ለናይ ሰልፍ መዓርክ 60ታት - 12ይ ክፈል
መሐመድ እድሪስ
መዐረከት በላግንደ 4 ኣፕሪል 1962 ለበዝሐ ሄራሮም እት ወክድ ላሊ ቱ ለዐለ። ዶል ምግዓዝ፡ ስካብ ለካልኣይ ዐዶ ቱ። ኩሎም እብ ህርጋቴ ሁዱላም ዐለው። አባይ እንዴ ዐረ እቦም እብ ዎር-ዎሮት እግል ኢለሃክሎም ላኪን፡ አስክለ ተሐጥጦም አካን እግል ልብጽሖ ክል ምኖም እግለ መልሀዩ ዲብ ደግሽ ልሄሮ ትመየው። እተ ለሐዝወ ለዐለው አካነት እንዴ ኢበጽሖ፡ ምድር ዕውድዋድ አስቡሕ ዶል ኣሸረ፡ ሓምድ “አዜ እንዴ ትገሴኩም፡ አስክ ሻሂ ፈሌሕ ለህርጋቴ እግል ቲጊስ ምንኩም ስከቦ” ቤለዮም። ምናተ፡ መደቲት ክም አሾለገው እንዴ ኢለዓርፎ፡ ለናይ አከድን መንበረት ለላምዳም ወዕጹማም እብ ሸፋግ ለሻሂ ሰበት አፍለሐዉ እተ ዶሎም ሀረሰዎም።
እበ ቅሳኖም እብ ሸፋግ-ሸፋግ ህዬ እብለ ክባየቲት ለንኢሽ ደርብ-ሕድ ገሌሆም ሰረ ወገሌሆም ኩለ እንዴ ሰተ ሰኒ እንዴ ኢፈዝዖ በገስ ተመ እቶም። ሓምድ፡ “የላ ኣሱርኩም አብዱ” ክም ቤሎም ኣሱሮም ተናሸሸው ከትበገሰው። ዐነክል ብዞሕ ግራሆም እት ለሐድጎ ረዪም ክም ሄረረው፡ አድብር ዐባዪ ዲብለ ብእቱ በላግንደ ለልትበሀል ድጌ በጽሐው። ለሐዝወ ለዐለው አካንመ ህታተ። ለዶል ሓምድ ሸክ ሰበት ወደ ወጋኑ ምን ኢሰክበ፡ እስእኖታቶም እንዴ ኢለአፈግሮ ወማይ እንዴ ኢሰቱ ዋርድየት እግል ለአፍግሮ አ’መረዮም። ሓምድ ክምለ ዲመ ልብለ፡ “ክል-ዶል ምን ቀደም
ለጸነሐከ እንዴ ኢገብእ፡ እብ ግረ ለልዐሬካ ቱ ብዝሔከ ወጅንስ ስለሕከ ለልአምር። ሸዐብ እት ልትሰአል ደርብከ ሰበት ገብእ፡ እተየ እግል ተዓርፍ ክም ቱ እንዴ ቀየመ ወእንዴ በድሬከ እግል ልከርድነከ ወልህጀመከ ለቀድርመ ህቱ ቱ” ለልብል ፍክር ሰበት ዐለ እሉ፡ ለዶል ዋርድየት ለፈግረ ሐመድ ፍካክ፡ “እግለ መጽአነ እበ ገበይ ሌጠ ዕቀብ። ዔቅቢትከ እብ ሓሪት እንድኢኮን፡ እብ ቀዳሚት ኢቲደየ ወሰኒ ራቅብ” እት ልብል መምሬሕ ፍንቱይ ሀበዩ። ፋጥን ወአዲብ ለዐለ ወድ 45 ሰነት ለገብእ ሐመድ ፍካክ፡ ተየልል ብዞሕ ለሓለፈ ወለረአ መንተብህ፡ እት መደት ጥልያን ህዬ ሻብ- ፋርስ ለዐለ እናስ ቱ።
ለብዕዳም ሚ እግል ኢልምጸአነ እንዴ ቤለው ሀመሌ እግል ኢለአርኡ ቱ ህዬ፡ ህቱ እብለ መትደጋጉ ወሀዳአቱ እንዴ ተሐረ ናይለ ውቀት ለሀ ዋርድየት ለፈግረ። ለምዕል ለሀ ላኪን፡ ክምለ ሰአወ ምኑ ኢጸንሐ። ሕኔትለ እለ ትበሀለ ወዴ፡ አስክለ ጅማዐቱ ዑርፋም ዲበ ለዐለው አካነት ሌጠ ለአተቃብል ዐለ። ሓምድ ርዮሕ ይዐለ፡ “እሊ ዋርድየት ዮም አፎ አስክነ ገንሐ። ያረይ ዮም መዐረከት ህሌት” እት ልብል ብዞሕ ለሐርቅ ወበርድ ዐለ። ክል-ዶል እግል ሐመድ ፍካክ አክለ ገንሓተ፡ ህቱመ አስኮም ጋኔሕ ልርእዩ፡ ሓምድ መሻክል እግል ልሳድፍ ክም ቀድር ሰበት ትሸከከ ዲብ ለአሎብጥ፡ ሓለቱ ለረአ መሐመድ እድሪስ ሓጅ፡ “በገ አነ አፎ ዋርድየት ይእፈግር” እንዴ ቤለ፡ ዕንክለቲት ውቅል ዲበ ፈግረ፡ ድዋራቱ እንዴ ረአ ህዬ አቅበለ። “አልበለድ ነዲፍ - ምድር ሰላም ሀለ” ቤለ እግል ሓምድ። ሓምድ ዐዋቴ ነፍሱ አሰአለቱ ከንዶእ ወለ አባይ እግል ለዐርዮም ክም ቀድር እንዴ ተአከደ ወጌመመ ከንዶእ፡ “እንተ ሕጻን፡ ነዲፍ ኢቲበል፡ በለድ ነዲፍ ለልትበሀል አለቡ” ቤለ ህግያሁ እንዴ ወቀለ።
ኖሱ ዋርድየት እግል ልግበእመ ለሐዜ ዐለ። ላኪን በክት ኢሀበዉ። መሐመድ ኣድም አሚር ለልትበሀል ዎሮት ሕፉን መፈተል ሻብ ወድ አቁርደት “ቅያስ እሊ ሚ ተ ለትረብሸከ፡ አነ ኖሼ ለአርድ እግል ሕሰሱ ወእራቅቡ ቱ፡ ቅሰን!” ቤለዩ ከትበገሰ። መደቲት ክም ዓረፈው ለአሰፍ ሓምድ ሸቀላት ሰበት ከልቀ ዲቦም፡ ዑመር ዳምር ለመርሐ መጅሙዐት እተ ዕንክለት ፈግረት። እንክር ድገለብ ህዬ ግንድፍል ወዑመር እዛዝ ለዐለው ምስለን ክልኤ መጅሙዐት። ሓምድ ወአቡርጄለ ለዐለው እተ መጅሙዐት ህዬ እተ ዑርፋም እተ ለዐለው አካነት ዐለው። ገሌ ምሽክለት እግል ኢትሳድፍ እንዴ ቤለውመ እግለ ስለሕ ለአለቡ ምስሎም በተሪት መልህያሞም፡ ምን ቀዳሞም አስክለ ለአንስሕቦ እቱ ደብር ሕቡራሞም ዐለው። ለመትነዛም ወጸቢጥ አካናት ሰዋትር ህዬ ምነ አሰፍ ሓምድ ለትበገሰ ዐለ። መዳግማይ ገሲር፡ ከረ አቡጥያረ ወአቡሸነብ
ምስሎም ዐለው ወለ ምስለ ለሀደግናሀን መጃሜዕ ኢሸርሐ። መሐመድ ኣድም አሚር እተ ዋርድየት ለዐለ ዲበ ዕንክለት ኢኮን ለፈግረ። እግለ ድገለቡ እንዴ ሐድገየ፡ እተ ስምጠ ለዐለት ብዕደት ዕንክለት ውቅል እተ እብ ሰላሙ ፈግረ። እተ ርሽመተ እንዴ ፈግረ ድዋራቱ እት ለአትቃምት ላኪን፡ እተ ሕግስለ ዕንክለት ዎሮት አስኩ ገይስ ለዐለ ነፈር ረአ። ከቤለት ለላብስ ዐስከሪ። መሐመድ ግራለ ዐስከሪ ሐበትመ ክም ይዐለት ዶል ተአከደ፡ ቀደምለ ዐስከሪ እንዴ ኢትትረኤ ለትዐዴት ከሐንቴለ ዕንክለት ጫፍረት ለህሌት ቅወት አባይ እግል ተሀሌ ህሌት እለ ምነ ልብል ወግም፡ ምድር ክዩድ ክምሰል ሀለ እግል ለአስብት እግለ መልህያሙ እሻረት ወደ እሎም።
ሓምድ እንዴ ተንሸነ ሀደፉ ሰበት ዘብጥ፡ መብዝሑ አውካድመ ሰበት ልትዐወት፡ ክል-ዶል መዐረከት ተአነብት እት ህሌት፡ ለብዕዳም እምበል እጃዘቱ ለክፍ እግል ለአንብቶ ረዴ የዐለ። እሊ ክሎም ጅማዐቱ ለልአሙሩ አደቡ ቱ። ዑመር ዳምር ላኪን እግለ አባይ ሰልፍ ሰበት ረአዩ፡ እግል ሓምድ ኢታከ። ከቢን ዋድያም ምን ለዐሉ የምክን፡ አማውር ሓምድ ወኢካለፈ። ምናተ ዐሳክር አባይ እተ መጅሙዐቱ እግል ልእተው ቅሩብ ክም ተርፈዮም፡ እሰልፍ ለክፈ። እተ ዶሉ ህዬ ረድ ፍዕል አባይ ቃሎቱ አስመዐ። ለለክፍ እግለ በዝሐው ምኖም ሸይ ሐዲስ ይዐለ። እግል ገሌ መዓርክ ለኢለአምሮ ክም ከረ እሊ ቴለል ለዳገመ ገሲር ላኪን፡ አደንገጸዮም። ገሲር፡ ዐስከሪ ሰበት ይዐለ፡ ለጥለግ ምን ለክፉ ሀለ ወእበዪ እትጀህ መጽእ ሀለ መትአማር እሉ አበ። ለኪፍ ጥለግመ እምበል እት ከረ ሀድየት ወእተ ወደዉ ደርበል-ናር (ቡርሳሌ) እት ብዕድ ሳምዑ ሰበት ኢኮን፡ ብክር-እዝኑ ዐለ። መልህያሙ አስክለ ለሐጥጦም ወለዳፍዖ ምኑ ሰዋትር ልስዑ እት ህለው፡ ህቱ ኬን ወእንሰር አምሆለለ። ለእለ ለሀርስ ወእለ ለሐድግ በዴት ምኑ። ሐር ላኪን ኢሐምቀ፡ ለመልህያሙ ለሐድገወን ስስ ብራሾ፡ ሑድ-ሑድ ዐቀቅር ስከር ወሐሪጭ ወንጻፍ ሓምድ ተሆገለ ከደርብለ መልህያሙ የክ አምደደ። ለጾር እንዴ ከብደ እቱ ትንፋሱ ክም ሓጨረ ዲቡ ላኪን፡ ለዐቀቅርለ ስከር ወለሐሪጭ እግል ኢልትረኤ እንዴ ቤለ ዲብ ዎሮት ግንዳይ ፍሩቅ ሎሸዩ ወእብ ምልዐል ሰዐር ከራረ እቱ ከእበ መልህያሙ ዐረ። ዑመር ዳምር ጠልገት ክም ለክፈ እቶም ለዐሳክር አባይ እተ ምድር ትገፋትአው፡ ለቴለል አስክ ልትፈረግ እግሎም ወገሌ ሐል ባስሮ ህዬ እተ አካነቶም አጭቀጠው።
መስኡሎም ላኪን ወቅት ኢሀበዮም፡ “እግል ትፍርሆ አለብኩ፡ ስልሖም ለሸቄ ኢኮን፡ የለ እተው እቶም፡ ሳቮየ!” እት ልብል ከርተለፍ እንዴ ወደ እት ህጁም እግል ልእቴ እቦም ትበገሰ እሎም። ሽብር እንዴ ኢገይሶ ሓምድ እግል ዎሮት ምነ ሜርሐቶም እብ ጠልገት ሸወጠዩ። ምናተ እተ ዶሉ
ኢሞተ። ከረ ሓምድ ለስምጡ ዐለው ኢኮን፡ ረዪሙ ለዐለውመ አስክ ሰምዕዉ መውዒታት እቡ ምድር በለሰ። ብዝሓም ምነ ፖሊስ “ቀትለዩ! ቀትለዩ!” እት ልብሎ፡ እግል ራድኢቱ አስኩ እት ገይሶ፡ ለተርፈው ብዕዳም ላኪን ህጁሞም አተላለው። ለዶል ዐዱ ኬሩ ላቱ ወድ 25 ሰነት መርዓዊ ሐዲስ ለዐለ መናድል እብራሂም አሕመድ ገበህ ወድቀ። እት ስምጥለ ወድቀ እብራሂም ለዐለ ገሲር፡ ምን ቀዳሙ ለልትለከፍ ዐለ ስለሕ ናይ ምን ምኖም ቱ ልክቡጥ እቱ ዐለ። እብራሂም ክም ወድቀ ላኪን አባይ ለሃጅም ክም ሀለ ሰበት ትፈሀመዩ፡ እግል ኖሱ ለረድኡ ነፈር አትሐዘዩ። ስድፈት ላኪን መሐመድ እድሪስ ሓጅ መጽአ፡ “ያአኺ! ለራፍዑ ህሌከ ብራሾታት ልከፉ ከርሕከ አፍግር!” ቤለዩ፡ ብላሽ እግል ኢሊሙት እት ፈርህ ዲቡ። ገሲር እግለ ሂጋሁ ልብ ኢከረ እለ። እበ ኦሮ እንክር ፈርሀ ወእበ ካልእመ እት ስምጡ እንዴ ትመደደ ራግጽ ለዐለ መልሀዩ ሰበት አርሐመዩ እት ሸቀላት ትሸመመ።
ሐቆ መደቲት ላኪን ለሽዑሩ እንዴ ትቀየረ ዝናር ናይ እብራሂም፡ መንዱቁ ወ48 ጠልገት አብዐሸረ እንዴ ሐድገ እግል ሊጊስ ደሚሩ ኢሰምሐ እሉ። እሊ ስለሕ እግል ለሀርስ ትነየተ። እብራሂም አሕመድ ገበህ ለዘብጠት ጠልገት እበ ድማናይ ስምጡ እንዴ አቴት ከለሸንበአቱ እንዴ በክአት እበ እንክር ድገለቡ ሰበት ፈግረት፡ ትንፋሱ እንዴ ሐጭረ እቱ ለሀናፍእ ዐለ። ለሰሕበዩ ሀወእ ዓዲ እንዴ አተ እበ ገበዩ ለእምር ሕኔት ፈግር፡ እበ ምጅርሑ ለአተንፍስ ሰበት ዐለ፡ ተዐበ ወሰእየት አብተከ። ገሲር ክም ሐኪም እበ ሕድድት ቅድረቱ ሓለቱ ሰበት ረአየ ክም ኢነግፍ ላተ ይቁን ዐለ። እግል ልርፍዑመ ትጠባጠበ። ሕድ እግል ኢለአተብቁ ሰበት ፈርሀ ላኪን፡ እተ ስለሕ ሌጠ አንተብሀ። ክምሰለ ትምኔቱ ህቱ ወመሐመድ እድሪስ ሓጅ ምስል እት እንቶም፡ አሕመድ ጋድፍ መጽአ ከእግለ መንዱቅ ሸተፍ አበለዩ። ለጥለግ ዲብ ምን ሽልቱት ለትሸቀ ዝናር ቱ ለዐለ። እግሉመ እንዴ ፈትሐዩ ነስአዩ ወአስክለ መልህያሙ ለዐለው እተ አካን ክባባይ ገብአ። ለመዐረከት ብዙሕ ኢከልአት። እብ ትሌንቴ ሀብቴማርያም ለልትበሀል ልትመርሖ ለዐለው አንፋር ፖሊስ ክምሰለ እት ልትሄረው ወልትፋወሾ ለመጽአወ ኢትዐወተው። ለመትብእሰቶም ሰበት በደው ምኖም ዕንክለት እብ ሃለ ሌጠ ጸብጠው ከተርፈው። እትለ መዐረከት እለ ፖሊስ ርዕብ ኣቲሆም ዐለ። ሰበቡ እሎም ሰልፋያም ምናድሊን ሰብ መቅደረት ዐሳክር ሰበት ተሓበረው እቶም፡ ለመዐረከት ምነ ቀደሜሀ ለገብአት መዐረከት ለትፈንቴት ወድቅብት ዐለት።
ምናተ ለመናዱቅነ ክም ምራድነ ለእንለክፍ እቡ ይዐለ። ከባሲል እት ዕንድር መንዱቅ እንዴ ዐክሰ ለአቤ እግልነ ሰበት ዐለ፡ እብ ሽክሸክ ነአፈግሩ ወእብ ሐዲስ እንዴ ዐመርነ እንለክፍ ዐልነ። ግንድፍል፡ “አዳም ብዞሕ ዎሮትከ ናዩ
ስሜት ለሀይቡ እንድኢኮን፡ እብ ዓመት ለአካን ዎአድል ልቡለ። እብ ፍንቱይ ለመዐረከት ገብአት እተ አካን ህዬ በላግንደ” ልብል እት ሀለ፡ እድሪስ መሕሙድ ህዬ፡ በላግንደ እት ሻካት በለው ቱ ለሀለ ልብል። ድላመጅ ከማን ልቡሉ። ኩሎም ፈነጥር እንዴ ገብአው ዎሮትከ እብ ጀሀቱ እንዴ አንሰሐበ እት አካን ሐቴ ክም ትጀመዐው፡ ሓምድ “ምን ሀለ ለኢመጽአ፧ ኖስኖስኩም ሕድ ጋንሖ” ክም ቤለዮም፡ ዎሮት ክም አስተሽሀደ ምኖም ወኦሮት ብዕድ ህዬ ናቅስ ምኖም ክም ሀለ ተአከደው። ለዎሮት እብራሂም አሕመድ ገበህ ቱ። ለባዲ ምኖም ዐለ ህዬ ለእሰልፍ ዋርድየት ፋግር ለዐለ እናስ ዐቢ። ሐመድ ፍካክ እብ አርወሐቱ ለዐሌ ወለልአስተሽህድ ምነ መልህያሙ ለረአዩ ወለ ዎሮትመ ይዐለ። ክም አስተሽሀደ ለትደለ ላኪን ሐር ቱ።