အဲလ်ဖရက် ဘနာ့ဒ် နိုဘယ် (Alfred Bernhard Nobel) (၁၈၃၃ - ၁၈၉၆) ရေ ဆွီဒစ်လူမျိုး ဓာတုဗေဒပညာသျှင် တစ်ဦးဖြစ်ရေ။ ကုန်ပစ္စည်းတိ ထုတ်လုပ်သူအဖြစ် လည်းကောင်း၊ ဒိုင်းနမိုက် (ယမ်းဘီလူး) ကို တီထွင်သူ ပညာသျှင်အဖြစ် လည်းကောင်း၊ နိုဗယ်ဆုတိဧ့ ဒါနသျှင်အဖြစ် လည်းကောင်း ကျော်ကြားသူဖြစ်ရေ။
| အဲလ်ဖရက် နိုဘယ် Alfred Nobel | |
|---|---|
 | |
| မွီးသက္ကရာဇ် | ၂၁ အောက်တိုဘာ၊ ၁၈၃၃ စတော့ဟုမ်း Template:Wp/rki/Country data ဆွီဒင်နိုင်ငံ |
| ကွယ်လွန် | ၁၀ ဒီဇင်ဘာ၊ ၁၈၉၆ (အသက် ၆၃) ဆန်ရီမို , အီတလီ |
| ထာဝရ နားခိုရာနီရာ | Norra begravningsplatsen, စတော့ခ်ဟုမ်းမြို့ |
| အလုပ်အကိုင် | ဓာတုဗေဒပညာသျှင်, အင်ဂျင်နီယာ, innovator, armaments manufacturer and inventor. |
| ကျော်ကြားမှုအရင်းခံ | ဒိုင်းနမိုက်အား တီထွင်ခြင်း, နိုဗယ်ဆု |
| လက်မှတ် | |
 | |
နိုဘယ်အား စတော့ခ်ဟုမ်းမြို့၌ ၁၈၃၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၁ ရက်နိတွင် ဖွားမြင်ရေ။ ဖခင်ဖြစ်သူရေ တီထွင်တတ်သူ ပညာသျှင်တစ်ဦးဖြစ်ရေ။ နိုဘယ်ရေ စိန်ပီတာစဘတ်မြို့၌ ပညာသင်ကြားခပြီးနောက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ လားရောက်ပနာနာမည်ကျော် အင်ဂျင်နီယာကြီး အဲရစ်ကဆန်ထံ၌ အင်ဂျင်နီယာ အတတ်ကို သင်ယူခရေ။
ထိုနောက်တွင် စိန်ပီတာစဘတ်မြို့သို့ ပြန်လာကာ မိမိဖခင်ဧ့ လုပ်ငန်းကို ကူညီယင်း နိုက်ထရို ဂလစ်ဆရင်းကို စမ်းသပ် လုပ်ကိုင်ကြည့်ရာ အောင်မြင်ခအနိန်နန့် ပထမဦးစွာ နိုက်ထရို ဂလစ်ဆရင်း ထုတ်လုပ်ရေ စက်ရုံတစ်ခုကို ဆွီဒင်နိုင်ငံတွင် တည်ထောင်ခရေ။ ယကေလည်း မျှော်လင့်ထားသည့်အတိုင်း ဘေးကင်းစွာဖြင့် အသုံးမပြုနိုင်ပဲ ပေါက်ကွဲမှုတိ မကြာမကြာ ဖြစ်ပေါ်ခရေ။
တစ်ကြိမ်တွင် အလုပ်ရုံအတွင်း၌ ပေါက်ကွဲမှု မတော်တဆ ဖြစ်ပွားခရာ သူဧ့ညီမှာ သေဆုံးလားပနာဖခင်ကြီးမှာလည်း မစွမ်းမသန် ဖြစ်ခရလီရေ။ နောက်ဆုံးတွင် ၁၈၆၇ ခုနှစ်၌ သူရေ နိုက်ထရို ဂလစ်ဆရင်းကို အခြားပစ္စည်းတစ်ခုနန့် ပေါင်းစပ်ကြည့်ရာ ဘေးကင်းစိတ်ချစွာ ကိုင်တွယ်နိုင်သောကို တွေ့ရပြီး ဒိုင်းနမိုက်ဟု နာမည်ပီးခရေ။
ဒေတွင် နှစ်တဖဲ့ချေအတွင်း သူရေ ဒိုင်းနမိုက်လုပ်ငန်းနန့် ကြီးပွားလာခရာ ကမ္ဘာတွင် အကြွယ်ဝဆုံး ပုဂ္ဂိုလ်တိအနက် တစ်ဦး အပါအဝင်ဖြစ်လာရေ။ ကမ္ဘာအနှံ့အပြား၌ ဒိုင်းနမိုက်စက်ရုံတိနန့် ခဲယမ်းမီးကျောက်စက်ရုံတိကို တည်ဆောက်ခရေ။ ဓာတ်ချက်ကော်ဖတ်၊ ပိုးတုနန့် အခြားကုန်ပစ္စည်း အမျိုးမျိုးကိုလည်း စမ်းသပ်ပြုလုပ်ပနာအောင်မြင်ခရေ။
ယကေလည်း သူရေ ဒိုင်းနမိုက်တီထွင်မိရေအတွက် စိတ်မချမ်းမသာ ဖြစ်ခရရေ။ သူဧ့ ညီ၊ ဖခင်နန့်တကွ လူပေါင်းများစွာအား အန္တရာယ်ဖြစ်စီရေ ပစ္စည်းကို ပြုလုပ်မိရေကြောင့် သူ့တွင် အပြစ်ဟိရေဟု ယူဆခရေ။ တီထွင်တုန်းခါက ငြိမ်းချမ်းစွာ စားသောက်နီထိုင်မှုအတွက် လူသုံးပစ္စည်း တစ်ခုအဖြစ် ရည်စူးခကေလည်း နောင်အခါ စစ်ပွဲတိ၌ ဒိုင်းနမိုက်ကို အသုံးပြုနေကြအနိန်နန့် မနှစ်မြို့ခြင်း ဖြစ်ရလီရေ။
ယင်းချင့်ကြောင့်ပင် သူဧ့ သေတမ်းစာ၌ ရန်ပုံငွေဒေါ်လာပေါင်း ၉ သန်းခန့်ကို သီးသန့်ထားပနာနှစ်စဉ် ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရီးအတွက် ကြိုးပမ်းသူ၊ ထူးချွန်ရေ စာရီးဆရာ၊ ရူပဗေဒတွင် ယှာဖွီတီထွင်နိုင်သူ၊ ဓာတုဗေဒတွင် ယှာဖွီတီထွင်နိုင်သူ၊ ဆီးပညာ သို့မဟုတ် ဖီဇီဩလိုဂျီတွင် ယှာဖွီတီထွင်နိုင်သူတိအား ဆုချီးမြှင့်ရန် လျာထားခရေ။
အဲလ်ဖရက် နိုဘယ်ရေ ၁၈၉၆ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက်နိတွင် အီတလီနိုင်ငံ ဆန်ရီမိုမြို့၌ ကွယ်လွန်လီရေ။