တည်နီရာ
edit“မြောက်ဦးနန်းကုန်းဧ့ အရှေ့မြောက်ဘက် (၃) ဖာလုံခန့်အကွာ၊ ဇုနှုတ်စေတီတော်ဧ့ အနောက်ဘက်၊ ရွှေဂူတောင်စေတီတော်ဧ့ မြောက်ဘက်တွင် တည်ဟိပါရေ။
ကုသိုလ်သျှင်
editဘုရင်မင်းဗာကြီးရေ ကောဇာသက္ကရာဇ် (၈၉၉)၊ အေဒီ (၁၅၃၇) ခုနှစ်တွင် သျှင်မြဝါကို ရည်စူးပနာ တည်ထား လှူဒါန်းခရေ စေတီတော်ကြီး တစ်ဆူပင်ဖြစ်ပါရေ။
သမိုင်းအကျဉ်း
editဒေစေတီတော်ကို ဘုရင်မင်းဗာကြီးရေ ကောဇာသက္ကရာဇ် (၈၉၉) ခု၊ အေဒီ (၁၅၃၇) ခုနှစ်တွင် မြောက်ဦးမြို့သက်ရှည်ရန် အစီအမံအရ အသက်စွန့်သွားရေ ဦးမြဝါကို ကြွင်းကျန်ရစ်ရေ ပစ္စည်းတိဖြင့် ဌာပနာကာရည်စူးပနာ ကောင်းမှုတည်ထားကိုးကွယ်ခပါရေ။ ဆရာကြီးအားရည်မှန်းပနာ ကောင်းမှုပြုလှူဒါန်းခရေ စေတီတော်ဖြစ်ပနာ ဦးမြဝါစေတီတော်ကြီးဟူပနာ ခေါ်တွင်ပါရေ။ တောင်ကိုလည်း မူလက ဘီလူးမတောင်ဟုခေါ်ပြီး စေတီတည်ပြီးမှ ဦးမြဝါတောင်ဟု အမည်ပြောင်းလဲခေါ်တွင်လာခရေမှာ ဂနီ့ထိပင်ဖြစ်ပါရေ။ ဦးမြဝါစေတီတော်ကြီးကို မင်းဗာဘုရင်မှ စတင်တည်ဆောက်လှူဒါန်းခပြီး ဒုတိယအကြိမ် ဘုရင်စန္ဒဝိဇယရာဇာလက်ထက် ကိုယ်လုပ်တော်အသစ် လက်ယာစာကိုင် ဦးစံရွှေမှ ကောဇာသက္ကရာဇ် (၁၀၈၇) ခု၊ အေဒီ (၁၇၂၅) ခုနှစ်တွင် ထပ်မံပြုပြင်လှူဒါန်းခပါရေ။ တတိယအကြိမ်အဖြစ် မြန်မာ့မြို့ဝန်တိလက်ထက်တွင် စံကားဝန် (နနှပကျန်း) ထပ်မံ ပြုပြင်ခကြောင်း သိဟိရပါရေ။ ပစ္စယံအဆင့် အပေါ်ပိုင်း ပျက်စီးနီရေ ဦးမြဝါစေတီတော်ကို ကောဇာသကသက္ကရာဇ် (၁၃၆၀) ခုနှစ် တပို့တွဲ လပြည့်ကျော် (၁၀) ရက်နီ့တွင် အလိုတော်ပြည့် ဆရာတော်ကြီး ဒေါက်တာအရိယဝံသမှ ကြီးမှူးပနာ ဗိုလ်မှူးကြီး မြင့်အောင် ဇနီးဒေါ်အေးအေးသွင်၊ ရန်ကုန်မြို့တော်စည်ပင်သာယာရေးမိသားစုမှ စတုတ္ထအကြိမ်အဖြစ် ထမ်မံပြုပြင် လှူဒါန်းခရေကို တွိဟိရပါရေ။
ဗိသုကာလက်ရာ
edit“ ဦးမြဝါ စေတီတော်ကြီးရေ ဖိုးခေါင်တောင် တောင်တန်းဧ့ တောင်ဘက်ဟိ ပေ (၂၀၀)ခန့်မြင့်ရေ ဦးမြဝါတောင်ထိပ်တွင်ဟိပါရေ။ ဦးမြဝါတောင်မှာ အရှေ့အနောက် သွယ်တန်းပြီး တောင်နှစ်ဆင့်တွေ့ဟိရပါရေ။ အောက်အဆင့်ကို ဘုရားပေါင်းတောင်ဟုခေါ်ပြီး ဘုရားပေါင်းတောင်မှ ဦးမြဝါစေတီတော်ကြီးကိုတက်ရပါ ရေ။ ဂနိထိတောင်ရိုးတလျှောက်တွင် အုတ်လှေကားစောင်းတန်းအပျက်အစီးတိကို တွေ့ဟိနိုင်ပါသေးရေ။ ဦးမြဝါတောင်ထိပ်၌ အလျား(၁၃၅) ပေခန့်၊ အနံ(၉၅)ပေခန့်ဟိရေ မဟာရံတံတိုင်းကြီးထဲတွင် အလျား၊ အနံ အောက်ခြေ(၄၇)ပေခန့်ဟိရေ ဦးမြဝါစေတီတော်ကြီးကို တည်ဆောက်ထားပါရေ။ စေတီတော်ကြီးတစ်ခုလုံးကို မူလက ကျောက်တိဖြင့်တည်ဆောက်ထားပြီး နောက်ထပ်မွမ်းမံထားရေ အပေါ်ပိုင်းအဆင့်တိကို အုတ်ဖြင့်သာဆောင်ရွက်ခပါရေ။ စေတီတော်အောက်ခြေမှာ လေးမျက်နှာပုံစံဖြစ်ပြီး အရှေ့ဘက်တွင်မုခ်ရှည်ကြီး တစ်ခုဖွင့်ထားကာ အနောက်ဘက်၊ တောင်ဘက်၊ မြောက်ဘက်တို့တွင် မုခ်ကပ်တိဖွင့်ထားရေကို တွိဟိပါရေ။ မုခ်ကပ်တိထဲတွင် မူလက မတ်ရပ်ဆင်းတုတော်တိ ပူဇော်ခရေဟုသိဟိရပါဧ့။ ယခု မတွိဟိနိုင်တော့ပေ။ အရှေ့ဘက်မုခ်ကြီးဂူထဲတွင်သာကျောက်ဆင်းတုတော်တစ်ဆူ ပူဇော်ထားရေကိုတွေ့ဟိရပါရေ။ ဆင်းတုတော်မှာ ဈာန်သိုင်းဆင်းတုတော်ပင် စ်ပါရေ။ မုခ်ဦးလက်ဝဲနန့်လက်ယာတို့တွင် သျှင်မြဝါရုပ်ကြွအသစ်တိကို ထုဆစ်ထားပြီး မုခ်ဦးအပေါ်ပိုင်းကို ရှေးခေတ်ရခိုင်ရိုးရာ စိတ္တလင်္ကာရ အနုလက်ရာတိဖြင့် ထုံမွှမ်းထုဆစ်ထားပါရေ။ စေတီတော် ပစ္စယံ(၃)ဆင့်ကို လေးထောင့်ပုံတွေ့ဟိရပြီး အပေါ်ပစ္စယံနှစ်ဆင့်မှာ ခိုနန်းချိုးတိဖြင့်တွေ့ဟိရပါရေ။ ကြေးဝန်းမှအပေါ်ပိုင်း ငှက်ပျောဖူးအထိ အဝန်းတည်ဆောက်ထားပါရေ။ ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင် စေတီတော် အောက်ခြေသန့်ရှင်းရေးလုပ်ရာမှ ပလ္လင်ပေါ်တွင် လက်ယာစာကိုင်ဦးစံရွှေမှ လှူဒါန်းရေ စာပါဆင်းတုတော်တစ်ဆူကို တွေ့ဟိရပါရေ။ ထိုဆင်းတုတော်ကို ယခု မြောက်ဦးရှေးဟောင်းသုတေသနပြတိုက်တွင် ထိန်းသိမ်းပြသလျှက်ဟိပါရေ။ စေတီတော်အနီးတွင် မူလက အင်းဆံ တစ်ချပ်ဟိခကြောင်းသိဟိရပါရေ။ စေတီတော်ကြီးမှာခန့်ညားထည်ဝါရေ စေတီတော်ကြီးတစ်ဆူဖြစ်ပါရေ။
ကိုးကား
editမြောက်ဦးဒေသ ရှေးဟောင်းအဆောက်အဦးများ (ရှေးဟောင်းသုတေသနနှင့် အမျိုးသားပြတိုက်ဦးစီးဌာန၊ ယဉ်ကျေးမူဝန်ကြီးဌာန) -၂၀၁၅