Яника Балаж (мадь. Janika Balázs), (*23. децембер 1925—†12. новембер 1988), познати югославянски тамбураш, уметнїк на тамбурки.
| Яника Балаж | |
|---|---|
 | |
| Народзени | 23. децембра 1925 |
| Умар | 12. новембра 1988. (62) |
| Державянство | Кральовина СГС, Югославия |
| Период твореня | 1948—1987. |
| Жанри | народна, тамбурашска музика |
| Поховани | у Новим Садзе |
Биоґрафия
Яника Балаж народзени 23. децембра 1925. року у ромскей фамелиї мадярского походзеня и язика у валалє Лукино Село. Фамелийне презвиско його оца було Рац (Rácz) цо давна мадярска назва за Сербох, алє Яника вжал мацерово презвиско Балаж як свойо урядове презвиско. Фамелия мала моцну музичарску традицию, оцец му грал на контри, а дїдо бул познати цимбалист у Пешти, та то бул предуслов же би и Яника рушел по тей драги. Яника Балаж одрастал у Бечею дзе почал учиц грац на виолини и такой, у своїм дзешатим року, почал грац у локалней карчми Дружтво малих богачох. Медзитим, Яника пошвидко похопел же нє годзен буц барз добри виолиниста та ше преориєнтовал на тамбурку. И тото му одредзело и означело живот. Седем наступни роки вон грал у музичней ґрупи Браца козаки у околїску Суботици и Горґоша.
Од 1948. по 1951. рок вон жил у Титоґраду у Чарней Гори и грал у оркестру Радио Титоґрада. Тот период Яника Балаж вихасновал же би до конца випекол свойо ремесло. У єдней нагоди так приповедал: Мачика Петрович теди бул наш найлєпши примаш и вежбал каждого каждучкого дня. Бул покус таки, заварти до себе, нє любел другим указовац свою схопносц на тамбурки. Титоґрад ше теди наго будовал та коло дзверох на Мачиковей хижи була менша дзира, нєдоставала цегла. Я ставал теди вчас, коло штирох рано, и през тоту дзиру сом нє лєм слухал як вон грає алє сом и патрел як то Мачика грає.
Року 1951. Яника Балаж прешол до Радио Нового Саду. Бул член Велького тамбурового оркестра и ту грал до конца своєй кариєри. У роботним чаше Яника грал у Радио Новим Садзе а вечар и вноци по познатших карчмох и ресторанох а потим на Петроварадинскей твердинї кед постал як єй защитни знак. У тим периодзе Яника Балаж основал оркестер з осем тамбурашами и за тот оркестер ше нєодлуга чуло у цалей Европи. Члени того оркестра грали и анґлийскей кралїци Елизабети II[1] , наступали на Акрополю у Греческей, а у паризскей Олимпиї Яника наступал 36 раз, грал и по жемох Европи, у Америки, у Африки и Австралиї.
Яника Балаж бул вецейраз поволовани же би ше преселєл до ЗАД або до Совєтского Союзу дзе би робел як вершински инструктор и дзе би грал, алє вон нїґда нє жадал напущиц Нови Сад.
Тото цо Яника Балажа видвоєло як першого медзи численима тамбурашами, спрам словох Йована Адамова, то було праве тото же вон єдноставни ноти, написани на паперу, буквално оживйовал. Од самих початкох вон бул бенд лидер, виєдначованє звука оркестра то було цошка єдинствене цо ше могло чуц лєм при бачикови Яникови. А понад шицкого, його соло гранє на прим тамбурки було цошка бравурозне, мало емоцию хтору барз чежко пояшнїц. Медзи тисячами тамбуркох було вше лєгко препознац праве тамбурку Яника Балажа[2].
Як музичар Яника участвовал у вецей документарних и бавених филмох, а под час своєй кариєри робел и грал зоз велїма познатима музичарами.
Яника Балаж умар у Новим Садзе 12. новембра 1988. року дзе є и поховани[3]].
После його шмерци варош Нови Сад му подзвигнул памятнїк (скулптор Ласло Силадї) хтори ше находзи на Площи нєпознатого юнака, прей драги од Петроварадинскей твердинї[4].
Вонкашнї вязи
- Kome smeta Janika, НИН, www.nin.rs, 20. марец 2003.
- Јаникина тамбурица из Бразила стиже у Нови Сад, Снежана Ковачевић, Политика, четвртак, 08.09.2022.
- Na današnji dan 1925. rođen je Janika Balaž, Nacional.hr, 23. 12. 2019.
Референци
- ↑ JANIKA BALAŽ:Svirao je celoj Evropi, čak i britanskoj kraljic. Oseti Srbiju
- ↑ Prim je samo instrument. Zvuk nosi čovek u sebi, u prstima...Mario Pleše, Zagreb, www.tambura.com.hr, 6. svibnja 2007.
- ↑ Janika Balaž Biografija. Biografija.org
- ↑ Живковић, Славољуб Маестро то није заслужио. politika.rs. Политика.