| Gennàrgiu | ||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
| 29 | 30 | 31 | ||||
...Gennàrgiu sicu, massaju arricu
(...Gennaio secco, contadino ricco)
Gennàrgiu (in inglesu: January; in italianu: gennaio; in sardu logudoresu: ghennarzu) [1] est su mesi de s'annu, segundu su Calendàriu gregorianu, e su segundu de s'ierru in s'emisferu boreali, de s'istadi in s'emisferu australi; contat 31 diis e est postu in sa primu metadi de s'annu tzivili.
Etimologia edit
Su nòmini gennàrgiu (in latinu Ianuarius) ndi benit de su deus romanu Gianu (Ianus) [2], divinidadi preposta a portas e pontis chi arrapresentàt dònnia forma de passàgiu e mudamentu (e gennàrgiu est su mesi chi aberit is gennas de annu nou, difatis su nòmini latinu antigu ianua, mudau prus a tradu a ienua, est su babbu de su sardu "janna/genna").
Su primu calendàriu romanu fiat prus curtzu de su gregorianu (304 diis), ca is Romanus cunsiderànt s'ierru una simana chene mesis. Fiat stètiu Numa Pompilio faci a su 713 a.C. a aciungi gennàrgiu e friàrgiu, ponendi-ddus che a primus mesis de s'annu, chi duncas si fiat aparixau a cussu solari (calendàriu numianu de 355 diis). Ma finsas a su 153 a.C. is Romanus iant sighiu a cunsiderai martzu che a primu mesi de s'annu tzivili, ca sinnàt s'inghitzu de is atividadis militaris e s'incàrrigu pùbricu de is cònsulis e scéti duncas a sa metadi de su sèculu II a.C. iant identificau s'inghitzu de s'annu cun gennàrgiu, candu intrànt in càrriga is magistraus.
Boxis arrelatadas edit
- Gennàrgiu - Friàrgiu - Martzu - Abrili - Maju - Làmpadas - Mesi de argiolas - Austu - Cabudanni - Santu Aini - Donniassantu - Mesi de idas
Nodas e arreferimentus edit
- ↑ Bariedadis dialetalis de logu de su fueddu funt: in campidanesu gennaju, gennarxu, gennaxu; in logudoresu bennalzu, bennardu, bennarzu, bennasu, bennazu, cennalzu, gennàgliu, gennàlgiu, gennalzu, gennarzu, ghennàgiu, ghennàrgiu, ghennarzu, ghenuàgiu, giannàgliu, giannàrgiu, giannarju, giannarzu, jannarju, zannarju, zannarzu, zennarju, zennarzu.
- ↑ Vocabolario Treccani: gennaio
| Is mesis de s'annu |
|
- Gennàrgiu - Friàrgiu - Martzu - Abrili - Maju - Làmpadas - Mesi de argiolas - Austu - Cabudanni - Santu Aini - Donniassantu - Mesi de idas - |
Àterus progetus edit
Commons - Category:January [1]
Acàpius de foras edit