КIаъла хъуъ выъыд хаIбахъаIнваIлире гьанийс тIаIбиат на гьаIр йигъа ваъад зегьметдид кьимет йихана вацIара выъыри. ГаIш-мыкь гьувгуд, кьулу йыгъбыр бала йидкьыд гьашыкь-ара джуды сахьусды шиъирбыр гьуIмирдид четинваликлаа, гаIшеклаа, мыкьыклаа кихьир абыр йиъи. Гьанийе джуды шиъирма илсындид гьаIлагьвал, намуслувал, дуланаджагь, зегьмет, абадды умудбыр, джуды на джуды халкьдид дердбыр, мырадбыр ачых гьаъара.
Шиъирбыр НураIмаIдис гьуIмирдид гьакьал ачых ваъад яракь йиъий. Йе лаъана гьухьуд ка, НураIмаIде бала четинды гьуIмир кечмиш выъыри, амма Совет гьуIкимет йишид гедене, шадды йыгъырмы инам йишид гьашыкьад шиъирма ки бала эккед дегишвалдыбыр руъура. Эгер мидыла хьурагине гьанийды пеше гьазийетмыкляа гьалгын йиъийнакун, гьамыъ гьанийикляа цIинды уьлкудид дур на кар лаъ келъэд къагьриман руъура. Гьа ми шадды йыгъырмыс бахш гьыъыр а гьаIшыкьара джуды «Сайирес сывымы эгъедиъ, рышбаI», «Ришиймар джан», «Дагъыстан», «Билбил» шиъирбыр. Гьашыкьас ми гьуIкимет кIаъды хынхыс цIинене гьувгуд дуьнйа ка гьувгура. Амма са вахтинди ки гьаIшыкьара тек са йыхды гьуIмирдикла кирхьердиший. Гьанийс бала йихана гьагвара, шууна сасад гьуIкиметед гвалаха гъадбише джваIр дагулвалдыбыр гьаъарайди. Ми гвалахбыр гьанийе гьагва гьаъара джуды «Архалух», «Гьай аман» шиъирма.
Илсанашды бедбахтвалире, зегьметчийед кьулу гъад гьазабырмыра НураIмаIдис эккед аджыгь ливири. Ми аджыгъ гьашыкьад сатирический шиъирма ашкара вуруъура. Гьанийс эдемийер бала хъыдгарай, гьеч сынийе сынийис гудж-бас, джурба-джура инсафсызвалды выъыр йигардиший. Гьадыла гьаIшыкьара кьухьдыбишды гьакьсызвалды, сасадбишик кид угьрид хасийетбыр джуды наIгьнима гьагва гьаъара. «Архалух» рухьуд шиъир кихьир а гьашыкьара шууна гьуIкиметере касибешис куьмег гьыъын бадана сигыр ад парчебыр райкумаше, мадды мукъуIд кьухьдыбише джваIршис пай гьыъыр. касибешис джывыдиклады ииъи. НураIмаIде рухьура:
Парче выдкал дуьзене йихьаъ,
Халилды Рамазан гийхьаъ.
Райкумашис тIатIал гьихьаъ,
Джан архалух, джан архалух!..
Ми шиъирди йес гьагвара, шууна гьаIшыкьара гьакьсызвалдыбыр, кьухьдыбишила гичI джывыъыр, дур сырхаIре, йиъид-йиъидка рухьура.
«Гьай аман!» рухьуд шиъир гьаIшыкьара къумшийед хал гьатIуд сырыхчийекляа кихьир ад йиъи:
РухаIл гьаъас хъыхьыр Семед,
Халыс йишири ку сенед,
Гьай аман!
Хьура гаарчIур барчи Ханум,
Ханзда риъи халды кьанун,
Гьай аман!
Ми-тинбыр гушага ихьаъ,
Джеминатды йыкьаI лихьаъ,
Гьай аман!
Илсанашды бедбахтвалды эдемийед ламыссызвалды, утамиш джишинвалды гьувгуйне, гьашыкьада киджихьис мисед кардымыкла руъур диш. Совет гьуIкимет джанде арзуман ана, йикIе нур ана, шадна кьабыл гьыъыд НураIмаIд гьеч рази диш са карды у: хьурагине ки ламыс, йикIид темизвалды джавацIад илсанар гьамыъ дыхьыр мыхьчебахьван, гьаIмалдыхьван партийеди эчIур маа кьухьды гвалахбыр гьаъара, илсанишис гудж-басбыр гьаъара. Гьаасабишихда гьашыкьара хъилтIере сатира-дид наIгьнибыр. Гьадыла и гьашыкь сийене халкьдис хъыгад. НураIмаIдыхда Лалаъанад хьед ка темизды муьгьуббетдиклады шиъирбыр ки ани йиъи:
Аязбыр ад джан дере,
ГъыIлдид вахт - бычIид дере.
Первани ка гьурхьури,
ГьаIзиз ярад дердере.
«Захда гарахъ» рухьуд шиъирди гьаIшыкььара джуды гуьзеледе рухьура:
Са чIел гьухьуси за вада,
Захда гарахъ, захда гарахъ,
Гьурхьа маъна етим гада,
Захда гарахъ, захда гарахъ!
ГьаIшыкьад гуьзел «гвадырды улабыр ад», «инджи, лалийед сылабыр ад», «адиш джила идды емиш» - мисед чIелбыр ишлемиш гьаъара НураIмаIде, джуды ярад бытIравалды гьувга выъын бадана. Сийене восточный гьашыкьаша ка, НураIмаIде ки джуды хийалбыр билбилес гьаъара, тиндида куьмег йагъаIре:
ГьаIр йаIкваIхьван бычI гьад багъда,
Ва ки йихьаъ, за ки, билбил.
Зы са рухьуд гьаIшыкь йиъи,
Хивий захьван ва ки, билбил!
ГьаIшыкьас билбилед ки, джуду ка, язухъ йиъи, гьис хъуйне, билбил ки выдж ка дердере дели-дивана вишир ад виъи:
Шив дихь билбилед дерди-гьам,
Агь-агьузар ваъад муддам.
Хылаа сигыр багъ на быстан,
Са бычIыы у джан выд, билбил!
- рухьура гьаIшыкьара джуду мадды «Билбил» рухьуд шиъирди.
Бала ахтармиш гьыъыри НураIмаIде гьакь, инсанийетвалды, намус, амма гьеч ми карбыр агыр адиш гьаIшыкьада. Эхир МыхаI ми гьакьсызваIлила бизар йишир, агъаIчур Магьарамкентди руъура, амма джуды накьудихда, банымыхда, сывымыхда ул хъуд гьашыкьас миди едере руъура, гукас джишир, ма хъургъур МыхаI хъуIгъуIре, Миди ки ма гъилы лихъджирхьур, больницады гьаIшыкь 1970 сыда кечмиш руъура.