Wp/rsk/Петро Кузмяк

Петро Кузмяк бул перши школовани дзияко-учитель у Руским Керестуре, чийо школяре постали ношителє националного препороду Руснацох на южнославянских просторох

Петро КУЗМЯК
Народзени	1816. Фольварк, нєшка Страняни
Умар	13. януара 1900.
Державянство	Австро-Угорске
Язик творох	Русински
Школа	Подолинка, Дебрецин и Ужгород
Период твореня	1845-1892
Жанри	образованє,  литература
Поховани	Руски Керестур

 

Биоґрафия

Петро Кузмяк ше народзел у валалє Фольварк (нєшка Страняни, Словацка) 1816. року. Оцец му бул приучени дзияк, а у тим му помагал и син Петро, котри основну школу закончел у родним Фольварку а штредню у Подолинки и Дебрецину. Школованє предлужел у Ужгородзе, дзе здобул званє дзиякоучителя и писара. Попри педаґоґийних предметох вон нащивйовал и годзини хорского шпиваня.

Першу службу достал у месце Шамброн, а од 1841. року осем роки бул учитель и новтаруш у Якубянох.

Служенє народу

Петро Кузмяк ше зоз фамелию приселєл у маю 1854. року до Керестура и ту 38 роки бул учитель и дзияк по конєц роботного вику (1892). Як школовани учитель вон ма заслуги же ше у школи у Керестуре у тим чаше подзвигує и педаґоґийни и  образовни ступень.

Стоя, з лїва: Хил, Тоби, Михайло Лїкар, Дафе, нєпознати, Михалї, Будински Янко (або Микола), Михайло Врабель Шедза: Арнолд, Петро Кузмяк, Андрий Лабош, парох, Никола Бадовинац, паноцец, Михайло Джуня

Мал  дзешецеро дзеци а його син Александар Шандор Кузмяк бул тиж школовани учитель и робел у школи у Руским Керестуре од 1882. року.

Жителє  Руского Керестура барз почитовали Петра Кузмяка бо воспитал вельо ґенерациї школярох. Велї з нїх постали високо образовани людзе, як цо то крижевски владика др Дионизий Няради, керестурски парох о. Михайло Мудри, коцурски парох о. Дюра Биндас, др Гавриїл Костельник, о. Димитрий Надь, учителька Наталия Джуня, учителє Осиф Фа, Михайло Няради, инженєр Дюра Пап, адвокат др Михал Гайнал и велї други, котри перше свойо знанє здобули од учителя Петра Кузмяка. Праве вони були тоти котри винєсли на своїх плєцох национални и културни препород Руснацох у Бачкей, Сриме и Славониї.

Петро Кузмяк знал  даскельо язики: руско-славянски, латински, мадярски и нємецки а у шлєбодних хвилькох ше занїмал зоз русинску поезию. Вон бул перши познати  поета медзи Руснацами у Бачкей.  Познати його два  писнї: Прилєцела куковичка (Прилетѣла зозуленька) и Шпивай, жаворонку (Спѣвай жаворонку).

Почесц з боку народа

Mено Петра Кузмяка ноши керестурска школа, пред котру стої биста того учителя (автор Силвестер Макаї, коцурски наставнїк, маляр и скулптор). И єдна улїца у Руским Керестуре ноши його мено. Повойново виселєнци з Руского Керестура у Новим Орахове (при Бачкей Тополї) свойо културно-уметнїцке дружтво наволали „Петро Кузмяк“.

Умар 13. януара 1900. року у Руским Керестуре дзе є и поховани.

Литература

1. Дюра Варґа, Петро Кузмяк, учитель, културни роботнїк, поет (1816-1900), „Шветлосц“, часопис за литературу, културу и дружтвени питаня, рок ХХІ, марец-април 1983, число 2, „Руске слово“, Нови Сад, 1983, б. 165-166.

2. 3. Надь: О Петрови Кузмякови, Руски народни календар 1949, б. 145-147.

3. Янко Рамач: Школа у Руским Керестуре (1753-1918); видала Грекокатолїцка парохия св. Петра и Павла, Н. Сад,1995.

4. Др Юлиян Тамаш: История рускей литератури; Завод за уџбенике и наставна средства, Београд, 1997, б. 571-572.

5. Дюра Латяк: Петро Кузмяк – керестурски шлїди и памятки на ньго; „Шветлосц“ ч. 6/1991, б 40-47

6. Др Юлиян Тамаш: Петро Кузмяк (1816-1900) - Руски Керестур лїтопис и история (1745-1991); Месна заєднїца Руски Керестур, 1992, б. 393

Вонкашнї вязи

М. А. Поливка: История народней школи у Руским Керетуре; Руски календар 1933, б. 105-114.

М. А. Поливка: История народней школи у Руским Керетуре; Руски календар 1934, б. 138-150

Хто бул Петро Кузмяк? - Основна и штредня школа зоз домом школярох „Петро Кузмяк”, Руски Керестур (школски вебсайт)