ለናይ ሰልፍ መዓርክ 60ታት - 11ይ ክፈል
መሐመድ እድሪስ
መዐረከት አዳርህንጀር - 9 ጃንዋሪ 1962 እድሪስ መሕሙድ ወኣድም አብሐሊመ ምነ ባካት እንዴ ኢፈግሮ፡ ሓምድ እት ልትጸበሮ ወእሉ እት ለሐዙ ምድር ቅሩብ ጽብሐት ገብአ ዲቦም። ቱሩዳም (ጥርምበት) ሰበት ዐለት ባኮም እለ ነፍሐው ምን ነፍሐወ ወአንቀመወ፡ ለሰምዖም ኢረክበው። ከራይ እግል ኢትብልዑ ሰበት ፈርሀው፡ ለሐዝዉ እንዴ ትመየው፡ ምድር ክም ቀልዐ እት ገርሀት ዐድ ከማል በጽሐው። እሲት ከማል ለከበር ሀበቶም። ሓምድ እብ አርወሐቱ ክም ሀለ ምንመ በሸረቶም፡ እብ ዕንቶም ሰበት ኢረአዉ እት ሸክ ገብአው። እት ፍንጌ አማን ወሸክ እት እንቶም ህዬ፡ ፈርሀት በይአቶም። ለመንዴረት ህዬ ምስሎም ዐለት። እማነተ ሰበት ከብደት እቶም ምን እዴሆም ኢፈንተወ። ምናተ ረፍረፈወ ምን ገብእ፡ “ንዕኖ እንሰር ህሌነ” እግል ኢልግበእ እቶም፡ እንዴ ዓጸፈወ እት ሸንጠቶም ካርያመ
እሊ ኩሉ እት ገብእ፡ ሕኩመት ሐረካቶም እብ ድቀት ታብዑ ሰበት ዐለት፡ መርከዝ ፖሊስ አቁርደት ሓምድ ጅሮሕ ክም ሀለ ወእት ሐመድ-አጌነ ለልቡለ አካን ክም ትረአ ሐብሬ በጽሐቶም። እብ ኮመር ለትትበሀል መኪነት ዐስከርየት ዐሳክር ብዝሓም ከስአው ዲቡ። “ሰዋገ እግል ፈጊር ሓምድ ለልአይድ፡ እብ ክሱስ ንዳልመ ፈሀም ሰኒ ለዐለ እሉ ያቆብ እድሪስ ለልትበሀል ናረ ዐለ” ልብሎ ውላድለ ድዋራት፦ እሰልፍ ዐድ ጅሜል ክም አተው፡ እምበል ያቆብ ህግየ ናረ ለልአምር ነፈር ሰበት ይዐለ ምስሎም፡ ለመስኡሊን እግሉ እብ ክሱስ ከረ ሓምድ እግል ልትሰአል ደብር ኤሊት 11ይ ክፈል አማውር አስደረው ዲቡ። ህቱ ላኪን ሓምድ እግል ልትነጄ፡ ክምሰለ ትበሀለዩ ኢወደ። እግል ስካንለ ድጌ ‘ሓምድ ለኬደየ ኢትአርኡነ፡ ህቱ ለኢኬደየ ገበይ ጎኜ ሐብሩነ’ ቤለዮም። ውላድለ ዐድ እብለ ህግየ የዕቆብ ሰበት ነበሀው፡ ሕኔት አስክለ ከረ ሓምድ ለጌሰው እቡ አድብር ለሐቡሮም፡
እብ ጋድሞታት አስክ ጎኜ ክም ገይሶ ወደዎም። ፖሊስ ህዬ ዮም ላቱ ሓምድ ምን እዴነ ኢፈግር እት ልብሎ አስክ ጀሀት ጎኜ ተሀርበበው።
እለ ሐብሬ እለ የዕቆብ እድሪስ ናይ አማን ወቀዩ ክም ተ እብ ኖሱ ለአክድ። ምናተ ህቱ ምድር ወህግየ ናረ ሰበት ለአምር ምን አቁርደት እብ ፍንቱይ እሉ እንዴ ሐረው በይኑ እንድኢኮን፡ ምን አቁርደት ምስሉ ለትበገሰት ቅወት ዴሽ ክምሰል ይዐለት ምስሉ እት ለሐብር፡ ለእተ መትካራፍ ሓምድ ክስኣም ለዐለው ፖሊስ ምን መራክዝ ባርንቶ ወተሰነይ ለትከሰአው ክም ዐለው አፍሀመ። ለቴለል ከአፎ ክም ዐለ እብ ዘዖታቱ፦ እት እንቡተት 1962 ቱ፡ ምድር ወህግየ ተአምር እንዴ ትበሀልኮ ምን አቁርደት ለትለአኮ። እብ አማውር ወእጃዘት ሜጀር ጎይትኦም ኮመር ለትትበሀል ጅንስ ዐረብየት ዐስከርየት እንዴ ተሀየበተነ ባርንቶ አቴኮ። እቱ ህዬ ምን ባርንቶ ወተሰነይ ለትፋገረው ምስል መስኡሊኖም 30 ለገብኦ ፖሊስ፡ እግል ኩሎም ለመሬሕ ህዬ ካፒቴን ዐብደልቃድር እንዴ ትዳለው ሰበት ጸንሐውኒ፡ እተ መኪነቼ እንዴ ጸዐንክዎም አስክ ጎኜ ጊስኮ እቦም። ምኑ ግራሸ እንዴ ኪድነ በኪት ጀቢበት እተ ልትበሀል ድጌ አቴነ።
እቱ እት ሕነ፡ ላሊ ሳዐት 10፡ 00 ምን አቁርደት እብ ራድዮ-እትሳል፡ ሓምድ እት ባካት ኬሩ ዲብ ዐድ ሼክ ጣህር ርኡይ ሀለ” ለትብል ሐብሬ ሰበት መጽአተነ፡ ፈጅራተ አስኩ ሰፈርነ አተላሌነ። አስቦሕ አዳም እንዴ ኢፈዜዕ ህዬ እግለ ድጌ ከርደናሁ። ሸዐብ ትጀመዐ ወትሰአለዉ። “ኤረኤነ! እሊ ልትበሀል ለሀለ ከበር ሐሰት ቱ። ሓምድ እት ድጌነ ኣቲ ኢኮን። ቀደም አርበዕ ምዕል ላኪን ሰብ ንዋይ (ውላድነ) እብ እንክር ትሊት፡ ዎሮት ስሎሕ ወክልኦት በተሪት እት ለሐልፎ ረኤነ ቤለውነ ድኢኮን፡ ብዕድ ለእንደልዩ አለብነ” ቤለው። እብሊ ህዬ ክምለ ትምኔቼ ተዐበት ሌጠ ካፈልነ። ምሴተ አስክ ትሊት አቅበልነ። እት ትሊት እምበል አንስ ወአጀኒት፡ ለልትሰአሎም ወገበይ ለመርሕዎም ሰብ ሰበት ተሐገለው፡ አስክ አትሃይ ሄራሮም አተላለው። ለሰዋግ ደለ እበ ቤለዉ ሌጠ ሰውግ እቦም
እግል ኢልትሸኮኩ፡ ‘እብለ ተሐይሰነ፡ እብለ ተቃርብ ህሌት’ እንዴ ቤለ ልትቃወሞም ይዐለ። እብ በሰር ላኪን ወክድ እግል ልቅተል ምኖም፡ ዶልከ ገበይ እት በዴ እቦም ወቀዌ፡ ለአተምሆልሎም ዐለ። እት አትሃይ እግል በዐል-ገጽ ናይለ ድጌ ለዐለ ሼክ ዑስማን ካምል ከበር ሓምድ እግል ለሀቦም ክም ትሰአለዉ፡ “ሓምድ እብሊ እትጀህነ ማጽእ ኢኮን፡ ሰብ ንዋይ ውላድነ ክምለ ቤለውና ተ ላኪን፡ እዴሁ እንዴ ትጀረሐት እብ ጀሀት ሞጎራዬብ ገጹ ለዐል አስክ እንክር ቶሞኮርፈ ጌሰ” እት ልብል ሰበት በልሰ እቶም፡ እት
ገይሶ ዐደልማ አተው። ዐደልማ አምረ ሰበት ዐልኮ፡ እግለ ውላድ ዐድ እብ ህግየ ናረ “ሓምድ እበየ ረትዐ፡ ርኤኩሙ ማሚ፧ ምን ልብሉኩም፡ ኢረኤን ቦሎም እቤሎም። ህቶም ህዬ ከረ ሓምድ ምን አዳል እትጀህ ግብለት ማይ ለብዲቡ ደብር በልላድሬ ዕዱያም ክም ቶም ኣምራም እት እንቶም፡ ኢረኤነ እት ልብሎ አጽበረዎም። ለዶል ለሀ ሰኒ እፈቅደ፡ እት ቀነብያትለ ድጌ ለጸንሐዎም ውላድ-ዐድ፡ አልአሚን ቲተ፡ ሸፋል ጉራሼ ወብዕድ ሳልሳዮም ትሳአለዎም። ለውላድ ህሙላም ሰበት ዐለው፡ “እግል ከረ ሓምድ፡ እድሩራሞም’መ ምን እንገብእ፡ ላሊ እንዴ ሐድገውነ ሰበት ጌሰው፡ ዐደዶም አክል አዪ ክም ዐለ ኢደሌነ” ሰበት ቤለዎም፡ ዐብደልቃድር እግል ሰልሲቶም ጀዋብ እስሮሆም እንዴ ሀበዮም አስክ ባርንቶ ነድአዮም። መሳኪን፡ ዳርሳም ሰበት ይዐለው፡ ጀዋቦም ነስአው ወጌሰው ወዲቡ ሸፈቲት አድረርኩም ሰበት ትበሀለው ሰለስ ወሬሕ ተአሰረው። እት ባምቡኔ፡ ዐብደለ ሼጋ ለልትበሀል በዐል ድካን፡ እት ገመል ተካይብ እንዴ ጸዐነ አስክ አቁርደት ልትበገስ እት ሀለ ረከብናሁ። ህቱ እት ሰትር ክምሰለ ሐበሬኒቱ፡ ከረ ሓምድ፡ እብ ሐመድ- አጌና አስክ በልላድሬ ሓልፋም ዐለው። እሊ ክም ምስጢር እት ከብጄ እንዴ ወዴኩሁ፡ ምን ባምቡኔ እንዴ ነስአክዎም አስክ አርመጫ ጊስኮ እቦም። እቱ እግል ከረ ዐብደልቃድር ምስል መኪነቶም እት ዕዛል እንዴ ሐደግኩሆም፡ አስክ ጉላይ እድሪስ ለልትበሀል ሑዬ ጊስኮ። ጉላይ ህዬ አስክ በልላድሬ ገጽከ ኢትንስኦም ሰበት ቤሌኒ፡ እንዴ አትማሰልኮ፡ እግለ መስኡሊን ሐበት ከበር ኢረከብኮ እቤሎም። ህቶም ህዬ ሰእየት ሰበት በትከው፡ ብለሰነ ቤለውኒ፡ ሕሊል እንዴ ተዐዴነ እብ እንክር ዐድ ቀሺ ጎኜ አቴኮ እቦም፡ ወዲቡ ትመዬነ። እት ጎኜ እድሪስ ድሩፋይ ለልትበሀል ናራይ ‘ፕሪሞ-ሰርጄንቴ፡ ሚ ከበር ብከ’ ትበሀለ፡ “ለሰምዐኩሁ ከበር አለቡ፡ የምክን ላኪን በሐር-ሰቲት ዕዱይ እግል ኢልግበእ ቤለ። ምኑ፡ ዐብደልቃድር እግል ሓምድ እግል ልርከብ አስክ ገረንፊት ኒጊስ ቤለ። “ምንመ ተአንጎጉ ሚ ከሰተኒ” እት እብል እብ ልብዬ፡ በርገሸሽ እንዴ ኪድኮ ጋሽ ተዐዴኮ፡ ከገረንፊት አስከ ነስአክዎም። እቱ ለዐለው ፖሊስመ ሐበት ይሐበረውነ። እግል ለሐብር ለልሐዜ ምኖም’መ ይዐለ። ምኑ ታውሪት ብላሽ እት እንወዴ አንቶሬ አቴነ። እት መርከዝ ፖሊስ አንቶሬ፡ ትሌንቴ አቡበከር እስማዒል ለልትበሀል ብሌናይ መስኡል ፖሊስ ጸንሐዮም። ትሌንቴ ጋሻሁ እንዴ ትከበተ ምንመ አትዐረፈዮም፡ እብ ክሱስ ሓምድ ከበር ክም አለቡ ዶል አሰአለዮም፡ እግል ለዓርፎ ኢትሸነሀው። እብ አማውር ዐብደልቃድር አስክ ቡያኩንዲ ትበገሰው። ትሌንቴ አቡበከር አስክ ብያኩንዲ ለትነስእ ገበይ መኪነት ይህሌት እት ልብል ምንመ ትቃወመዮም፡ ሰዋግ ላኪን፡ መስለሐት ለአለቡ ጀላብ እግል ለአተንጎግዮም እግል ልንስኦም ክም ቀድር አትአመነዮም።
በዲር ጥልያን ሻቅየተ ለዐለት ገበይ እበ ህዬ እተ ደግዳግ እት ለአትዋግሮም፡ ምዕጥን ለዐለ ዲበ መንደሮት ለትትበሀል አካን ፋዱስ አብጸሐዮም። እት መንደሮት ለእፈቅደ፡ ሰለስ አድግ ለዐለው ምስሎም መዐር ለፋኮ መሳኪን ተካሪር ጸንሐውነ። ለፖሊስ እግሎም፡ “እንቱም ሴድየት ሽፍተ ወመትካብተት ሴፋሆም እንቱም” እንዴ ቤለው እግለ መዐሮም እንዴ ሳለበው ምኖም፡ ምነ አካነት ትዳገነዎም። እቱ ወዐልነ ወትመዬነ። ፈጅር ሓሪት ሳዐት አርበዕ አልዐስር እንዴ ትበገስነ፡ ደብር ብያኩንዲ እንዴ ይእንፈግር፡ እት አካነት ፋይሐት ዋርድየት እንዴ አፍገርነ ትመዬነ። ለአካን ጭንቢት ወአምበል ሰራይር ለልትሐረክ አዳም ወሔዋን ለአለበ ሰበት ዐለት፡ ክሊነ እብ ፈርሀት እንዴ ይእንሰክብ ትመዬነ። ለኢትጸቤሕ ላሊ ሰበት ይህሌት፡ ምድር ክም ጸብሐ፡ አስክ አንቶሬ ንስአነ ቤለውኒ፡ እብ አንቶሬ ህዬ ባርንቶ አቅበልነ። ፖሊስ ባርንቶ ዲቡ ተርፈው፡ ፖሊስ ተሰነይ ህዬ እብ አውቶቡስ አስክ አካኖም ጌሰው። አነ ህዬ አስክ አቁርደት አቅበልኮ፡ ሺመት ወሰከውኒ ወሐለቀ-ዐስር ተሀየብኮ፡ ናይ ማጆር ጎይትኦም ሰዋግ ህዬ ገብአኮ። ሐቆ ወሬሕ ላኪን፡ ናይ አስመረ ውሕደት ስለለ (CID) ልትሸከኩከ ህለው ትደገግ ሰበት ቤለውኒ፡ ምስል ዕያልዬ እብ ሰከይ ሱዳን አቴኮ። ፖሊስ ዐባይ ንትበሀል ዐልነ። ፈጅር ሐቴ ከማል፡ ሓምድ ወግንድፍል እተ ዐባዪ አድብር (እበን) አልገዴን ምን አባይ ሕብዓም እት እንቶም፡ ስድፈት እብ ብዕድ እንክር ናይለ እበን ክልኦት መልህያሞም ክምሰሌሆም ሕብዓም ዐለው። ምድር ምን ጽብሐቱ አስክ ምሴቱ ኩሉ ረአሱ ሕድ ኢረአው። ዎሮትከ እብ እትጅሁ ክም ሔዋናት ከደን እት አግባብ እንዴ ትዳብአው፡ ድዋራቶም እግል ለአትቃምቶመ ምን ገብእ ሕርክ ኢቤለው። ለብለቅ ህሌኮ እግልኩም ክምሰለ ቤለዮም፡ ኩሎም ሸክ ልቡሉመ ይዐለ እሎም። ዎሮትከ እብ ጀሀቱ ጋኑ ሰበት አስከበ፡ እምብለ ዋርድየት በጥ እብ ስካብ ቤለው። እተ መደት ለሀ አደሐ ኢፈትወ፡ ኩሉ ወራታቶም ክምለ ከራይ፡ ሒን ላሊ ቱ ወድዉ ለዐለው። ምድር ክም መሰ፡ ኦሮትከ እብ እንክሩ ነብረ እግል ልሕዘው ላዝም ዐለ። ለክልኦት፡ እድሪስ ወኣድም አብሐሊማ ቶም ለዐለው። ነብረ ምን ረክቦ እንዴ ቤለው ምነ ዐለው ዲበ በዐት መች ወደው። ምነ አካን አስክለ ርይም ብሁል ምኖም ለዐለ ድካን ሄረረው። ላኪን ለኢታከዉ ሸይ ሳደፈዮም፡ ክልኢቶም በጥረው፡ ለሸይ ሰበት አትፈከረዮም ሕድ እትቃመተው። ከማል ቶም ለረአው። ለአሙሩ ሰበት ዐለው፡ ምን ክትረት ፈርሐት እተ አካኖም እንዴ የብሰው ሌጠ አትቃመተዉ። ከማል እግል ከረ ሓምድ ድራር እግል ልሕዜ እግሎም እንዴ ቤላ ቱ ምነ ዐለው ዲበ በዐት እንዴ ፈግረ አስክለ ድካን ገይስ ለዐለ። ህቱመ ከረ እድሪስ ክም ረአ ክምሰለ ጾር ክቡድ ለትከረ ምኑ መንፈሱ ተሐደሰ። እሎም ለትዋጅሀው አርበዕ፡ ሓምድ ዐዋቴ፡ ኣድም
ግንድፍል፡ እድሪስ መሕሙድ ወኣድም አብሐሊመ ሌጠ ተርፈው። ለብዕዳም ላኪን ኩሎም ሰርቴክ ጋብኣም ዐለው። እት አዳርህንጀር እተ ገብአት መዐረከት፡ ሓምድ እዴሁ እንዴ ትጀረሐት ምነ መልህያሙመ ብዝሓም ሰበት ሰከው፡ እሊ ህዬ እግል ዐሳክር አባይ መዕነውየት ሰበት ሀበዮም፡ እግለ ከበር እት ጃንዋሪ 1962፡ እት ጀ