም ልትሀመሎ ወደ። “ዮም እተየ ክም ህሌኩም ለትአምር ሕኩመት ይህሌት። ከበርኩም እብ ኩሉ እትጅሃት ስሞዕ ሰበት ይዐለ፡ አመት ዕርፍኩም ሌጠ ውደው፡ ዋርድየት ኖሼ ህሌኮ እግኩም!” እንዴ ቤለዮም ጌሰ። ህቶም ህዬ ሰበት ደምነዉ ወአምነዉ ከነው እብ ስካብ ቤለው።
ለመደት ለሀ አክለ ድጌ-ድጌ አተውተ ሸዐብ ሰኒ ልትከበቶም ዐለ። ህቶም’መ እብ ሰበብ ጀዋሲስ ለዲብ እንቡተት ንዳሎም እት ህለው ሳድፎም ለዐለ መታክል እንክር እንዴ ከሬከ፡ ምነ ድጌ ርይም እንዴ ቤለው ራውጋም እት እንቶም ለዓርፎ ወሐር ለዐድ እበ ለሀዩቦም ቱ ለልትበለዕ ወለልትሰቴ እንዴ አግነዐው፡ ለሐምዶ ወገይሶ ዐለው። ደሐን ዲማተ ወብቆት ሐቴ ዮም ክምለ ልትበሀል፡ ዑስማን ሐጃጅ ጀላብ መንገፎ ምናድሊን ወለረቃቅ ሰውረት እንዴ ሐስበ፡ እግል ዐቂብ ዋርድየት ኢኮን ለጌሰ - ጠልመዮም። ዋርድየት ለፈግር እንዴ ትመሰለ፡ እግል ጅኔታይ ዎሮት እት አድግ-ሪፋይ እንዴ ጸዐነዩ ልኡክ ነድአዩ። ዐሳክር ሂር እት ወዱ አስክ አብሐሼለ - ቤት ዑስማን ሐጃጅ አሴረረው። ምድር ጸልመተ። ለዐሳክር፡ እግል ሊደዉ ለዐለ እሎም መዳሊት- ሰልፍ እግል ህጁም ሰውረት ኤረትርየ እትለ ናይ ሰልፍ መትአንባት ግድለ ስለሕ፡ ዲብ 60ታት ፍንጌ ምናድሊን ሰውረት ወጄሽ አባይ ገብእ ለዐለ
መዓርክ ምነ ምናድል ሀይለስላሴ ወልዱ ለከትበዩ ክታብ ዐዋቴ ለትነሰኣቱ። ከእግል ዮም 4ይ ክፋል፦ ወደው፡ ዐነክል ትጸበጠ፡ አወድግ ወከረቢትመ እተ ክምሰልሀ፡ ምፍጋር ወምእታይ ኩሉ እት መራቀበት ክም ለአቴ ዶል ገብአ፡ እብ ግምብየ አተው እቶም። ምን ሐዘው ህዬ፡ ሓምድ ኢሀለ ወመልህያሙ።
ቀዴማዮም ምነ ለዐለው እተ አካነት እንዴ ትጄቀቀው፡ እት ሐቴ ቂሾት ንኢሽ ናይ ሕዳረብ ድራር እንዴ ጠልበው በልዖ ዐለው። ለአካን ሰኒ ቅርብት ተ። ዑስማን ሐጃጅ እብ ሐዲስ ምድር ለልአምር አዳም እንዴ ለአከ፡ ከረ ሓምድ እተየ ሳክባም ክም ህለው ተአከደ፡ እግለ ዐሳክር ጃሱስ እንዴ ሀበዮም ከለአከዮም። እንዴ ተሀመለው ምን ሽኩክ እትኩሩማም ለኢለአምሮ ሓምድ ወጅማዐቱ እለ አምዕል እለ ላቱኒ ተሀመለው ከዲብ ሸረክ አተው። ለፖሊስ እሎም እት ከርድኖ ዎሮቶም ዕጫይ ኬደ ከትሰበረ እቡ። ክርንለ ዕጫይ፡ እምበልሁመ ሸሸሕ ትሰመዐት። እሊ ለዳገመ እድሪስ መሕሙድ፡ ሐከሽ ኢለሓልፍ፡ ላሊመ ብዙሕ ኢሰክብ። ቅንጽ ቤለ ወለድዋራቱ አተናሰ። ገሌ ሓጀት እት ልትጫፈር ለሐልፍ ረአ። ነፈር ብዕድ ህዬ፡ እግለ ቀዳም እብ ሰዐይ ሐልፈዩ። ሳልስመ ወስ ቤለ። ዎሮት ለካልእ እት ለሐልፍ ወመትጫፋሮም ክም ትደጋገመ፡ አዳም ክም ቶም ተአከደ ምኖም። ልትከርደኖ ክም ህለ ሰበት ትፈሀመዩ ህዬ፡ “ሓምድ፡ ሓምድ፡ ምድር አዳም ወደ” እት ልብል ደምሀዩ ከሀረሰዩ። እተ ስምጡ ሳክብ ዐለ። ለብዕዳም’መ ክምሰልሁ ክብ-ክብ እንዴ ቤለው ክም ፈዝዐው፡ እተ ግድምለ መሓዝ እንዴ ትሰርሰረው ህዬ ድፈዕ ጸብጠው።
ፖሊስ አክራን ክም ሰምዐው ሐርብ ፈትሐው። እምበል-ሀደፍ እተ ጽልመት ስልሖም ተበብ አበለው። ብላሽመ ይዐለ። ዐብዱ መሐመድ ፋይድ ክልኤ ወርከቱ ትዘበጠ ከወድቀ። ሰበብ ናይለ እት ረአስነ ለገብአ ህጁም ዑስማን ሐጃጅ ዐለ። ሐቆ እለ ዐብዱ ለከሰርነ እተ መዕረከት ህዬ፡ ‘ሓምድ ኢለአዝም ምንዬ’ ሰበት ቤለ፡ ዐፍሹ ሐየበ ወሀይኮተ አተ። እት ለዐል ክምለ ትሸረሐ፡ ዑስማን ሐጃጅ እሙር ድድ ሰውረት ቱ ለዐለ። ምን ቀዳሙመ ለልአሙሩ ክምለ ሸርሕዎ እት መደት ሽፍትነት አርበዓታት መአይዳይ እንግሊዝ እንዴ ገብአ፡ ምስል ከረ ሓምድ ዐዳወት ለዐለት እሉ ነፈር ቱ ለዐለ። እበ መዋዲቱ ህዬ ብዞሕ ወክድ ክም አስረዉ ወጃዘዉ እት ምዕራፍ አርበዕ ሽሮሕ ሀለ። ምነ ቀዳሚት ለሓሪቱ አኬት፡ እት መደት ንዳል እግል ሕርየትመ አመሉ ኢጠለቀ። ምራዱ እንዴ ወደ ምን ሓምድ እግል ልስኬ ላኪን ኢቀድረ። “ዑስማን ሐጃጅ ሼክ ነሳብ ዐለ” ለቤለ መሐመድ ዐወድ ሸሪፍ እንዴ አትለ፦ ምን ቀዳሙ ምስል ነዘር ናረ ወኩናመ ዕላቀት ዐለት እሉ። ሰውረት ክም እንበተት ህዬ ክል-ዶል ባርንቶ እት ገይስ እብ ክሱስ ንዳል ሐብሬ ለሓልፍ
ዐለ። ከረ ሓምድ እትሊ ድጌ ትመየው፡ እት ሎሂ ወዐለው፡ እት ሎሂመ ትደረረው፡ ማል ለልአትፋግሮመ ህለው ልብል ዐለ።
ጀሳሰት ክም አብዘሐ ተሕዚር ተሀየበዩ። መትሰይሖት ክም አበ ህዬ ቀትለዉ። ላሊ እት አሸሊ ዐድ-ባሸ እተ ልትበሀል ድጌ ህዬ፡ ምን ቤቱ ፍገር እንዴ ቤለዉ ጠግ አበለዉ። ኩሉ ለአክጠኣቱ እንዴ ከትበዉ ህዬ፡ እተ ወሪዱ ዐለገዉ እግሉ ከጌሰው። * * * ዐብዱ ክም ትዘበጥ ለኣመረ ወለ ዎሮትመ ይዐለ። ዶለ ሰልፍ ኩሎም እንዴ ትሰርተከው ክም ፈግረው ወምን መለገት ክም ፈግረው ሌጠ መስሎም ዐለ። ዐብዱ ክም ትጀረሐ ከአስተሽሀደ ሐሬ ቱ ለአከደወ። እት ግድለ ስለሕነ ህዬ ለአወላይ ሽሂድ መናድል ህቱ ገብአ። አባይ እት ጀሪደት ዘመን፡ ‘ሰርገል ፖሊስ እት ረአስ ድድ-ቃኑን’ እበ ልብል አርእስ እተ ነሽረዩ አክባርመ ክእነ ሸርሑ፦ … ምነ ዐቢ መርከዝ ፖሊስ ለትረከበ ከበር ክምለ ለሐብሩ፡ ምን ምዴርየት ባርንቶ ለትለአከው ዐሳክር ፖሊስ፡ ማሌ አተሉት (24/10/61) ሳዐት 9፡ 20 ምስል ሓምድ እድሪስ ዐዋቴ ተሓረበው። እት ባካት ኬሩ፡ እግል ዐብዱ መሐመድ ፋይድ ለልትበሀል ሽፍታይ እንዴ ጃርሐው ጸብጠዉ። ክምሰልሁመ ኦሮ መንዱቅ ናይ ሓምድ እድሪስ ዐዋቴ ወኦሮ ረዪም አብዐሸረ ናይለ ትጀረሐ ድድ ቃኑን ምስል 43 ጠልገት ራክባም ህለው። … ለትጀረሐ አስክ ኬሩ ለአመጽእዉ እት ህለው፡ እት ገበይ ሞተ ዲቦም። ፖሊስ ህዬ፡ እግለ ሰከው ምኖም ብዕዳም ሸፈቲት እምበል ህኮት ልትካሮፎም ህለው። ንዳል ሐቆ አንበተ፡ እተ እብ ሰበት ሀውየት ወተእሪክ ሓምድ ለሸሬሕ ተቅሪር ፖሊስ ምን እንረኤመ፡ ኬትባይ፡ እብ ጀሀት ፖሊስ እግለ መዕረከት ለመርሐ በዐል ክልኤ ደቡረት ትሌንቴ ገባር ክም ዐላመ እት ወዴሕ፡ ለመዕረከት ምሴ እብ ዐለቦት ዐስከርየት ሳዐት 21፡ 20 ክም ዐለት፡ ለመዐረከት ህዬ እት ባካት ሳወ ኢኮን ክምለ ልትበሀል ቱ ለልሓኬ። እብ ኩሎም ለመዳግመት ክምሰለ ትበሀለ አካናትለ ሐደስ ስምጥ ሕድ እት ኦሮ ባካት ሰበት ገብአ፡ መትፈናታይ አለቡ።
እብለ እተ መዐረከት ለሻረከው መናድሊን ወእብ ሸዐብለ ባካት ኦማል እንዴ ትበሀለ ሰበት ሰምዉ ላኪን፡ እት ተእሪክ እብ መዕረከት ኦማል ቱ ለልትአመር። ስካን ሕመረት ከልቦም ክምሰለ ልቡሉ፡ መልህያም ዐብዱ ምንለ እብ ጠልገት ለትዘበጠ እተ አካነት እንዴ ሀረሰዉ ምን ኦማል እንክር ቅብለት እተ ሀለ አወድግ ክም ነስአዉ፡ እት ሐንቴ ዕጨት እት ለአጸልል ቱ ለአስተሽሀደ። እተ ለትወፈ ዲበ አካነት ህዬ ትቀበረ። ሐሬ ላኪን ቀብሩ እብ ውሒዝ እንዴ ትሸርሸረ አሰሩ ጀላብ እግል ኢልብዴ ምነ ለዐለ ዲበ አካነት እት ነሳፈት 50 ምትር እንዴ አሬመዉ እት አካነት ውቅል አንከሰዉ። ምስል
እለ ሂገ ለኢለአተፍቅ፡ ወዲብ ጀሪደት ዘመንመ ክምለ ህዱግ ለሀለ፡ ዐብዱ ክም ትጀረሐ፡ መልህያሙ ኢኮን ለሀረሰዉ።
ሕያይ እት እንቱ ዐሳክር አባይ አስክ ኬሩ ነስእዎ ዲብ ህለው ቱ እት ገበይ ለአስተሽሀደ። ኬሩ ምን ሕግስ ኦማል እንክር ቅብለት ሰበት ህሌት፡ ለእብ ሸዐብ ወእብ ጀሪደት ዘመን ለትሀየበየ ክልኤ ሐብሬ ህዬ አስክ ኬሩ ሰበት ቀርብ፡ እብ አኪደት ለቀብር ናይ ዐብዱ እግል ልግበእ ቀድር። እብ ጀሀት ብዕደት፡ እሊ እብ ትግርኛ ወዐረቢ ስሜት ዐብዱ ለትወቀረት ዲቡ ቀብር እት ባካትለ አስተሽሀደ ዲቡ ባካት እግል ዝክረቱ ክም ተምሳል ቱ ለትሸቀ እንዲኢኮን፡ ዓጭሞታት አዳም አለቡ ዲቡ ለልብሎ ብዕዳም መዳግመትመ ዐለው። ሐቆለ እት ኦማል ለገብአ ናይ አባይ ህጁም ለሳደፈ አወላይ እስትሽሃድ፡ ጅማዐት ሓምድ ለዐለው ኦሮትከ እበ ስካቡ እንክር እንዴ በደ ምኖም ዲብ ሰውረት ለይአቅበለው ብዝሓም ቶም። እበ ኦሮ እንክር ለተየልል እግል ልክሆሉ ሰበት ኢቀድረው፡ እበ ካልእ እንክርመ አባይ እግል ልጋብሆ እቡ ለቀድሮ ስለሕ ሰበት ኢረክበው፡ ክም ሰበብ እግል ልግበእ እሎም ለቀድር ቱ።