Лаймска хорота або лаймска борелиоза то обераца хорота (антропоооноза), хтора ше на чловека преноши зоз животиньох з уджобнуцом, прейґ шлїни або зоз жалудка. Преноша ю клїщи з роду Inodex. To мултисистемске охоренє субакутного и хроничного цеку, хторе спричинює бактерия Borrelia burgdorferi. Вона залапює насампредз скору, а потим шерцо, ставци и централну нервну систему.
Клїщ найчастейши спричиньовач Лаймскей хороти
Резервоари тей бактериї то клїщи/клїщаре, глодаре, єленї и др. Вектори инфекциї тварди клїщи/клїщаре хтори преноша хороту на чловека и домашнї животинї. Зявює ше звичайно сезонски (од вчасней яри по позну єшень) и то углавним при особох хтори часто у природи.
Симптоми хороти по стадиюмох
Лаймска хорота ше клинїчно манифестує так же ше зяви локални оток и червенїдло (лат. erythema migrans) на месце уджобнуца и то 3-32 днї после инциденту. Локалне червенїдло цепле и углавним нє боляце. При 50% пациєнтох идентични пременки ше можу зявиц на других часцох цела, а при 15% пациєнтох анї нє муши буц пременки на скори. Окрем пременки на скори, пациєнта може преходзиц мраз по целу, може го биц жима, може буц слаби, болїц го глава, а можу ше и реґионално звекшац лимфни шлїжнїки.
Кед ше хороту нє препозна и нє лїчи на час, о даскельо тижнї розвива ше други стадиюм з неуролоґийнима симптомами, зявеньом больох у ставцох и з кардиолоґийнима симптомами, а кед ше анї у тей фази хороту нє третирує, после вецей мешацох або рокох вона уходзи до трецей фази з чежкима неуролоґийнима пременками и пременками на ставцох и скори.
Дияґноза
Дияґнозу ше поставя на основи клинїчней слики и податкох о укушеню клїща, а потвердзує ше з тестом индиректней имунофлуоресценциї або з применьованьом ELISA технїкох зоз хторима ше одкрива IgM антицела у серуме, ликвору и синовиялней чечносци ставцох. После 1-3 мешацох зявюю ше IgG антицела хтори ше длуго отримую. Изолацию спричиньовательох ше нє практикує.
Терапия
Терапия тей хороти завиши од єй клинїчного стадиюму. Звичайно ше хаснує: пеницилин, тетрациклини и хлорамфеникол, а при нєуспишней антибиотскей терапиї у трецей фази препоручує ше и кортикостероїди. Окрем лаймскей хороти, клїщ преноши пегави тифус и запалєне мозґа.
Превенция лаймскей хороти
Превенция лаймскей хороти почина з контролу преношовача-резервоара инфекциї з бактерию Bb. Найєдноставнєйши мири то розкерчованє коровча, гущави, громадох лїсца и ґраня, защита домашнїх любимцох и борба процив дробних глодарох.
Мири особней защити то одвитуюци шмати (длуги рукави и ногавки, шапка и под.) и репеленти хтори одбиваю клїщи. Детальне препатранє скори после пребуваня у природи обовязне. Вчасне фахове винїманє клїща зоз скори барз важне же би ше при вицагованю бактерия нє “ушприцовала” до креви з нєдомеркованим прицисканьом на цело клїща.
Клїщ треба влапиц за сурлочку, а нє за цело и з єдноставним кружним рухом на горе виняц. Место ше почуха з антисептиком (алкогол и под.).
Класификаця и екстерни ресурси | |
|---|---|
| ICD-10 | A69.2 |
| ICD-9 | 088.81 |
| DiseasesDB | 1531 |
| MedlinePlus | 001319 |
| eMedicine | med/1346 ped/1331 neuro/521 emerg/588 |
| MeSH | MeSH |
Литература
- Енциклопедия Нового Саду 12, КОС – ЛЕР, Нови Сад 1999, б. 253
Вонкашнї вязи
- Lajmska bolest. Vebsajt PlivaZdravlje. hr
- Lajmska bolest. Jugolab, Zavod za laboratorijsku dijagnostiku