بەڵگەێ شێخ حاتەم بەڵگەنامەێگە ک کۊیەنەترین نۊسین کوردیە لەسەر مووسیقا کە وە زاراوەێ کرماشانی و لە ساڵ ١٨١٢ لە لایەن کەسایەتیێگ یارسانی وە ناو شێخ حاتەم نۊسریاس. هەلەێوا ئەی بەڵگەنامە کۊیەنەترین دەقێگە ک وە پەخشان (نەسر) لە بنزاراوەێ کوردی خوارین وە دەست کەفتیە.
دەق بەڵگەنامەگە edit
«بزانن ک خوڵام خوداوەن دو عالەم، حاتەم، ئۊشێ: یان چەن قسە لە که‌ڵام بنیامینن ک ئڕا خه‌ڵق گوران و ئەوان کە تەمیرە وە دەس گرن نۊسم. بزانن ک تەمیرەبازان وە دو قسمن: یەکێ عەوامن و یەکێ خەواس. هه‌ردگیان تەمیرە خاس بزانن وەلێک عەوام هەر وه دەسەڵات جسمان بکوتن. تەمیرە وە زەواڵ جسم، بێدەنگ نەود و خەواسەن ک جسمان بێ زەواڵ بوود. دۊا خەواس ته‌میرەباز یەعنی ئەوانه ک دەنگ تەمیرە وە مەدەد دڵ نە وە دەس دیاری بکەن. یە نە هەر یە دەنگی ئەمانەنی بوو، دەنگ دین حەق سوڵتانە یە دەنگ ملائێک و هەفتەن و یارانە. علم موسیقی و که‌ڵام ئلاهی سوڵتان و هەفتەن و مەعرفەت ئلاهی واتە ئه‌وانە ک گشت کەمیەت و نەو ئەسواتە حاسڵ بیە. دۊا یە علم ئەسڵی تەریقە و دینمانە ک خەواس زانن و ئەو موسیقی ک عەوام زانن لە دین ئیمە نیە. وە ئاخر قسه‌میش بزانن ک موسیقی ک بێ که‌ڵام سوڵتان بوو، هەر کاخەزێ چه‌رمینە کە نەنۊسیاس. کاتێ ک وەگه‌رد که‌ڵام دینمان وە دەسەڵات ڕووحانی نەقش بکەن، ئەرزشێ چۊ خەزێنەێ ئەسرار سوڵتان دێری و ئەگەریش وەگه‌رد قسەی دوون قسەی سوڵتان نەقش بکەن ئەرزش دوون لە ئاگر سزانن نەیرێ.»
سەرچاوە edit
- Dehqan, M., An Ahl-i Haqq Kurdish Folio on the Music, Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes, Vol. 101 (2011), pp. 69-74, Department of Oriental Studies, University of Vienna, Austria.