Wp/sel/Ӄагал соӄ

< Wp‎ | sel
Wp > sel > Ӄагал соӄ

Ӄа́гал соӄ (руж. Могильный Мыс) — кара́ (эд) Ӄалпа́тӄэл айма́ӄӄэт То́пӄол ӄа́дэрӷэт э̄я. Ҷа́мҗэлто́л э́дэл варгамо́т плека́нд шэ̄рна.

Ӄа́гал соӄ

Ӄа́гал соӄ, та́ӄӄэл ӄӧ́вэт Шаа́лгэт квэ́дэл то́пӄэт, то̄ӷэт Подко́ваӷэт а̄мда (э̄ква), куча́д та́ӄӄэл-пӱйпеле́кал э́дэт чиб манэмба́. О́ӄӄэр-ча́ӈгвет-гойгве́тэмҗэл – шэда́ромҗэл квэ́тэмбэл тонпо́дэлат варӷ чу́мэл ӄа́га со́ӄонд нэмп мемба́т. Нача́т ха́җэл заво́д ма̄длап умдэлҗэмба́т, тонкӧ́т о́ӄӄэр-ча́ӈгвет-тот тэ́тэ-гой-нага́ромҗэл – му́хтэ-гой-нага́ромҗэл по́тӄэт. Тӱт а́мбэдэт пуле́, пу́румбэл мы́лат квая́п умдэлҗэмба́дэт, тонкӧ́т о́ӄӄэр-ча́ӈгвет-тот на́гур-гой-муха́ромҗэл по́тӄэт.

Илэнда́ edit

Ҷанҗ ня́рлат ай шӧ́тлат ха́лгэӷэт кыба́ со́ӄлика э̄куӽа. Ӄвӓ́шэт ай ня́рла пӱрк э̄я. Чу́мэлгу́лат му́ндэл ӄунда́ӄӄтэл э́дла ӄу́мбэл чарҗе́лап ӄа́галбэгу на со́ӄонд та́дэкумба́дэт. Ны́льҗик ко́чек пот э̄җешпы.

 
Ӄа́гал соӄ

Э́дэт умдэлҗэдэ́ edit

Тонкӧ́т о́ӄӄэр-ча́ӈгвет-тот о́ӄӄэр-гой-нага́ро по́тӄэт, ӧ́дэт алаго́ла тӧ́мбадэт. На́ӽе та̄ӄ-куло́калҗэл ӄу́лап Алта́еутэ ай Алта́ел ӄа́дэрэутэ тадэмба́дэт. Ны́льҗик со́ӄоӷэт о́ӄӄэрэмҗэл ва́ргэмбэл ӄу́ла э̄җембадэт. Ӄу́ла кыбама́рлаӽе шӱ́нембэл то́пӄэт э̄җембадэт. Шӧт, кыге́ла, ня́рла пӱрк э̄ядэт. О́ӄӄэрэмҗэл ӄу́лан хаҷме́к э̄ӽа. Илэмбэгу́ келемба́. На́ди̇ по̄лап эптэгу́ квэ́тэмбадэт, ма̄длап умдэлҗэгу́, ха́лҗэлап то̄ меша́лешпэгу, ню́рлап ай ма́нҗэлап паӄле́шпэгу. Илэмба́дэт.

Че ӄоо́л ми́нал ӄа́дэр э̄я. Ху́рут, ҷо́борт, пунт ти̇́рэл маҗь э̄к. Ӄвэлт ти̇́рэл кыге́ла ай то̄ла э̄ядэт. Ӱ́дэбэл ӄу́ла шанд элп о́ӷолҗэшпэӽа́дэт. Ка́жнал пот ӄу́ла коче́лаӷ э̄җешпэӽадэт. Ны́льҗик куша́лда ма̄длаутэ эд хо́җемба. Та́бэт нэмт чат ӄэ́дэле а̄ тӓрбэӽа́дэт. Тӓну́ле, соӄ ӄа́гатӄо чумэлгу́ланан э̄ӽа, нап та́дэӈ нэмдэмба́дэт – Ӄа́гал соӄ.

 

Пара́ ҷа́җы. Хове́сӄэл шӱнд ай на́, Номт а́улҗэл ҷвэ́ҷэланд, тӧ́мба. Тонкӧ́т о́ӄӄэр-ча́ӈгвет-тот хомбла́-гой-нага́ромҗэл по́тӄэт, ми́нал кара́ӷэт, хе́льҗе-по́дэл о́ӷолҗэшпэл ма̄доп умдэлжэмба́дэт. Тонкӧ́т о́ӄӄэр-ча́ӈгвет-тот хомбла́-гой-нага́ромҗэл по́дэт ҷанҗ, квэ́тэмбэл о́голҗэшпэл ма̄т э̄ӽа, ундо́ нат чат ӄа́ймная тӓнва́дэт ай нагэрба́дэт. Тыка́ ӄӧ́ӷэл э̄длаутэ кыбама́рлап та́дэкумба́дэт: Маҗӧ́т э̄д, Мали́новка, Первома́йка, Кундо́й э̄д, Кара́т ҷо́борт э̄д, Шанд ма̄длат э̄д, Чвэл э̄д, Фа э̄д, Та́мэл ай Та́ӄӄэл Фо́кат э̄д, Игна́шкат э̄д. О́голҗэшпэл кыбама́рлат коч на́гур-тот ӄу́лат ҷанҗ медэ́шпэӽа. На пара́т шаӈ, кара́ӷэт ха́җэл заво́д ме́мба. Тонкӧ́т о́ӄӄэр-ча́ӈгвет-тот хе́льҗе-гой-нага́ромҗэл – шэдча́ӈгвет-гой-нага́ромҗэл по́тӄэт, э̄дэӷэт калхо́с «Ленини́змат ватт» таӄӄэлэмба́. Калхо́сӄэт чу́ндлап, хыбыньҗя́лап, кыба́ нева́лап, конэ́ргалап, хы́рлап варӽа́дэт. Онҗ па́сека э̄ӽа. Калхо́зэл нӱ́рлаӷэт арма́п оромҗэ́шпэӽадэт, ре́пап, турне́б, оро́пляп, ха́җэп (лё́нэп) оромҗэ́шпэӽадэт. На му́ндэл эл комендату́рат варӷ хайт ы́лоӷэт э̄җешпы, ӄа́йӷэт ӱ́дэбэл ӄу́лап му́ндэк награ́лҗэӽадэт.

Варӷ Ҷа́ҷҷэҷвэ́ҷэл мӧд edit

Мӧд кэ́тэмба. Най ва́ргэмбэл ӄу́лат коч варге́җешпы. Тонкӧ́т о́ӄӄэр-ча́ӈгвет-тот о́ӄӄэр-гой-тэфа́ромҗэл по́тӄэт, тыка́ не́мсэлап ӱ́дэмбадэт. Ны́льҗик кара́ӷэт ныльҗи́ та́мдэрла э̄җембадэт: О́берт, Ке́стель, Го́фман, Дамм. На хаҷме́л пара́ э̄ӽа. Мӧд ай кара́п а̄ ӄоя́лҗэмбат. На́гур-гой-муфа́ро ӄуп фро́нтонд ӄвэ́нбадэт, а о́ӄӄэр-гой-нага́ро па́ралба. Тапче́лэл пара́ӷэт, ми́нал э̄дэӷэт, Варӷ Ҷа́ҷҷэл-ҷвэ́ҷэл (не́мсэл) мӧ́дэт о́ӄӄэр мӧ́дэл ӄуп а̄ калэмба́. Табла́п нӱ́рэмбле, о̄голҗэшпэл ма̄тӄэт ҷо́ҷэл леп ме̄мба (ӄа́мбалҗэмба) «Ӄо́днай а̄ аулҗэмба́, ӄа́йнай а̄ аулҗэмба́». Ундо́ кара́, ай на ӄе́ӄӄэп, илэмба́т.

Мӧ́дэт пуле́ edit

Мӧд шӱнемба́. Эл онҗ ватто́нд па́ранны. Кара́ӷэт, хо́мҗэӄэлбэл ай меша́лбэдэл ма̄длап умдэлҗэмба́дэт; то́рбэдэл ма̄даликат чат, тортына́грылат ма̄т нӧ́мба. Меша́лбэдэл ма̄тӄэт шэд бар надэ́лҗ кини́шкап адэлҗэ́шпэӽадэт. Ха́ртпэтэ́т тар, шэд ла́ку у́җеӽадэт. Най кара́п, оӄӄэрни̇́, лэ́рхадэл онҗме́шпэдэт чат ҷэ́нҷэшпадэт (фамба́дэт). Тонкӧ́т о́ӄӄэр-ча́ӈгвет-тот о́ӄӄэр-гой-хельҗя́ромҗэл по́тӄэт, калхо́с совхо́зэтӄо э̄җемба. Совхо́з «О́ӄӄэр-ха́ӈгэл-аре́дэл» нэмдэлле́ э́җемба – онҗ нэп калхо́зэутэ «Ха́ӈгэл аре́дэт о́ӄӄэрэмҗэл челд» ӣмбат, ӄай совхо́зэт плека́нд шэ́рба. Ко́чек ма̄длап умдэлҗле́ квэ́тэмбадэт. — Началось бурное строительство. Шанд ху́рул квая́лап, хы́рэл квая́лап, ӄа́элэл ма̄длап, халма̄длап, ме́льчедэл ма̄длап, ва́ргэмбэл ма̄длап умдэлҗэ́шпэӽадэт. Шанд о̄голҗэшпэл ма̄т, кыбама́рлат квая́, эльма́длат квая́ ме̄мба.